GŁÓWNE ETAPY I IDEE INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ

PRAWO WSPÓLNOTOWE
GŁÓWNE ETAPY I IDEE INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ
Integracja (łać) integratia – oznacza scalanie, łączenie, tworzenie nowej całości.
Integracja moŜe odnosić się do róŜnych dziedzin moŜemy mówić o integracji gospodarczej,
politycznej, kulturalnej.
Integracja jako proces międzynarodowy w trakcie, którego poszczególne państwa tworzą
wspólne mechanizmy i instytucje wyposaŜone w uprawnienia, które wcześniej były
zastrzeŜone dla kompetencji wyłącznej państwa.
Cechą integracji europejskiej jest jej charakter częściowy. Oznacza to Ŝe nie obejmuje swym
zakresem wszystkich kompetencji państw członkowskich.
Przesłanki integracji europejskiej:
1. Wola polityczna państw do integrowania się
2. Komplementarność gospodarek, która jest rozumiana jako równomierny poziom
rozwoju gospodarczego
3. Sprzyjające połoŜenie geograficzne, bliskość geograficzna
4. Jednolity ustrój polityczno-gospodarczy
5. Prowadzenie sprzyjającej polityki handlowej, która polega m.in. na udzieleniu ulg
celnych innym państwom
Integracji europejskiej mówimy w dwóch aspektach, pozytywnym i negatywnym.
Aspekt negatywny – usuwanie ograniczeń w handlu między krajami członkowskimi. Zakłada
swobodny przepływ towarów, usług, kapitału i siły roboczej, usług.
Aspekt pozytywny – wiąŜe się z koordynacja i harmonizacją polityk krajowych
1
W Unii Europejskiej wyróŜniamy trzy aspekty integracji:
-
Polityczny
-
Ekonomiczny
-
Militarny
Nauki ekonomiczne wyróŜniają 4 stopnie integracji (odnosi się do integracji gospodarczej)
1. Strefa wolnego handlu – polega na tym, iŜ dwa lub więcej państw zniesie między sobą
cła wewnętrzne, czyli wywozowe, przywozowe. Robią to w taki sposób, Ŝe terytoria
tych państw tworzą dla określonych towarów i usług jeden obszar gospodarczy. W
stosunku do państw trzecich zostają, niezmienione
2. Unia celna – państwa tworząc unię celną znoszą między sobą cła wewnętrzne ponadto
ustanawiają wspólną taryfę celną w handlu z państwami trzecimi.
3. Wspólny rynek – stanowi wprowadzenie swobodnego przepływu towarów, siły
roboczej i kapitału pomiędzy integrującymi się krajami. Państwa tworząc wspólny
rynek znoszą między sobą wszelkie cła wewnętrzne, ustanawiają wspólnie wspólną
zewnętrzną taryfę celną i gwarantują mobilność czynników produkcji, czyli pracy i
kapitału. Wspólny rynek zabrania istnienia jakiejkolwiek dyskryminacji (np.
europejska wspólnota węgla i stali)
4. Unia gospodarcza – (najwyŜszy stopień integracji gospodarczej) obok elementów
wspólnego rynku wprowadza wspólną politykę, fiskalną, pienięŜną i społeczną w
państwach członkowskich.
17 marca 1948 – 5 państw europejskich (Belgia, Holandia, Francja, Luksemburg i Wielka
Brytania) podpisuje układy Brukselskie. Na mocy tych układów powołują unię zachodnią.
Głównym zadaniem miało być praktyczne zajęcie się bezpieczeństwem militarnym w
Europie. Nie udało się gdyŜ powołano NATO.
5 czerwiec 1947 – został ogłoszony plan pomocy europie. Plan Marshalla Obią on 18 państw
europy zachodniej.
