Raport - Związek Romów Polskich

MODA NA
TOLERANCJĘ
RAPORT PODSUMOWUJĄCY REALIZACJĘ PROJEKTU
Realizator projektu:
ZWIĄZEK ROMÓW POLSKICH,
ul. K.S. Wyszyńskiego 32, 78-400 Szczecinek
Tel. (94) 37-250-98, Fax. (94) 37-250-96
www.modanatolerancje.romowie.com
SZCZECINEK 2015
Projekt współfinansowany z Funduszy EOG w ramach programu Obywatele dla Demokracji
„MODA NA TOLERANCJĘ”
Raport podsumowujący realizację projektu
SZCZECINEK 2015
Realizator projektu:
ZWIĄZEK ROMÓW POLSKICH,
ul. Wyszyńskiego 32, 78-400 Szczecinek
tel. 94 37 250 98, fax. 94 37 250 96
Spis treści
Streszczenie
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Wprowadzenie
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5
7
1.Analiza realizacji projektu „Moda na tolerancję” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
1.1.Koordynator Projektu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
1.2.Pracownik ds. monitoringu
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.3.Konsultant ds. dyskryminacji w sieci
1.3.Specjalista ds. promocji projektu
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
13
16
2.Analiza osiągniętych rezultatów projektu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19
2.1.Analiza osiągniętych rezultatów w zakresie działań pracownika ds. monitoringu
. . . 19
2.2.Analiza osiągniętych rezultatów zakresie działań konsultanta
ds. dyskryminacji w sieci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22
3. Analiza trudności, jakie napotkano w realizacji projektu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25
3.1.Analiza trudności w zakresie działań pracownika ds. monitoringu . . . . . . . . . . . . . . . . 25
3.2. Analiza trudności w zakresie działań konsultanta ds. dyskryminacji w sieci . . . . . . . 27
4.Zalecenia na przyszłość. wnioski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28
4.1.Wnioski z monitoringu Internetu pod kątem mowy nienawiści
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
29
Spis wykresów i tabel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30
Bibliografia
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
30
Streszczenie
Od 01.03.2014 do 31.12.2015 r. Związek Romów Polskich realizował projekt Moda na
tolerancję. Został on sfinansowany przez Fundację im. Stefana Batorego z Funduszy EOG w ramach programu Obywatele dla Demokracji.
Celem realizowanego projektu było monitorowanie, dokumentowanie, upowszechnianie informacji o aktach dyskryminacji, agresji i nietolerancji oraz, co najważniejsze,
podejmowanie interwencji wobec tych zjawisk i dążenie do pociągnięcia do odpowiedzialności osób, które się ich dopuściły.
Projekt dotyczył przeciwdziałania i zwalczania wszelkich aktów dyskryminacji wobec
mniejszości romskiej zamieszkałej w Polsce. Był skierowany do ofiar lub świadków aktów
dyskryminacji, mowy nienawiści, agresji, rasizmu lub ksenofobii dotyczącej Romów i Sinti
w przestrzeni publicznej.
Zespół projektowy stanowiły osoby doświadczone w realizacji tego typu przedsięwzięć:
−− koordynator projektu;
−− pracownik ds. monitoringu;
−− konsultant ds. dyskryminacji w sieci;
−− prawnik;
−− specjalista ds. promocji projektu;
−− tłumacz języka angielskiego;
−− księgowa;
−− wolontariusz obsługujący sekretariat.
Raport podsumowujący realizację projektu
5
Działania zrealizowane w projekcie gwarantowały osobom dyskryminowanym uzyskanie konkretnej pomocy w sprawach, jeśli miała miejsce:
zzagresja w stosunku do Romów;
zzdyskryminacja Romów w Internecie;
zzdyskryminacja Romów w mediach;
zzdyskryminacja Romów w szkołach;
zznietolerancja wobec Romów w miejscach publicznych;
zznietolerancja wobec Romów w instytucjach publicznych, zakładach karnych itp.;
zzkażdy inny rodzaj dyskryminacji, agresji i nietolerancji wobec Romów.
Beneficjentami tego projektu była ludność romska zamieszkująca Polskę.
Przez cały okres trwania projektu Moda na tolerancję osoby go realizujące dbały
kompleksowo o osoby pokrzywdzone. Były z nimi w stałym kontakcie i objęły je pomocą prawną. W razie potrzeby wszczynały postępowania sądowe, zgłaszając do prokuratury
zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa. W razie konieczności dojeżdżały
do poszkodowanych osób i miejscowości, w których dokonywane były akty agresji i dyskryminacji. Wszystko to, by zadbać o przestrzeganie praw człowieka i znaleźć rozwiązania
zgodne z prawem Polski i Unii Europejskiej.
Istotą tego projektu było działanie, którego skutkiem miało być to, że winni aktów dyskryminujących ludność romską zamieszkującą Polskę poniosą konsekwencje swoich czynów.
6
„Moda na tolerancję”
Wprowadzenie
Mniejszy raport końcowy dokumentuje przebieg i prezentuje najważniejsze wyniki zrealizowanego projektu Moda na tolerancję. Zawiera on m.in. opis wyniku działań, analizy i wnioski
oraz zalecenia Zespołu Projektowego, który przez ponad półtora roku zajmował się realizacją
projektu Moda na tolerancję.
Raport końcowy będzie zawierał następujące elementy:
−− spis treści;
−− streszczenie;
−− wprowadzenie;
−− przeprowadzona przez członków Zespołu Projektowego:
zzanaliza realizacji projektu Moda na tolerancję,
zzanaliza osiągniętych rezultatów projektu,
zzanaliza trudności, jakie napotkano w realizacji projektu,
zzzalecenia na przyszłość,wnioski;
−− spis wykresów i tabel
−− bibliografia.
Raport podsumowujący realizację projektu
7
1. Analiza realizacji projektu „Moda na tolerancję”
W projekcie Moda na tolerancję zatrudnione były następujące osoby:
1. Koordynator Projektu;
2. Pracownik ds. monitoringu;
3. Konsultant ds. dyskryminacji w sieci;
4. Prawnik;
5. Specjalista ds. promocji projektu;
6. Tłumacz języka angielskiego;
7. Księgowa;
8. Wolontariusz obsługujący sekretariat.
1.1. Koordynator Projektu
Koordynator Projektu, znający środowisko romskie, przez cały czas trwania projektu był
odpowiedzialny za realizację przez poszczególne osoby projektu Moda na tolerancję.
Na początku jego trwania skompletował Zespół Projektowy, podpisał umowy, przydzielając każdemu członkowi Zespołu określone działania. Następnie w każdym miesiącu Koordynator
Projektu, stojąc na jego czele, prowadził posiedzenia Zespołu Projektowego.
