Ochrona środowiska w działalności energetycznej w prawie UE i

STUDIA
PODYPLOMOWE
"OCHRONA ŚRODOWISKA W PRAWIE UNII
EUROPEJSKIEJ I W PRAWIE POLSKIM”
dr Małgorzata Nowaczek-Zaremba
Ochrona środowiska
w działalności energetycznej
w prawie UE i polskim
12 grudnia 2014r.
STUDIA PODYPLOMOWE
"OCHRONA ŚRODOWISKA W PRAWIE UNII
EUROPEJSKIEJ I W PRAWIE POLSKIM”
Plan wykładu
I. 12 grudnia 2014r.
Zagadnienia ochrony środowiska w polityce energetycznej UE i
Polski
1.Źródła prawa europejskiego – przegląd najważniejszych aktów
2. Cele polityki klimatyczno-energetycznej UE.
3. Założenia polityki energetycznej Polski do 2030 r.
4. Główne polskie akty prawne dotyczące sektora
energetycznego.
5. Wpływ poszczególnych rodzajów działalności energetycznej
na środowisko – aspekty techniczne
2
1
STUDIA
PODYPLOMOWE
"OCHRONA ŚRODOWISKA W PRAWIE UNII
EUROPEJSKIEJ I W PRAWIE POLSKIM”
II. 13 grudnia 2014r.
Ochrona środowiska w wytwarzaniu energii elektrycznej lub ciepła w świetle
prawa UE i Polski
I. Cechy systemu elektroenergetycznego.
II. Wytwarzanie energii elektrycznej z OZE
1. Dyrektywa OZE – założenia i mechanizmy wsparcia
2. Kwalifikacja instalacji jako OZE wg definicji określonej w ustawiePrawo energetyczne
3. Budowa źródeł proekologicznych a kwestie ochrony środowiska
-wybór lokalizacji
-wymogi ochrony środowiska na etapie przygotowywania inwestycji
 Farmy wiatrowe
 Elektrownie wodne
 Elektrownie słoneczne, biogazownie, geotermalne
 Elektrownie jądrowe
3
II. 13 grudnia 2014r.
Ochrona środowiska w wytwarzaniu energii elektrycznej lub ciepła w świetle
prawa UE i Polski
III. Produkcja energii elektrycznej lub ciepła w źródłach konwencjonalnych
a cele ochrony środowiska.
1. charakterystyka źródeł konwencjonalnych – struktura paliw
2. wsparcie dla kogeneracji
3. lokalizacja źródeł konwencjonalnych i decyzje środowiskowe
4. instalacje energetyczne i standardy emisyjne
5. pozwolenia zintegrowane a dokumenty referencyjne i konkluzje BAT
6. ograniczenie emisji CO2
 europejski system handlu emisjami (ETS)
 przydziały krajowe
 technologie CCS
7. prowadzenie działalności w zakresie CCS w świetle obowiązujących
przepisów
4
2
STUDIA
PODYPLOMOWE
"OCHRONA ŚRODOWISKA W PRAWIE UNII
EUROPEJSKIEJ I W PRAWIE POLSKIM”
Plan wykładu
III. 9 stycznia 2015r.
Pozostałe rodzaje działalności oraz zagadnienia związane z prawnym
aspektem ochrony środowiska w energetyce.
1. Przesył i dystrybucja paliw lub energii.
 sieci elektroenergetyczne
 sieci gazowe
 sieci ciepłownicze
2. Zagadnienia związane z efektywnością energetyczną
3. Obrót paliwami lub energią
4. Systemy zarządzania ochroną środowiska na przykładzie
wybranych przedsiębiorstw energetycznych – PGE S.A., Tauron
Dystrybucja S.A., CEZ Polska, EDF Polska
5
Zakres pojęcia energetyka
ENERGETYKA
w szerokim rozumieniu – procesy pozyskiwania źródeł
energii, wytwarzania energii oraz dostarczania energii
elektrycznej do odbiorców końcowych (przemysłowych i
komunalnych).