ŹRÓDŁA PRAWA
- pierwotnego
- wspólnotowego (wtórnego)
2
Podział na akty prawa pierwotnego pochodnego wynika z róŜnic dotyczących treści tych
aktów oraz ze sposobu ich uchwalania. Oprócz tych źródeł wyróŜnia się akty prawne o
charakterze uzupełniającym do źródeł prawa uzupełniającego (komplementarnego) zaliczmy
dwustronne czynności prawne, czyli umowy zawierane miedzy państwami członkowskimi lub
umowy zawierane członkowskimi z jednej strony a wspólnotami, czy państwami trzecimi z
jednej strony. Prawo pierwotne i pochodne jest zaliczane do pisanych źródeł prawa
europejskiego. Do pisanych źródeł prawa europejskiego zalicza się takŜe umowy
międzynarodowe zawierane z krajami trzecimi oraz organizacjami międzynarodowymi, oraz
porozumienia zawierane między krajami członkowskimi. Na system prawa europejskiego
składa się teŜ niepisane źródła prawa. Do niepisanych źródeł prawa zaliczamy ogólne zasady
prawa i prawo zwyczajowe.
PRAWO PIERWOTNE
- Na niego składają się: traktaty załoŜycielskie
- aneksy i protokoły do traktatów załoŜycielskich
- traktaty późniejsze modyfikujące traktaty stowarzyszeniowe państw EWG z państwami,
które stały się członkiem wspólnot po 1957r.
Traktaty:
- Paryski (ustanawiający europejską wspólnotę węgla i stali 18.04.1951)
- Drugie traktaty rzymskie (ustanawiające europejską wspólnotę gospodarczą) oraz traktat
ustanawiający europejską wspólnotę energii atomowej. 25.03.1957
25.03.1957 Podpisano wówczas konwencję o pewnych instytucjach wspólnych dla wspólnot
europejskich.
- Traktat o fuzji instytucji tzw. Traktat fuzyiny – 08.04.1965
- Jednolity akt europejski podpisany luty 1986 r.
- Traktat o UE (traktat z Masrtiicht) 7.02.1992 r. wprowadzających unię europejską na trzech
filarach:
1) Wspólnoty Europejskie
2) Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa.
3) Współpraca w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych.
- Traktat z Amsterdamu określano jako Amsterdamski – 2.10.1970
- Traktat z Nicei (nicejski) ma charakter zmieniający wcześniejsze traktaty 26.02.2001
3
Traktaty są ustanawiane bezpośrednio przez państwa członkowskie, ponadto akty te powołują
wspólnoty do Ŝycia.
W Traktatach państwa członkowskie wypracowały wspólny cel, określiły strukturę, organy,
kompetencje sądownicze, legislacyjne, administracyjne.
Parcelacja – oznacza recepcje traktatów załoŜycielskich przez wspólnoty i stosowanie tych
traktatów, jako własnego prawa.
PRAWO WTÓRNE:
Obejmuje akty prawne stanowione przez organy wspólnotowe, a nie przez same państwa
członkowskie. Prawo wtórne znane jest ustawodawstwem instytucjonalnym, gdyŜ obejmuje
jednostronnie akty legislacyjne organów wspólnot podejmowane na podstawie upowaŜnienia
traktatu rzymskiego w celu wykonania zadań traktatowych organizacji.
Akty prawa wtórnego dzielimy na dwie grupy:
1) Akty, które mają moc wiąŜącą dla adresatów zaliczmy do nich rozporządzenia dyrektywy i
decyzje
2) Akty, które takiej mocy wiąŜącej nie mają zaliczmy opinie i zalecania
Tu występuje uporządkowanie hierarchiczne, tu ustawa musi być zgodna z konstytucją.
W traktacie art. 249 Traktatu Wspólnot Europejskich, stanowi on dla uzupełnienia –
podejmują decyzje, formułują decyzje.