Monitorował i nadzorował jego prace, przekazywał poszczególnym osobom sprawy
dotyczące dyskryminacji Romów w Polsce, jakie też do niego spływały. Ponadto zarządzał
czasem, kosztami, był w stałym kontakcie z beneficjentami, przedstawicielami instytucji,
organizacji pozarządowych oraz Fundacją im. Stefana Batorego, także dzięki częstym podróżom do miejsc zamieszkania, udziałom w konferencjach, sympozjach o tematyce romskiej
i antydyskryminacyjnej.
8
„Moda na tolerancję”
1.2. Pracownik ds. monitoringu
Pracownik ds. monitoringu przez cały dotychczasowy okres (01.04.2014-30.11.2015)
zajmował się monitorowaniem i dokumentowaniem spraw dotyczących szeroko pojętej dyskryminacji wobec społeczności romskiej.
Zgodnie z założeniami projektu podjęliśmy działania związane z monitorowaniem negatywnych zjawisk w życiu publicznym. Nawiązaliśmy kontakty telefoniczne lub bezpośrednie
z ofiarami nietolerancji lub ich świadkami, które pozwoliły na podjęcie interwencji przez pracowników projektu. Zasady współpracy w ramach projektu Moda na tolerancję zostały ustalone
przez pracownika ds. monitoringu i prawnika. Niniejsze wypracowane procedury działania okazały się bardzo pomocne w pracy w czasie trwania projektu.
Na początku pracy nad projektem Moda na tolerancję zredagowaliśmy i wysłaliśmy
pismo do urzędów, organów władzy państwowej odnośnie stanu ich wiedzy na temat skali
zjawiska aktów dyskryminacji, rasizmu, ksenofobii, mowy nienawiści, jakie miały miejsce
stosunku do Romów na terenie Polski oraz tego jakie działania zostały przez nich podjęte, aby
im zapobiegać oraz przeciwdziałać lub zwalczać. Pisma miały również na celu poinformowanie adresatów o prowadzonym przez Związek Romów Polskich z siedzibą w Szczecinku
projekcie Moda na tolerancję.
Pisma zostały skierowane m.in. do: Rzecznika Praw Obywatelskich; Rzecznika Praw
Pacjenta, Rzecznika Praw Dziecka, Prokuratury Generalnej, Pełnomocników Wojewody ds.
Mniejszości Narodowych i Etnicznych, Pełnomocnika Rządu ds. Równego Traktowania,
Pełnomocników Wojewody ds. Równego Traktowania, Komendanta Głównego Policji,
Pełnomocnika Komendanta Głównego Policji ds. Ochrony Praw Człowieka, Ministerstwa
Administracji i Cyfryzacji - Departament Wyznań Religijnych oraz Mniejszości Narodowych
i Etnicznych, Ministerstwa Sprawiedliwości – Zakłady Karne, OBWE, Amnesty International,
Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka, Zespołu ds. Ochrony Praw Człowieka w Ministerstwie
Spraw Wewnętrznych, stowarzyszeń i organizacji romskich, mediów lokalnych i ogólnopolskich (telewizja, gazety, radio, portale internetowe).
Dzięki tym pismom pracownik ds. monitoringu dnia 18 września 2014 w Wólce
Milanowskiej koło Nowej Słupi (woj. świętokrzyskie) popularyzując projekt, wziął udział w konferencji w ramach III Forum Pełnomocników i Pełnomocniczek Wojewodów ds. mniejszości
narodowych i etnicznych oraz Pełnomocników i Pełnomocniczek Komendantów Stołecznego/
Wojewódzkich i Szkół Policji ds. Ochrony Praw Człowieka: „Administracja publiczna przeciw
Raport podsumowujący realizację projektu
9
mowie nienawiści. Społeczność romska dawniej i dziś”. W ramach konferencji pracownik
ds. monitoringu uzyskał bezpośrednio od uczestników spotkania informację na temat sytuacji
Romów w Polsce na terenie, gdzie pracują.
Oprócz tego pracownik ds. monitoringu osobiście, dzięki wizycie na Śląsku (01.0604.06.2014) oraz w Legnicy 18-20.06.2015 r., a także telefonicznie lub pocztą elektroniczną
zasięgnął opinii u osób ze społeczności romskiej i u Asystentów Zawodowo-Socjalnych działających na terenie całej Polski, na temat tego, czy spotkali się w ostatnim czasie z aktami
dyskryminacji, ksenofobii, rasizmu, mowy nienawiści w stosunku do Romów, oraz czy znana
jest im ta tematyka. Zaprosił ich do dalszej współpracy, która miała miejsce przez cały czas realizacji projektu.
Uczestnikiem i właściwym odbiorcą działań, do których udało się dotrzeć są osoby ze
społeczności romskiej (Rom i Romni) w różnym wieku, statusie prawnym i materialnym, posiadające różne wykształcenie, przebywające na terenie Polski, które czują się zagrożone lub
są ofiarami aktów dyskryminacji, rasizmu, ksenofobii, mowy nienawiści. Romowie są bowiem
mniejszością etniczną szczególnie zagrożoną dyskryminacją i wykluczeniem społecznym1.
Od kwietnia 2014 roku do listopada 2015 zostało zarejestrowanych 29 spraw dotyczących
aktów dyskryminacji, rasizmu, ksenofobii, mowy nienawiści, mających miejsce w stosunku do
Romów na terenie całego kraju, w których prawnik we współpracy z pracownikiem ds. monitoringu podejmował szereg czynności. Ponadto w omawianym okresie udzielono porad prawnych
w 45 sprawach, które nie nosiły znamion dyskryminacji, jednakże zdecydowano wesprzeć
Romów w zgłaszanych przez nich kwestiach poprzez wskazanie metod postępowania, wyjaśnienie przyczyn niepowodzenia i udzielanie szeroko pojętych porad.
Specyfika projektu wymagała stałej współpracy między pracownikiem ds. monitoringu,
obsługującym infolinię i monitorującym sytuację Romów w Polsce z prawnikiem podejmującym merytoryczne decyzje dotyczące rejestracji zgłaszanej sprawy i podejmowania określonych
działań interwencyjnych.
1 Zob. Program na rzecz integracji społeczności romskiej na lata 2014-2020, Załącznik do
uchwały nr 202/2014 Rady Ministrów z dnia 7 października 2014 r., s. 4. 10;http://amnesty.
org.pl/uploads/media/SYTUACJA_SPOLECZNOSCI_ROMSKIEJ_W_EUROPIE.pdf (dostęp:
09.11.2015); http://ois.rops-opole.pl/download/Ekspertyza.pdf (dostęp: 09.11.2015).
