Strategia rozwiązywania problemów społecznych za
Transkrypt
Strategia rozwiązywania problemów społecznych za
Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Zielonki na lata 2006 - 2015 1 SPIS TREŚCI WSTĘP ........................................................................................................................................... 3 I. DIAGNOZA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH GMINY ZIELONKI. ............................ 4 1. CHARAKTERYSTYKA GMINY ZIELONKI ....................................................................... 4 1.1. PołoŜenie administracyjne i sytuacja gospodarcza ................................................................. 4 1.2. Sieć drogowa. ........................................................................................................................... 5 1.3. Komunikacja zbiorowa . .......................................................................................................... 5 1.4. Dane demograficzne ................................................................................................................ 6 1.5. Edukacja ................................................................................................................................ 11 1.6. Kultura ................................................................................................................................... 15 1.7. Ochrona zdrowia ................................................................................................................... 16 2. POMOC SPOŁECZNA .......................................................................................................... 19 2.1. Informacje ogólne. ................................................................................................................. 19 2.2. Rodzaje świadczeń. ................................................................................................................ 20 2.3. Organizacje pozarządowe. ..................................................................................................... 24 3. BEZROBOCIE. ....................................................................................................................... 27 3.1. Struktura bezrobocia ............................................................................................................. 27 4. STAROŚĆ. .............................................................................................................................. 30 5. NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ .................................................................................................... 31 5.1. Struktura niepełnosprawności. ............................................................................................... 31 5.2. Placówki działające na rzecz osób niepełnosprawnych ......................................................... 35 5.3. Bariery. ................................................................................................................................... 36 6. BEZPIECZEŃSTWO ............................................................................................................ 38 7. PROBLEMY UZALEśNIEŃ . ............................................................................................... 39 7.1. Przemoc domowa . ................................................................................................................. 40 8. BEZDOMNOŚĆ. .................................................................................................................... 43 9. SYTUACJA MIESZKANIOWA ........................................................................................... 43 II. ANALIZA WYNIKAJĄCA Z PRZEPROWADZONEJ DIAGNOZY PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH ..................................................................................... 