W takim ujęciu źródłami energii (paliwami energetycznymi)
są paliwa stałe (węgiel, ropa naftowa), paliwa gazowe oraz
tzw. paliwa odnawialne (woda, wiatr, biopaliwa itp.).
w węższym rozumieniu, do energetyki nie zalicza się
poszukiwania i wydobywania paliw stałych (górnictwo
węglowe, naftowe i gazowe), a jedynie produkcję energii
elektrycznej i cieplnej (sektor wytwarzania energii i ciepła)
oraz ich dostarczanie do odbiorców, co następuje w ramach
działalności sieciowej (dostarczanie energii do
użytkowników za pomocą sieci przesyłowych
i dystrybucyjnych) oraz handlowej (sprzedaż energii)
przedsiębiorstw energetycznych.
6
3
STUDIA
PODYPLOMOWE
"OCHRONA ŚRODOWISKA W PRAWIE UNII
EUROPEJSKIEJ I W PRAWIE POLSKIM”
Podział energetyki i rodzaje działalności energetycznej
1. Elektroenergetyka - wytwarzanie energii elektrycznej,
przesyłanie (wysokie napięcia), dystrybucja (średnie, niskie napięcia)
obrót
2. Gazownictwo – przesyłanie (wysokie ciśnienie), dystrybucja (średnie, niskie ciśnienie),
magazynowanie paliw gazowych w instalacjach magazynowych, skraplanie gazu ziemnego i
regazyfikacja skroplonego gazu ziemnego w instalacjach skroplonego gazu ziemnego,
magazynowanie paliw ciekłych (LPG)
3. Ciepłownictwo – wytwarzanie, przesyłanie i dystrybucja ciepła, obrót
Rodzaje działalności energetycznej -art. 32 ust 1 ustawy – Prawo energetycznej
Wytwarzanie
paliw lub energii
Przesyłanie/
dystrybucja paliw
lub energii
Obrót paliwami
lub energią
Magazynowanie paliw gazowych,
skraplanie gazu ziemnego i
regazyfikacja skroplonego gazu
ziemnego, magazynowanie paliw
ciekłych
Przesyłanie dwutlenku węgla
7
zakup
Obrót
Wytwarzanie
Przesyłanie
Dystrybucja
transport
Źródło obrazu: www.abb.com
Odbiorca
sprzedaż
8
4
STUDIA
PODYPLOMOWE
"OCHRONA ŚRODOWISKA W PRAWIE UNII
EUROPEJSKIEJ I W PRAWIE POLSKIM”
Źródła prawa europejskiego.
1. Akty prawa pierwotnego UE
- brak wyłączeń dla sektora energetycznego
spod zasad ogólnych prawa ochrony
środowiska w UE
- Art. 191 Traktatu Lizbońskiego
• wysoki poziom ochrony środowiska
• zasada prewencji i przezorności
• naprawianie szkody w pierwszym rzędzie u źródła i na zasadzie
„zanieczyszczający płaci”
- art. 194 Traktatu (Tytuł XXI Energetyka) - „uwzględnienie
potrzeby zachowania i poprawy środowiska” w ramach budowania
i funkcjonowania rynku wewnętrznego
- Zasada zrównoważonego rozwoju (art.11 TL, art. 37 KPP)
- Traktat EURATOM – Traktat Ustanawiający Europejską Wspólnotę
Energii Atomowej z 25.03. 1957r.
9
Źródła prawa europejskiego.
2. Akty prawa wtórnego UE
- dyrektywy z zakresu ochrony środowiska dotyczące obszaru energetyki –
m.in.
w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza w UE; w sprawie skutków
wywieranych przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko, w
sprawie zintegrowanego zapobiegania zanieczyszczeniom i ich kontroli, w sprawie ochrony
dzikiego ptactwa tzw. „dyrektywa ptasia”, w sprawie ochrony siedlisk naturalnych oraz
dzikiej fauny i flory
- Rozporządzenia lub dyrektywy szczegółowe dotyczące specyfiki działania
energetyki :m.in.
Rozporządzenie RADY (EURATOM) ustanawiające Instrument Współpracy
w dziedzinie Bezpieczeństwa Jądrowego
Dyrektywy dot. systemu handlu emisjami CO2; regulacji poziomu emisji przemysłowych;
wsparcia wytwarzania energii elektrycznej w OZE i kogeneracji; efektywności
energetyczne; w sprawie geologicznego składowania dwutlenku węgla; w sprawie jakości
paliw, w sprawie krajowych pułapów emisji niektórych zanieczyszczeń powietrza
atmosferycznego
- decyzje - np. konkluzje BAT, przydziały krajowe bezpłatnych uprawnień CO2
10
5
STUDIA
PODYPLOMOWE
"OCHRONA ŚRODOWISKA W PRAWIE UNII
EUROPEJSKIEJ I W PRAWIE POLSKIM”
Źródła prawa europejskiego.