10
„Moda na tolerancję”
Zgłaszające osoby pochodziły lub informowały nas o zajściach, sprawach, które miały
miejsce w następujących miastach Polski. Były to miejscowości:
Wykres 1
Liczba zgłoszeń spraw
z poszczególnych miast
Polski
Siemianowice Śląskie (17%)
Zabrze (10%)
Andrychów (7%)
3
Brzeg (7%)
5
Przemków (7%)
1
Białystok (3%)
1
Gdańsk (3%)
1
3
1
1
Głogów (3%)
Legnica (3%)
Leszno (3%)
Lubań (3%)
1
2
1
Ostrów Wielkopolski (3%)
Powiat Kolbuszowski (3%)
1
1
2
1
1
1
2
Poznań (3%)
Strzelin koło Wrocławia (3%)
Szczecin (3%)
Wrocław (3%)
Cała Polska (10%
Powiat Kolbuszowski -1 sprawa (3%)
Cała Polska (Biuro podróży - 1 sprawa oraz telewizja - 2 sprawy (TVP i TVN) - razem 3
sprawy (10%).
Raport podsumowujący realizację projektu
11
Natomiast ilość spraw, które objęły obszar poszczególnych województw lub całego kraju
przedstawia wykres nr 2:
Wykres 2
Liczba zgłoszeń według województw
Śląskie (28%)
1
1
1
3
8
1
Dolnośląskie (24%)
Wielkopolskie (10%)
Małopolskie (7%)
2
Opolskie (7%)
2
Podlaskie (3%)
7
3
Podkarpackie (3%)
Pomorskie (3%)
Zachodniopomorskie (3%)
Cała Polska (10%)
Sprawy były zgłaszane w rozmaity sposób do siedziby naszego stowarzyszenia: telefonicznie, listownie lub pocztą elektroniczną.
Ze względu na źródło informacji ich stan liczebny przedstawia się następująco:
Wykres 3
Rodzaj zdarzenia
2
2
2
infolinia (45%)
13
e-mail (34%)
Internet (7%)
pismo (7%)
zgłoszenie osobiste (7%)
10
12
„Moda na tolerancję”
Zgłoszenia osób dotyczyły spraw indywidualnych lub grupowych w następującej materii
ze względu na rodzaj zdarzenia, mającego miejsce:
Wykres 4
Liczba zgłoszeń według województw
5
Bezpośredni atak na osoby (45%)
Dyskryminacja w urzędach (24%)
2
13
2
Internet / telewizja (7%)
Napisy na murach / domach (7%)
Inne (17%)
7
1.3. Konsultant ds. dyskryminacji w sieci
Na część internetową projektu, za którą odpowiedzialny był konsultant ds. dyskryminacji
w sieci, składało się wiele działań na dwóch płaszczyznach: technicznej oraz merytorycznej. Na
początku projektu konieczne było przygotowanie środowiska pracy na cały okres trwania zadania, w którym możliwe będzie efektywne wykonywanie głównych zadań projektu: monitoring
i interwencje. W pierwszej kolejności opracowany został system, w ramach którego odbywała
się współpraca między specjalistą ds. monitoringu, konsultantem ds. dyskryminacji w sieci oraz
prawnikiem. Utworzono strukturę dokumentacji podejmowanych interwencji (formularze) oraz
zliczającej i zestawiającej wszystkie sprawy (tabele). Przygotowane zostały pliki do pracy przy
interwencjach oraz folder sieciowy dla wszystkich pracowników projektu. Utworzono papier
projektowy, na wzorze którego sporządzane były wszelkie pisma związane z projektem. Został
również założony adres mailowy projektu – [email protected]. Dalsze działania natury
technicznej polegały nad utworzeniu infrastruktury, na której oparta została promocja projektu.
Sporządzono graficzne logo projektu, opracowano tablicę informacyjną (baner) oraz broszurę
informacyjną. Została stworzona także strona internetowa projektu – www.modanatolerancje.
romowie.com – oraz przygotowano pliki graficzne pod kątem umieszczenia ich na Facebooku.
Raport podsumowujący realizację projektu
13
Przez cały okres trwania projektu, na bieżąco sporządzano kopie bezpieczeństwa plików i bazy
danych znajdujących się na serwerze, na których oparta jest strona internetowa, a także całej
projektowej dokumentacji w formie elektronicznej.
Równocześnie do działań technicznych, prowadzone były działania, będące głównym
obowiązkiem konsultanta ds. dyskryminacji w sieci oraz trzonem tej części projektu: monitoring
Internetu pod kątem mowy nienawiści wobec Romów oraz wpisów propagujących akty dyskryminacji w stosunku do Romów.
Działania te polegały na wyszukiwaniu i archiwizowaniu aktualnych i archiwalnych wypowiedzi, treści, które szkalują Romów. Od początku trwania projektu (01.04.2014 r.) do dnia
30.11.2015 r., w wyniku powyższych działań, konsultant ds. dyskryminacji w sieci założył 173
sprawy skierowane do interwencji prawnika, które dotyczyły 10566 wpisów znajdujących się
w Internecie, znieważających romską mniejszość oraz nawołujących do nienawiści wobec
Romów. Część spośród zakwalifikowanych do interwencji wpisów została znaleziona i zarchiwizowana dzięki informacji i zgłoszeniom osób trzecich, m.in. poprzez panel zgłoszeniowy na
stronie internetowej projektu oraz wiadomościom e-mail (69 spraw, które dotyczą 6208 wpisów). Spośród całości, w zdecydowanej większości sprawy dotyczyły rasistowskich komentarzy
pod artykułami lub materiałami video dotyczącymi Romów. Kwalifikacja negatywnych treści do
interwencji odbywała się w ścisłej współpracy z prawnikiem.
Prowadzone czynności były omawiane oraz okresowo podsumowywane na zebraniach
zespołu projektowego. Przeprowadzone działania były zgodne z założonymi w projekcie oraz
wykonywane zgodnie z harmonogramem projektu.
14
„Moda na tolerancję”
2014
Tabela 1 Zestawienie wyników monitoringu Internetu pod kątem mowy nienawiści wobec Romów z podziałem na miesiące
Miesiąc
kwiecień
Interwencje
14
Wpisy znalezione
556
Wpisy usunięte
445
maj
24
634
395
czerwiec
15
580
570
lipiec
11
590
590
sierpień
15
591
346
wrzesień
8
926
24
październik
8
548
325
listopad
13
542
129
2015
grudzień
weryfikacja i podsumowanie roczne
styczeń
4
628
10
luty
6
577
577
marzec
13
520
345
kwiecień
6
500
0
maj
5
524
7
czerwiec
13
506
439
lipiec
8
506
313
sierpień
1
731
0
wrzesień
3
555
0
październik
listopad
Razem
6
173
552
14
weryfikacja i podsumowanie projektu
10566
4529
Istotą pracy prawnika w zakresie spraw internetowych była ścisła współpraca z konsultantem ds. dyskryminacji w sieci. Efektem współpracy były pisma sporządzone do właścicieli
serwisów internetowych lub podmiotów zarządzających tymi serwisami w celu usunięcia treści
uznanych za dyskryminujące mniejszość etniczną Romów. Co za tym idzie efekt pracy prawnika
jest tożsamy z liczbą zarejestrowanych przez konsultanta ds. dyskryminacji w sieci spraw i usuniętych komentarzy. Z dokumentacji prowadzonej przez Związek Romów Polskich wynika, że
w czasie trwania projektu organy zobowiązane do ścigania przestępstw:
1. umorzyły łącznie 15 zarejestrowanych spraw,
2. odmówiły wszczęcia w 4 zarejestrowanych sprawach,
3. prowadzą postępowanie w co najmniej 9 zarejestrowanych sprawach,
4. skierowały akt oskarżenia w stosunku do jednej osoby.
