Chodź, pomaluj mój świat!

Dzienny Ośrodek Rehabilitacyjno – Edukacyjno – Wychowawczy
w Pszczynie
„Chodź, pomaluj mój świat!”
II Edycja
Program promujący twórczość wychowanków
Dziennego Ośrodka Rehabilitacyjno – Edukacyjno – Wychowawczego w Pszczynie
na rok szkolny 2011/2012
Pszczyna’2011
Wstęp
Człowiek osiąga spokój,
Gdy tworzy bez przerwy;
Nie mając mądrości świat roślin,
Chce kwitnąć o każdej porze.
Życiu człowieka, który tworzy,
Towarzyszy jakby radosne bicie dzwonów...
/A. Honegger/
Praca edukacyjna i terapeutyczna w Ośrodku podczas zajęć edukacyjno –
terapeutycznych i rewalidacyjno – wychowawczych jest ukierunkowana na rozwój każdego
dziecka, poprzez zdobywanie doświadczenia: manualnego, kinestetycznego, sensorycznego,
wyobrażeniowego, emocjonalnego. Radość tworzenia jest dla dziecka zawsze przyjemnym
przeżyciem. Zdolność do tworzenia czegoś własnymi rękami daje wychowankom wiele
zadowolenia. Dla dzieci z ograniczonymi zdolnościami intelektualnymi terapia przez sztukę
może stać się żywym, zrozumiałym doświadczeniem. Może pobudzić je do aktywności
i emocjonalnego zaangażowania się do tego co robią i przyczynić się do lepszego
funkcjonowania w społeczności.
Zajęcia plastyczne odgrywają w życiu dziecka dużą rolę. Pozwalają wychowankom na
utrwalanie zdobytej wiedzy, budzą zainteresowania otaczającym światem, umożliwiają
rozwój wyobraźni, spostrzegawczości, pomysłowości, pozwalają wyrażać emocje poprzez
sztukę.
Celem programu „Chodź pomaluj mój świat” jest promowanie twórczości
wychowanków Dziennego Ośrodka Rehabilitacyjno – Edukacyjno – Wychowawczego
w Pszczynie.
Poniżej przedstawiam część teoretyczną na temat niepełnosprawności oraz twórczości
osób niepełnosprawnych. Druga część zawiera cele i planowany przebieg programu „Chodź
pomaluj mój świat”. Kolejny rozdział to sprawozdanie z realizacji programu.
2
Rozdział I
Pojęcie niepełnosprawności intelektualnej
Osoby niepełnosprawne to takie, których sprawność fizyczna, psychiczna lub
umysłowa trwale lub okresowo utrudnia, ogranicza lub uniemożliwia życie codzienne, naukę,
pracę oraz pełnienie ról społecznych, zgodnie z normami prawnymi i zwyczajowymi mają
prawo do niezależnego, samodzielnego życia oraz nie mogą podlegać dyskryminacji1.
„Pojęcie niepełnosprawności obejmuje różne ograniczenia funkcjonalne jednostek
ludzkich w każdym społeczeństwie, wynikające z uszkodzenia zdolności wykonywania
jakiejś czynności w sposób uważany za normalny, typowy dla ludzkiego życia. Ograniczenia
te mogą mieć charakter stały lub przejściowy, całkowity lub częściowy, mogą dotyczyć sfery
sensorycznej, fizycznej i psychicznej”2.
„Przez niedorozwój umysłowy rozumie się niższą od przeciętnej ogólną sprawność
intelektualną, która powstała w okresie rozwojowym i jest związana z jednym lub więcej
zaburzeniami w zakresie: dojrzewania, uczenia się i społecznego przystosowania”3.
J. Kostrzewski definiuje upośledzenie umysłowo jako: „istotnie niższy od
przeciętnego, co najmniej o dwa odchylenia standardowe, poziom funkcjonowania
intelektualnego o charakterze globalnym wraz z zaburzeniami w zakresie dojrzewania,
uczenia się i przystosowania społecznego, spowodowane przez czynniki genetyczne