44 1. Analiza SWOT .......................................................................................................................... 45 III. STRATEGIA ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH . ..................... 47 1. MISJA ....................................................................................................................................... 47 2. GŁÓWNE CELE STRATEGICZNE. ....................................................................................... 47 3. Plan Działań Strategicznych lata 2006-2015. .......... ............................................................... 48 4. Finansowanie ............................................................................................................................ 59 IV. MONITORING I WDRAśANIE STRATEGII. ................................................................ 59 1. Zasady i wskaźniki monitorowania strategii. ........... ............................................................... 59 V. WNIOSKI I UWAGI KOŃCOWE ................................................................................... 60 SŁOWNICZEK UśYTYCH W DOKUMENCIE SKRÓTÓW ................................................. 61 2 WSTĘP Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Zielonki w latach 2006 do 2015 jest dokumentem wyznaczającym główne kierunki działań mających na celu zapewnienie mieszkańcom gminy odpowiedniej jakości Ŝycia. Opracowana została na podstawie wytycznych zawartych w art. 17 ust. 1 pkt. 1 ustawy o pomocy społecznej, mówiących o tym, Ŝe „do zadań własnych gminy o charakterze obowiązkowym naleŜy … opracowanie i realizacja gminnej strategii rozwiązywania problemów społecznych ze szczególnym uwzględnieniem programów pomocy społecznej, profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych i innych, których celem jest integracja osób i rodzin z grup szczególnego ryzyka”. Strategia ta jest wyrazem zintegrowanego planowania społecznego. W najbardziej ogólnym ujęciu oznacza sposób osiągania wyznaczonych celów poprzez sterowanie procesem rozwoju, integracji, polityki społecznej. Formuła otwartego, ciągłego przewidywania i projektowania przyszłości, powinna stanowić przydatne pragmatyczne narzędzie regulacji rozwoju w sytuacji, gdy nadmiar celów w stosunku do ograniczonych środków utrudnia podejmowanie bieŜących i przyszłych decyzji. Zmienność uwarunkowań zewnętrznych, występowanie sprzeczności a nawet konfliktów interesów i dąŜeń róŜnych grup społecznych narzuca konieczność przyjęcia negocjacyjnej formuły zarządzania polityką społeczną. Istotą jej jest dochodzenie do porozumienia społecznego, minimalizując sytuacje konfliktowe. Jest to zatem formuła kształtowania strategii elastycznych, otwartych i dynamicznych działań wobec przyszłości. Cele strategii powinny być wyrazem dąŜeń i aspiracji społeczności lokalnej, które winny zmierzać do rozwiązywania zdiagnozowanych problemów, likwidacji barier i zagroŜeń, podejmowania skutecznych działań profilaktycznych przy wykorzystaniu wszelkich moŜliwości tkwiących w potencjale ludzkim i materialnym. Strategia jest więc narzędziem umoŜliwiającym podejmowanie decyzji zarówno w najbliŜszym okresie, jak i w odległej perspektywie. Zasady realizacji polityki długofalowej określają cele strategiczne i zadania związane z ich realizacją. Wszelkie działania i decyzje powinny być podejmowane na podstawie niniejszej strategii. Społeczna akceptacja oraz identyfikacja mieszkańców z wypracowanymi celami dają szansę władzy lokalnej na skuteczniejsze zarządzanie polityką społeczną. Cele i działania zawarte w strategii będą podlegać systematycznej ewaluacji i modyfikacji, a zamierzone efekty będą monitorowane. Ten ciągły proces zmian jest jak najbardziej poŜądany, poniewaŜ będzie on miernikiem działań i dąŜeń społeczności lokalnej. Strategia została przyjęta jako dokument przez Radę Gminy w dniu …………. 