Obowiązek uzasadnienia aktu prawnego wtórnego spełnia 3 funkcje:
1) Informowanie adresatów
2) Kontrola legalności i pomocy w interpretacji Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości
3)
Samokontrola
organu
stanowiącego
prawo
Uzasadnienie jest badane w ramach kontroli realności aktu wspólnotowego przez europejski
trybunał sprawiedliwości
Ponadto uzasadnienie powinno wyjaśniać potrzebę i cel wydania aktu oraz powinno
wskazywać róŜnicę miedzy dotychczasowym i postulanym stanem prawnym. Ten obowiązek
uzasadnienia wynika z art.190 traktatów europejskich, stanowi rozporządzenia
4
CHARAKTERYSTYKA ROZPORZĄDZENIA
Rozporządzenie ma zasięg ogólny i generalny obowiązuje w całości i jest bezpośrednio
stosowane we wszystkich państwach członkach. Rozporządzenia wiąŜą nie tylko, co do
rezultatu, który powinien być osiągnięty, ale co do formy i metod jego osiągnięcia.
Rozporządzenia wiąŜą w stosunku, co do wszystkich norm w nim zawartych a więc w
stosunku do norm podstawowych, czyli norm materialnych, proceduralnych. TakŜe w
stosunku do norm kompetencyjnych (organizacyjnych), oraz norm implementacyjnych.
Związanie rozporządzeniem staje się aktualnym z chwilą jego wejścia w Ŝycie. Ponadto
państwa członkowskie nie mogą podejmować Ŝadnych środków krajowych, które mogłyby
zmienić stosowanie rozporządzenia, ani środków ustawodawczych, które były by sprzeczne z
rozporządzeniem. Fakt, Ŝe rozporządzenia są stosowane we wszystkich państwach
członkowskich odróŜniają je od dyrektyw. Albowiem dyrektywy są waŜne tylko w stosunku
do tego państwa członkowskiego, do którego są skierowane.
Rozporządzenia są bezpośrednio stosowane i w swej naturze stają się częścią krajowych
systemów prawnych bez potrzeby dokonania jakichkolwiek czynności transpozycyjnych.
Rozporządzenia wywierają skutki bezpośrednie w stosunku do jednostek. Rozporządzenie tak
samo dyrektywa moŜe zostać uniewaŜnione tylko na skutek decyzji europejskiego trybunału
sprawiedliwości. Pyzatym rozporządzenie moŜe być skierowane tylko do państw
członkowskich. Rozporządzenie jest wydawane, gdy jest wymagane scentralizowane
zarządzanie wspólnotami. Rozporządzenia są instrumentem unifikacji inaczej ujednolicenia
prawa europejskiego.
DYREKTYWA
Dyrektywy są wiąŜące, jeŜeli chodzi o zamienny skutek we wszystkich państwach
członkowskich, do których są skierowane. Państwom członkowskim pozostawiony jest jednak
wybór form i metod realizacji dyrektyw. Państwa członkowskie zgodnie z artykułem 249
Traktatów Wspólnoty Europejskiej art.10 zobowiązane są w określonym terminie dostosować
przepisy krajowe tak, aby odpowiadały treści dyrektywy. Dyrektywa podaje na ogól termin,
do kiedy powinna zostać wprowadzona.
Dyrektywy są uchwalane przez Rade Unii Europejskiej i Komisje Europejskie, przy czym
uchwalenie dyrektyw wysuwa się na plan pierwszy w zakresie działania rady, podczas gdy
komisja musi dostać polecenie wydania dyrektywy.
5
Komisja europejska moŜe uchwalać dyrektywy w przypadku przewidzianych w traktacie
róŜnic są to dyrektywy o charakterze technicznym natomiast rada unii europejskiej wydaje
dyrektywy, które mają na celu zbliŜenie ustawodawstwa państw członkowskich.
W przypadku dyrektyw mamy do czynienia z dwustopniowym procesem stosowania prawa.
W pierwszym etapie kompetentny organ wspólnoty wydaje dyrektywę określonej treści, którą
kieruje do odpowiedniego państwa członkowskiego. Wówczas na poziomie wspólnot ustala
się pewien model prawny, który w drugim etapie państwa członkowskie realizują w stosunku
wewnętrznym Drogą ustawodastw krajowych. Zgodnie z artykułem 254 Traktatów wspólnoty
europejskiej dyrektywy muszą zostać opublikowane w dzienniku urzędowym wspólnot
europejskich części L. Te publikowane dyrektywy mają charakter informacyjny. Dyrektywy o
ile ich ostatni artykuł nie określa daty wejścia w Ŝycia, obowiązują od 20 dnia po ich
opublikowaniu w dzienniku narodowym.