3. Wytyczne / Komunikaty Komisji
-Energy Road Map 2030 z 2009r .COM (2009)
-Energy Road Map 2050 z 2011r. COM (2011) Mapa drogowa do
konkurencyjnej gospodarki niskoemisyjnej ( polityka dekarbonizacji i cele redukcji
gazów cieplarnianych : 2020-25%; 2030 – 40%; 2040-60%, 2050-90%; inwestycje , OZE, technologie
CCS, efektywność energetyczna)
-Zielona Księga z dnia 27 marca 2013r. Ramy polityki w zakresie klimatu i
energii do 2030 r.
- Komunikat z 22 .01.2014r. „Ramy polityczne na okres 2020-2030 dotyczące
klimatu i energii” (Biała Księga) – dokument towarzyszący: Raport o cenach i
kosztach energii
Filary Ram 2030:
1) ograniczenie o 40% emisji gazów cieplarnianych
2) wzrost udziału OZE do min. 27%,
3) nowe inspiracje w zakresie efektywności energetycznej,
4) nowy system zarządzania i wskaźniki dla zapewnienia konkurencyjnego i bezpiecznego
systemu energii
11
Źródła prawa europejskiego.
- Komunikat z 28.06.2014r. Nr 2014/C 200/01 –
Wytyczne w sprawie pomocy państwa na ochronę środowiska
i cele związane z energią w latach 2014-2020”:
•
•
•
•
„ochrona środowiska” oznacza każde działanie zmierzające do
naprawienia szkody lub zapobiegające wyrządzeniu szkody fizycznemu
otoczeniu lub zasobom naturalnym poprzez działalność beneficjenta,
działanie zmierzające do zmniejszenia ryzyka wystąpienia takiej szkody
bądź prowadzące do bardziej efektywnego korzystania z zasobów
naturalnych, w tym środki służące oszczędzaniu energii i korzystanie
z odnawialnych źródeł energii.
„Zanieczyszczający” – podmiot, który pośrednio lub bezpośrednio szkodzi
środowisku lub stwarza warunki prowadzące do takiej szkody wraz z
potwierdzeniem, że to on pokrywa koszty działań mających na celu
likwidację zanieczyszczeń
Pomoc na ochronę środowiska i cele związane z energią podlega
obowiązkowemu zgłoszeniu na podstawie art. 108 ust. 3 Traktatu
Stosowane od 1 lipca 2014r. do 31 grudnia 2020r.
12
6
STUDIA
PODYPLOMOWE
"OCHRONA ŚRODOWISKA W PRAWIE UNII
EUROPEJSKIEJ I W PRAWIE POLSKIM”
Źródła prawa europejskiego.
- rodzaje pomocy , m.in:
1) inwestycyjna (ponad 15 mln EUR na przedsiębiorstwo)
2) operacyjna na produkcję energii w OZE i kogeneracji
3) operacyjna na produkcję biopaliw
4) na infrastrukturę energetyczną
5) na wychwytywanie i składowanie dwutlenku węgla (technika CCS) –dla
projektów powyżej 50 mln EUR
6) w formie środka na zapewnienie wystarczalności mocy wytwórczych
7) w postaci systemów przydziałów emisji gazów cieplarnianych
8) na relokację przedsiębiorstw
- efekt zachęty – dla inwestycji rozpoczętych po 1.07.2014r. – występuje
wtedy, gdy pomoc skłania beneficjenta do zmiany zachowania w sposób
podnoszący poziom ochrony środowiska lub poprawia funkcjonowanie
bezpiecznego rynku, której to zmiany nie podjął by się bez takiej pomocy.
Pomoc na ochronę środowiska i cele związane z energią można uznać za
zgodną z rynkiem wewnętrznym tylko wtedy gdy stwarza ona efekt zachęty.
13
Źródła prawa europejskiego
4. Inne :
-
Rezolucje Parlamentu Europejskiego – np. z 2007r. o źródłach energii konwencjonalnej oraz
technologiach energetycznych
-
Dokumenty referencyjne BAT (dotyczą najlepszych dostępnych technik) – wynikają
z Dyrektywy 2010/75/UE dotyczącej emisji przemysłowych – przygotowywane w celu określenia
najlepszych dostępnych technik oraz ograniczenia występujących w UE poziomów emisji z
działalności przemysłowych. Dokument będący wynikiem wymiany informacji zorganizowanej
przez KE w zakresie emisji przemysłowych dla danego rodzaju działalności.
