jakon - Politechnika Wrocławska

Politechnika Wrocławska
Instytut Inżynierii Lądowej
Zakład Infrastruktury Transportu Szynowego
METODY KOMPUTEROWE
W DROGACH KOLEJOWYCH
Ćwiczenia laboratoryjne dla studentów
specjalności ITS
INSTRUKCJA
do ćwiczenia
JAKON
System ekspercki oceny jakości robót nawierzchniowych
WROCŁAW 2008
1. Informacje ogólne
Program JAKON służy do oceny jakości robót przy wymianach ciągłych i
naprawach bieżących wykonywanych w torach, przy wymianie i naprawie rozjazdów
oraz określenia prędkości pierwszego pociągu po otwarciu toru.
Aplikacją związaną z programem JAKON jest NOTATNIK do zapisywania
wyników pomiarów, wyznaczania ich estymatorów i wadliwości, losowania miejsc
pomiarów wyrywkowych oraz obliczeń pomocniczych.
Zadaniem studenta w ramach ćwiczenia jest dokonanie przy pomocy programu
JAKON oceny jakości robót nawierzchniowych dla danych określonych w formularzu
do ćwiczenia (który należy pobrać od prowadzącego na początku zajęć) oraz zapisanych
w formacie plików NOTATNIK-a, na twardym dysku w katalogu
C:\Labkol\Jakon\Dane.
Dane wykorzystywane w ćwiczeniu nie są zgodne z rzeczywistością, gdyż
zostały zmodyfikowane w celach dydaktycznych.
2. Praca z programem
W celu uruchomienia programu, z pulpitu środowiska Windows otwieramy
folder "Koleje", a następnie wybieramy ikonę programu "JAKON". Po uruchomieniu
programu na ekranie ukazuje się okno zawierające jego stronę tytułową. Po wybraniu
przycisku "OK" program otwiera ekran z menu górnym zawierającym następujące
komendy:
- "Tory" - umożliwiająca ocenę jakości robót przy wymianach ciągłych i naprawach
bieżących wykonywanych w torach,
- "Rozjazdy" - umożliwiająca ocenę jakości robót wykonywanych przy wymianie i
naprawie rozjazdów,
- "Otwarcie" - umożliwiająca określenie prędkości pierwszego pociągu po otwarciu
toru,
- "Notatnik" - uruchamiająca moduł NOTATNIK,
- "Pomoc" - wyświetlająca krótki opis programu i jego elementów składowych,
- "Koniec" - umożliwiająca wyjście z programu.
W pasku pod menu górnym znajdują się cztery ikonki służące do uruchamiania czterech
pierwszych komend z menu górnego.
2.1 Moduł "Tory"
Po wybraniu modułu "Tory" program otwiera ekran z menu górnym
zawierającym następujące komendy:
- "Plik" - umożliwiająca otwarcie i zapisanie na dysku pliku danych oraz zakończenie
pracy z modułem "Tory",
- "Naprawa" - umożliwiająca dokonanie wyboru rodzaju naprawy i maksymalnej
prędkości pociągu,
- "Główne i główne zasadnicze" - umożliwiająca przygotowanie danych, a następnie
ocenę jakości robót dla torów głównych i głównych zasadniczych,
- "Główne dodatkowe i boczne" - wyjaśniająca sposób postępowania w przypadku
oceny jakości robót dla torów głównych dodatkowych i bocznych,
- "Pomoc" - wyświetlająca krótki opis modułu "Tory" i jego elementów składowych.
Pracę w module "Tory" rozpoczynamy od określenia rodzaju naprawy i
maksymalnej prędkości pociągu. W tym celu wybieramy z menu górnego komendę
"Naprawa", a następnie odznaczamy w przedstawionej przez program tablicy informacje
zgodne z punktem 1.1 formularza do ćwiczenia.
2
Pod określeniem "Prędkość do..." (np. do 120 km/h), należy rozumieć wszystkie
prędkości powyżej poprzedniej granicy wraz z wymienioną (tj. w konkretnym
przypadku od 81 do 120 km/h).
Każda wymiana ciągła, niezależnie od rodzaju toru powinna być wykonana z
dokładnością odpowiadającą prędkości co najmniej 80 km/h lub większej, stąd więc w
tablicy nie ma możliwości wyboru dla tych robót prędkości 40 km/h.