i egzogeniczne na podłożu względnie trwałych zmian w ośrodkowym układzie nerwowym”4.
Światowa Organizacja Zdrowia upośledzenie umysłowe definiuje jako „istotne
obniżenie ogólnego poziomu funkcjonowania intelektualnego oraz trudności w zachowaniu
przystosowawczym, występujące przed 18 rokiem życia”5.
Pojęcie upośledzenie umysłowe jest często zamiennie używane z takimi pojęciami jak:
niedorozwój umysłowy, zahamowanie rozwoju umysłowego, obniżenie sprawności
1
Uchwała Sejmu RP z dnia 1.08.1997 r. Karta Praw Osób Niepełnosprawnych.
W. Dykcik (red.): Pedagogika specjalna. Poznań 2001, s. 15.
3
A.B. Clarke, A.M. Clarke: Upośledzenie umysłowe. Nowe poglądy. Warszawa 1969, s. 69.
4
J. Kostrzewski: Podstawowe wiadomości o upośledzeniu umysłowym. (W:) K. Kirejczyk (red.): Upośledzenie
umysłowe-pedagogika. Warszawa 1981, s.36.
5
za: I. Obuchowska: Dzieci upośledzone umysłowo w stopniu lekkim. (W:) I. Obuchowska (red.): Dziecko
niepełnosprawne w rodzinie. Warszawa 1995, s. 206.
2
3
intelektualnej, a także ostatnio zaburzenia w uczeniu się. Jednakże istnieje tendencja do
preferowania terminu niepełnosprawność umysłowa lub intelektualna6.
Tabela 1
Klasyfikacja upośledzenia umysłowego wg IX Rewizji Międzynarodowej Klasyfikacji
Chorób, Urazów i Przyczyn Zgonów, obowiązująca od 1.01.1980 roku
Odchylenie standardowe
Stopień upośledzenia
Iloraz inteligencji wg Wechslera
≥ -1
Rozwój niższy niż przeciętny (dolna
granica normy)
85-110
Od –1 do –2
Rozwój niższy niż przeciętny (górna
granica normy)
70-84
Od –2 do –3
Niepełnosprawność
w stopniu lekkim
55-69
Od –3 do –4
Niepełnosprawność
umysłowa
w stopniu umiarkowanym
Od –4 do –5
Niepełnosprawność
w stopniu znacznym
umysłowa
Niepełnosprawność
w stopniu głębokim
umysłowa
< -5
umysłowa
40-54
25-39
0-24
Źródło: J. Wyczesany: Pedagogika osób z lekkim upośledzeniem umysłowym.
M.
Bogdanowicz
porównuje
symptomy
różnych
stopni
niepełnosprawności
intelektualnej.
Tabela 2
Symptomatologia stopni upośledzenia umysłowego
Stopnie
Upośledzenie w stopniu
lekkim
Upośledzenie
w stopniu
umiarkowanym
Upośledzenie
w stopniu znacznym
Upośledzenie
w stopniu głębokim
Procesy instrumentalne
Procesy
orientacyjne:
spostrzeganie
6
Sprawność spostrzegania
zasadniczo w normie.
Wolny tok spostrzegania.
Spostrzeżenia
nieprecyzyjne, trudności
z wyróżnianiem
Obniżona sprawność
spostrzegania.
Spostrzega cechy
konkretne, nie
odróżnia cech
ważnych.
Znacznie obniżona
sprawność i szybkość
spostrzegania.
Spostrzeżenia
niedokładne.
Trudności
Głęboko zaburzona
sprawność
spostrzegania.
W niektórych
przypadkach nie
udaje się wywołać
J. Sowa, F. Wojciechowski: Proces rehabilitacji w kontekście edukacyjnym. Rzeszów 2001, s. 229.
4
istotnych szczegółów.
Zdarzają się przypadki
szczególnych uzdolnień
do muzyki i plastyki.
Trudności z
koncentrowaniem
uwagi dowolnej.
Dobrze koncentruje
uwagę przy
wykonywaniu
czynności prostych,
mechanicznych i na
interesujących
przedmiotach.
Dominuje uwaga
mimowolna.
Uwaga
Uwaga dowolna, dobrze
skoncentrowana na
materiale konkretnym.
Krótko i słabo
koncentruje się na
treściach abstrakcyjnych
trudnych do zrozumienia.
Ograniczony zakres
uwagi.
Pamięć