-
Konkluzje Rady Europejskiej – wytyczanie kierunków strategicznych europejskiej polityki w
zakresie polityki klimatyczno-energetycznej,
14
7
STUDIA
PODYPLOMOWE
"OCHRONA ŚRODOWISKA W PRAWIE UNII
EUROPEJSKIEJ I W PRAWIE POLSKIM”
Cele polityki klimatyczno- energetycznej UE
Reakcja UE na zmiany klimatu:
• reakcja międzynarodowa od lat 70-tych – 1972 – powołanie
Programu Środowiskowego ONZ (UNEP)
• 1992 – tzw. Szczyt Ziemi w Rio de Janeiro: podpisanie
Konwencji Klimatycznej (UNFCCC) – aby ustabilizować
emisję gazów cieplarnianych
• 1997 – konferencja w Kioto – protokół, w którym bardziej
rozwinięte kraje świata zobowiązały się do ograniczeń
emisji
• Wspólnoty Europejskie wpisały ochronę środowiska jako
jeden ze swoich celów w traktacie z Maastricht (1992)
• Ustalenia
polityki klimatyczno-energetycznej podczas
szczytów Rady Unii Europejskiej
15
Cele polityki klimatyczno- energetycznej UE
Pakiet klimatyczno-energetyczny –
posiedzenie Rady Europejskiej w dniach 8-9 marca 2008r.
3 x 20 %
.
1 zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych, co najmniej o 20%
w porównaniu do 1990r.
2. zwiększenie udziału energii produkowanej w OZE
(odnawialnych źródłach energii) do 20% całkowitego średniego
zużycia energii w UE
3. racjonalizacja wykorzystania energii i w konsekwencji
ograniczenie jej zużycia o 20%.
16
8
STUDIA
PODYPLOMOWE
"OCHRONA ŚRODOWISKA W PRAWIE UNII
EUROPEJSKIEJ I W PRAWIE POLSKIM”
2. Cele polityki klimatyczno- energetycznej UE
Nowy Pakiet klimatyczno-energetyczny
– posiedzenie Rady Europejskiej w dniach 23-24 października 2014r.
Konkluzje Rady Europejskiej CO EUR 13
.
1 zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych, co najmniej o 40%
w porównaniu do 1990r.
2. zwiększenie udziału energii produkowanej w OZE do 27%
całkowitego średniego zużycia energii w UE
3. racjonalizacja wykorzystania energii i w konsekwencji
ograniczenie jej zużycia o 27%.
Odstępstwa: -kraje z PKB poniżej 60% średniej unijnej uzyskają
darmowe uprawnienia do emisji do 2030r. – utworzenie
specjalnego funduszu rezerwy ze środkami na modernizację
energetyki
17
Cele polityki energetycznej UE
Integracyjne
Budowa konkurencyjnego, zrównoważonego i bezpiecznego
sektora (rynek wewnętrzny gazu i energii elektrycznej,
bezpieczeństwo dostaw strategicznych)

Pozaintegracyjne
Realizacja pakietu klimatycznego (gospodarka niskoemisyjna,
ograniczenie emisji gazów cieplarnianych, efektywność
energetyczna)

Cele wspierane przez

narzędzia rynkowe (podatki, dotacje , system handlu emisjami CO2)

rozwój technologii energetycznych (efektywność energetyczna, OZE)

wspólnotowe instrumenty finansowe
18
9
STUDIA
PODYPLOMOWE
"OCHRONA ŚRODOWISKA W PRAWIE UNII
EUROPEJSKIEJ I W PRAWIE POLSKIM”
Główni emitenci Co2 – porównanie roczne`
1.
2.
3.
4.
5.
6.
CHINY ----------10 mld ton
USA---------------6 mld ton
UE---------------- 3,5 mld ton
INDIE -------------2,4 mld ton
ROSJA-------------1,8 mld ton
POLSKA ---------- 300 mln ton
Na podstawie: www.wiking.edu.pl
19
Główni emitenci Co2 – szansa na ograniczenie?