Wybór rodzaju naprawy i maksymalnej prędkości pociągu jest jednoznaczny z
wprowadzeniem zestawu wartości ocenianych i sprawdzanych przewidzianych dla tej
naprawy oraz wartości odchyłek dopuszczalnych, zawartych w bazie danych systemu.
W następnym kroku ćwiczenia wprowadźmy dane do oceny jakości robót dla
torów głównych zasadniczych. W tym celu wybieramy z menu górnego komendę
"Główne i główne zasadnicze", program przechodzi do wyglądu ekranu
przedstawionego na rys.1 (na razie z pustymi rubrykami danych).
Rys.1 Wygląd ekranu wprowadzania danych modułu "Tory"
Wprowadzenia danych możemy dokonać na dwa sposoby:
- poprzez wypełnienie wszystkich rubryk danymi wpisanymi z klawiatury,
- poprzez wczytanie do programu pliku z danymi już przygotowanymi.
W module "Tory" rozróżnia się dwa rodzaje plików:
- pliki typu TORY z rozszerzeniem "tgz",
- pliki NOTATNIKa z rozszerzeniem "not".
Pierwsze z nich zawierają jedynie syntezę wyników pomiarów analizowanego odcinka
toru, drugie natomiast pełny zestaw wielkości mierzonych, ocenianych oraz informacji
towarzyszących.
W naszym ćwiczeniu niezbędne dane wczytujemy z pliku w formacie
NOTATNIK-a. W tym celu wybieramy z menu górnego: "Plik" / "Otwórz" / "Plik
3
NOTATNIK". W otwartym przez program oknie "Otwórz" wybieramy podkatalog
"dane", a następnie nazwę pliku podaną w punkcie 1.2 formularza do ćwiczenia, po
czym wybieramy przycisk "OK". Program automatycznie do odpowiednich rubryk
ekranu wprowadza wszystkie dane niezbędne do oceny jakości robót analizowanego
odcinka linii kolejowej (rys.1). Jeżeli dane wczytujemy z pliku NOTATNIK-a rubryka
"Wskaźnik syntetyczny" może pozostać niewypełniona, gdyż program sam
automatycznie wyliczy jego wartość.
Z górnej części otwartego przez program okna odczytajmy, a następnie wpiszmy
w odpowiednie rubryki formularza do ćwiczenia w punkcie 1.3 podstawowe dane
dotyczące ocenianego odcinka linii kolejowej: nazwisko osoby wykonującej pomiar
oraz datę wykonania pomiaru, nr linii oraz toru, nazwę szlaku i kilometraż odcinka (od do).
W lewym środkowym oknie ekranu zestawione są "Wartości oceniane". Są to
tzw. nierówności toru - wielkości opisujące jego stan geometryczny: szerokość toru i jej
gradient, wichrowatość, nierówności pionowe i poziome. Są one określane na podstawie
wykresów lub tabulogramów drezyn pomiarowych, pomiarów bezpośrednich
wykonywanych toromierzem ręcznym lub przyrządami geodezyjnymi, a obecnie
najczęściej mierzone automatycznie toromierzem mikroprocesorowym. Do oceny
wykorzystywane są ich: wartości maksymalne, wadliwości, odchylenia standardowe i
wskaźnik syntetyczny.
W prawym środkowym oknie ekranu zestawione są "Wartości sprawdzane". Są
to parametry geometryczne toru takie jak: położenie osi toru w planie i profilu, wymiary
podsypki, rozstaw podkładów, nierówności zgrzein. Są one określane na podstawie
pomiarów bezpośrednich wykonywanych ręcznie. Do oceny wykorzystywane są ich
maksymalne odchyłki od wartości nominalnych.
W celu uzyskania wyników oceny wybieramy przycisk "Wyniki", ekran
przybiera wygląd pokazany na rys.2. Ekran w nagłówku zawiera podstawowe
informacje na temat ocenianego odcinka toru. Tablica wyników zawiera 25 wierszy
osobno ocenianych wielkości. Dla części z nich skala ocen jest czterostopniowa
(wyróżniająca, dobra, niska, zła), dla pozostałych - trzystopniowa (wyróżniająca, dobra,
zła). Każdej z ocen przyporządkowany jest odmienny kolor tła. W tabeli wyników
oprócz ocen przedstawione są po ich lewej stronie wartości uzyskane przez oceniane
wielkości, natomiast po prawej - odpowiadające im odchyłki. U góry tablicy wyników
podana jest ogólna ocena jakości robót - jest nią najniższa z ocen uzyskanych spośród
wszystkich analizowanych wielkości.
