Zobacz/Otwórz - Repozytorium UMK

Prawo giełdowe
dr Konrad Zacharzewski
Uniwersytet Mikołaja Kopernika
w Toruniu
WYDAWNICTWO C. H. BECK
WARSZAWA 2010
K. Zacharzewski, Prawo giełdowe, Warszawa 2010
Redakcja: Ksenia Rzepka
(-PRAWO
A ^ZOBOWIĄZUJE
Nie kseruję!
© Wydawnictwo C. H. Beck 2010
Wydawnictwo C. H. Beck Sp. z o.o.
ul. Bonifraterska 17, 00-203 Warszawa
Skład i łamanie-.
Krzysztof Biesaga
Druk i oprawa: INTERDRUK, Warszawa
ISBN 978-83-255-2000-7
Spis treści
Str.
Wykaz skrótów
Wykaz literatury
Przedmowa
Rozdział I. Prawo giełdowe w systemie prawa
§
§
§
§
§
§
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Nb.
XI
XVII
XIX
Przedmiot prawa giełdowego
Kompleksowy charakter gałęzi prawa giełdowego
Publicyzacja prawa giełdowego
Prawo giełdowe jako dyscyplina dogmatyczna
Podstawowe instytucje prawa giełdowego
Model regulacji prawa giełdowego
Rozdział II. Giełda jako rynek
§ 7.
§ 8.
§ 9.
§ 10.
§ 11.
§ 12.
§ 13.
§ 14.
§ 15.
Etapy kształtowania się zjawiska wymiany handlowej
Określenie rynku
Współczesne kategorie rynków
Kierunki formalizacji obrotu giełdowego
Pojęcia i definicje giełdy
Zarys dziejów instytucji giełdowych
Pochodzenie nazwy „giełda"
Rodzaje giełd
Funkcje (cele) giełd
I. Prawny motyw giełdy
II. Ogólne gospodarcze funkcje giełd
III. Pozagospodarcze znaczenie giełd
§ 16. Współczesne tendencje rozwoju giełd
Rozdział III. Regulacja prawna obrotu giełdowego
§ 17. Wpływ przesileń giełdowych na rozwój ustawodawstwa giełdowego
I. Przyczyny przesileń giełdowych
II. Przebieg wybranych przesileń giełdowych
III. Skutki przesileń giełdowych w sferze legislacyjnej
§ 18. Partykularne cele regulacji obrotu giełdowego
I. Doprowadzenie emisji do skutku
II. Zapewnienie zawarcia oraz wykonania umowy sprzedaży
III. Ochrona przed skutkami niewypłacalności pośrednika giełdowego...
IV. Niewątpliwe ustalenie kursu giełdowego
V. Nowoczesne rozumienie ratio legis prawa giełdowego
1
1
2
6
9
14
15
1
4
15
21
30
34
18
19
21
22
23
25
27
27
28
29
29
29
30
31
38
39
40
41
46
50
51
52
53
53
54
55
56
35
37
37
38
40
42
42
42
43
44
44
64
64
67
74
80
80
82
84
85
87
VI
Spis treści
§ 19. Regulacja prawna obrotu giełdowego w Unii Europejskiej
§ 20. Podstawowe źródła prawa giełdowego w Polsce
§ 21. Unormowania tzw. miękkiego prawa giełdowego
I. Kodeksy corporate governance
II. Kodeksy deontologiczne
III. Przyjęte praktyki rynkowe
Rozdział IV. Giełda jako osoba prawna
§
§
§
§
22.
23.
24.
25.
Modele giełd
Koncepcja członkostwa giełdowego
Spółka prowadząca giełdę
Giełda jako jedna z form organizacji obrotu instrumentami
finansowymi
§ 26. Zadania spółki prowadzącej giełdę
§ 27. Koncepcja prywatyzacji spółki prowadzącej giełdę
Rozdział V. Podmiotowe otoczenie giełdy
§ 28. Giełda jako domicyl zobowiązań
§ 29. Emitent (spółka publiczna)
§ 30. Główne formy zaangażowania Skarbu Państwa w sferze obrotu
giełdowego
§ 31. Giełdowa izba rozliczeniowa
§ 32. Firma inwestycyjna (członek giełdy)
§ 33. Makler papierów wartościowych, doradca inwestycyjny, makler
niezależny, agent firmy inwestycyjnej
§ 34. Finalny nabywca walorów giełdowych (tzw. inwestor)
I. Inwestor w ujęciu typologicznym
II. Inwestor indywidualny
III. Klient detaliczny
IV. Klient profesjonalny
V. Inwestor kwalifikowany
VI. Podstawowe formy zbiorowej aktywności inwestycyjnej
Rozdział VI. Nadzór giełdowy
§ 35.