WyróŜniamy dyrektywy starego i nowego podejścia.
Zgodnie ze starym podejściem dyrektywy muszą być formułowane szczególnie w zakresie
objętego nim przedmiotu. Natomiast dyrektywy nowego podejścia uchwalane od 1985r.
określają cele w sposób bardziej ogólny. Pyzatym są sprawy, w których dyrektywy mają być
wydawane obligatoryjnie (obowiązkowo). Dotyczy to sprawach mających na celu zbliŜenie
ustawodastw państw członkowskich, w pozostałych sprawach wydawane są fakultatywnie.
DECYZJE
Decyzje dotyczą tylko tych, do których są skierowane. SłuŜą one regulowaniu przypadków
indywidualnych, mogą być skierowane do osób fizycznych lub prawnych a takŜe do państw
członkowskich unii europejskiej. Adresat nie musi być w decyzji nazwany. Wystarczy, jeŜeli
nadany aktem krąg adresatów, nadaje się do indywidualizacji. Decyzje musza opierać się na
postanowieniach traktatu i musza być podejmowane zgodne z określoną procedurą. Decyzje
obowiązują w całości i nie pozostawiają państwom członkowskim swobody wyboru formy
czy metod ich stosowania. Decyzje podobnie jak inne akty prawne wiąŜące, podlegają
sądowej kontroli z punktu widzenia prawa materialnego i procesowego. Poza tym decyzje
mogą być zaskarŜone przez osoby fizyczne i prawne, co zasadniczo róŜni decyzje dyrektyw i
rozporządzeń. Decyzje są wydawane przez Radę Unii, komisje europejską. Decyzje moŜna
porównać do konstytucji krajowych aktów administracyjnych.
6
ZALECENIA I OPINIE
Czyli akty, które nie mają mocy wiąŜącej, w związku z tym dla swych adresatów i stron
trzecich nie ustanawiają Ŝadnych praw i obowiązków. Parlament europejski razem z Radą unii
europejskiej oraz komisją europejską mogą formułować te akty, kiedy uznają to za stosowne.
Zalecenie dochodzi do skutku z inicjatywy własnej organu, i sugeruje adresatowi sposób
zachowania w sposób autorytatywny, stanowczy.
Opinia jest inspirowana działaniem innego organu, i jest mniej stanowcza niŜ zalecenie.
Stanowi ona jedynie wyraŜenie poglądów.
Sady krajowe powinny uwzględniać zalecenia informujące o interpretacji przepisów
wspólnotowych. W doktrynie wykształcił się pogląd, iŜ opinie i zalecenia mają znaczenie
prawne, gdy są przewidziane w procedurach traktatowych.
UMOWY WSPÓLNOTOWE PAŃSTW CZŁONKOWSKICH JAKO, ŹRODŁO PRAWA
Umowy międzynarodowe wspólnoty
Unia jest podmiotem prawa międzynarodowego i zawiera wiele umów międzynarodowych o
charakterze dwustronnym i wielostronnym. Umowy międzynarodowe wspólnoty wiąŜą jej
instytucje oraz państwa członkowskie. Umowy zawierane przez wspólnoty europejskie
stanowią źródło prawa międzynarodowego publicznego oraz źródło prawa wspólnotowego.
Mogą być interpretowane przez europejski trybunał sprawiedliwości. W ramach art. 234
Traktatu wspólnot europejskich. Wykładnia europejskiego trybunału sprawiedliwości wiąŜe
wspólnotę i państwa członkowskie. Umowy międzynarodowe wspólnoty powinny
pozostawać w zgodzie prawem pierwotnym, czyli z traktatami. Zapewnieniu tej zgodności
słuŜy specjalna procedura unormowana w art.300 ustęp 6 traktatu wspólnot europejskich.
Natomiast jest wymagane, aby w instrukcjach wspólnotowych, czyli prawo wtórne oraz
prawo państw członkowskich było zgodne z umowami międzynarodowymi. Obowiązek ten
wynika członkowskich art.300 ustęp 7 traktatu wspólnot europejskich.