Każdy typ robót jest oceniany na podstawie pełnego przewidzianego dla niego
zestawu wielkości. W przypadku napraw bieżących ocenie podlegają nie wszystkie z 25
analizowanych wielkości. W uzasadnionych przypadkach ustalonych w umowie między
zleceniodawcą i wykonawcą lub w innym dokumencie, z oceny można wyłączyć pewne
wielkości, na które zakres naprawy nie miał z założenia żadnego wpływu. Wyłączenie
to wykonuje się w tablicy wyników poprzez wybór przycisku w kolumnie oznaczonej
"T N" (tak, nie). Wyłączenie najniżej ocenionych wielkości wpływa na wynik ogólnej
oceny (sprawdź!).
Po ponownym włączeniu oceniania wszystkich analizowanych wielkości
policzmy ile z nich uzyskało poszczególne oceny i wpiszmy do odpowiednich rubryk w
punkcie 1.4 formularza do ćwiczenia.
Ze względów dydaktycznych dane do ćwiczenia zostały tak przygotowane, aby uzyskać
stosunkowo dużą ilość ocen niskich i złych. W rzeczywistej praktyce inżynierskiej, przy
odbiorach torów nowobudowanych lub remontowanych uzyskiwane oceny są znacznie
korzystniejsze.
4
Rys.2 Wygląd ekranu z wynikami oceny modułu "Tory"
Wybierając przycisk "Koniec" powróćmy do poprzedniego okna, a następnie
poprzez wybór przycisku "Odchyłki dopuszczalne - wyświetlanie" zapoznajmy się z
wartościami odchyłek, które decydują o przyznawaniu ocen. Są one osobno wyświetlane
dla:
- wielkości ocenianych - nadanie oceny dobrej następuje w wyniku przekroczenia
odchyłki nominalnej, oceny niskiej (tylko dla wadliwości i wskaźnika syntetycznego)
- w wyniku przekroczenia odchyłki rozszerzonej, natomiast oceny złej - w przypadku
przekroczenie wartości klasy niskiej dla wadliwości i wskaźnika syntetycznego albo
odchyłki rozszerzonej dla pozostałych wielkości,
- wielkości sprawdzanych - nadanie oceny dobrej następuje w wyniku przekroczenia
odchyłki nominalnej, natomiast oceny złej - w wyniku przekroczenie odchyłki
rozszerzonej,
- jakości parametrycznych - nadanie oceny dobrej następuje w wyniku przekroczenia
odchyłki nominalnej, natomiast oceny złej - w wyniku przekroczenie odchyłki
rozszerzonej; jakość parametryczna jest stosunkiem odchylenia standardowego
analizowanej wielkości ocenianej do odchylenia przyjętego jako wzorcowe, którego
wartość podana jest w ostatniej kolumnie.
Wybierając przycisk "Wersja" możemy zapoznać się z wersją programu oraz źródłem
przyjętych w programie odchyłek. Wybierając przycisk "Koniec" powracamy do
poprzedniego okna.
W programie istnieje możliwość zmiany wartości odchyłek (przycisk "Odchyłki
dopuszczalne - zmiana"), która jest dostępna jedynie dla wybranych użytkowników
(zabezpieczona hasłem).
5
W kolejnym kroku naszego ćwiczenia sprawdźmy, na ile ulegną zmianie wyniki
oceny w przypadku przyjęcia innych prędkości maksymalnych. W tym celu wybieramy
z menu górnego komendę "Naprawa" i zmieniamy w tablicy wartość prędkości na 80
km/h. Wybierając z menu górnego komendę "Główne i główne zasadnicze" powracamy
do poprzedniego okna. Niestety w wyniku zmiany założeń wejściowych poprzednio
określone wadliwości stają się nieaktualne (ich rubryki stają się puste), dlatego musimy
ponownie wczytać z pliku dane dotyczące analizowanego przez nas odcinka toru
(wybieramy z menu górnego komendy: "Plik" / "Otwórz" / "Plik NOTATNIK", w oknie
"Otwórz" wybieramy podkatalog "dane", a następnie nazwę pliku podaną w punkcie 1.2
formularza do ćwiczenia). Wybierając przycisk "Wyniki" przechodzimy do ekranu
programu z wynikami oceny. Podobnie jak poprzednio do odpowiednich rubryk
formularza do ćwiczenia w punkcie 1.5 wpisujemy liczby uzyskanych poszczególnych
ocen, a wybierając przycisk "Koniec" powracamy do poprzedniego okna.