3 I. DIAGNOZA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH GMINY ZIELONKI 1. CHARAKTERYSTYKA GMINY ZIELONKI 1.1. PołoŜenie administracyjne i sytuacja gospodarcza. Gmina Zielonki leŜy w otulinie Ojcowskiego Parku Narodowego pomiędzy malowniczymi pagórkami a Krakowem, z którym sąsiaduje bezpośrednio od południa. Jest najbliŜej połoŜoną od Krakowa gminą województwa małopolskiego - zaledwie 5 km w linii prostej od jego centrum. Powierzchnia gminy wynosi 48,4 km kwadratowego, posiada doskonałe warunki glebowe i klimatyczne dla rozwoju rolnictwa. Gmina Zielonki jest gminą wiejską, jednak juŜ ze znaczną zabudową o charakterze podmiejskim (duŜa ilość domów jednorodzinnych w zwartej zabudowie). Południowa część gminy ma charakter podmiejskiego osiedla o zabudowie jednorodzinnej, północna część ma charakter rolniczy. Gmina powoli traci swój typowo charakter rolniczy i staje się „sypialnią” Krakowa. Bliskość miasta, dobrze rozwinięta sieć dróg, dogodna komunikacja oraz rozwinięta infrastruktura techniczna (wodociąg, kanalizacja, gaz, energia elektryczna) powodują duŜy ruch budowlany i migracje ludności z miasta na obszary wiejskie z zabudową podmiejską. Jednym z głównych powodów tak wysokiej pozycji gminy Zielonki na rynku mieszkaniowym są inwestycje, na które co roku przeznacza się tu około 30 40% budŜetu gminy. Oprócz dobrze rozwiniętej infrastruktury technicznej, duŜe znaczenie przykłada się tu do rozwoju infrastruktury społecznej, m.in. zdecydowana większość obiektów szkolnych to niedawno powstałe, nowoczesne, spełniające wysokie wymagania techniczne i estetyczne obiekty oświatowe. Na terenie gminy Zielonki silnie rozwinięty jest sektor prywatnej przedsiębiorczości, działa tu około 1600 podmiotów gospodarczych, głównie usługowych i handlowych. Dynamiczny wzrost podmiotów indywidualnych przyczynia się do znacznego ograniczenia bezrobocia. 1600 1400 1200 1000 800 1456 1491 1555 0 1386 200 1336 400 1182 600 2000 2001 2002 2003 2004 2005 liczba podmiotów gospodarczych Źródło : dane uzyskane z Referatu Organizacyjno Prawnego UG Zielonki . Wskaźnik przedsiębiorczości, liczony jako liczba prywatnych przedsiębiorstw przypadających na 1000 mieszkańców w wieku produkcyjnym, umieszcza gminę wśród najbardziej przedsiębiorczych gmin województwa małopolskiego. Nadal spora część mieszkańców utrzymuje się z rolnictwa - rozwija się tu głównie produkcja warzywniczo-sadownicza oraz roślin ozdobnych, prowadzona przez małe gospodarstwa rodzinne. Średnia powierzchnia gospodarstwa rolnego (w/g ewidencji podatkowej) wynosi 1,74 ha. Coraz częściej jednak głównym źródłem utrzymania mieszkańców staje się praca poza gospodarstwem rolnym. Przejawem dbałości o wypoczynek mieszkańców i turystów, jest wytyczenie i oznakowanie 40 km szlaku rowerowego przebiegającego przez najciekawsze miejsca w gminie. DuŜą atrakcją turystyczną są m.in.: 4 - odrestaurowany w 1999 r. z przeznaczeniem na hotel fort nr 45 Zielonki - stanowiący część umocnień trzeciego pierścienia tzw. Twierdzy Kraków; - XIV wieczny Zamek w Korzkwi wraz z otaczającym go Korzkiewskim Parkiem Kulturowym; - Ośrodek Rekreacyjno-wypoczynkowy BOTOJA z funkcjonującą tam stadniną koni. Wśród głównych załoŜeń Strategii Rozwoju Gminy znajdują się takie priorytety jak m.in. najlepsze warunki zaopatrzenia w media, komunikacja, telekomunikacja, ochrona zdrowia, bezpieczeństwo, rozbudowa bazy oświaty, wzrost przedsiębiorczości w wybranych dziedzinach, dostęp do instytucji kulturalnych, ochrona krajobrazu przy jednoczesnym rozwoju oferty turystycznej i rekreacyjnej. Atuty Gminy Zielonki to: • • • • • • • • • PołoŜenie geograficzne - bliskość Krakowa. Walory turystyczne – atrakcyjne tereny rekreacyjne, piękny krajobraz Dobrze rozwinięta sieć drogowa i komunikacyjna. Nowoczesne szkoły, a w nich dobra opieka oraz bardzo dobre warunki i wyniki nauczania. Ochrona Zdrowia – ogólnodostępni lekarze