Raport podsumowujący realizację projektu
15
Ze względu na specyfikę projektu, nie wszystkie zarejestrowane sprawy kierowane były
bezpośrednio do organów ścigania. Świadomość realizujących projekt co do możliwości ścigania autorów komentarzy umieszczonych ponad 12 miesięcy od dnia zgłoszenia organowi,
spowodowała podejmowanie działań zmierzających przede wszystkim do usunięcia z sieci wpisów dyskryminujących mniejszość etniczną Romów. Co do kwestii upływu wskazanego okresu
należy wyjaśnić, że logi umożliwiające identyfikację autora przechowywane winny być zgodnie
z art. 180a ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. Prawo telekomunikacyjne, przez operatora publicznej sieci telekomunikacyjnej oraz dostawcę publicznie dostępnych usług telekomunikacyjnych,
przez 12 mc. Brak wskazanych informacji, a w konsekwencji nieprzekazanie ich organom ścigania skutecznie uniemożliwia ściganie sprawców. Mimo to, Zespół Projektowy podjął trud
eliminacji z przestrzeni publicznej treści uznanych za dyskryminujące lub obraźliwe.
Ponadto ze względu na obowiązujące normy prawa międzynarodowego i wypracowaną
praktykę niemożliwym stało się ściganie sprawców, z punktu widzenia polskich organów ścigania, umieszczających wpisy na portalu youtube.com. Mimo tego, że prokuratury nie dysponują
narzędziami pozwalającymi skutecznie ścigać sprawców, których komentarze znajdują się na
platformie należącej do amerykańskiej spółki - Zespół Projektowy podjął działania zmierzające
do skłonienia właściciela serwisu youtube.com do usunięcia ujawnionych podczas trwania projektu treści.
1.3. Specjalista ds. promocji projektu
Na bieżąco prowadzona była kampania informacyjno-promocyjna, która miała na celu
rozpropagowanie wśród jak największej liczby osób informacji o realizacji projektu, jego misji
i korzyściach, jakie wynikają z niego dla osób ze społeczności romskiej. Cyklicznie zachęcaliśmy społeczność do udziału w projekcie i skorzystania z dostępnych w jego ramach usług.
Działania promocyjne zrealizowane w trakcie trwania projektu:
−− powstanie ulotki promującej projekt, o treściach antydyskryminacyjnych, która została rozpropagowana w środowisku romskim wśród studentów romskich, organizacji romskich,
prenumeratorów czasopisma wydawanego przez Związek Romów Polskich, beneficjentów
i wolontariuszy współpracujących z ZRP, innych NGO, a także wśród instytucji i organów
zajmujących się przeciwdziałaniem dyskryminacji (pełnomocnicy wojewodów ds. mniejszości narodowych i etnicznych, Pełnomocnik Rządu do Spraw Równego Traktowania,
Rzecznik Praw Obywatelskich itd.).
16
„Moda na tolerancję”
−− powstanie tablicy informacyjnej (baneru) z zaznaczonym źródłem finansowania, która
umieszczona jest w widocznym miejscy w siedzibie Związku Romów Polskich.
−− powstanie tablicy pamiątkowej projektu z wyraźnie zaznaczonym źródłem finansowania,
która umieszczona jest w widocznym miejscy w siedzibie Związku Romów Polskich.
−− powstanie podstrony dedykowanej projektowi, gdzie zamieszczane były informacje dotyczące projektu oraz źródła jego finansowania. Podstrona była na bieżąco aktualizowana
o informacje dotyczące postępów projektu, najważniejszych działań podejmowanych w jego
ramach, osiągnięć, rezultatów, podejmowanej współpracy itd. Treści publikowane na stronie
były na bieżąco tłumaczone na język angielski.
−− powstanie fanpage projektu na portalu społecznościowym Facebook, gdzie rozpowszechniane są treści antydyskryminacyjne, promujące projekt oraz propagujące kulturę romską.
Fanpage na dzień dzisiejszy (25.11.2015) polubiły 573 osoby.
−− zaproponowanie wpływowym blogerom umieszczenia na swoich blogach informacji
dotyczącej projektu i zachęcającej do zgłaszania aktów nietolerancji wobec Romów w blogosferze i całej przestrzeni Internetu.
Należy wspomnieć, że spośród 8 blogerów, którzy na swoich opiniotwórczych blogach
propagują treści dotyczące zagadnień kulturowych lub związanych z szeroko pojętymi mediami,
tylko jeden z nich zdecydował się rozpowszechnić informację o projekcie. Wskazuje to na nikłe
zainteresowanie problemem dyskryminacji Romów wśród młodych ludzi korzystających z social media lub niechęć do podejmowania na forum tak kontrowersyjnego tematu.
−− uruchomienie bezpłatnej infolinii dostępnej dla wszystkich doświadczających aktów rasizmu, wrogości i mowy nienawiści, obsługiwanej przez pracowników projektu.
−− powstanie zestawienia wszystkich interwencji podejmowanych w projekcie, podjętych
działań i ich rezultatów, które było na bieżąco aktualizowane i umieszczane na podstronie
projektu.
W trakcie realizacji projektuinformacje o nim pojawiały się w mediach m.in.:
zzna portalu i.szczecinek - „Moda na tolerancję – innowacyjny projekt w Szczecinku”,
zzw materiale telewizji TVP Szczecin,
Raport podsumowujący realizację projektu
17
zzna portalu Gazety Wyborczej Katowice – „Rasistowskie napisy przeciwko Romom na ulicach Siemianowic”
zzna fanpejdżu blogera Andrzeja Tucholskiego z bloga JestKultura,
zzw programie Panorama,
zzw czasopiśmie romskim Romano Atmo informacji prasowych i artykułów dotyczących realizacji projektu:
−− „Moda na tolerancję”, nr 2/2014
−− „Moda na tolerancję – Razem przeciw hejtom”, nr 5/2014
−− „Bądź modny, toleruj”, nr 2/2015
−− „YouTube przeciw Modzie na tolerancję”, nr 3/2015
zzw audycjach Romano Dżipen na antenie Radia Koszalin,
Ponadto informacja o realizacji projektu pojawiła się w lokalnych telewizjach.
18
„Moda na tolerancję”
2. Analiza osiągniętych rezultatów projektu
Podstawowym rezultatem jest uświadomienie wielu osobom ze społeczności romskiej
i nieromskiej w różnym przedziale wiekowym czym jest, na czym polega i dlaczego niepożądanym zjawiskiem wobec osób mniejszości romskiej jest: agresja, rasizm, ksenofobia, mowa
nienawiści oraz w jaki sposób należy się przeciwstawić tym zjawiskom.