Analogicznie, czynności powyższe powtarzamy tym razem dla prędkości 250
km/h, a liczby uzyskanych poszczególnych ocen wpisujemy do odpowiednich rubryk
formularza do ćwiczenia w punkcie 1.6.
Przed opuszczeniem modułu "Tory" zapiszmy dane dotyczące ocenianego przez
nas odcinka linii kolejowej w formacie pliku z rozszerzeniem "tgz". W tym celu z menu
górnego wybieramy komendy: "Plik" / "Zachowaj", w oknie "Zachowaj" wybieramy
podkatalog "dane", a następnie w rubryce "Nowy plik" wpisujemy nasz INP, po czym
naciskamy przycisk "OK".
Moduł "Tory" opuszczamy wybierając z menu górnego komendy "Plik" /
"Koniec".
2.2 Moduł "Rozjazdy"
Po wybraniu modułu "Rozjazdy" program otwiera ekran z menu górnym
zawierającym następujące komendy:
- "Plik" - umożliwiająca otwarcie i zapisanie na dysku pliku danych oraz zakończenie
pracy z modułem "Rozjazdy",
- "Rodzaj i prędkość" - umożliwiająca dokonanie wyboru rodzaju rozjazdu i prędkości
przejazdu po torze zasadniczym,
- "Dane" - umożliwiająca wprowadzenie danych do przeprowadzenia oceny,
- "Wyniki" - umożliwiająca uzyskanie wyników oceny,
- "Wartości dopuszczalne" - umożliwiająca wyświetlanie oraz zmianę odchyłek
dopuszczalnych,
- "Pomoc" - wyświetlająca krótki opis modułu "Rozjazdy" i jego elementów
składowych.
Pracę w module "Rozjazdy" rozpoczynamy od określenia rodzaju rozjazdu i
prędkości. W tym celu wybieramy z menu górnego komendę "Rodzaj i prędkość", a
następnie odznaczamy w przedstawionej przez program tablicy informacje zgodne z
punktem 2.1 formularza do ćwiczenia.
Przy wprowadzaniu prędkości bierze się pod uwagę jej wartość maksymalną na torze
zasadniczym. Pod określeniem "Prędkość do ..." (np. do 160 km/h) należy rozumieć
wszystkie prędkości powyżej poprzedniej granicy wraz z wymienioną (tj. w konkretnym
przypadku od 121 do 160 km/h). Rozjazd nowy musi odpowiadać warunkom ustalonym
dla prędkości co najmniej 80 km/h. Wybór rodzaju rozjazdu i prędkości jest
jednoznaczny z wprowadzaniem zestawu wartości ocenianych przewidzianych dla tej
naprawy oraz wartości odchyłek dopuszczalnych, zawartych w bazie danych systemu.
6
Po wybraniu rodzaju rozjazdu i prędkości przystępujemy do wprowadzenia
danych. W tym celu wybieramy z menu górnego komendę "Dane", program przechodzi
do wyglądu ekranu pokazanego na rys.3.
Podobnie jak w przypadku oceny torów wprowadzenia danych możemy dokonać
na dwa sposoby:
- poprzez wypełnienie wszystkich rubryk danymi wpisanymi z klawiatury,
- poprzez wczytanie do programu pliku z danymi już przygotowanymi.
Tym razem skorzystamy z pierwszej możliwości, a danymi wejściowymi będą wyniki
pomiarów zaczerpnięte z protokołu pomiaru rozjazdu, który wraz z formularzem do
ćwiczenia należy pobrać od prowadzącego na początku zajęć.
Rys.3 Wygląd ekranu wprowadzania danych modułu "Rozjazdy"
Wprowadzanie danych rozpoczynamy od wyboru przycisku "Charakterystyka".
Do odpowiednich rubryk otwartego przez program okna "Charakterystyka rozjazdu"
przepisujemy z protokołu pomiaru rozjazdu podstawowe dane, takie jak: nazwę stacji,
typ rozjazdu i jego numer, podajemy aktualną datę oraz swoje imię i nazwisko.