§ 36.
§ 37.
§38.
§ 39.
§ 40.
Prawny sens nadzoru giełdowego
Modele nadzoru giełdowego
Komisja Nadzoru Finansowego
Współpraca organów nadzoru
Zasięg kompetencji nadzorczych KNF
Podstawowe kompetencje nadzorcze KNF
Rozdział VII. Bezpieczeństwo obrotu giełdowego
§ 41. Bezpieczeństwo obrotu giełdowego jako ratio legis
§ 42. Normatywny kontekst bezpieczeństwa obrotu giełdowego
§ 43. Bezpieczeństwo obrotu giełdowego w wymiarze treściowym
Str. Nb.
45
88
48
91
50
97
50
97
52 102
55 106
58
58
60
61
113
120
124
63
67
68
127
136
141
70
71
72
145
146
74 152
74 153
76 158
78
82
82
83
85
86
86
87
164
175
175
178
182
186
189
192
90
91 197
92 199
93 204
95 208
98 213
99 218
102
103 224
106 231
108 235
Spis treści
§ 44. Podstawowe płaszczyzny bezpieczeństwa obrotu giełdowego
§ 45. Pomiędzy postulatywnością a dyrektywnościąbezpieczeństwa obrotu
giełdowego
§ 46. Przedmiot i zakres ochrony
§ 47. Bezpieczeństwo obrotu a inne zwroty niedookreślone prawa
giełdowego
§48. Stosowanie zwrotów niedookreślonych prawa giełdowego
§ 49. Bezpieczeństwo obrotu giełdowego jako kontekst instytucji
szczegółowych
Rozdział VIII. Ustrój buchalterii giełdowej
§ 5 0 . Geneza giełdowej izby rozliczeniowej
§51. Wielopodmiotowa architektura ustroju buchalterii giełdowej
§ 52. Powiązania jurydyczne izby rozliczeniowej z innymi uczestnikami
obrotu giełdowego
§ 5 3 . Stosunek rachunku
§ 54. Giełdowe rachunki rozliczeniowe
§ 55. Izba jako instytucja depozytowa (kreacja waloru)
§ 5 6 . Izba jako instytucja rozliczeniowo-rozrachunkowa (cyrkulacja waloru)
§57. Piętra (poziomy) ustroju giełdowej buchalterii rozliczeniowej
§ 5 8 . Systemy informatyczne giełdy
Rozdział IX. Czynności obrotu giełdowego
§ 59. Próba skatalogowania czynności obrotu giełdowego
§ 6 0 . Czynności giełdowe przewidziane w regulaminie giełdy
I. Oferta zawarcia umowy sprzedaży na giełdzie
II. Umowa sprzedaży zawarta na giełdzie
III. Transakcje szczególne
§ 61. Czynności maklerskie dokonywane przez firmy inwestycyjne
§ 62. Czynności związane z obrotem instrumentami finansowymi
dokonywane przez inne osoby
Rozdział X. Walor giełdowy
§ 63.
§ 64.
§65.
§ 66.
§ 67.
Instrument finansowy i towar giełdowy de lege lala
Instrumenty finansowe w perspektywie nowego Kodeksu cywilnego
Pojęcie waloru giełdowego
Tradycyjne papiery wartościowe a idea dematerializacji
Środki symbolizujące prawo podmiotowe
I. Ogólny zarys koncepcji
II. Nośnik prawa podmiotowego
III. Prawa podmiotowe związane z nośnikiem
IV. Podstawy kreacji
V. Treść prawa podmiotowego
VI. Prawa podmiotowe związane z wpisem na rachunek
VII. Kreacja środka symbolizującego prawo podmiotowe
VIII. Skutki kreacji środka symbolizującego prawo podmiotowe
§ 68. Walor giełdowy jako prawo podmiotowe wpisane na rachunek
VII
Str. Nb.