rodzinni. Niski poziom bezrobocia. Bardzo dobrze rozwinięty sektor mikro i małej przedsiębiorczości. Rosnący poziom samodzielności finansowej budŜetu Gminy wynoszący ok. 58%. Zasobność mieszkańców – aktywne społeczeństwo, rosnący procent mieszkańców młodych i wykształconych 1.2. Sieć drogowa. Gmina Zielonki posiada dobrze rozwiniętą sieć drogową. Przez teren gminy przebiega droga krajowa nr 7 Gdańsk – Warszawa – ChyŜne, droga wojewódzka nr 794 Kraków – Wolbrom - Strzegowa, 5 odcinków dróg powiatowych. Wszystkie one stanowią waŜne połączenia komunikacyjne dla całego makroregionu. Poza tym istnieje gęsta sieć dróg gminnych o łącznej długości ponad 160 km (106 km dróg publicznych, 60 km dróg wewnętrznychdojazdowych). 1.3. Komunikacja zbiorowa Gmina Zielonki posiada gęstą sieć komunikacji zbiorowej. Większość terenu gminy jest obsługiwana przez podmiejskie linie autobusowe MPK S.A. w Krakowie. Przez teren gminy przebiegają równieŜ linie autobusowe PKS oraz funkcjonuje komunikacja busowa (np. w kierunku Skały, Słomnik) świadczona przez prywatnych przewoźników. Linie autobusowe rozchodzą się promieniście z Krakowa. Mankamentem takiego systemu jest brak komunikacji zbiorowej łączącej poprzecznie miejscowości gminy (np. Zielonki z Batowicami). Komunikacja ta musi przebiegać zatłoczonymi ulicami Krakowa. Stwarza to problem szybkiego przemieszczania się komunikacją zbiorową ze wschodniej do zachodniej części gminy i na odwrót. 5 1.4. Dane demograficzne Na przestrzeni lat 2000 – 2005 liczba ludności w Gminie Zielonki przedstawiała się następująco: 2000 rok 2001 rok 2002 rok 2003 rok 2004 rok 2005 rok 13.042 13.314 13.639 14.012 14.437 14.835 16 15 14 13 12 11 10 2000 2001 2002 2003 2004 2005 Ludność gminy w latach 2000-2005 (tys) Źródło : dane z USC Zielonki . Analizując liczbę ludności w poszczególnych latach, naleŜy stwierdzić wzrastającą liczbę ludności w kaŜdym roku. Statystyka ludnościowa gminy Zielonki: LATA URODZENIA MAŁśEŃSTWA ZGONY 2000 131 118 124 2001 128 94 130 2002 124 98 124 2003 125 111 130 2004 132 111 131 2005 131 151 148 Źródło : dane z USC Zielonki . 150 120 90 URODZENIA MAŁśEŃSTWA 60 ZGONY 30 0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 Przyrost naturalny na terenie Gminy Zielonki moŜna określić jako ujemny tzn. na przestrzeni wskazanych lat zmarło więcej osób, niŜ się urodziło dzieci. 6 Migracja ludności w latach 2000 -2005 : LATA NAPŁYW LUDNOŚCI ODPŁYW LUDNOŚCI SALDO MIGRACJI 2000 396 152 + 244 2001 394 109 + 285 2002 424 99 + 325 2003 544 186 + 358 2004 500 142 + 358 2005 574 133 + 441 Źródło : dane z USC Zielonki . 600 500 400 NAPŁYW LUDNOŚCI ODPŁYW LUDNOŚCI 300 SALDO MIGRACJI 2000 2001 2002 2003 2004 441 133 574 358 142 500 325 186 544 325 99 424 285 109 394 0 244 396 100 152 200 2005 Obserwowanym zjawiskiem jest dodatnie saldo migracji ludności ze względu na korzystne połoŜenie geograficzne gminy oraz dobrze rozwiniętą jej infrastrukturę techniczną i społeczną. Na koniec 2005 roku współczynnik salda migracji, czyli róŜnicy pomiędzy napływem a odpływem ludności, liczony na tysiąc mieszkańców wyniósł 29,7‰. Ludność w wieku przedprodukcyjnym: Wyszczególnienie 2000 rok 2001 rok 2002 rok 2003 rok 2004 rok 2005 rok Kobiety 1324 1301 1279 1639 1630 1604 1328 1323 1310 1641 1684 1669 (poniŜej 18 roku Ŝycia) MęŜczyźni (poniŜej 18 roku Ŝycia) Źródło : dane z USC Zielonki . 1800 1600 1400 1200 Kobiety (poniŜej 18 roku Ŝycia) 1000 800 MęŜczyźni (poniŜej 18 roku Ŝycia) 600 2000 2001 2002 2003 2004 1669 1604 1684 1630 1641 1639 1310 1279 1323 1301 0 1328 200 1324 400 2005 7 Ludność w wieku produkcyjnym: Wyszczególnienie 2000 rok 2001 rok 2002 rok 2003 rok 2004 rok 2005 rok Kobiety 4023 4193 4385 4208 4456 4458 4364 4498 4645 4489 4703 4835 (od 18 do 60 roku Ŝycia ) MęŜczyźni (od 18 do 65 roku Ŝycia ) Źródło : dane z USC Zielonki . 