Dobra pamięć mechaniczna, zdarzają się przypadki
wybitnie dobrej „pamięci fotograficznej”
Mowa
Słaba pamięć logiczna i
dowolna. Uczenie się bez
zrozumienia. Wolne
tempo uczenia.
Zapamiętuje piosenki,
wiersze.
Ograniczony zakres
pamięci. Bardzo
wolne tempo uczenia
się. Potrafi
zapamiętać proste
piosenki i wiersze.
Osoby dorosłe
powtórzyć zdanie
(16-18 sylab), 5 cyfr.
Opóźniony rozwój mowy,
pojedyncze wyrazy do 3
r.ż. Zdania w 5-6 r.ż.
trudności
z wypowiadaniem myśli,
formułowaniem
wypowiedzi.
Agramatyzmy. Częste
wady wymowy. Mały
zasób słownictwa.
Znacznie opóźniony
rozwój mowy:
pojedyncze wyrazy
ok. 5 r.ż. zdania ok. 7
r.ż. używa prostych
zdań, liczne
agramatyzmy.
Wymowa wadliwa,
niewyraźna.
Ograniczony zasób
słownictwa, brak
pojęć abstrakcyjnych.
rozpoznawania
przedmiotów,
wyodrębniania
elementów całości.
koncentracji wzroku
na przedmiocie.
Reakcje głównie na
bodźce sygnalizujące
pokarm.
Poważne trudności
z koncentracją
uwagi. Koncentruje
się na przedmiotach
służących
zaspokojeniu potrzeb
lub wyróżniających
się np. zdecydowaną
barwą. Uwaga
mimowolna, brak
uwagi dowolnej.
W niektórych
przypadkach brak
objawów
koncentracji uwagi
mimowolnej.
Zapamiętywanie
wybitnie utrudnione.
Zakres pamięci
znikomy, mała
trwałość pamięci.
Potrafi zapamiętać
najprostsze układy
ruchowe na rytmice.
Osoby dorosłe
potrafią powtórzyć
zdanie (12 sylab),
4 cyfry, 3 proste
polecenia zapamiętać
i wykonać.
Zapamiętywanie
i uczenie się
zniesione lub
widoczne jedynie w
opanowaniu prostych
reakcji ruchowych,
odszukiwaniu
schowanego
przedmiotu.
Głębokie opóźnienie
rozwoju mowy:
pojedyncze wyrazy
w wieku szkolnym.
Często nie buduje
zdań, wypowiedzi
monosylabami lub
jednym wyrazem.
Niekiedy używa zdań
prostych. Nie
odmienia przez
przypadki. Wymowa
bełkotliwa. Zasób
słownictwa
minimalny.
Mowa
niewykształcona,
opanowuje 2-3
wyrazy i rozumie
kilka prostych
poleceń.
5
Procesy
intelektualne:
myślenie
Dominuje myślenie
konkretno-obrazowe nad
abstrakcyjnym myśleniem
pojęciowo-słownym.
Upośledzone
abstrahowanie,
uogólnianie,
porównywanie oraz
rozumowanie
przyczynowo-skutkowe,
wnioskowanie i tworzenie
pojęć. Mała
samodzielność myślenia,
zwolnione tempo, mała
płynność i giętkość. Słaby
krytycyzm, ograniczona
zdolność do samokontroli.
Dobrze definiuje pojęcia
konkretne, nie potrafi
podać definicji pojęć
abstrakcyjnych.
Słabo rozwinięte
myślenie pojęciowosłowne. Myślenie ma
charakter konkretnoobrazowy.
Upośledzone
rozumowanie
przyczynowoskutkowe. Bardzo
wolne tempo
i sztywność
myślenia. Brak
samodzielności,
krytycyzmu,
zdolności do
samokontroli. Pojęcia
definiuje poprzez
opis przedmiotu
i materiału, z którego
jest zrobiony lub
„przez użytek”.
Dominuje myślenie
sensorycznomotoryczne
w działaniu głęboko
upośledzone
myślenie pojęciowo
słowne. Pojęcia
definiuje „przez
użytek”.
Maksymalny
poziom rozwoju
umysłowego
W wieku 15-21 lat osiąga
wiek inteligencji 8-12 lat.
W wieku 15 lat
osiąga wiek
inteligencji do 7-8 lat
W wieku 8-10lat
osiąga wiek
inteligencji do 3 lat.
Osoby dorosłe nie
przekraczają
poziomu
intelektualnego
dziecka w wieku 5-6
lat.
Procesy
wykonawcze:
motoryka
Opóźniony rozwój
ruchowy: siadanie
w końcu 1 r.ż. Chodzenie
pod koniec 2 r.ż. brak