Następnie wybierając kolejno czternaście przycisków z lewej dolnej części ekranu
otwieramy odpowiednie okna i do odpowiednich rubryk przepisujemy z protokołu
pomiaru rozjazdu wartości stwierdzonych odchyłek od wymiarów nominalnych
(UWAGA: jako separatora dziesiętnego używajmy kropki, a nie przecinka !).
Za każdym razem okno wprowadzanych danych w nagłówku posiada nazwę
wprowadzanej odchyłki wraz z minimalnym skokiem pomiaru jej wartości i jednostką
(podanymi w nawiasach kwadratowych), a następnie w oknach poniżej:
- rubryki służące do wprowadzania poszczególnych odchyłek,
- listę wartości dla odchyłek już wprowadzonych.
7
W lewym dolnym rogu znajduje się przycisk "Kasuj" służący do usuwania błędnie
wprowadzonych wartości, natomiast w prawym dolnym rogu - okienko z ułamkiem, w
którym licznik oznacza kolejny numer wprowadzanej odchyłki, mianownik zaś ich
liczbę całkowitą.
W naszym ćwiczeniu wprowadzane są pojedyncze wartości poszczególnych
odchyłek. W rzeczywistych pomiarach ich liczba może być znacznie większa, np.
sprawdzenie rozstawu podrozjazdnic i wymiarów podsypki wykonuje się w
wylosowanych przekrojach w liczbie 1 na każde rozpoczęte 15 m długości rozjazdu. W
rozjeździe zwyczajnym przy określaniu przylegania iglic (n) należy wprowadzić dwie
stwierdzone odchyłki, lub dwa zera, gdy obie iglice przylegają ściśle do opornic, w
rozjeździe krzyżowym podwójnym liczba wprowadzanych wielkości wyniesie w tym
wypadku 8. Położenie rozjazdu w płaszczyźnie pionowej i poziomej przy stosowaniu
toromierzy mikroprocesorowych wystarczy sprawdzić niwelatorem i teodolitem (lub
przyrządem uniwersalnym) w styku przediglicowym oraz w końcu toru zasadniczego i
zwrotnego (w torze zwrotnym tylko w płaszczyźnie pionowej). W przypadku pomiarów
ręcznych przyrządami tymi mierzy się ponadto nierówności pionowe i poziome w
odstępach co 5 m. Przy wprowadzaniu wichrowatości toru nie jest konieczne
wpisywanie odchyłek przechyłki.
Niektóre z wprowadzanych wielkości dzielą się na podgrupy, w wyniku czego
ocena jakości robót na rozjeździe może zawierać 24 składniki. Zakres oceny zależy od
rodzaju robót. W rozjeździe nowym ocenia się wszystkie składniki. W rozjeździe
naprawianym ocenie podlegają tylko te składniki które w wyniku naprawy miały ulec
zmianie. W skrzyżowaniach torów wielkości oznaczone numerami 4, 5 i 7 nie dotyczące
tej konstrukcji są zablokowane.
Przed dokonaniem oceny jakości robót nawierzchniowych w rozjeździe
zapiszmy wprowadzone dane w postaci pliku (z rozszerzeniem "roz") na twardym
dysku. W tym celu z menu górnego wybieramy komendy: "Plik" / "Zachowaj", w oknie
"Zachowaj" wybieramy podkatalog "dane", a następnie w rubryce "Nowy plik"
wpisujemy nasz INP, po czym naciskamy przycisk "OK".
W celu uzyskania wyników oceny wybieramy z menu górnego komendę
"Wyniki", ekran przybiera wygląd pokazany na rys.4.
Wyniki każdej ocenianej wielkości składają się z części liczbowej i jakościowej.
Część liczbowa zawiera pięć kolumn. Ich symbole oznaczają:
- p/k - liczbę odchyłek z przekroczeniem wartości dopuszczalnych (licznik) do liczby
wszystkich odchyłek wprowadzonych (mianownik),
- W - wadliwość (W = p/k),
- Sp - wskaźnik średniego przekroczenia pola tolerancji (średnia z ilorazów odchyłek
przekraczających wartości dopuszczalne do tych wartości),
- Spm - wskaźnik maksymalnego przekroczenia odchyłek dopuszczalnych (iloraz
odchyłki maksymalnej do dopuszczalnej),
- Si - wskaźnik wykorzystania pola tolerancji (średnia z ilorazów odchyłek nie
przekraczających wartości dopuszczalnych do tych wartości).