6000 5000 Kobiety (od 18 do 60 roku Ŝycia ) 4000 3000 MęŜczyźni (od 18 do 65 roku Ŝycia ) 2000 2001 2002 2003 2004 4835 4458 4703 4456 4489 4208 4645 4385 4498 4193 0 4364 1000 4023 2000 2005 Spośród wszystkich mieszkańców gminy Zielonki w roku 2005 osoby w wieku przedprodukcyjnym stanowią 22,1%, osoby w wieku produkcyjnym 63,5%, a pozostałe osoby są w wieku poprodukcyjnym i stanowią 14,4%. Dane wskazują, iŜ gminę zamieszkuje duŜa liczba mieszkańców zdolnych do pracy. 14,40% 22,10% osoby w wieku przedprodukcyjnym osoby w wieku produkcyjnym osoby w wieku poprodukcyjnym 63,50% 8 W skład gminy wchodzą następujące sołectwa, które są zróŜnicowane zarówno pod względem zajmowanej powierzchni, jak i liczby ludności: L.p. Sołectwa Liczba mieszkańców 1. Batowice 497 2. Bibice 1 872 3. Bosutów – Boleń 621 4. Brzozówka 454 5. Dziekanowice 647 6. Garlica Duchowna 197 7. Garlica Murowana 343 8. Garliczka 328 9. Grębynice 268 10. Januszowice 275 11. Korzkiew 183 12. Osiedle Łokietka 657 13. Owczary 906 14. Pękowice 445 15. Przybysławice 487 16. Trojanowice 747 17. Węgrzce 2 348 18. Wola Zachariaszowska 525 19. Zielonki 3 035 Źródło : dane z USC Zielonki . Na dzień 31 grudnia 2005 roku gmina liczyła 14.835 mieszkańców. 9 PoniŜsza mapa przedstawia podział gminy na sołectwa 10 1.5. Edukacja. Edukacja w gminie Zielonki jest na wysokim poziomie. Od 1994 r. rozwój bazy oświatowej na terenie gminy prowadzony jest w oparciu o program inwestycji oświatowych. Placówki oświatowe w Gminie Zielonki rok szkolny 2006 / 2007 L.p. Wyszczególnienie 1. Przedszkole w Zielonkach (+oddział klas „0”) /65 dzieci/ - plac zabaw - zaplecze kuchenne 2. Przedszkole w Węgrzcach z filią w Trojanowiczach z siedzibą w Bibicach /86 + 20 = 106 dzieci/ - plac zabaw 3. Zespół Szkół w Bibicach (SP + Gimnazjum + Oddział „0”) /325 + 209 + 23 = 557 uczniów/ - sala gimnastyczna - pracownia informatyczna i multimedialna - stołówka (działalność gospodarcza) - boisko sportowe - biblioteka szkolna - świetlica szkolna 4. Zespół Szkół w Korzkwi (SP + Gimnazjum + Oddział „0”) /142 + 130 + 24 = 296 uczniów/ - sala gimnastyczna - pracownia informatyczna - świetlica szkolna - boisko sportowe - biblioteka szkolna i publiczna 5. Zespół Szkół w Woli Zachariaszowskiej (SP + Gimnazjum + Oddział „0”) /129 + 94 + 15 = 238 uczniów/ - sala gimnastyczna - pracownia informatyczna - świetlica szkolna - bufet (działalność gospodarcza) - biblioteka szkolna - boisko sportowe 6. Zespół Szkół w Zielonkach (SP + Gimnazjum+ Oddział „0”) /284 + 186 + 31 = 501 uczniów/ - hala sportowa (lokalizacja w sąsiedztwie) - pracownia informatyczna - świetlica szkolna - biblioteka szkolna - bufet (działalność gospodarcza) 7. Szkoła Podstawowa w Owczarach (SP + Oddział „0”) /59 + 10 = 69 uczniów/ - pracownia informatyczna - biblioteka szkolna - boisko sportowe Źródło : opracowanie własne GOPS (wrzesień 2006) Oświata w Gminie Zielonki to: • nowoczesna baza oświatowa (konsekwentnie realizowanie inwestycji oświatowych): Szkoła w Korzkwi – 1993, sala gimnastyczna w Korzkwi – 1994; Szkoła w Woli Zachariaszowskiej 1996; Szkoła w Zielonkach – 1997 rok, hala sportowa w Zielonkach 2001 rok; Szkoła w Bibicach – 2004 rok, • 4 pełnowymiarowe sale gimnastyczne, 11 • • • • • • wysoko wykwalifikowana kadra pedagogiczna: obecnie zatrudnionych jest łącznie 156 nauczycieli we wszystkich szkołach, którzy podnoszą swoje kwalifikacje i zdobywają kolejne stopnie awansu zawodowego; 31 % nauczycieli jest nauczycielami dyplomowanymi, 44,4 % nauczycieli jest nauczycielami mianowanymi, 17,6 % nauczycieli jest nauczycielami kontraktowymi, a 7 % to nauczyciele staŜyści; świetlice szkolne, pracownie informatyczne i multimedialne, dobra oferta edukacyjna (język angielski od klasy I szkoły podstawowej, koła zainteresowań, chóry szkolne, uczniowskie kluby sportowe), bezpieczne szkoły opieka pedagoga i logopedy gminnego Liczebność szkół, atrakcyjność oferty edukacyjnej, świetna baza lokalowa sprawiają, Ŝe pomimo malejącej liczby urodzeń, udaje