precyzji ruchów, ruchy
słabo skoordynowane.
Pełny zakres samoobsługi.
Może opanować czynności
zawodowe i bardzo dobrze
je wykonywać.
Poważnie opóźniony
rozwój ruchowy:
siadanie w 2 r.ż.,
chodzenie w 3 r.ż.
dość dobrze radzi
sobie z samoobsługą.
Wyuczalne
w wykonywaniu
prostych czynności
zawodowych, pod
nadzorem, obsługuje
proste urządzenia i
maszyny. Ruchy
mało precyzyjne,
niezgrabne. Wolne
tempo czynności
ruchowych.
Głęboko opóźniony
rozwój ruchowy:
siadanie i chodzenie
opanowuje w wieku
przedszkolnym.
Może przyswoić
sobie ruchy
niezbędne do
wykonywania
prostych czynności
związanych
z samoobsługą,
wymaga to dłuższego
ćwiczenia. Poważnie
upośledzona
motoryka rąk.
Nie wykształcone.
Zdolne do
opanowania
chodzenia. Ruchy
automatyczne,
stereotypowe, które
nie służą
wykonywaniu
czynności.
6
Procesy uwarunkowań
Procesy
emocjonalnomotywacyjne
i dojrzałość
społeczna.
Osłabiona kontrola
emocji, popędów, dążeń.
Zdolne do uczuć
wyższych. Utrudnione
przystosowanie społeczne.
Niektóre dzieci osiągają
znaczny stopień
uspołecznienia.
Ujawnia wrażliwość
emocjonalną,
głębokie
przywiązanie do
wychowawców.
Słabo kontrolują
emocje, popędy
i dążenia.
Zdolne do
okazywania uczuć,
przywiązania, choć
wyraża je w sposób
prymitywny. Nie
kontroluje emocji i
popędów. Mało
samodzielne,
wymaga stałej
pomocy i kontroli.
Realizuje proste
potrzeby nauczone,
dba o higienę
osobistą.
Zdolne do wyrażania
prostych emocji.
Najczęściej brak
objawów życia
uczuciowego
i przejawów
samodzielności.
W wyniku
długotrwałego
ćwiczenia można
nauczyć je
sygnalizowania
potrzeb
fizjologicznych.
Źródło: M. Bogdanowicz: Psychologia kliniczna dziecka w wieku przedszkolnym, Warszawa 1985, s. 91-94.
Możliwości
edukacyjne
uczniów
z
upośledzeniem
umysłowym
w stopniu
umiarkowanym lub znacznym, ale także uczniowie, których upośledzenie umysłowe
występuje jako jeden z symptomów ich niepełnosprawności ruchowej (mózgowego porażenia
dziecięcego) lub autyzmu są bardzo ograniczone z powodu dużych nieprawidłowości
w rozwoju psychofizycznym. „Dysfunkcje dotyczą zarówno rozwoju ruchowego jak
i procesów percepcyjnych. Widoczne są także trudności w przechodzeniu z niższego poziomu
rozwoju na wyższy. Zmiany te uwarunkowane są przede wszystkim nieprawidłowym
funkcjonowaniem struktur anatomicznych mózgu.
U tych uczniów często występują wady i dysfunkcje narządów zmysłów, dominuje
uwaga mimowolna, pamięć jest nietrwała, głównie mechaniczna, przeważa myślenie
konkretno-obrazowe, brak jest zdolności dokonywania operacji logicznych i występują
trudności w tworzeniu pojęć abstrakcyjnych. Uczniowie ci bardzo często mają zaburzoną
komunikację werbalną, wielu z nich musi być użytkownikami systemu komunikowania się
AAC (alternatywne lub wspomagające sposoby komunikowania się). Ich rozwój somatyczny
jest często opóźniony i nieharmonijny. Współistnienie wrodzonych wad rozwojowych,
różnorodnych chorób pogłębia deficyty wzrastania. Każda osoba z niepełnosprawnością
7
intelektualną jest inna, każda ma szczególne możliwości i potrzeby psychofizyczne, każda ma
szczególne predyspozycje, ograniczenia, mocne i słabe strony, zainteresowania”7.
7