13 listopad 2014r. –
spotkanie Prezydenta B.Obamy i Xi Jinping
Deklaracja Chin i USA w Pekinie (łącznie 45% światowej emisji gazów
cieplarnianych)
- zbliżenie do porozumienia klimatycznego
- USA do 2020 ograniczenie o 17 %, a do 2025 o 26 % z poziomu 2005
- Chiny – do 2030r. szczyt poziomu emisji potem będzie spadać
20
10
STUDIA
PODYPLOMOWE
"OCHRONA ŚRODOWISKA W PRAWIE UNII
EUROPEJSKIEJ I W PRAWIE POLSKIM”
Cele polityki klimatyczno- energetycznej UE
Miks/ koszyk energetyczny – podział produkcji i konsumpcji energii według jej
nośników lub sposobów wytwarzania. Kilka miksów dla obrazu pełnej struktury
energetycznej – opis poszczególnych części sektora paliwowo-energetycznego.
Wytwarzanie energii elektrycznej w UE – Eurostat 2012
21
Miks energetyczny w państwach UE
(na podstawie www.wiking.edu.pl)
22
11
STUDIA
PODYPLOMOWE
"OCHRONA ŚRODOWISKA W PRAWIE UNII
EUROPEJSKIEJ I W PRAWIE POLSKIM”
Wpływ polityki energetyczno-klimatycznej na energetykę w Polsce
 wzrost kosztów wytwarzania energii
w elektrowniach konwencjonalnych
 rozwój nowych technologii
 konieczność określenia
wytrzymałości gospodarki na wzrost
kosztów energii elektrycznej
 ograniczenie konkurencyjności wynikające
z kosztów wytwarzania, w tym OZE
 głębokie przemiany w technologii wytwarzania energii elektrycznej
(bloki nadkrytyczne, OZE, bloki gazowe, plany dotyczące budowy
elektrowni jądrowej)
23
Założenia polityki energetycznej Polski do 2030 r.
Polityka energetyczna - samodzielny „segment” polityki gospodarczej państwa, rozumiany jako
kompleks funkcjonalnie powiązanych ze sobą działań prawnych i faktycznych, realizowanych przez
państwo, zmierzających do takiego ukształtowania sektora energetycznego gospodarki narodowej
(jego organizacji i reguł funkcjonowania), aby w sposób optymalny realizował on określone cele
społeczno-gospodarcze.
Dokumenty rządowe :
 Uchwała nr 202/2009 Rady Ministrów „Polityka energetyczna
Polski do 2030r.” (MP z 2010r., Nr 2, poz. 11)
Wpisane cele ochrony środowiska przy realizacji zamierzeń energetycznych i
działalności w tym obszarze, przy uwzględnieniu narzędzi realizujących cele
polityki energetycznej UE.
 15.04.2014r. Rada Ministrów przyjęła Uchwałę Strategia
„Bezpieczeństwo energetyczne”
 Ministerstwo Gospodarki – wstępne konsultacje dokumentu
„ Polityka energetyczna Polski do 2050”
24
12
STUDIA
PODYPLOMOWE
"OCHRONA ŚRODOWISKA W PRAWIE UNII
EUROPEJSKIEJ I W PRAWIE POLSKIM”
Główne polskie akty prawne dotyczące sektora energetycznego
Podstawowe akty prawne:
1. Prawo energetyczne
2. Prawo ochrony środowiska
3. Prawo wodne
4. Prawo geologiczne i górnicze
5. Prawo budowlane
6. Ustawa o ochronie przyrody
7.Ustawa o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie,
udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach
oddziaływania na środowisko.