111 243
114 256
115 254
118
120
262
267
123
273
127
128
131
280
287
136 297
140 309
142 314
143 318
145 323
146 325
148 331
150
151
152
152
153
154
161
335
340
340
344
346
362
163
368
168
170
173
174
177
178
178
180
182
183
184
186
187
190
191
376
381
384
392
397
397
402
407
411
414
423
427
435
439
VIII
Spis treści
I.
II.
III.
IV.
V.
VI.
Tlo konstrukcyjne walorów giełdowych
Nośnik waloru giełdowego
Prawa podmiotowe związane z walorem giełdowym
Kreacja waloru giełdowego
Skutki kreacji waloru w zakresie porządku legitymacyjnego
Mechanizm cyrkulacji waloru giełdowego
Rozdział XI. Emisja waloru giełdowego
§ 69. Regulacja prawna publicznej emisji waloru giełdowego
§ 70. Prywatne wystawienie papieru wartościowego a emisja publiczna
instrumentu
finansowego
§71. Cele emisji publicznej
§72. Pojęcie obrotu pierwotnego
§73. Pojęcie oferty publicznej
§74. Znaczenie instytucji oferty publicznej
§ 75. Tryby publicznej emisji walorów giełdowych - dopuszczenie do obrotu
na rynku regulowanym
§76. Dopuszczenie i wprowadzenie do notowań giełdowych
§77. Charakter prawny emisji publicznej
§78. Charakter prawny dokumentu informacyjnego
§79. Podstawy prawne nabycia waloru w związku z jego emisją
§ 80. Uczestnicy procedury emisji waloru giełdowego (na przykładzie
emisji akcji)
§81. Czynności związane z emisją waloru giełdowego (na przykładzie
emisji akcji)
Rozdział XII. Umowa sprzedaży giełdowej
§82.
§ 83.
§84.
§85.
§ 86.
§87.
§88.
§89.
Pojęcie obrotu wtórnego
Pojęcie umowy sprzedaży zawartej na giełdzie
Charakter prawny sprzedaży giełdowej
Strony umowy sprzedaży zawartej na giełdzie
Tryby zawarcia umowy sprzedaży na giełdzie
Oferta zawarcia umowy sprzedaży na giełdzie
Notowania giełdowe
Wykonanie umowy sprzedaży zawartej na giełdzie
Rozdział XIII. Pośrednictwo giełdowe
§90.
§91.
§92.
§93.
§94.
§ 95.
§ 96.
§97.
§98.
§99.
Monopol maklerski
Status prawny pośrednika giełdowego
Konstrukcja zobowiązania pośredniczenia giełdowego
Charakter prawny umowy o pośrednictwo giełdowe
Główne świadczenie pośrednika giełdowego
Dyspozycja klienta
Obowiązek prowadzenia rachunku
Powinności drugoplanowe pośrednika giełdowego
Konstrukcja prawna zastępstwa giełdowego
Sytuacja klienta po zawarciu umowy sprzedaży na giełdzie
Str.
191
193
193
194
197
198
Nb.
439
444
446
449
456
459
201
202
466
204
205
206
207
208
470
473
474
478
480
212
219
222
225
228
488
504
512
519
525
234
536
239
544
246
247
249
251
254
255
259
262
265
562
569
574
578
582
589
600
605
268
269
272
272
274
275
276
277
280
281
282
611
619
621
624
625
630
634
641
644
648
Spis treści
IX
Str.