Ministerstwo Edukacji Narodowej, Edukacja skuteczna, przyjazna i nowoczesna. Jak organizować edukację
uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi? Przewodnik, Warszawa 2010, s. 21.
8
Rozdział II
Twórczość osób niepełnosprawnych
Od zarania dziejów w naszym życiu towarzyszy na mam sztuka. Terapia przez sztukę
jest jedną z metod terapeutycznych pozwalających poukładać emocje, zrelacjonować
przeżycia. Ekspansja twórcza pozwala nie tylko na ujawnienie i uzewnętrznienie
prawdziwych emocji i uczuć, ale prowadzi do wyzwolenia od napięć psychicznych, które
w nas tkwią. Wychowanie przez sztukę to proces kształtowania całej i niepodzielnej
osobowości człowieka. Poprzez możliwość niewerbalnej wypowiedzi posiada łatwość
formułowania myśli dotyczących strachu, złości, rozczarowania i stresu. i skrywanych
emocjach. Jeśli tej sztuce towarzyszą pozytywne emocje, informacje są zapamiętywane
szybko. „Dzieci zapamiętują to, co im się podoba, to co jest radosne”8.
Etymologia wyrazu arteterapia oznacza arte - łacińskie słowo określające wykonanie
czegoś „doskonale, po mistrzowsku” i pochodzi od słowa ars – „sztuka”. Pojęcie „terapia”
z greckiego oznacza „opiekować się, oddawać cześć”, a w szerszym kontekście oznacza
leczenie9. Sztuka towarzyszy człowiekowi od zarania dziejów. Uważana jest za środek
przynoszący zdrowie. Terapia sztuką wzmacnia poczucie własnej wartości10. Zainteresowanie
terapią poprzez sztukę pojawiło się wraz z rozwojem psychoterapii. Początkowo ograniczano
się do metod werbalnych, później jednak psychoterapię wzbogacono o środki ekspresji
artystycznej (gest, rysunek, rytm, muzykę, taniec, śpiew). W ten sposób powstały formy
psychoterapii jak muzykoterapia, psychorysunek, pantomima, psychodrama. Umożliwiają one
komunikację pozawerbalną i dostarczają materiału diagnostycznego.
Według W. Szulca: „pojęcie arteterapia w szerokim znaczeniu obejmuje
muzykoterapię, choreoterapię, biblioterapię oraz działania terapeutyczne przy pomocy teatru,
filmu, sztuk plastycznych, takich jak malarstwo, rzeźba, grafika11. W węższym znaczeniu
8
K. Opala – Wnuk, Sztuka, która pomaga dzieciom, Łódź 2009, s. 36.
I. Wojnar, Wychowanie przez sztukę, „Zeszyt Naukowy Akademii Muzycznej”, Wrocław 1977, nr 13, s. 50-51.
10
Zob. M. Sroka, Malowanie jako terapia, „Tematy” Kraków 1995, nr 3, s. 6.
11
E. Galińska, Muzykoterapia jako jedna z form terapii poprzez sztukę, „Zeszyt Naukowy Akademii
Muzycznej”, Wrocław 1989, nr 48, s. 73-75.
9
9
arteterapia jest wykorzystaniem technik plastycznych i ich wytworów w terapii
i diagnozowaniu zaburzeń psychicznych i emocjonalnych”12.
Twórczość osób niepełnosprawnych to aktywność, ekspresja twórcza (artystyczna)
osób niepełnosprawnych, której przebieg i rezultaty (wytwory) rozciągają się na kontinuum
od wymiaru amatorskiego do profesjonalnego13.
M. Gołaszewska uważa, że o twórczości można rozmawiać wtedy, gdy wytworzone
przez twórcę dzieło (produkt) już jest wartością dla niego samego, ponieważ w procesie
tworzenia produktu autor nauczył się czegoś, przeżył jakieś wzruszenia, wzbogacił się
wewnętrznie14.
„Twórczość plastyczna jest częścią szerszego pojęcia twórczości i jest z nią