W części jakościowej każda z analizowanych wielkości otrzymuje jedną z ocen:
wyróżniającą, dobrą, niską lub złą. U dołu tablicy wyników z lewej strony podana jest
ogólna ocena jakości robót - jest nią najniższa z ocen uzyskanych spośród wszystkich
analizowanych wielkości. Wyłączenie z oceny niektórych wielkości odbywa się poprzez
wybór przycisku położonego z lewej strony kolumny oceny jakości. Powtórny wybór
przywraca tę wielkość.
W prawej części tablicy są podane odchyłki dopuszczalne: górna (g) i dolna (d), których
przekroczenie powoduje przyznanie oceny złej oraz wartości omega (ω) i sigma (δ)
8
decydujące o przyznaniu ocen: wyróżniającej (Si ≤ ω), dobrej (ω < Si ≤ δ) i niskiej (Si >
δ).
Nie usuwając tablicy wyników, można sprawdzić ekstremalne wartości wprowadzonych
odchyłek wielkości ocenianych. W tym celu należy wybrać przycisk "Wyświetl max",
co powoduje wyświetlenie wartości maksymalnych i minimalnych kolorem czerwonym
w dwóch pierwszych kolumnach (sprawdź!). Powrót do pierwotnej postaci tablicy
odbywa się poprzez wybór przycisku "Zgaś max".
Rys.4 Wygląd ekranu z wynikami oceny modułu "Rozjazdy"
Podobnie jak w przypadku oceny torów policzmy ile z analizowanych wielkości
uzyskało poszczególne oceny i wpiszmy do odpowiednich rubryk w punkcie 2.3
formularza do ćwiczenia.
Wybierając przycisk "Koniec" powróćmy do poprzedniego okna, a następnie
wybierając z menu górnego komendy "Wartości dopuszczalne" / "Wyświetlanie"
zapoznajmy się z wartościami odchyłek, które decydują o przyznawaniu ocen.
Zmieniając wartości prędkości w oknie z prawej strony ekranu, uzyskujemy zmianę
wartości dopuszczalnych (sprawdź!). Wybierając przycisk "Wersja" możemy się
zapoznać z wersją programu oraz źródłem przyjętych w programie odchyłek.
Wybierając przycisk "Koniec" powracamy do poprzedniego okna.
W kolejnym kroku naszego ćwiczenia sprawdźmy, na ile ulegną zmianie oceny
w przypadku przyjęcia innych prędkości maksymalnych. W tym celu wybieramy z menu
górnego komendę "Rodzaj i prędkość" i zmieniamy w tablicy wartość prędkości na 40
km/h. Wybierając przycisk "Wyniki" przechodzimy do ekranu programu z wynikami
oceny. Podobnie jak poprzednio do odpowiednich rubryk formularza do ćwiczenia w
punkcie 2.4 wpisujemy liczby uzyskanych poszczególnych ocen, a wybierając przycisk
"Koniec" powracamy do poprzedniego okna.
9
Analogicznie, czynności powyższe powtarzamy tym razem dla prędkości 250
km/h, a liczby uzyskanych poszczególnych ocen wpisujemy do odpowiednich rubryk
formularza do ćwiczenia w punkcie 2.5.
Moduł "Rozjazdy" opuszczamy wybierając z menu górnego komendy "Plik" /
"Koniec".
2.3 Moduł "Otwarcie"
Po wybraniu modułu "Otwarcie" program otwiera ekran z menu górnym
zawierającym następujące komendy:
- "Plik" - umożliwiająca otwarcie i zapisanie na dysku pliku danych oraz zakończenie
pracy z modułem "Otwarcie",
- "Wartości graniczne" - umożliwiająca wyświetlanie oraz zmianę wartości
granicznych,
- "Pomoc" - wyświetlająca krótki opis modułu "Otwarcie" i jego elementów
składowych.
Wygląd ekranu modułu "Otwarcie" (z już wypełnionymi rubrykami danych i wynikiem
analizy) przedstawiono na rys.5.
Rys.5 Wygląd ekranu modułu "Otwarcie"
Zawiera on cztery okna. W pierwszym od góry zestawione są podstawowe dane
dotyczące ocenianego odcinka oraz osoby wprowadzającej dane.