W czasie trwania projektu wielu Romów i Sinti z różnych stron Polski pozyskało wiedzę,
że w ramach projektu Moda na tolerancję mogą od nas uzyskać pomoc prawną i dowiedzieć
się o poszczególnych krokach, jakie trzeba podjąć od zdarzenia do wyjaśnienia danej sprawy
o charakterze dyskryminacyjnym, której byli ofiarami, świadkami lub natrafili na takie zachowania pewnych osób w stosunku do Romów. Dzięki naszemu wsparciu uzyskali informacje, że
dane zajście, czyn ma znamiona czynu rasistowskiego, dyskryminującego i nie powinni bać się
zgłaszać takich przypadków odpowiednim służbom w celu ich wyjaśnienia oraz ewentualnego
ukarania sprawców.
Pracownicy zespołu projektowego uzyskali z różnych źródeł jeszcze większą wiedzę
na temat zjawiska dyskryminacji Romów i jego skali w Polsce i zyskują cenne doświadczenie
w pracy z Romami, przedstawicielami urzędów państwowych i organizacji pozarządowych na
tym polu.
2.1 Analiza osiągniętych rezultatów w zakresie działań
pracownika ds. monitoringu
Na dzień 10.11.2015 na 29 spraw, jakie prowadził pracownik ds. monitoringu ostatecznie 21 spraw zostało zamkniętych, natomiast 8 jest w toku. Zajmują się nimi organa
ścigania (Prokuratura, Policja).
Osoby, które skorzystały z naszej pomocy w ramach projektu Moda na tolerancję to osoby ze społeczności romskiej, zarówno mężczyźni jak i kobiety (Rom i Romni). Są oni w różnym
wieku, o różnym statusie materialnym i prawnym. Posiadają różne wykształcenie. Zamieszkują
w różnych częściach Polski. O pomoc zwracało się do nas najwięcej Romów zamieszkujących
na Górnym i Dolnym Śląsku. Z naszej pomocy korzystały osoby indywidulane, jak i grupy osób
np. całe rodziny.
Raport podsumowujący realizację projektu
19
Ilość osób, która skorzystała z realizacji projektu i była jego beneficjentami:
1. Sprawy zarejestrowane dotyczące osób indywidualnych pochodzenia romskiego –
14 osób.
2. Sprawy zarejestrowane dotyczące grup osób pochodzenia romskiego - ponad 120 osób.
Do tej liczby należy doliczyć osoby pochodzenia romskiego i nieromskiego, które poczuły się dotknięte pojawiającymi się aktami dyskryminującymi mniejszość romską w przestrzeni
publicznej (telewizja, internet, ulice – napisy na murach, znakach drogowych).
Każde zgłoszenie było dokładne analizowane, dokumentowane i monitorowane przez
Zespół Projektowy.
Kolejnym rezultatem działań pracownika ds. monitoringu jest ścisła współpraca na
polu walki z dyskryminacją z Pełnomocnik ds. Równego Traktowania, z Pełnomocnikami
Wojewodów ds. Mniejszości Narodowych i Etnicznych oraz Pełnomocnikami Wojewodów ds.
Równego Traktowania, Pełnomocnikiem Komendanta Głównego ds. Ochrony Praw Człowieka
i Pełnomocnikami Komendantów Wojewódzkich ds. Ochrony Praw Człowieka, placówkami
oświatowymi i organizacjami pozarządowymi z całej Polski.
Przez cały czas trwania projektu pracownik ds. monitoringu podejmował starania w celu
informowania osób romskich i nieromskich z różnych środowisk o jego realizacji. Przykładem
współpracy popularyzującej projekt przez pracownika ds. monitoringu było m.in.:
zzuczestnictwo pracownika ds. monitoringu dnia 18 listopada w Sali Rycerskiej
Zachodniopomorskiego Urzędu Wojewódzkiego w Szczecinie (woj. zachodniopomorskie) w wojewódzkiej Konferencji pt. „Mniejszości narodowe i etniczne
w Województwie Zachodniopomorskim – historia i teraźniejszość” (ponad 50 osób).
zzprzedstawienie prezentacji „50 rocznica akcji osiedleńczej Romów w Polsce”
w Domu Dziennego Pobytu „Złota Jesień” w Szczecinku, który prowadzi Fundacja
Przystań (ponad 50 osób starszych) i młodzieży gimnazjalnej w Szczecinku – łącznie ponad 100 dziewcząt i chłopców (20.11.-04.12.2014).
zz06.12.2014 r. udział w spotkaniu Żywa Biblioteka w Miejskiej Bibliotece Publicznej
w Wejherowie (20 osób).
zzdnia 15.04.2015 r., czyli tydzień po Międzynarodowym Dniu Romskim, który
jest obchodzony 8 kwietnia udział w otwarciu wystawy fotograficznej w Muzeum
20
„Moda na tolerancję”
Narodowym w Szczecinie pt. „Taborowe życie Romów”. Wystawę, którą razem
z Działem Etnografii Muzeum Narodowego w Szczecinie współorganizował Instytut
Pamięci i Dziedzictwa Romów oraz Ofiar Holokaustu będzie można było oglądać
w Gmachu Głównym do 24 maja 2015 r.
zzw celu uwrażliwienia ludzi na sprawy dotyczące przeciwdziałania pojawiającej się
nietolerancji, mowie nienawiści, rasizmowi, ksenofobii, agresji, także w stosunku
do społeczności romskiej przedstawił dotychczasowe działania w ramach projektu
Moda na tolerancję podczas spotkania w czasie prezentacji w wygłoszonym wykładzie w Muzeum Narodowym w Szczecinie – 06.05.2015 r. pt. „Taborowe życie
– istotny element romskiej tożsamości”, w ramach prezentacji wystawy „Taborowe
życie Romów” oraz w audycji radiowej Romano Dźipen, która została wyemitowana w Radio Koszalin 24 maja 2015 r.
zzwspólnie z Wojciechem Konduszą z Dyrektorem Wydziału Organizacji, Kadr
i Kontroli Urzędu Miasta Legnica oraz Dyrekcją Legnickiej Biblioteki Publicznej
zorganizował 19.06.2015 r. w Legnickiej Bibliotece Publicznej konferencję romologiczną pt. „Mit wędrówki. Kwestia romskiej tożsamości”. Była to także sposobność
do przypomnienia zgromadzonym ludziom w różnym wieku o potrzebie przeciwdziałania agresji, mowie nienawiści, rasizmowi, nietolerancji, także w stosunku do
Romów, o prowadzonym przez nas projekcie Moda na tolerancję. Po konferencji odbyło się spotkanie z przedstawicielami Romów w Legnicy, z Prezesem Stowarzyszenia
Romów w Legnicy Tomaszem Gomanem na czele oraz z urzędnikami zajmującymi
się sprawami romskimi w mieście i powiecie.
