Zbigniew Stein – Z KART HISTORII

6
50-lecie Koła NR 5 SEP
Zbigniew Stein – Z KART HISTORII
W roku 2003 Oddział Poznański Stowarzyszenia Elektryków Polskich
obchodził uroczyście 75 lecie działalności. Obchodzenie Jubileuszu w tym właśnie
roku jest uzasadnione, bo jak wynika z materiałów historycznych Stowarzyszenia,
jako datę powstania Oddziału SEP w Poznaniu przyjmuje się dzień 1 czerwca 1928
roku. w tym to dniu odbyło się w Toruniu kolejne zgromadzenie Delegatów Kół
Stowarzyszenia Elektrotechników Polskich, na którym zmieniono nazwę Stowarzyszenia na "Stowarzyszenie Elektryków Polskich" oraz przyjęto nowy statut powołujący do życia Oddziały, o dużej autonomii. Wtedy to, w oparciu o nowy Statut, powstał również w Poznaniu Odział SEP. Chociaż formalnie historię Oddziału
SEP w Poznaniu przyjęto liczyć od roku 1928 to jednak należy pamiętać, że do
działającego wcześniej Stowarzyszenia Elektrotechników Polskich, z którego powstało Stowarzyszenie Elektryków Polskich, należało również koło nazywane
"Poznańskim". w ogólnopolskim Zjeździe Założycielskim Stowarzyszenia Elektrotechników, odbytym w Warszawie w czerwcu 1919 roku, brała udział delegacja
poznańska będąca reprezentacją Wydziału Elektrotechników, działającego od 4
grudnia 1918 roku, w ramach "Stowarzyszenia Techników w Poznaniu". Wydział
ten powstał w Poznaniu, krótko po odzyskaniu przez Polskę niepodległości,
a jeszcze przed wybuchem Powstania Wielkopolskiego. Warto dodać, że początków organizacji elektryków na ziemi poznańskiej trzeba szukać jeszcze w XIX
wieku w Wydziale "Przyrodników i Techników", który formalnie powstał, w roku
1886, w ramach Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. z tego Wydziału wyłoniło się w roku 1907 "Towarzystwo Techników Polskich" przemianowane
w roku 1911 na "Stowarzyszenie Techników Polskich" obejmujące zasięgiem obszar Księstwa Poznańskiego. w roku 1918, po uzyskaniu przez Polskę niepodległości uznano, że dodatek "Polskich" jest zbyteczny i przyjęto nazwę "Stowarzyszenie
Techników w Poznaniu". w Stowarzyszeniu utworzono osiem wydziałów, wśród
nich Wydział Elektrotechników, skupiający 25 członków. Do osiągnięć tego Wydziału zalicza się przede wszystkim opracowanie tzw. "Kwestionariusza Elektryfikacji Kraju". Wydział Elektrotechników przestał istnieć w lipcu 1919 roku, kiedy
jego członkowie utworzyli koło i wstąpili do Stowarzyszenia Elektrotechników
Polskich powołanego w czerwcu 1919 roku na Zjeździe Założycielskim
w Warszawie. Aktywną działalność koło poznańskie Stowarzyszenia Elektrotechników Polskich zapoczątkowało w lutym 1921 roku po okrzepnięciu Państwowości
Polskiej. Jest faktem, że w roku 1928 w Oddział Poznański Stowarzyszenia Elektryków Polskich przekształciło się, działające już od kilku lat, ówczesne koło poznańskie Stowarzyszenia Elektrotechników Polskich. z podanych dat historycznych praktycznie wynika, że Oddział Poznański SEP można w roku 2003 uważać
za Jubilata wiele starszego, jako że jego historię i tradycję można liczyć co najmniej od roku 1886.
50-lecie Koła NR 5 SEP
7
Dla nas jako koła SEP działającego przy Politechnice Poznańskiej, dogodniejsza jest formalnie przyjmowana data powstania Oddziału, to jest w roku
1928, bowiem ten właśnie rok można kojarzyć z decyzją o utworzeniu Wydziału
Elektrycznego w ramach ówcześnie działającej w Poznaniu Państwowej Wyższej
Szkoły Budowy Maszyn, która w roku następnym (1929) została przekształcona
w Państwową Wyższą Szkołę Budowy Maszyn i Elektrotechniki. Można więc
mówić o splocie zdarzeń, które wiążą historię Oddziału SEP w Poznaniu
z Wydziałem Elektrycznym Poznańskiej Wyższej Uczelni Technicznej noszącej
obecnie nazwę Politechnika Poznańska. Potwierdza to kronika Oddziału, z której
jednoznacznie wynika, że zaraz po powołaniu Oddziału SEP w roku 1928 do aktywnego w nim działania włączyli się również elektrycy zatrudnieni jako wykładowcy w utworzonym właśnie Wydziale Elektrycznym. Dzisiaj po 75 latach od tej
chwili można śmiało powiedzieć, że mimo zmienionych warunków gospodarczych
i form organizacyjnych, ta zaangażowana aktywna współpraca Oddziału SEP
i Wydziału Elektrycznego trwa nadal. z okresu lat 1928 - 1939 najczęściej jako
przykład współdziałania Oddziału SEP i Wydziału Elektrycznego wymienia się
powołanie przedstawiciela Zarządu Oddziału Karola Trompeteur'a do opieki nad
studentami Wydziału. Jako znaczący wymienia się udział wykładowców Wydziału
w pracach Zarządu a także w organizowanych przez Zarząd licznych kursach szkoleniowych, między innymi dotyczących ochrony przed porażeniem prądem elektrycznym. Do osiągnięć Oddziału w tym okresie zalicza się także bardzo owocną
działalność specjalnej komisji, powołanej dla opracowania ramowego projektu
elektryfikacji województwa poznańskiego. Komisje powołał Zarząd Oddziału wyznaczając na jej przewodniczącego wykładowcę Wydziału Mariana Jarkowskiego.