W trzech następnych zestawione są dane, w oparciu o które program dokonuje
określenia dopuszczalnej prędkość pierwszego pociągu po otwarciu toru, a są to:
- nierówności toru,
- wizualna ocena stan robót,
10
- występowanie łuku i przechyłki (program sprawdza, czy nie jest przekroczona
dopuszczalna wartość przyspieszenia bocznego).
Dane do dwóch pierwszych okien można wprowadzić z twardego dysku w formatach
plików:
- OTWARCIE z rozszerzeniem "otw",
- NOTATNIK-a z rozszerzeniem "not" (np. gdy pomiary nierówności toru
wykonano toromierzem mikroprocesorowym),
albo z klawiatury (np. gdy pomiary nierówności toru wykonano przyrządami
geodezyjnymi). Dane do dwóch ostatnich okien można wprowadzić wyłącznie z
klawiatury.
W naszym ćwiczeniu dokonajmy określenia dopuszczalnej prędkość pierwszego
pociągu po otwarciu toru dla odcinka toru ocenianego już przez nas w module "Tory".
W tym celu wybieramy z menu górnego: "Plik" / "Otwórz" / "Notatnik". W otwartym
przez program oknie "Otwórz" wybieramy podkatalog "dane", a następnie nazwę pliku
podaną w punkcie 1.2 formularza do ćwiczenia, po czym wybieramy przycisk "OK".
Program automatycznie wprowadza wszystkie niezbędne dane do dwóch pierwszych
okien ekranu. W trzecim oknie program domyślnie przyjmuje górne przedziały czterech
analizowanych cech nawierzchni (odpowiadające najkorzystniejszemu stanowi robót),
natomiast w czwartym oknie - tor w odcinku prostym. Pozostańmy przy takich
ustawieniach.
Pod ostatnim czwartym oknem, kolorem czerwonym zostają wyświetlone
kolejno:
- drobniejszym tekstem - maksymalne prędkości, obliczone ze względu na
rozpatrywane charakterystyki: nierówności toru, stan robót i łuk (jeśli taki
występuje),
- dużymi literami - maksymalna prędkość pierwszego pociągu po otwarciu toru, którą
jest najmniejsza z powyżej obliczonych.
Odczytajmy tę prędkość i wpiszmy do odpowiedniej rubryki formularza do ćwiczenia w
punkcie 3.1.
W kolejnym kroku naszego ćwiczenia sprawdźmy jak będzie zmieniała się ta
prędkość, przy zmianie danych wejściowych. W ostatnim czwartym oknie wprowadźmy
wartość przechyłki h = 20 mm, promień łuku R = 300 m i wciśnijmy przycisk "tor na
łuku", a następnie odczytajmy prędkość pierwszego pociągu i wpiszmy do odpowiedniej
rubryki formularza do ćwiczenia w punkcie 3.2.
W ostatnim kroku zmieńmy dane w trzecim oknie ekranu (opisujące stan robót)
na najmniej korzystne - zamiast górnych, wybierzmy same dolne przyciski, odczytajmy
prędkość pierwszego pociągu i wpiszmy do odpowiedniej rubryki formularza do
ćwiczenia w punkcie 3.3.
Przed opuszczeniem modułu "Otwarcie" zapiszmy dane dotyczące określenia
dopuszczalnej prędkość pierwszego pociągu w formacie pliku z rozszerzeniem "otw".
W tym celu z menu górnego wybieramy komendy: "Plik" / "Zachowaj", w oknie
"Zachowaj" wybieramy podkatalog "dane", a następnie w rubryce "Nowy plik"
wpisujemy nasz INP, po czym naciskamy przycisk "OK".
Moduł "Otwarcie" opuszczamy wybierając z menu górnego komendy "Plik" /
"Koniec".
2.4 Wyjście z programu
W celu opuszczenia systemu JAKON wybieramy z menu górnego komendę
"Koniec".
11
3. Zakończenie ćwiczenia
Po opuszczeniu systemu JAKON należy odszukać na twardym dysku
(C:\Labkol\Jakon\Dane) trzy pliki utworzone przez nas podczas realizacji ćwiczenia (z
rozszerzeniami "tgz", "roz" i "otw"), przegrać je na dyskietkę i wraz z wypełnionym
formularzem do ćwiczenia oraz protokołem z pomiaru rozjazdu oddać prowadzącemu
zajęcia.
Niniejszą instrukcję opracowano w oparciu o: "Ewolucja ocen jakości robót
nawierzchniowych" Bałuch H., Przegląd Kolejowy 1997/4 str.7.
12