się utrzymać liczbę uczniów na mniej więcej tym samym poziomie: l.p. Wyszczególnienie Rok szkolny 2003/2004 Rok szkolny 2004/2005 Rok szkolny 2005/2006 Rok szkolny 2006/2007 1. Szkoła Podstawowa Bibice 339 322 329 325 2. Szkoła Podstawowa Zielonki 276 292 279 284 3. Szkoła Podstawowa Korzkiew 138 139 141 142 4. Szkoła Podstawowa Wola Zachariaszowska 125 126 125 129 5. Szkoła Podstawowa Owczary 73 71 69 59 6. Gimnazjum Bibice 172 196 203 209 7. Gimnazjum Zielonki 166 172 171 186 8. Gimnazjum Korzkiew 139 143 134 130 9. Gimnazjum Wola Zachariaszowska 93 114 122 94 10. „0” Szkoła Podstawowa Bibice 41 45 32 23 11. „0” Szkoła Podstawowa Zielonki 50 30 45 31 12. „0” Szkoła Podstawowa Korzkiew 23 25 15 24 13. „0” Szkoła Podstawowa Wola Zachariaszowska 26 20 15 15 14. „0” Przedszkole Zielonki 12 7 18 10 15 „0” Przedszkole Węgrzce - - - 17 Źródło : opracowanie własne GZEAS Od stycznia 2005 roku Gmina realizuje pomoc materialną o charakterze socjalnym, która zostaje wypłacana w formie stypendiów szkolnych (powyŜszą pomoc otrzymują rodziny, których kryterium dochodowe w rodzinie nie przekracza 316 zł). W roku szkolnym 2005-2006 przyznano stypendia dla 242 uczniów ze 100 rodzin na kwotę 37 892,80 zł. 12 PEDAGOG GMINNY – podstawowe zadania: W zakresie zadań ogólnowychowawczych: 1. Dbanie o realizację obowiązku szkolnego na terenie szkół podstawowych i gimnazjum: • • • • rozmowy z wychowawcami, monitorowanie frekwencji uczniów, rozmowy z uczniami i ich rodzicami, wywiady domowe. Kontrolą realizacji obowiązku nauki objęto od 2004 roku łącznie 689 uczniów urodzonych w latach 1986 - 1988. 2. Koordynacja zespołu badającego dojrzałość szkolną dzieci: • • stała współpraca z wychowawcami klas 0 i przedszkoli – rozmowy, konsultacje systematyczna współpraca z Poradnią Zdrowia Psychicznego dla dzieci i młodzieŜy w Krakowie, z Ośrodkiem Wczesnej Pomocy Psychologicznej w Krakowie oraz z Poradnią Psychologiczno-Pedagogiczną nr 6 w Krakowie. 3. Wspieranie rodziców, nauczycieli i wychowawców w rozwiązywaniu problemów i trudności wychowawczych. 4. Rozpoznawanie warunków Ŝycia i nauki dzieci i ich rodzin, wymagających opieki pedagogicznej: • wywiady domowe i środowiskowe Wyszczególnienie 2003 rok 2004 rok 2005 rok Liczba rodziców, którzy zgłosili się do pedagoga 92 101 108 Liczba przeprowadzonych wywiadów domowych 45 43 47 Źródło : opracowanie własne GZEAS 5. Organizowanie opieki psychologiczno-pedagogicznej, kierowanie na badania psychologiczno-pedagogiczne do Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej nr 6 w Krakowie, ścisła współpraca z psychologami. Wyszczególnienie 2003 rok 2004 rok 2005 rok Ogólna liczba uczniów 1528 1569 1573 Liczba uczniów skierowanych na badania psychologicznopedagogiczne 198 212 268 Wskaźnik % 13% 13,5% 17% Źródło : opracowanie własne GZEAS 6. Organizowanie opieki materialnej - stała współpraca z GOPS w Zielonkach, Michałowicach oraz w Skale. 7. Organizowanie pomocy uczniom dotkniętych dysfunkcjami i zaburzeniami rozwojowymi. 8. Kierowanie dzieci do szkół specjalnych, realizowanie przez uczniów programu szkoły specjalnej w macierzystej szkole. 13 9. Praca z rodzinami i z dziećmi zagroŜonymi patologią społeczną. • stałą opieką pedagogiczną objętych było: Wyszczególnienie Liczba uczniów pod stałą opieka pedagogiczną 2003 rok 2004 rok 2005 rok 78 82 94 Źródło : opracowanie własne GZEAS • kierowanie do Sądu wniosków o wydanie zarządzeń nad małoletnimi i ich rodzicami: Wyszczególnienie Liczba złoŜonych w Sądzie wniosków o nadzór kuratora 2003 rok 2004 rok 2005 rok 7 6 5 Źródło : opracowanie własne GZEAS 10. Współpraca z instytucjami świadczącymi pomoc dzieciom: • • • • • • • • • • • • • • Ośrodek Adopcyjny w Krakowie, Lekarze Rodzinni w Gminie Zielonki, Domy Dziecka z terenu Krakowa i Powiatu Krakowskiego, Poradnie Zdrowia Psychicznego Dla Dzieci i MłodzieŜy – Kraków ul. Al. Pokoju 2. ul. Krowoderskich Zuchów, Krakowski