Rozdział XIV. Informacja giełdowa
§100. Transparentność obrotu giełdowego
§101. Informacja oficjalna spółki prowadzącej giełdę
I. Informacja o zawarciu umowy sprzedaży
II. Ceduła giełdowa
III. Bieżące dane transakcyjne
IV. Informacja o nadużyciach
§102. Informacja oficjalna udzielana przez Komisję Nadzoru Finansowego
I. Dostęp do informacji publicznej
II. Publikacja decyzji administracyjnych oraz informacji
o nadużyciach
III. Publikacja innych informacji oficjalnych
IV. Obowiązek prowadzenia jawnych rejestrów
V. Komunikacja z Komisją
§ 1 0 3 . Informacja oficjalna rozprzestrzeniana przez emitentów
I. Obowiązek prospektowy
II. Promocja emisji
III. Informacja poufna, bieżąca i okresowa
IV. Informacja emitenta na żądanie spółki prowadzącej giełdę
V. Powinności informacyjne emitentów w obrocie poza giełdą
§104. Informacja oficjalna firm inwestycyjnych
§105. Informacja oficjalna finalnych nabywców walorów giełdowych
§ 106. Nieoficjalna informacja giełdowa
I. Nieoficjalna informacja firm inwestycyjnych
II. Nieoficjalna informacja w obiegu prywatnym
III. Publicystyka giełdowa
§ 1 0 7 . Obowiązek zachowania tajemnicy
§ 108. Podstawowe skutki prawne uchybień informacyjnych
Rozdział XV. Nadużycia giełdowe
§109.
§110.
§111.
§ 112.
§ 113.
§114.
§ 115.
§116.
284
285
287
287
288
289
290
291
291
653
659
659
660
664
666
667
667
291
293
294
294
295
295
297
297
302
303
303
305
306
306
307
308
310
311
670
674
678
679
681
681
684
687
699
701
703
706
709
709
713
714
720
723
315
Giełda jako pole do nadużyć
Regulacja nadużyć giełdowych w prawie polskim
Model sankcjonowania nadużyć giełdowych
Nadużycia emitentów
Nadużycia firm inwestycyjnych
Nadużycia finalnych nabywców walorów giełdowych
Nadużycia innych osób
Praktyka zwalczania nadużyć giełdowych
317
320
322
324
327
329
331
332
Rozdział XVI. Odpowiedzialność odszkodowawcza w stosunkach
giełdowych
335
§ 117. Źródła i podstawy odpowiedzialności prawnej w stosunkach
giełdowych
§ 118. Obszary tematyczne odpowiedzialności odszkodowawczej w stosunkach
giełdowych
§119. Odpowiedzialność odszkodowawcza z perspektywy podmiotowej
Nb.
732
739
742
747
755
762
768
771
337
778
338
371
781
790
X
Spis treści
I. Sprawca szkody
II. Poszkodowany
§ 120. Odpowiedzialność odszkodowawcza w ujęciu przedmiotowym
(źródła szkody)
I. Zdarzenia aktualizujące odpowiedzialność odszkodowawczą
Skarbu Państwa
II. Zdarzenia aktualizujące odpowiedzialność spółki prowadzącej
giełdę
III. Zdarzenia bezprawne w działalności giełdowej izby
rozliczeniowej
IV. Kreacja waloru giełdowego obciążonego wadą i następstwa
odszkodowawcze z tego tytułu
V. Odpowiedzialność odszkodowawcza na tle emisji waloru
giełdowego
VI. Odpowiedzialność odszkodowawcza na tle umowy sprzedaży
giełdowej
VII. Odpowiedzialność odszkodowawcza na tle pośrednictwa
giełdowego
VIII. Inne płaszczyzny odpowiedzialności odszkodowawczej
w stosunkach giełdowych
§ 121. W kierunku pełnej kompensacji szkody giełdowej
I. Idea wzmożonej ochrony poszkodowanego
II. Tak zwane zaufanie publiczne a wina sprawcy szkody
III. Wpływ kodeksów deontologicznych na granice odpowiedzialności
odszkodowawczej
IV. Model staranności wzorowego fachowca giełdowego
V. Umowne zmniejszenie zakresu odpowiedzialności bądź wysokości
odszkodowania w stosunkach giełdowych
VI. Przyczynienie się poszkodowanego do powstania lub zwiększenia
szkody
VII. Szkoda giełdowa
Indeks rzeczowy
Str.
341
342
Nb.