zzw Legnicy pracownik ds. monitoringu przebywał w dniach 18-20.06.2015 r. Oprócz
konferencji romologicznej odbył kilka spotkań w celu bliższego przyjrzenia się prowadzonej sprawie i sytuacji Romów w mieście i regionie, m.in. spotkał się z Prezes
i Rzecznikiem prasowym klubu piłkarskiego Miedź Legnica i zaznajomił się z działalnością klubu na rzecz zwalczania postaw nietolerancji, rasizmu, mowy nienawiści
wśród lokalnej społeczności kibiców, uczniów różnych typów szkół. Dowiedział się,
jakie rezultaty przyniosły kroki podjęte przez klub w celu zabezpieczenia meczów
na swoim stadionie i na wyjeździe w celu wyplenienia rasizmu i nietolerancji ze
stadionów i z przestrzeni publicznej. Pracownik ds. monitoringu przekazał materiały
edukacyjne, które pomagają klubowi w dalszej działalności na tym polu.
zzw czasie warsztatów edukacyjno–integracyjnych, jakie odbyły sięw miejscowości Brok (woj. mazowieckie) oraz podczas obchodów upamiętniających Romów
i Sinti, którzy zostali zamordowani w byłym niemieckim, nazistowskim Obozie
Raport podsumowujący realizację projektu
21
Pracy i Obozie Zagłady w Treblince 28-31.07.2015 r. pracownik ds. monitoringu przybliżył wszystkim uczestnikom (ponad 120 osobom pochodzących ze
społeczności romskiej i nieromskiej w różnym wieku) ideę projektu Moda na
tolerancję oraz wskazał, w jaki sposób dzisiaj Romowie powinni przeciwdziałać agresji, rasizmowi mowie nienawiści, wszelkim przejawom nietolerancji,
jeśli się z nimi zetkną. Zaprosił obecnych Romów i innych ludzi do dalszej
współpracy w tym obszarze. Uczestnicy pogłębili swoją wiedze nie tylko na
temat historii, kultury i tożsamości romskiej, ale także uświadomili sobie kwestie związane z prawami człowieka, jakie przysługują każdemu człowiekowi ze
względu na jego niezbywalną godność oraz dowiedzieli się gdzie mogą szukać
pomocy, gdy ktoś w jakikolwiek sposób będzie chciał uwłaczać ich godności ze
względu na kolor skóry, przynależność do danej grupy społecznej, czy religii itp.
W Apelu Młodych odczytanym w trzech językach: polskim, romskim i angielskim podczas obchodów Treblince - 30.07.2015 r. również zwrócono na potrzebę
jeszcze większego dbania o godność każdego człowieka oraz o przeciwdziałanie i zwalczanie wszystkich niepożądanych aktów o charakterze rasistowskim
o znamionach nietolerancji i mowie nienawiści, jakie pojawiają się w stosunku
do mniejszości romskiej w Polsce, Europie i na świecie.
zzuczestnicy konferencji pt. „Wymiary dyskryminacji oraz wykluczenia Romów
w Polsce – język – kultura – instytucje publiczne”, która odbyła się 24-25.09.2015
r. w Warszawie, mieli możliwość pozyskania informacji nt. działalności Związku
Romów Polskich na rzecz przeciwdziałania i walki z dyskryminacją, rasizmem,
mową nienawiści, z wykluczeniem społecznym, które dotykają osoby narodowości
romskiej w ramach realizowanego projektu Moda na tolerancję. Konferencję zorganizowało Forum Dialogu Publicznego oraz Fundacja im. Róży Luksemburg.
2.2. Analiza osiągniętych rezultatóww zakresie działań
konsultanta ds. dyskryminacji w sieci
W rezultacie działań konsultanta ds. dyskryminacji w sieci polegających na monitoringu Internetu pod kątem mowy nienawiści wobec Romów, zostały założone 173 sprawy
skierowane do interwencji prawnika, dotyczące znalezionych i zarchiwizowanych 10566
wpisów znajdujących się w Internecie, znieważających romską mniejszość oraz nawołujących do nienawiści wobec Romów. W wyniku podjętych interwencji przez prawnika
zostało usuniętych 4529 wpisów (wśród nich 1343 z 6208 z 69 spraw założonych ze zgłoszeń osób z zewnątrz). W zdecydowanej większości (169) sprawy dotyczyły komentarzy, które
22
„Moda na tolerancję”
bezpośrednio lub pośrednio naruszają przepisy polskiej ustawy karnej, znajdujących się pod
artykułami lub materiałami video dotyczącymi Romów (m.in. na najbardziej znanych portalach
w Polsce, tj. wp, onet, interia, youtube, cda, facebook, gazeta, wykop, sfora itd.).
Podsumowując sprawy dotyczące komentarzy, należy wspomnieć o naszych interwencjach w głośnej w ubiegłym roku sprawie komentarzy podżegających do przemocy i nienawiści
wobec Romów, które - początkowo bez żadnej reakcji ze strony redakcji - w setkach pojawiały
się na portalu Gazety Wrocławskiej. Na 35 nasze sprawy/interwencje dotyczące 865 komentarzy, redakcja usunęła 862 wpisy.
Warto również odnotować dobrą współpracę z administracją strony cda.pl, która usunęła
wszystkie wnioskowane przez nas treści znieważające romską mniejszość - 1439.
Pozostałe 4 sprawy dotyczą: publikacji w sieci tekstu piosenki, której treść znieważa
i nawołuje do przemocy wobec Romów; zawierającej mowę nienawiści wobec Romów nazwy
użytkownika na portalu youtube; artykułów na portalu Gazeta Wrocławska, których treść, a częściej język, jakim są napisane, prowokują dyskusje i agresję wobec wrocławskich Romów oraz
potwierdzają negatywne stereotypy o Romach; znieważająca Romów treść wiadomości e-mail.
Wszystkie treści zakwalifikowane do interwencji, bezpośrednio lub pośrednio nawołują
do nienawiści na tle różnic narodowościowych, etnicznych, rasowych lub wyznaniowych tj. naruszają art. 256 k.k. (Dz.U. z 1997 r. Nr 64, poz 729) oraz znieważają grupę ludności z powodu
jej przynależności narodowej, etnicznej, rasowej, wyznaniowej tj. naruszają art. 257 k.k.