INSTYTUCJE UNII EUROPEJSKIEJ
Unia Europejska jest skomplikowaną instytucją w skład, której wchodzi wiele róŜnych
organów. Na organizacje europejskie składają się trzy filary.
I.
Wspólnoty Europejskie
II.
Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa
7
III.
Wymiar sprawiedliwości i sprawy wewnętrzne
Filar II i III mają charakter całkowicie międzynarodowy i stąd teŜ działania w tych
dziedzinach są podejmowane wyłącznie na podstawie rozstrzygnięć które zapadają podczas
spotkań przedstawicieli rządów państw członkowskich. Natomiast I filar posiada własną
toŜsamość. Czyli zespól związanych z nim instytucji i procedur dotyczących formułowania i
wdraŜania polityk wspólnotowych zupełnie innych niŜ w krajach członkowskich Unii
Europejskiej.
Na mocy konstytucji Unia Europejska uzyskała ona osobowość prawną.
Struktura Unii Europejskiej opiera się na dziesięciu formalnych instytucjach. Na 1.Komisji
Europejskiej, 2.Radzie Unii Europejskiej 3.Radzie Europejskiej, 4.Europejskim Trybunale
Sprawiedliwości, 5.Sądzie Pierwszej Instancji, 6.Komitecie Ekonomiczno-Społecznym,
7.Komitecie
Regionów,
8.Parlamencie
Europejskim,
9.Europejski
System
Banków
Centralnych 10.Trybynale obrachunkowym
KOMISJA EUROPEJSKA
Pełni rolę przede wszystkim organu wykonawczego Unii Europejskiej. AngaŜuje się w proces
podejmowania decyzji na wszystkich szczeblach unijnych. Jest to instytucja, która dysponuje
znaczącą władzą i wpływami.. Komisja Europejska jest organem kolegialnym obecnie składa
się z 25 członków zwanych komisarzami. Są oni mianowani przez rządy państw
członkowskich, jednak muszą zostać zaaprobowani prze parlament europejski. W związku z
tym wybór komisarza określany jest jako podwójna inwestytura. Kadencja trwa 5 lat.
Rozpoczyna się i kończy jednocześnie z kadencją parlamentu europejskiego. Na czele komisji
soji przewodniczący. Komisarze w trakcie pełnienia swoich obowiązków nie są
przedstawicielami swoich krajów w komisji Europejskiej. Nie mogą teŜ działać w ich
partykularnym interesie, gdyŜ komisarz powinien na uwadze dobro całej wspólnoty
europejskiej. Traktat wspólnoty europejskiej w artykule 213 ze znaczkiem 1 stanowi, Ŝe
członkowie komisji europejskiej zobowiązani są ani nie szukać ani nie przyjmować dyrektyw
Ŝadnego rządu lub innego ciała. KaŜdy komisarz posiada swój własny gabinet, który słuŜy mu
pomocą w wypełnianiu własnych obowiązków. Gabinet jest to mały zespół ludzi od 6 do 7
urzędników, którzy zostali oddelegowani z administracji Unii Europejskiej albo ze słuŜby
cywilnej macierzystego państwa Komisarza. Gabinet przewodniczącego jest większy, i składa
się z około 12 członków.
8
Prace komisji europejskich są zorganizowane wokół oddzielnych obszarów działania
analogicznie
do
ministerstw
rządów
narodowych
.
Podstawowymi
jednostkami
organizacyjnymi są dyrekcje generalne, uzupełnią je wyspecjalizowane agencje i słuŜby.
Takie jak urząd statystyczny i wspólne centrum badawcze. Dyrekcje generalne mają róŜną
wielkość, która zaleŜy od ilości wykonywanej pracy, oraz od znaczenia przypisywanego
dziedzinie, którą się zajmuje. Komisja europejska z jednej strony skupia w sobie funkcje
politycznej władzy wykonawczej z drugiej zaś urzędniczej słuŜby cywilnej. Posiada szeroki
katalog kompetencji które zostały określone bezpośrednio w Traktacie wspólnot europejskich.