790
798
344
806
344
806
345
809
345
810
345
811
348
819
352
825
354
832
355 835
357 840
357 840
358 841
360
362
847
851
366
862
370
376
868
883
387
Wykaz literatury
M. Bączyk, [w:] Papiery wartościowe, Kraków 2000
M. Bączyk, [w:] Prawo papierów wartościowych (red. 5. Włodyka), Warszawa 2004
G. Bieniek (red.), Komentarz do kodeksu cywilnego. Księga trzecia. Zobowiązania, tom 2,
Warszawa 2009
R. Biskup, Wtórny obrót papierami wartościowymi. Zagadnienia prawne, Bydgoszcz-Lublin
2003
R. Blicharz, Nadzór Komisji Nadzoru Finansowego nad rynkiem kapitałowym w Polsce, Warszawa 2009
A. Chłopecki, Usługi maklerskie w publicznym obrocie papierami wartościowymi, Warszawa
1995
A. Chłopecki, Opcje i transakcje terminowe. Zagadnienia prawne, Warszawa 2001
A. Chłopecki, G. Domański, R. Jurga, M. Michalski, L. Sobolewski, Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi. Komentarz, Warszawa 1999
A. Chłopecki, M. Dyl, Prawo rynku kapitałowego, Warszawa 2003
R. Czerniawski, M. Wierzbowski, Ustawa prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi. Komentarz, Warszawa 2002
M. Drewiński, Giełdy towarowe, Warszawa 1997
E. Gniewek (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, Warszawa 2008
J. Grabowski, Publiczny obrót papierami wartościowymi. Ustrój prawny i procedury, Warszawa 1996
M. Gutowski, Umowa opcji, Kraków 2003
K. Haładyj, Ustawa o ofercie publicznej. Komentarz, Warszawa 2009
J. Jastrzębski, Pojęcie papieru wartościowego wobec dematerializacji. Warszawa 2009
R. Jurga, M. Michalski, Papiery wartościowe w obrocie masowym, Warszawa 1997
R. Jurga, M. Michalski, Spółka akcyjna w publicznym obrocie papierami wartościowymi,
Warszawa 2000
W. J. Katner (red.), System prawa prywatnego, t. 9, Warszawa 2010
A. Kidyba, Kodeks spółek handlowych. Komentarz, t. II, Warszawa 2010
J. Kołacz, Prawo papierów wartościowych i rynku kapitałowego. Repetytorium, Warszawa
2007
Z. Kożma, M. Ożóg (red.), Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Gdańsk 2010
K. Kruczalak, Prawo papierów wartościowych, Sopot 1998
M. Michalski, Kontrola kapitałowa nad spółką akcyjną, Kraków 2004
M. Michalski, Spółka akcyjna, Warszawa 2010
J. Mojak, Prawo papierów wartościowych. Zarys wykładu, Warszawa 2010
K. Pietrzykowski (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, t. II, Warszawa 2009
L. Piętak, O organizacyi giełdy, PSiA 1876, Nr 22 i nast.
XVIII
Wykaz
literatury
L. Piętak, O czynnościach giełdowych ze stanowiska prawa austriackiego, PSiA 1876, Nr 29
i nast.
R. Potrzeszcz, T. Siemiątkowski (red.), Komentarz do kodeksu spółek handlowych, t. 1, Spółka
akcyjna i przepisy karne, Warszawa 2003
M. Rodzynkiewicz, Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Warszawa 2009
M. Romanowski, Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi. Komentarz, Warszawa 2003
M. Romanowski, Umowa o pośrednictwo giełdowe (zlecenie maklerskie), Warszawa 2000
L. Sobolewski, System krajowego depozytu papierów wartościowych. Zagadnienia prawne,
Warszawa 1996
S. Sołtysiński, A. Szajkowski, A. Szumański, J. Szwaja, Kodeks spółek handlowych. Komentarz, t. HI, Warszawa 2008
T. Sójka (red.), Ustawa o ofercie publicznej i warunkach wprowadzenia instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych. Komentarz,
Warszawa 2010
J. A. Strzępka (red.), Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Warszawa 2009
A. Szumański (red.). System Prawa Prywatnego, t. 18, Prawo papierów wartościowych, Warszawa 2010
A. Szumański (red.), System Prawa Prywatnego, t. 19, Prawo papierów wartościowych, Warszawa 2006
P. Wajda, Rola decyzji administracyjnej w nadzorze nad polskim systemem finansowym, Warszawa 2009
S. Włodyka
(red.), Prawo papierów wartościowych, Warszawa 2004
K. Zacharzewski, Umowa o pośrednictwo giełdowe, Toruń 2008
F. Zoll, Klauzule dokumentowe. Prawo dokumentów dłużnych ze szczególnym uwzględnieniem papierów wartościowych, Warszawa 2001.