Tabela 2 Zestawienie ilości spraw oraz znalezionych i usuniętych wpisów z podziałem na
poszczególne strony internetowe
Strony internetowe
Sprawy
Ilość wpisów
znalezionych
Ilość wpisów
usuniętych
autokrata
2
116
29
[email protected]
1
1
0
30
1439
1439
dzienniklodzki
1
6
6
epiotrkow
1
10
7
facebook
8
119
46
fakt
6
104
73
gazeta
2
62
2
35
865
862
cda
gazetawroclawska
Raport podsumowujący realizację projektu
23
gloswielkopolski
1
5
5
interia
4
396
117
iszczecinek
2
2
2
joemonster
1
18
18
katowice.gazeta
1
6
6
limanowa.in
1
40
35
motofilm
1
8
8
narodowcy
5
72
72
naszamlawa
3
33
0
natemat
2
12
12
nowysacz.naszemiasto
1
3
3
olsztyn.wm.pl
2
13
13
onet
5
415
374
ostrow24
1
27
27
pej.cz
1
22
0
polskatimes
1
1
1
rmf24
1
6
6
rp
1
2
0
sadistic
1
41
41
se
3
10
2
17
1857
1082
tekstowo
1
1
1
wawalove
2
3
3
wiocha
1
72
32
wp
5
372
119
wroclaw.gazeta
1
26
5
wrzuta
1
9
9
wyborcza
2
8
0
wykop
3
127
71
youtube
15
4218
0
1
19
1
173
10566
4529
sfora
zabrze.naszemiasto
24
„Moda na tolerancję”
3. Analiza trudności, jakie napotkano w realizacji projektu
3.1. Analiza trudności w zakresie działań pracownika ds. monitoringu
Trudności, jakie pracownik ds. monitoringu napotkał w czasie swojej dotychczasowej
pracy wynikają niekiedy z braku wiary ze strony samych poszkodowanych osób ze społeczności
romskiej w celowość słuszność poodejmowanych przez nas działań. Ze względu na brak znajomości procedur postępowania; czasami spotykaliśmy się z sytuacją, że kontakt z ofiarami aktów
dyskryminacji, rasizmu, ksenofobii w miarę upływu czasu jest utrudniony i trzeba długo czekać
na dokumenty i materiały od zgłaszających, by móc się z nimi zapoznać i podjąć odpowiednie
kroki w celu próby wyjaśnienia danej sprawy. Często trzeba takie osoby dopingować, mobilizować do większej aktywności na polu zgłaszania danych spraw odpowiednim służbom, by te na
ich podstawie mogły się one nimi zająć i je wyjaśnić.
Wciąż należy przełamywać lęk Romów wobec instytucji państwowych (Policja,
Prokuratura), by nie bali się zgłaszać ewentualnych przejawów dyskryminacji, rasizmu, ksenofobii czy mowy nienawiści, z jakimi czasami się spotykają od osób indywidulanych czy też od
grup społecznych lub urzędów różnego szczebla.
Pod wpływem prowadzonych przez nas działań w ramach projektu Moda na tolerancję
zmieniło się podejście wielu ludzi, instytucji i organizacji do osób ze społeczności romskiej.
Wielu Romów uzyskało od nas wiedzę na temat rasizmu, dyskryminacji, mowy nienawiści oraz
tego, kiedy mamy z nią do czynienia; dlaczego nie tylko powinno, co trzeba z nią walczyć
i w jaki sposób. Wiedzą, że nie są sami z tym kłopotem i że mogą liczyć na naszą pomoc; szczególnie na pomoc prawną, jaką oferuje zatrudniony w projekcie prawnik.
Zgodnie z jego założeniem projekt wpływa na to, że dzięki pracy osób z Zespołu
Projektowego przyczynia się on do zapobiegania czynom rasistowskim odnośnie Romów na
terenie Polski.
Raport podsumowujący realizację projektu
25
Czego nie udało się zrobić w czasie trwania projektu Moda na tolerancję przez członków
zespołu projektowego?
Nie udało się:
zz Wyjaśnić wszystkich spraw ze względu na to, że trwają postępowania, które są niezależne od nas - prowadzą je organy państwowe.
zzZażalić wielu prowadzonych spraw ze względu na opieszałość stron zgłaszających,
które zwlekały z przekazywaniem materiałów, dokumentów, informacji o które prosiliśmy Zespołowi Projektowemu.
zzWspółpracować na tej niwie z innymi romskimi organizacjami, z których wiele jeśli
działa na terenie Polski, to zapewne tylko na papierze.
zzUświadomić i wzbudzić u jeszcze wielu ludzi narodowości romskiej i nieromskiej
potrzeby działania na tym polu i zagrożeń, jakie może przynieść nieznajomość prawa oraz realiów wśród pewnych środowisk romskich i nieromskich.
zzWłaściwie zintegrować mniejszość romską w Polsce. Nadal istnieje potrzeba realizacji polityki integracji, a nie asymilacji polskich Romów żyjących na terenie całego
kraju.
zzZ przyczyn obiektywnych, niezależnych od członków Zespołu Projektowego nie
udało się poznać w pełni rzeczywistej skali problemu dotyczącej aktów dyskryminacji, rasizmu, mowy nienawiści, agresji, jakie mają miejsce na terenie całego kraju
w stosunku do osób mniejszości romskiej, gdyż Romowie niejednokrotnie ukrywają
ten fakt, często boją się przyznawać do takich przypadków, które ich dotykają lub są
ich świadkami. Wielu z nich jest nadal nie ufna wobec organów ścigania.
zz Przeprowadzić akcji promującej projekt i treści antydyskryminacyjne w Internecie,
która z założenia miała być zainicjowana przez opiniotwórczych polskich blogerów. Propozycja udostępnienia treści dotyczących projektu Moda na tolerancję przez
wpływowych blogerów spotkała się z bardzo słabym odzewem, przypuszczalnie
z uwagi na fakt dużej kontrowersyjności tematu, jakim jest społeczności romska
i wszystko co z nią związane.
26
„Moda na tolerancję”
3.2. Analiza trudności w zakresie działań konsultanta
ds. dyskryminacji w sieci
Niezwykle ważną kwestią, która ujawniła się w praktyce w czasie interwencji jest
czasochłonność procesu weryfikacji, czy wnioskowane o usunięcie negatywne treści rzeczywiście zostały usunięte z sieci. Administratorzy oraz moderatorzy stron (usuwając wpisy lub
nie) w znacznej części spraw nie odpowiadali na naszą prośbę o odpowiedź odnośnie usunięcia
wpisów. W sposób jasny utrudniało to weryfikację, czy komentarze zostały już usunięte, gdyż
nie rzadko zdarzało się, że pomimo żadnego odzewu komentarze (lub część) zostały jednak
skasowane. Jednakże w trakcie działań okazało się, że nawet odpowiedź pozytywna ze strony
administratorów portali o fakcie usunięcia szkalujących wpisów, nie musi dawać podstawy do
zamknięcia sprawy. W przytłaczającej większości powodem takich sytuacji był brak precyzji,
dokładności administratorów stron w usuwaniu wskazanych przez nas wpisów niezgodnych
z prawem. W toku działań, już na początku realizacji projektu okazało się bowiem, że w znacznej części spraw, w których otrzymaliśmy zapewnienie o dokonaniu usunięcia wpisów, wiele
ze wskazanych przez nas wpisów nadal była dostępna i wymagała wskazania przy kolejnej interwencji w danej sprawie. To utwierdziło nas w przekonaniu, że - niestety - każdy wpis, we
wszystkich interwencjach musi być zweryfikowany pod kątem faktycznego usunięcia przez
konsultanta ds. dyskryminacji w sieci. Biorąc pod uwagę liczbę (10566) treści, które były przedmiotem interwencji prawnika, można sobie zdać sprawę jakiego kalibru było to przedsięwzięcie.