Niektóre kompetencje zostały rozwinięte w nieformalny sposób, w drodze wykładni
Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. Komisja europejska pełni określone funkcje w
ramach I, II i III filaru. Do uprawnień komisji europejskiej naleŜy miedzy innymi inicjatywa
legislacyjna. Komisja ma prawo inicjować i zgłaszać Radzie Unii Europejskiej propozycje
aktów prawnych, bez których Rada Unii w określonych przypadkach nie moŜe podjąć
decyzji. Komisja posiada równieŜ praw wydawania aktów prawnych które są albo przepisami
wykonawczymi do rozporządzeń Rady Unii Europejskiej albo mieszczą się w granicach
własnych kompetencji. Ponad to Komisja Europejska jest organem zapewniającym
wykonanie budŜetu Unii Europejskiej, zarządza głównymi funduszami wspólnotowymi czyli
Europejskim Funduszem Socjalnym, Europejskim Funduszem Rozwoju i Funduszem
Spójności.. Komisja Europejska zarządza i realizuje wspólną politykę oraz sprawuje funkcje
kontrolne, czuwa nad wykonywaniem przez państwa członkowskie postanowień traktatowych
i decyzji podjętych przez organy wspólnot Europejskich. Ponad to reprezentuje wspólnoty
europejskie w stosunkach międzynarodowych na podstawie mandatu udzielonego jej przez
Radę Unii Europejskiej. Siedziba komisji Europejskiej mieści się w Brukseli.
PARLAMENT EUROPEJSKI
W skład parlamentu europejskiego wchodzą posłowie wybierani w wyborach powszechnych i
bezpośrednich przeprowadzanych w kaŜdym państwie członkowskim. Pierwsze wybory do
Parlamentu Europejskiego odbyły się w czerwcu 1979r. Zgodnie z postanowieniami traktatu
nicejskiego. Parlament Europejski liczy maksymalnie 732 członków. Członkowie parlamentu
zasiadają w nim nie według przynaleŜności do danego państwa lecz według przynaleŜności
do międzynarodowych ugrupowań politycznych. Członkowie parlamentu nie są związani
instrukcjami własnych rządów lub instytucji wspólnot europejskich. Parlament Europejski nie
rozporządza pełną władzą ustawodawczą, choć ma prawo do uczestnictwa w procesie
9
ustawodawczym z tego teŜ względu jego kompetencje róŜnią się od kompetencji które
posiadają
parlamenty
narodowe
państw
członkowskich.
Kompetencje
Parlamentu
Europejskiego są szerokie, określone w traktatach:
a)Uprawnienia kontrolne – odnoszą się do prac Komisji Europejskiej i Rady Unii
Europejskiej. Parlament zadaje pytania ustnie i pisemnie – te pytania kieruje do Komisji
Europejskiej lub Rady Unii Europejskiej, wszczyna sprawy przeciw Komisji lub Radzie przed
Europejskim Trybunale Sprawiedliwości. W ramach tych uprawnień przeprowadza raz w
roku debatę nad działalnością wspólnot europejskich, przeprowadzając debatę opiera się na
sprawozdaniu. Sprawozdanie zobowiązana jest sporządzić Komisja Europejska, ponad to
Parlament Europejski ma prawo wyrazić wobec komisji, votum nieufności. Votum nieufności
prowadzi do dymisji komisji.
b)Uprawnienia legislacyjne – moŜna by sprowadzić do funkcji doradczej. Parlament
Europejski współpracuje z Radą Unii Europejskiej i Komisją Europejska w procesie
decyzyjnym.
c)Uprawnienia budŜetowe – pozwalają Parlamentowi Europejskiemu na przyjmowanie lub
odrzucanie projektu budŜetu. Parlament Europejski zatwierdza część wydatków budŜetu
zwłaszcza wydatki nie obligatoryjne.
d)Uprawnienia stanowiące – przejawiają się głównie w mianowaniu rzecznika praw
obywatelskich, wyraŜaniu zgody na przyjęcie nowych członków oraz zawierania umów o
stowarzyszeniu ze wspólnotami.