Można przypuszczać, że powołanie Komisji o tak sformułowanym zadaniu stanowiło kontynuację prac Wydziału Elektrotechników Stowarzyszenia Techników
z roku 1918. Zapewne do opracowania komisji włączono również opracowaną na
Wydziale Elektrycznym, w latach 1928-1930, pracę dyplomową Zdzisława Bytnara, po wojnie członka honorowego SEP, która zawierała koncepcję zasilania energią elektryczną Poznania jako miasta liczącego 600 tysięcy mieszkańców. Jak daleko wybiegała w przyszłość ta praca, można ocenić dopiero wtedy, gdy się wie, że
gdy temat był wydany liczba mieszkańców Poznania nieznacznie przekraczała 200
tysięcy a perspektywiczną, magiczną wówczas liczbę 600 tysięcy, Poznań jednak
osiągnął, co prawda dopiero po ponad pięćdziesięciu latach. Wiele faktów wskazuje, że podczas elektryfikacji wielkopolski po roku 1945 wykorzystano zasadnicze
elementy opracowania komisji Oddziału z lat 1928- 1939.
Stało się już tradycją, że Jubileusz Oddziału łączymy z kolejnym Jubileuszem Koła Zakładowego nr 5 działającego przy Politechnice Poznańskiej, organizując z tej okazji okolicznościowe spotkanie. Jakkolwiek wiele wspólnych działań
łączy, już od roku 1928, Oddział Poznański SEP z Wydziałem Elektrycznym, to
jednak podchodząc do historii formalnie, o Kole zakładowym możemy mówić dopiero po roku 1951, w którym wydano regulamin ramowy koła zakładowego
8
50-lecie Koła NR 5 SEP
i rozpoczęto, w ramach Stowarzyszenia Elektryków Polskich, tworzenie kół zakładowych. Dzisiaj znamy więcej faktów z historii Oddziału niż z pierwszych lat
działania własnego koła zakładowego. Kiedy formalnie Koło powstało, nie uda się
już pewnie ustalić. Wiele faktów wskazuje, że powołano je już w roku 1951, jako
że do utworzenia koła, jak stanowił regulamin, wystarczało pięciu członków stowarzyszenia pracujących na terenie określonego przedsiębiorstwa czy szkoły. a już
wówczas na terenie Wydziału Elektrycznego członkami SEP na pewno byli: Janusz Rydlewicz, Zdzisław Kachlicki, Kazimierz Kodym, Konrad Szukalski, Zygmunt Szwaja i Józef Węglarz. Że koło powstało już w roku 1951 wynika z historii
Oddziału, w której koło wymieniono wśród wówczas utworzonych. Podano równocześnie nazwisko Janusza Rydlewicza, jako męża zaufania wydelegowanego
przez Zarząd Oddziału do zorganizowania Koła. Informacją dodatkową, że koło
powstało już w roku 1951 jest fragment protokołu Zarządu Oddziału z 11 lutego
1952 roku, w którym zapisano, że rozpatrywany był wniosek Koła (a zatem chyba
koło już było), w sprawie utworzenia kursu specjalistycznego dla projektantów.