Podsumowując tę kwestię, trzeba zaznaczyć, iż nakład czasu potrzebny do weryfikacji
czy wpisy zostały usunięte jest co najmniej taki sam jak w przypadku procesu wynajdowania,
selekcji i archiwizacji obraźliwych treści. Ponadto w wielu przypadkach konieczne było wracanie do zamkniętych już spraw, w których wnioskowane przez nas komentarze zostały usunięte,
ponieważ pod tymi samymi artykułami, gdzie widniały usunięte już komentarze, pojawiały się
nowe wpisy zawierające mowę nienawiści wobec Romów. Z tego powodu prowadzone były
okresowe przeglądy zamkniętych już spraw.
Zupełnie osobną kwestią był zupełny brak reakcji polskiego przedstawicielstwa portalu
youtube na zgłaszane przez nas interwencje (łącznie zarejestrowanych 4218 treści).
Raport podsumowujący realizację projektu
27
4. Zalecenia na przyszłość. Wnioski
Po ponad półtorarocznej realizacji projektu Moda na tolerancję przez Związek Romów
Polskich z siedzibą w Szczecinku widzimy konieczność:
zzdalszego kontynuowania w szeroko zakrojonej skali takich projektów jak realizowany dotychczas przez nas Moda na tolerancję, szczególnie w perspektywie przybycia uchodźców do
Polski. Widzimy bowiem zagrożenie i mamy obawy w związku z tym, że w sposób niekorzystny może to odbić się na polskich Romach;
zzdalszego działania na rzecz podniesienia świadomości u Romów odnośnie praw i obowiązków, jakie mają i podniesienia stanu wiedzy na temat tego, które czyny są przejawem
dyskryminacji, agresji, mowy nienawiści, rasizmu, a które nie;
zzdalszej edukacji środowiska romskiego, ażeby Romowie wiedzieli gdzie i w jaki sposób
zgłaszać daną sprawę i nie bali się zgłaszać wszelkich incydentów o charakterze dyskryminacyjnym na policję, ponieważ bez zgłoszenia nie może ona działać;
zzzwiększenia wśród Romów świadomości jakie są procedury „od zdarzenia do wyjaśnienia”;
zzpracy nad tym, aby ludzie dopuszczający się nieprawości mieli świadomość, że prawo jest
nie tylko na papierze, ale także jest egzekwowane, za dużo jest spraw, które są umarzane,
a sprawcy takich działań czują się bezkarni;
zzpropagowania wśród ludności romskiej i nieromskiej w różny dostępny sposób czym jest,
a czym nie jest tolerancja;
zzdalszej współpracy z policją, prokuraturą i uczulenie funkcjonariuszy policji, władz różnego
szczebla od samorządów do szczebla centralnego na sprawy związane z tolerancją, na potrzebę walki ze stereotypami i uprzedzeniami, z przejawami dyskryminacji, agresji, mowy
nienawiści, ksenofobii wobec Romów;
zzdalszej edukacji osób narodowości romskiej i nieromskiej w tej tematyce już od najmłodszych lat. Propagowania właściwie pojętej integracji środowisk zamieszkujących Polskę;
zzwspółpracy z innymi organizacjami, stowarzyszeniami, z którymi nawiązaliśmy współpracę
do tej pory m.in. z PZPN, z klubami piłkarskimi np.: Ekstraklasy, I ligi, ze szkołami i innymi
placówkami oświatowymi, kulturalnymi.
28
„Moda na tolerancję”
4.1. Wnioski z monitoringu Internetu pod kątem mowy nienawiści
W sieci informacje o takim projekcie Moda na tolerancję, działaniach mających na celu
zwalczanie języka nienawiści wobec Romów, kasowaniu wpisów rasistowskich, czy w końcu wezwaniach na policję - rozniosły się bardzo szybko. Świadczą o tym znajdowane przez
konsultanta ds. dyskryminacji w sieci wpisy pod wieloma artykułami o Romach, które wprost
mówiły o tym, że trwa projekt, którego zadaniem jest monitoring pod kątem treści znieważających romską mniejszość. Warto zaznaczyć, że większość internautów przestrzegających innych
internautów - sądząc po treściach wpisów - była zdecydowanie niechętna naszej inicjatywie.
Jednakże ich wpisy, mówiące o tym „żeby ludzie uważali co piszą”, gdyż jest projekt monitorujący mowę nienawiści wobec Romów, powodowały, że problematycznych treści było mniej
w danych miejscach.
W rezultacie interwencji w stosunku do administratorów stron oraz wszczętych działań
policji i prokuratury nastąpiło zmniejszenie poczucia bezkarności w Internecie. Efekty naszych
działań wzmacniają walkę z aktami nietolerancji i dyskryminacji, a także przyczyniają się do zapobiegania dalszemu propagowaniu i ekspansji poglądów rasistowskich w stosunku do Romów.
Jednak żeby skutecznie zwalczać i przeciwdziałać mowę nienawiści wobec Romów w Internecie
niezbędna jest kontynuacja tego typu działań.
Raport podsumowujący realizację projektu
29
Spis wykresów i tabel
Wykres 1. Liczba zgłoszeń spraw z poszczególnych miast Polski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
Wykres 2. Liczba zgłoszeń według województw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
Wykres 3. Sprawy zgłoszone przez (infolinia, e-mail, Internet, itp.) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
Wykres 4. Rodzaj zdarzenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
Tabela 1. Zestawienie wyników monitoringu Internetu pod kątem
mowy nienawiści wobec Romów z podziałem na miesiące . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
Tabela 2. Zestawienie ilości spraw oraz znalezionych i usuniętych
wpisów z podziałem na poszczególne strony internetowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23
Bibliografia
Program na rzecz integracji społeczności romskiej na lata 2014-2020, Załącznik do uchwały nr
202/2014 Rady Ministrów z dnia 7 października 2014 r.
Sochaj A., Wielka wędrówka - Wielki postój (50 - lecie przymusowej akcji osiedleńczej Romów
w Polsce), Szczecinek 2015.
Internet:
http://amnesty.org.pl/uploads/media/SYTUACJA_SPOLECZNOSCI_ROMSKIEJ_W_
EUROPIE.pdf (dostęp: 09.11.2015);
http://ois.ropsopole.pl/download/Ekspertyza.pdf (dostęp: 09.11.2015).
30
„Moda na tolerancję”
Publikacja jest dystrybuowana bezpłatnie
www.ngofund.org.pl