Sesje parlamentu europejskiego odbywają się plenarnie w Strasburgu. Posiedzenia komisji
parlamentu europejskiego odbywają się w Brukseli, a sekretariat parlamentu mieści się w
Luksemburgu.
RADA EUROPEJSKA
Rada Europejska wykształciła się z praktyki odbywania co pewien czas konferencji szefów
państw lub rządów państw członkowskich wspólnot. Rada europejska jest instytucją unijną
(unii europejskiej). Rada Europejska jest instytucją mało sformalizowaną, nie kadencyjną.
Jest to instytucja międzynarodowa. Jest wspomagana administracyjnie, przez państwo
członkowskie które sprawuje przewodnictwo w radzie, czyli przez tak zwaną prezydencie
oraz sekretariat generalny. Skład i funkcje rady europejskiej określają przepisy traktatu unii
europejskiej zgodnie z postanowieniami art. 4 traktatu unii europejskiej.
10
W skład rady wchodzą szefowie państw lub rządów państw członkowskich i przewodniczący
komisji. Szefom państw i rządów towarzyszą ministrowie spraw zagranicznych państw
członkowskich oraz jeden członek komisji. Traktat unii europejskiej nie przewiduje
specjalnego trybu powoływania rady europejskiej. Albowiem wchodzą do niej kaŜdorazowi
szefowie państw i rządów i kaŜdorazowy przewodniczący komisji. Podobnie jak kaŜdorazowi
ministrowie spraw zagranicznych. W związku z tym zmiana na tych stanowiskach zawsze
towarzyszą zmiany personalne w składzie rady europejskiej. Statut członka rady europejskiej
określany jest przez fakt Ŝe szefowie państw i rządów oraz ministrowie spraw zagranicznych
korzystają z przywilejów i immunitetów zagwarantowanych przez prawo międzynarodowe
publiczne. Natomiast przewodniczący komisji i wchodzący w skład rady europejskiej
komisarz objęci są postanowieniami protokołu o przywilejach i immunitetach Wspólnot
Europejskich. Jest to protokół z 8 kwietnia 1965.
Art. 4 traktatu wspólnot europejskich określa częstotliwość spotkań rady do co najmniej
dwóch w ciągu roku., ponad to wskazuje osobę która przewodniczy takim spotkaniom.
Przewodniczącym jest szef państwa lub szef rządu państwa członkowskiego które obecnie
sprawuje prezydencie w radzie. po kaŜdym spotkaniu rada ma obowiązek składania
sprawozdania na ręce Parlamentu Europejskiego. Ponad to rada co roku sporządza
sprawozdanie o postępie osiągniętym przez Unię.
Funkcje Rady Europejskiej zostały określone w art. 4 w sposób bardzo lakoniczny (skromny).
Art. 4 stanowi Ŝe rada europejska nadaje impuls niezbędny do rozwoju unii i określa główne
wytyczne jej polityki. Funkcje rady europejskiej mają głównie charakter polityczny. W swych
traktatach załoŜycielskich znajdujemy niewiele przepisów które dotyczą kompetencji Rady
Europejskiej moŜna wskazać na art. 99 traktatu wspólnot europejskich ustęp 3, który stanowi
o określonych kompetencjach własnych rady europejskiej w obszarze polityki gospodarczej i
walutowej. Następnie art. 13 i art. 17 traktatu unii europejskiej, który dotyczy kompetencji
rady w zakresie polityki zagranicznej i bezpieczeństwa. Oraz art. 40 A traktatu unii
europejskiej, który kompetencji rady w zakresie współpracy policyjnej i sądowej w sprawach
karnych. Generalnie w sprawach dotyczących wspólnot europejskich, rada europejska nie
stanowi Ŝadnych aktów prawnych, jednakŜe moŜe omawiać sprawy dotyczące wspólnot.
Podejmowanie decyzji przez Rade Europejskiej – decyzje rady podejmowane są na ogół w
formie oświadczeń przewodniczącego jako tak zwane konkluzje prezydencji. W nauce prawa
europejskiego decyzje rady dzielone są na 4 kategorie według kryterium rzeczowego:
1) Decyzje programujące rozwój instytucjonalny wspólnot.