Ośrodek Terapii – ul. Miodowa 2 w Krakowie, Zakład Wychowawczy dla Dzieci z afazją Zgromadzenia Sióstr Felicjanek , Poradnia Dyslektyczna ul. Gertrudy 2 w Krakowie, Poradnia Psychoterapii dla Dzieci i MłodzieŜy “ Dobrej Nadziei” w Krakowie, Komisariat Policji w Zielonkach, Policja Powiatowa, Sąd Rejonowy – kuratorzy zawodowi i społeczni, Ośrodek Wczesnej Pomocy Psychologicznej – ul. Półkole 1 w Krakowie, Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Zielonkach, Pełnomocnik Wójta Gminy Zielonki ds Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. LOGOPEDA GMINNY: We wrześniu kaŜdego nowego roku szkolnego przeprowadzane są pilotaŜowe badania logopedyczne wszystkich dzieci rozpoczynających naukę w klasach zerowych i klasach pierwszych oraz kontrolne badania logopedyczne uczniów klas starszych, którzy uczęszczali na zajęcia logopedyczne przed wakacjami. Wyszczególnienie 2003 rok 2004 rok 2005 rok Liczba przebadanych dzieci 389 397 359 Liczba dzieci zakwalifikowanych na zajęcia logopedyczne 144 174 160 37,00% 44,00% 44,50% Wskaźnik procentowy Źródło : opracowanie własne GZEAS Oprócz zajęć logopedycznych prowadzone są indywidualne rozmowy z rodzicami dzieci podczas, których udzielany jest instruktaŜ ćwiczeń. Realizowana jest stała współpraca z wychowawcami klas, której celem jest informowanie ich o problemach poszczególnych 14 uczniów oraz sposobach pracy z takimi dziećmi. 1.6. Kultura. Działalność kulturalna prowadzona jest przez Centrum Kultury, Promocji i Rekreacji, które wraz z trzema bibliotekami publicznymi tworzy jednostkę organizacyjną Gminy Zielonki. W ramach swojej działalności statutowej wydaje własną gazetę lokalną – „Wiadomości Lokalne”. Na terenie gminy w poszczególnych sołectwach funkcjonują świetlice środowiskowe i domy kultury : Lp. Świetlice i obiekty środowiskowe 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. Bibice Brzozówka Dziekanowice Garlica Murowana Korzkiew Wola Zachariaszowska Bosutów Węgrzce Trojanowice Grębynice Przybysławice Batowice liczba jednostek: 2 1 1 1 1 1 1 2 1 1 1 1 Zasadniczym celem organizacji świetlic środowiskowych jest stworzenie dzieciom i młodzieŜy przestrzeni do bezpiecznego kontaktu z innymi i realizacji własnych zainteresowań, wyrównywanie zaburzeń emocjonalnych oraz uzyskanie poprawy w sferze przystosowania i integracji społecznej. W programie świetlic uwzględnia się m.in.: gry, zabawy, ćwiczenia ruchowe, zajęcia plastyczne, teatrzyk dziecięcy, zabawy w plenerze, wycieczki, festyny, dostęp do techniki multimedialnej itp. Realizowane zajęcia stwarzają moŜliwość kształtowania właściwych postaw oraz akceptacji siebie i innych. Rozwijają zainteresowania i umoŜliwiają rozwój indywidualnych uzdolnień. Zajęcia odbywają się w formie warsztatów i dają one uczestnikom moŜliwość poznania siebie, zdobycia umiejętności funkcjonowania w grupie oraz rozwoju osobowości. Mają one na celu: wytworzenie grupy alternatywnej wobec negatywnych grup rówieśniczych, wyposaŜenie młodzieŜy w umiejętności radzenia sobie w sytuacjach trudnych, kształtowanie postaw asertywnych, rozwijanie podstawowych umiejętności komunikacji. Na terenie Gminy działają m.in.: • • • • • • Orkiestra Dęta przy OSP w Woli Zachariaszowskiej Orkiestra Gminno - Parafialna w Zielonkach Zespół dziecięco-młodzieŜowy Zieleńczanie Grupa Kolędnicza „HERODY z Zielonek” Zespół Muzyczny „KARWAT BAND” Grupa Śpiewacza „BIBICZANKI” 15 1.7. Ochrona zdrowia. Na terenie gminy podstawową opieką zdrowotną zajmują się lekarze rodzinni z Niepublicznych Zakładów Opieki Zdrowotnej . Jednostki te świadczą usługi z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej na podstawie kontraktów z Narodowym Funduszem Zdrowia. W zakresie obsługi społeczeństwa po linii ochrony zdrowia w gminie funkcjonują: Wyszczególnienie l.p. Miejscowość Opieka Podstawowa Liczba pacjentów Inne Gabinety 1. Batowice NZOZ -Gabinet Lekarza Rodzinnego w Batowicach lek. med. Andrzej Zając 2500 Pediatryczny Ginekologiczny 2. Brzozówka NZOZ - Gabinet Lekarza Rodzinnego w Brzozówce lek. med. Rafał Kacorzyk 2516 Pediatryczny Ginekologiczny Laryngologiczny NZOZ - Gabinet Lekarza Rodzinnego w Bibicach lek. med. Antoni Hudzik 1975 NZOZ - Gabinet Lekarza Rodzinnego w Węgrzcach lek. med. Ewa Huczek – Głębocka 1786 NZOZ - Gabinet Lekarza Rodzinnego w Zielonkach, lek. med. Lucyna Kufel 2500 NZOZ - Gabinet Lekarza Rodzinnego w Zielonkach lek med. Tomasz Sobalski 2100 3. 