Przedmowa
Społeczne zainteresowanie giełdą wzrasta i maleje stosownie do panującej rynkowej koniunktury. Natomiast jurydyczne aspekty obrotu giełdowego takim wahaniom nie podlegają Giełda i obrót giełdowy niezmiennie ściągają na siebie zainteresowanie prawników akademickich, przedstawicieli praktyki wszystkich profesji
oraz wymiaru sprawiedliwości. Prawo giełdowe jako stosunkowo młoda dyscyplina
nie jest więc dotknięte zjawiskiem stagnacji, nie tylko ze względu na doniosłe znaczenie giełdy w aktualnych stosunkach społecznych i wyłaniające się w związku
z tym ciekawe problemy na styku prawa administracyjnego, karnego oraz - oczywiście - cywilnego. Giełda od dwóch dekad zakotwiczona w polskim życiu gospodarczym wchodzi w trzecie dziesięciolecie jako przedsiębiorstwo nowoczesne. Siłą
rzeczy prawo giełdowe jest więc kompozycją nowoczesnych instytucji prawnych.
Próba skomponowania syntetycznego wykładu prawa giełdowego wiąże się
przede wszystkim z podstawową trudnością selekcji obszernego materiału i nadania odpowiedniej rangi zagadnieniom najważniejszym z różnych punktów widzenia. Zapewne niektóre fragmenty podręcznika nie zaspokoją w pełni poznawczych
aspiracji znawców problematyki giełdowej. To zamierzony skutek przekrojowego
podejścia do tematu, charakteru opracowania oraz wynikający z ograniczeń redakcyjnych. Szczegóły zwykło się zresztą omawiać w monografiach, komentarzach
i opracowaniach systemowych, do których wypada odesłać zainteresowanych Czytelników. Oprócz lektury piśmiennictwa cenna też będzie z pewnością samodzielna analiza coraz bogatszego dorobku judykatury oraz obowiązujących przepisów
aktów prawa giełdowego (wywód uwzględnia stan prawny na dzień 25.9.2010 r.).
Tytułowe prawo giełdowe jest w pewnym sensie klamrą dla licznych instytucji
prawnych rynku kapitałowego, ale wiele wskazuje na to, że są już wystarczające
podstawy wyodrębnienia prawa giełdowego jako dyscypliny uniwersyteckiej (dydaktycznej) oraz przedmiotu samodzielnych badań naukowych. Przepisy prawa giełdowego ze względu na przedmiot regulacji stanowią zbiór zamknięty, zasługujący
na miano prawa giełdowego w ujęciu dogmatycznym. Wykładnia przepisów prawa
giełdowego niczym nie różni się jednak od wykładni przepisów innych gałęzi prawa
jeżeli chodzi o sferę metodologiczną (z uwzględnieniem charakteru poszczególnych
unormowań). Z uwagi na hermetyczny aparat pojęciowy oraz adekwatną do realiów
XX
Przedmowa
giełdowych technikę legislacyjną, niezbyt niekiedy przyjazną w fazie studiowania
oraz stosowania, główny akcent w przypadku prawa giełdowego pada na językowo-logiczne metody wykładni. Trzeba przyznać, że prawo giełdowe jest skomplikowane. To niejako naturalna konsekwencja złożoności współczesnych stosunków
giełdowych w różnych konfiguracjach podmiotowych. Przepisy obowiązującego
prawa giełdowego nadają normatywny kształt nie tylko tradycyjnym konstrukcjom
prawnym, ale także formułom nowoczesnym, gdzieindziej na ogół niespotykanym.
I chociaż na piedestale w katalogu źródeł stoi oczywiście prawo pozytywne w rozumieniu konstytucyjnym, to do prawa giełdowego przenikają też z coraz większą siłą
pierwiastki prawnonaturalne (zob. rozdział III dotyczący regulacji prawnej obrotu
giełdowego oraz rozdział VII na temat bezpieczeństwa obrotu giełdowego).