nierozerwalnie złączona. Wpływa na wszechstronny i harmonijny rozwój, za sprawą tego, iż
wychodzi daleko poza swój artystyczny teren działań i jak twierdzą uczeni: „pełni zadania
ogólnorozwojowe”15.
Warunkiem aktywności twórczej osób z niepełnosprawnością jest zachowanie zasady
podmiotowości. Podmiotowość sprzyja autorewalidacji, a co za tym idzie, samorealizacji
osoby niepełnosprawnej i realizacji przez nią jej ról społecznych.
H. Olechnowicz stwierdziła, że dziecko z niepełnosprawnością umysłową ma mniejszą
siłę przebicia w kierunku działania twórczego. Jego spontaniczne próby działania twórczego
bywają bardzo często hamowane jako niekształcące, zaś oczekiwania wobec niego sugerują,
że jest ono w ogóle niezdolne do twórczości. Tymczasem, aktywność twórcza pełni funkcję
terapeutyczną u osób z niepełnosprawnościami okresowymi i trwałymi. Chorzy, tworząc,
wzmacniają instynkt życia, opanowują lęki, dręczące ich doznania psychotyczne, przenosząc
je na dostępne im tworzywo16.
A. Wojciechowski uważa, że wytwór osoby niepełnosprawnej pełni funkcję
kompensacyjną, dowartościowuje autora. Według A. Wojciechowskiego twórczość ma
znaczenie wielostronne:
12
W. Szulc, Kulturoterapia - wykorzystanie sztuki i działalności kulturalno-oświatowej w lecznictwie, Poznań
1994, s. 15.
13
Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku, Tom VI, Warszawa 2007, s. 850.
14
Tamże, s. 855.
15
S. Popek, Aktywność twórcza dzieci i młodzieży, Warszawa 1988, s. 116.
16
Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku, Tom VI, Warszawa 2007, s. 854.
10
- rodzicom pozwala zobaczyć swoje dziecko złączone z otoczeniem, nie odrzucone, pozwala
je widzieć we współuczestnictwie;
- dziecku pozwala uczestniczyć w takim stopniu jaki jest możliwy, pozwala podnosić stopnie
uczestnictwa i rozwijać motywację;
- osobom, które czują same potrzebę rozwoju, twórczość pozwala realizować ją i w ten
sposób włączyć się w społeczność17.
A. Hulek sztuce i twórczości osób z niepełnosprawnością przypisał niniejsze funkcje:
- pomoc w stawianiu diagnozy,
- środek terapeutyczny,
- kompensowanie braków,
- ujawnianie specjalnych potrzeb,
- wzbudzanie szacunku i zaufania do siebie,
- ułatwianie samorealizacji,
- pobudzanie i doskonalenie niektórych procesów psychicznych, emocji, myślenia
i percepcji,
- sposób rekreacji,
- zaprzeczanie obiegowym sądom, że pewne sztuki są blokowane przez
niepełnosprawność,
- ułatwienie integracji z pełnosprawnymi18.
17
18
Tamże, s. 855.
Tamże, s. 856.
11
Rozdział III
Cele i założenia programu „Chodź pomaluj mój świat”
Program przeznaczony jest dla dzieci i młodzieży
z upośledzeniem umysłowym
w stopniu umiarkowanym, znacznym i głębokim oraz ze sprzężonymi niepełnosprawnościami
narządu ruchu i schorzeniami neurologicznymi, w wieku od 3 do 25 lat - wychowanków
Dziennego Ośrodka Rehabilitacyjno – Edukacyjno – Wychowawczego w Pszczynie oraz osób
ze społeczności lokalnej, chcących poznać sztukę osób niepełnosprawnych.
Celem głównym programu „Chodź pomaluj mój świat” jest promowanie twórczości
wychowanków DOREW. Należy jednak zauważyć, że program ten ma za zadanie wpłynąć
na społeczność lokalną i wychowanków DOREW.
Cele programu dla wychowanków DOREW:

rozwijanie zdolności plastycznych dzieci,

rozwijanie poczucia własnej wartości,

podnoszenie własnej samooceny,

rozbudzanie poczucia sukcesu,

kształtowanie wrażliwości estetycznej,

rozwijanie sprawności manualnej,

poznanie nowych technik plastycznych,

doskonalenie umiejętności pracy w grupie,

doskonalenie umiejętności pracy samodzielnej,

rozwijanie wyobraźni,

doskonalenie wyrażania emocji poprzez prace plastyczne.
Cele programu dla społeczności lokalnej:

poznanie możliwości i twórczości osób z niepełnosprawnością,

kształtowanie pozytywnego wizerunku osoby z niepełnosprawnością,

umożliwienie integracji społeczności lokalnej i osób niepełnosprawnych z naszego
Ośrodka,

dostarczenie rzetelnej i fachowej wiedzy dotyczącej niepełnosprawności,

akceptacja osób niepełnosprawnych.
12
Rozdział IV
Harmonogram działań
Pierwszą część projektu stanowią zajęcia plastyczne, które będą realizowane według
tygodniowych
harmonogramów
zajęć
edukacyjno-terapeutycznych
i
rewalidacyjno-
wychowawczych, na których wychowankowie będą tworzyli dzieła artystyczne, różnymi
metodami zaproponowanymi przez nauczycieli – terapeutów danych zespołów.
Drugą fazę projektu stanowi przygotowanie wystaw prac wychowanków DOREW
w Pszczynie w instytucjach pożytku publicznego. W związku z tym zostanie podpisana
deklaracja współpracy z daną instytucją. Na zebraniu rodziców, opiekunowie prawni dzieci
poznają założenia Projektu oraz zostaną poproszenie o podpisanie zgód na udział swoich
podopiecznych w Projekcie.
Wystawa prac naszych dzieci będzie również wystawiona podczas Festynu Tacy Sami
– Inni.
Nieodzowną częścią programu jest poinformowanie społeczności lokalnej o wystawie
prac
wychowanków
DOREW
na
stronach
internetowych
www.pless.pl
i www.psouupszczyna.pl.
13
14