8. Ustawa o gospodarce nieruchomościami
9. Kodeks cywilny, Kodeks postępowania administracyjnego
10. Rozporządzenia wykonawcze - Ministra Środowiska
Ministra Gospodarki lub Ministra Infrastruktury
25
Planowane zmiany w prawie energetycznym
Reforma prawa energetycznego – tzw. trójpak
Ustawa wprowadzająca
Prawo
energetyczne
(wspólne
uregulowania,
energia elektryczna i
ciepło)
Prawo gazowe
Ustawa
OZE
11 wrzesień 2013r. – nowelizacja tzw. mały trójpak – dokończenie
implementacji Dyrektywy dot. OZE
26
13
STUDIA
PODYPLOMOWE
"OCHRONA ŚRODOWISKA W PRAWIE UNII
EUROPEJSKIEJ I W PRAWIE POLSKIM”
Wpływ poszczególnych rodzajów działalności energetycznej na środowisko –
aspekty techniczne
Wytwarzanie energii elektrycznej lub ciepła
Elektrownie/elektrociepłownie konwencjonalne
(wykorzystanie paliw kopalnych – węgiel kamienny,
brunatny, ropa, gaz)
-
-
atmosfera (emisje dwutlenku węgla,
siarki, azotu, pył, hałas – awaryjne zrzuty
pary, wentylatory spalin)
woda (ścieki przemysłowe,
ścieki bytowo-przemysłowe)
gleba (odpady paleniskowe – żużel, popiół)
rekultywacja terenu (po składowiskach
odpadów, paliw kopalnych)
27
Wpływ poszczególnych rodzajów działalności energetycznej na środowisko –
aspekty techniczne
Elektrownie wodne
wykorzystanie energii wody (hydroenergia)
Rodzaje – regulacyjne, przepływowe, pompowe,
szczytowo-pompowe
Ingerencja w środowisko :
-
konieczność budowy tam (spiętrzenie wody)
zmiany w ukształtowaniu terenu
urządzenia do ochrony ryb – przepławki dla ryb
regulacja nurtu rzek
roślinność i czystość wody
bezpieczeństwo turbin
28
14
STUDIA
PODYPLOMOWE
"OCHRONA ŚRODOWISKA W PRAWIE UNII
EUROPEJSKIEJ I W PRAWIE POLSKIM”
4. Wpływ poszczególnych rodzajów działalności energetycznej na środowisko –
aspekty techniczne
Elektrownie wiatrowe - wykorzystanie energii wiatru, lądowe/morskie
Kwestie ochrony środowiska :
- lokalizacja inwestycji – obszary NATURA 2000
- wpływ na krajobraz oraz zajmowana powierzchnia
praca turbin – emisja hałasu, intradźwięki (hałas niesłyszalny), migotanie,
efekt stroboskopowy,
- wpływ na zdrowie ludzkie – syndrom turbiny wiatrowej
- zagrożenie dla ptaków, nietoperzy,
29
4. Wpływ poszczególnych rodzajów działalności energetycznej na
środowisko – aspekty techniczne
Elektrownie jądrowe –
możliwość powstawania
odpadów promieniotwórczych,
UE- wyniki tzw. stress testów
Komunikat Komisji z 4.10.2012r.
131 reaktory jądrowe w UE
dalsze w budowie
(14 na 28 państw posiada)
30
15
STUDIA
PODYPLOMOWE
"OCHRONA ŚRODOWISKA W PRAWIE UNII
EUROPEJSKIEJ I W PRAWIE POLSKIM”
4. Wpływ poszczególnych rodzajów działalności energetycznej na
środowisko – aspekty techniczne
Pozostałe elektrownie OZE –
-słoneczne (ogniwa
fotowoltaiczne)
Project Desertec
geotermalne
-na biomasę/ biogaz
- oceanotermalne
technologie OTEC
(Ocean Thermal
Energy Conversion)
31
4. Wpływ poszczególnych rodzajów działalności energetycznej na
środowisko – aspekty technicze
Przesył i dystrybucja energii elektrycznej
- wpływ na krajobraz – sieci najwyższych
średnich i niskich napięć
- okablowanie ziemne, linie napowietrzne
- oddziaływanie pola
elektromagnetycznego
- rozdzielnie (hałas), stacje trafo
- smart grid
lub ciepła – straty przesyłowe
zły stan techniczny –
oddziaływanie na gleby
izolacja rurociągów
32
16
STUDIA
PODYPLOMOWE
"OCHRONA ŚRODOWISKA W PRAWIE UNII
EUROPEJSKIEJ I W PRAWIE POLSKIM”
4. Wpływ poszczególnych rodzajów działalności energetycznej na
środowisko – aspekty techniczne
Gazociągi przesyłowe
Rurociągi dystrybucyjne
(ulatnianie poprzez nieszczelności
sieci –sytuacje awaryjne,
niekontrolowane wypływy gazu)
Stacje redukcyjne i tłocznie (hałas)
Składowanie/lub rozprężanie
skroplonego gazu ziemnego (LNG)
lub sprężonego gazu ziemnego (CNG)
Magazynowanie gazu
(zbiorniki podziemne)
33
Literatura
A.Gawlikowska-Fyk, Nowy pakiet klimatyczno-energetyczny do 2030r, Biuletyn PISM (Polski Instytut Spraw
Międzynarodowych) nr 8/1120
M.M.Kening-Witkowska, Prawo środowiska UE, Wolters Kluwers 2012r.