z tego protokołu Zarządu wiadomo również, że w tym dniu nowymi członkami koła zostali: Stefan Biedroń, Henryk Grocholski i Lech Weiss. Członkowie koła coraz aktywniej uczestniczyli w życiu Stowarzyszenia, a zwłaszcza we władzach
Oddziału. Trzeba przypomnieć, że J. Węglarz został Prezesem Oddziału w roku
1948, przy czym w roku 1938 był wybrany wiceprezesem. w roku 1950 do Zarządu Oddziału wszedł K. Szukalski. w latach pięćdziesiątych pierwszym szefem poznańskiej grupy terenowej Izby Rzeczoznawców SEP był Kazimierz Ludwik Szymański. w roku 1953 Z. Szwaja reprezentował Koło na walnym Zjeździe
Delegatów SEP w Warszawie. w roku 1953 członkiem SEP został Czesław Królikowski. Liczbowo koło rozrosło się po roku 1955 między innymi o L. Czarnowskiego, Stefana Seidla, Leszka Wełniaka a potem Mieczysława Banacha, Aleksandra Kordusa, Zbigniewa Steina, Andrzeja Chmielewskiego, Zbigniewa
Kierzkowskiego, Stanisława Grzybowskiego, Jana Dobrogowskiego, Aleksandra
Szaflarskiego, Janusza Kutznera, Zdzisława Chojnackiego. Bolesław Zaporowski
członkiem SEP został w roku 1960 a Eugeniusz Mitkowski w roku 1963. Do seniorów SEP trzeba też zaliczyć Tadeusza Puchałkę, który przychodząc do Politechniki
był już od roku 1952 członkiem SEP. Pewne informacje o kole, a zwłaszcza
o składzie Zarządów Koła datują się od roku 1960, kiedy przewodniczącym Koła
był A. Kordus. z mojej pamięci wynika, że wcześniej funkcję tę pełnił J. Klinger
a przed nim (prawdopodobnie) Z. Szwaja. Funkcję przewodniczącego (prezesa)
Zarządu pełnili również J. Kutzner, Z. Szwaja, Z. Stein, Zdzisław Załucki, B. Zaporowski (7 lat), Zdzisław Kołaczkowski, Jerzy Kołowrotkiewicz. Od roku 1984
nieprzerwanie Prezesem jest Eugeniusz Sroczan. Członkiem Zarządu, chyba najdłużej ze wszystkich, bo prawie 25 lat, jest Elżbieta Niewiedział, która w kronice
koła figuruje jeszcze jako E. Jabłońska.
Zasługą przewodniczącego Koła A. Kordusa było wysunięcie w roku
1960 inicjatywy organizowania Konferencji Naukowo- Technicznych Wydziału
50-lecie Koła NR 5 SEP
9
Elektrycznego i Oddziału Poznańskiego SEP. Pierwszą konferencję, w roku 1960,
zorganizowali A. Kordus, Cz. Królikowski i Z. Stein. Konferencje organizowane
pod hasłem "Nauka w służbie przemysłu" stały się miejscem prezentacji dorobku
naukowego i technicznego nie tylko pracowników Uczelni ale również szeroko rozumianej gospodarki narodowej. Zasługi w organizacji kolejnych konferencji mają
między innymi koledzy: B. Zaporowski, Z. Szwaja, A. Szaflarski, E. Sroczan.
Trudno wymienić wszystkich, ale nie można pominąć takiej znaczącej postaci jak
E. Niewiedział. Konferencje odbyły się w latach: 1960, 1962, 1965, 1966, 1969,
1972, 1975,1984, 1987, 1995. We wrześniu roku 2003 odbyła się kolejna XII Konferencja. Trzeba nadmienić, że prawie każda konferencja była połączona z dużym
towarzyskim spotkaniem nie tylko aktywu SEP ale również licznego grona absolwentów Wydziału Elektrycznego.
O silnych związkach Koła z Oddziałem świadczy przede wszystkim
udział wielu członków koła w pracach Zarządu Oddziału, sekcji branżowych
i Komisji Oddziałowych. Trzeba co najmniej wymienić A. Szaflarskiego prezesa
Zarządu w latach 1990 -1994 oraz Cz. Królikowskiego prezesa Zarządu w latach
1994-2002, który równocześnie pełnił honorową funkcję Dziekana Prezesów Zarządów Oddziałów. Aktualnie Cz. Królikowski jest Przewodniczącym Głównej
Komisji Rewizyjnej SEP. Cz. Królikowki jest jedynym spośród członków koła posiadający godność Członka Honorowego SEP. Na wyróżnienie zasługują też Aleksandra Rakowska i Ryszard Niewiedział pełniący przez wiele lat funkcje przewodniczących sekcji branżowych przy Oddziale SEP w Poznaniu.
Na zakończenie tego krótkiego przeglądu historii Koła pozwolę sobie dodać, że po okresie załamań i trudności, od lat co najmniej dwudziestu, Koło działa
bardzo aktywnie i jest pozytywnie oceniane przez Zarząd Oddziału. Znaczące są
też osiągnięcia Koła we współpracy z młodzieżą studencką. Koło między innymi
uzyskało szereg dyplomów za zajęcie czołowych miejsc w organizowanym współzawodnictwie Kół.
Członkowie Koła miło wspominają organizowane przez Zarząd Koła spotkania towarzysko-stowarzyszeniowe, zwłaszcza przy rogalach świętomarcińskich
oraz noworoczne, dzięki którym możemy w nowy rok wkraczać z NOT-owskim
kalendarzem.
W pamięci starszych członków koła pozostają bardzo miłe wspomnienia
z udanych wycieczek, z których kilka fotografii wklejono do Albumu Koła upamiętniającego niektóre wydarzenia z jego historii.
W dniu kolejnego Jubileuszowego spotkania Koła, pozwalam sobie, myślę że w imieniu wszystkich członków, podziękować Zarządowi za zorganizowanie
miłego spotkania i życzyć Mu jak najwięcej sukcesów w kolejnych latach kadencji.