2) Wytyczne które formułują i zasady integracji.
11
3) Decyzje
merytoryczne,
np.
dotyczące
poszerzenia
kompetencji
parlamentu
europejskiego.
4) Decyzje w formie deklaracji intencji np. deklaracja intencji z 95 r. z Rosją
RADA UNII EUROPEJSKIEJ
Określana jest jako rada ministrów, powstała na mocy art.1 traktatu o fuzji z 1965 r.
Rada jest zasadniczo instytucją prawotwórczą, we wspólnotowym systemie instytucjonalnym.
Tę kompetencję prawotwórczą w przypadkach określonych w traktacie dzieli z parlamentem
europejskim komisją. Rada unii europejskiej posiada równieŜ kompetencje o charakterze
wykonawczym. Składa się z przedstawicieli wszystkich państw członkowskich z szczebla
ministerialnego, upowaŜnionych do zaciągania zobowiązań w imieniu rządu w danym
państwie. Rada unii europejskiej jest instytucją o zmiennym składzie osobowym, jest
instytucją kolegialną. KaŜde państwo członkowskie przewodniczy radzie przez sześć
miesięcy, a rotacja następuje 1 stycznia i 1 lipca kaŜdego roku. Kolejność sprawowania
prezydencji ustala rada w tym zakresie podejmuje decyzje jednomyślnie. Rada jest
zwoływana przez przewodniczącego i z jego inicjatywy. TakŜe na wniosek jednego z
członków lub wniosek komisji. Na jego posiedzenia zapraszana jest komisja chyba Ŝe rada
podejmie decyzje przeciwną. Rada działa na podstawie traktatów załoŜycielskich i
regulaminu. Posiedzenia rady odbywają się w Brukseli. Rada jest wspomagana w swoich
działaniach przez sekretariat generalny, kierowany przez sekretarza generalnego. Sekretarz
generalny jest równieŜ wysokim przedstawicielem do spraw wspólnej polityki zagranicznej i
bezpieczeństwa. Sekretarz wspomagany jest przez zastępcę, który jest odpowiedzialny za
zarządzanie sekretariatem. Za przygotowanie prac rady odpowiedzialny jest komitet złoŜony
ze stałych przedstawicieli państw członkowskich
Zadania i kompetencje
W I filarze na podstawie art.202 traktatu wspólnot europejskich Rada Unii Europejskiej :
1) Zapewnia koordynację ogólnej polityki gospodarczej państw członkowskich
2) Ma uprawnienia do podejmowania decyzji
3) Ma uprawnienia do wykonywania decyzji
Rada moŜe podejmować nie wiąŜące uchwały w celu zapewnienia koordynacji ogólnej
polityki gospodarczej państw członkowskich. Oraz w celu ogólnej harmonizacji polityki
państw członkowskich i wspólnot. Ponadto rada decyduje o środkach prawnych które mają
12
zapewnić realizację celów zawartych w traktatach. Oznacza to Ŝe rada jest ośrodkiem
stanowienia pochodnego prawa wspólnotowego Unii Europejskiej. Ponadto rada ma własne
kompetencje z zakresie wspólnotowego prawa pierwotnego. MoŜe zmieniać liczbę członków
komisji. Ponadto na wniosek Europejskiego Trybunału sprawiedliwości moŜe zmienić liczbie
rzeczników generalnych, wydaje teŜ opinie o zwołaniu konferencji międzynarodowych w
sprawie wprowadzenia zmian do traktatów załoŜycielskich. Zawiera równieŜ umowy
międzynarodowe które w imieniu wspólnot negocjowała komisja. MoŜe wpływać na inne
instytucje z wyjątkiem parlamentu europejskiego. Rada nominuje członków trybuna
obrachunkowego, poza tym moŜe kontrolować niektóre działania komisji. MoŜe zaŜądać by
komisja podjęła działania. Uczestniczy w kontroli realizacji budŜetu.
13