B. Rakoczy, B. Wierzbowski, Prawo ochrony środowiska, Lexis-Nexis 2012r.
Z. Ciok, Ochrona środowiska w elektroenergetyce, PWN Warszawa 2001r.
M.Pawlik, F.Strzelczyk, Elektrownie , WNT 2014r.
M.Szuba (red.) Linie i stacje elektroenergetyczne w środowisku człowieka, Warszawa 2002r .
W. M.Lewandowski, Proekologiczne odnawialne źródła energii, WNT 2013r.
J.Kucowski, D.Laudyn, M.Przekwas, Energetyka a ochrona środowiska, WNT 1997r.
J.Gogolewska, Energetyka-środowisko naturalne- aspekty lokalne (w) M. Klamut, E. Pancer-Cybulska, Polska w
poszerzonej UE – uwarunkowania i perspektywy rozwoju, Wrocław 2004r.
C.Mejro, J. Toszkiewicz, B.Wierzbicka, Energia –dziś i jutro
Z.Łucki, Energetyka a społeczeństwo, PWN 2011
Z.Lubośny, Farmy wiatrowe w systemie elektroenergetycznym, WNT 2014
J.Molenda, K.Steczko, Ochrona środowiska w gazownictwie i wykorzystanie gazu, WNT 2000
M.Cherka, F. Elżanowski, M.Swora, Energetyka i ochrona środowiska w procesie inwestycyjnym, Wolters Kluwer 2010
T.Chmielak, Technologie energetyczne, WNT 2013
A.Szafrański, Prawo energetyczne. Wartości i instrumenty ich realizacji, C.H.Beck 2014
M.Swora, Z.Muras (red.) Prawo energetyczne-komentarz, Wolters Kluwer 2010
D.Strus, Polityka Polski w zakresie ochrony środowiska po przystąpieniu do UE, Aspra 2013
B.Filipiak, M.Cieciora, Rachunek kosztów w ochronie środowiska, CeDeWu, 2010
R.Zarzycki, Wymiana ciepła i ruch masy w inżynierii środowiska, WNT 2000
34
17
STUDIA
PODYPLOMOWE
"OCHRONA ŚRODOWISKA W PRAWIE UNII
EUROPEJSKIEJ I W PRAWIE POLSKIM”
Instytucje, strony www.
Ministerstwo Środowiska, www.mos.gov.pl
Ministerstwo Gospodarki, www.mg.gov.pl
Urząd Regulacji Energetyki, www.ure.gov.pl
Obszary działalności UE , www.ec.europa.eu ( w tym DG ds. Energii (ENER); DG ds. Działania z dziedzinie Klimatu l(DG
Clima), DG ds. Środowiska (ENV)
Centrum Informacji Rynku Energii, www.cire.pl
Wirtualny Nowy Przemysł, www.wnp.pl
Agencja Rynku Energii, www.are.waw.pl
Izba Gospodarcza Energetyki i Ochrony Środowiska , www.igeos.pl
Izba Odnawialnych Źródeł Energii, www.ioze.pl
Towarzystwo Rozwoju Małych Elektrowni Wodnych, www.trmew.pl
Krajowy Ośrodek Bilansowania i Zarządu Emisjami , www.kobize.pl
Fundacja Client Earth Poland, www.clientearth.org.pl
Ziemia na Rozdrożu, www.ziemianarozdrozu.pl
Towarzystwo Obrotu Energią , www.toe.pl
Polskie Towarzystwo Przesyłu i Rozdziału Energii Elektrycznej, www.ptpiree.pl
Wydawnictwo Globenergia, www.globenergia.pl
Izba Gospodarcza Ciepłownictwo Polskie, www.igep.org.pl
Polskie Towarzystwo Elektrociepłowni Zawodowych, www.ptez.pl
Polskie Sieci Elektroenergetyczne, www.pse -operator.pl
Polskie Górnictwo Naftowe i Gazowe, www.pgnig.pl
Nowa Energia , www.nowa-energia.com
Portal o energetyce jądrowej, www.nuclear.pl
Stowarzyszenie Gmin Polska Sieć „Energie Cities”, www.pnec.org.pl
35
18