Podręcznik przybliża najważniejsze instytucje prawa giełdowego według schematu wykładu akademickiego, z wyraźnym akcentem położonym na zagadnieniach
prawa prywatnego. Takie są obecnie oczekiwania dydaktyki uniwersyteckiej, środowiska praktyków oraz wymiaru sprawiedliwości. Zagadnienia pozaprawne zostały
odsunięte na margines, jako niezbędny kontekst towarzyszący. Materia obrotu giełdowego należy do dziedzin rozległych i wieloaspektowych, a włączenie do podręcznika wszystkich wątków wraz ze szczegółowym omówieniem rozmazałoby główne
kontury wykładu.
W podręczniku został zaprezentowany kanon instytucji prawnych związanych
z szeroko rozumianym obrotem giełdowym (zob. rozdział IV na temat giełdy jako
osoby prawnej, rozdział V poświęcony podmiotowemu otoczeniu giełdy, rozdział VI, w którym omówiono nadzór giełdowy, rozdziały X i XI dotyczące waloru
giełdowego oraz jego emisji, a także rozdział XIII przedstawiający pośrednictwo
giełdowe). Sporo miejsca poświęcono również instytucjom prawa giełdowego nie
dość jaskrawo wybarwionym jak dotąd w literaturze pod spójnym hasłem wykładowym. Na uwagę zasługują zatem rozważania poświęcone takim sprawom, jak usytuowanie prawa giełdowego w systemie prawa (rozdział I), bezpieczeństwo obrotu
giełdowego (rozdział VII), ustrój buchalterii giełdowej (rozdział VIII), czynności
obrotu giełdowego (rozdział IX), umowa sprzedaży giełdowej (rozdział XII), informacja giełdowa (rozdział XIV), nadużycia giełdowe (rozdział XV) oraz odpowiedzialność odszkodowawcza w stosunkach giełdowych (rozdział XVI). Wskazane tutaj obszary tematyczne były oczywiście podejmowane w literaturze, ale w wymiarze
rozproszonym. Główne płaszczyzny problemowe prawa giełdowego są ogólnie dobrze znane. W podręczniku nie znajdziemy jednak poglądów skrajnych, lecz raczej
wypośrodkowane. Kierując się dążeniem do osiągnięcia efektu trwałości rozważań
i niepodatności na ewentualne zmiany legislacyjne, także w skali Unii Europejskiej,
zrezygnowano natomiast prawie zupełnie z techniki cytowania fraz ogłoszonych aktów prawa giełdowego.
Przedmowa
XXI
Przewidziane jako wykład uniwersytecki opracowanie jest owocem pogłębionej
refleksji naukowej oraz doświadczeń praktycznych. W pewnym zakresie nawiązuje
ono do wydanej w 2008 r. w Toruniu monografii „Umowa o pośrednictwo giełdowe". Tam właśnie można znaleźć więcej szczegółów (wraz z argumentacją) na wybrane tematy związane z obrotem giełdowym w ujęciu prawa prywatnego, z punktu
widzenia giełdowych stosunków obligacyjnych (aktualnie potraktowanych fragmentarycznie). Przede wszystkim chodzi tutaj o zagadnienia waloru giełdowego, giełdowego cyklu rozliczeniowego, mechanizmu przejścia waloru giełdowego ze zbywcy
na nabywcę, odpowiedzialności kontraktowej oraz - oczywiście - o pośrednictwo
(zastępstwo) giełdowe i cykl czynności prowadzących do zmian w majątku finalnego nabywcy walorów giełdowych pośrednio zastępowanego przez firmę inwestycyjną. Wspomniana monografia może zainteresowanym prawnikom-cywilistom
posłużyć jako podstawowy materiał uzupełniający do podręcznika we wskazanych
zakresach, wraz z wykorzystanymi tam pozycjami literatury, także zagranicznej.
Panu Profesorowi Mirosławowi Bączykowi - Kierownikowi Katedry Prawa Cywilnego i Bankowego na Wydziale Prawa i Administracji UMK w Toruniu, Sędziemu Sądu Najwyższego, winien jestem względy specjalnej wdzięczności za poparcie
ścieżki mojego rozwoju naukowego oraz za krytyczne podsycanie idei powstania
podręcznika. Za przyjemność konstruktywnej dyskusji nad problematyką analizowaną w podręczniku uprzejmie dziękuję również Koleżankom i Kolegom zatrudnionym na Wydziale Prawa i Administracji UMK w Toruniu.
Toruń, listopad 2010 r.
Konrad Zacharzewski