4. Pediatryczny Ginekologiczny Węgrzce Pediatryczny Ginekologiczny Zielonki 5. Batowice Węgrzce NZOZ - Gabinet Stomatologiczny lek. stom. Jolanta Kustra 3549 (dorośli) 1451 (dzieci) 6. Brzozówka Zielonki NZOZ - Gabinet Stomatologiczny lek. stom. Paweł śołnierz 2961 (dorośli) 1137 (dzieci) Źródło : opracowanie własne GOPS na podstawie danych uzyskanych z w/w placówek (marzec 2006) Pacjenci na podstawie waŜnego skierowania od lekarza rodzinnego w kaŜdym gabinecie mogą wykonać następujące badania: • Podstawowe badania analityczne tj. badanie krwi, moczu, cukru itp. • Ekg • Spirometrie • Audiometrie • USG • Cytologię Od 2006 roku na terenie gminy funkcjonuje wyjazdowy Zespół Ratownictwa Medycznego Krakowskiego Pogotowia Ratunkowego z siedzibą w Węgrzcach, który swoim zasięgiem obejmuje obszar gminy Zielonki i Michałowic oraz krakowskich osiedli graniczących z gminą Zielonki. 16 Dodatkowo świadczone są usługi medyczne w formie prywatnych praktyk: • • • • 5 Gabinetów Stomatologicznych 1 Gabinet Dermatologiczny 2 Gabinety Internistyczne 1 Gabinet Rehabilitacyjny Ponadto działają trzy apteki, jeden punkt apteczny oraz zakład optyczny. Informacja z realizacji zdrowotnych programów profilaktycznych: Dla mieszkańców Gminy Zielonki przeprowadzone zostały przez lekarzy rodzinnych następujące bezpłatne badania profilaktyczne w ramach programów profilaktycznych: • • • • • • • • badania wzroku badania spirometryczne badanie cholesterolu badanie alergologiczne badania pod kątem cukrzycy (pomiar hemoglobiny glukozynowej) badania cytologiczne badania wczesnego wykrywania raka prostaty dla męŜczyzn powyŜej 50 roku Ŝycia stała profilaktyka dziecięca („bilans dziecięcy rok, dwa”) NZOZ Gabinet Stomatologiczny (lek. stom. Jolanta Kustra), obejmuje opieką uczniów z terenu gminy uczęszczających do: • • Zespołu Szkół w Bibicach Zespołu Szkół w Raciborowicach NZOZ Gabinet Stomatologiczny (lek. stom. Paweł śołnierz), obejmuje opieką uczniów z terenu gminy uczęszczających do: • • • • Zespołu Szkół w Korzkwi Zespołu Szkół w Woli Zachariaszowskiej Zespołu Szkół w Zielonkach Szkoła Podstawowa w Owczarach Z inicjatywy gminy, w 2005 roku opracowany i wdroŜony został „Gminny Program walki z próchnicą na rok 2005”, którym objętych zostało łącznie około 1600 uczniów. Od 2004 roku kontynuowane są badania profilaktyczne wad postawy, obejmujące uczniów klas I gimnazjum. Mając na uwadze duŜe zainteresowanie i zapotrzebowanie społeczeństwa wskazane jest kontynuowanie i rozwijanie programów profilaktycznych i prozdrowotnych w kolejny latach. 17 Pozostałe zasoby : Informatyczne Centrum Edukacyjne w Bibicach które oferuje: • • • szybki dostęp do internetu kursy komputerowe dla początkujących kursy podstaw obsługi internetu Hala Sportowa w Zielonkach, która oferuje pełnowymiarowe boiska sportowe do rozgrywania zawodów na poziomie ligowym w randze mistrzostw Polski dla dyscyplin takich jak: • • • • • • siatkówka koszykówka badminton piłka ręczna tenis ziemny i stołowy gimnastyka sportowa. Obiekt posiada trybuny z około 250 miejscami siedzącymi oraz wyposaŜony jest w windę dla osób niepełnosprawnych. Z racji swej wielkości i widowni moŜliwe jest teŜ wykorzystanie jej na imprezy kulturalno – oświatowe, kongresowe i inne. Dostępna plenerowa baza sportowa zarządzana przez placówki oświatowe lub sołectwa: • • • • • • • Batowice Bibice Zielonki Węgrzce Korzkiew Wola Zachariaszowska Trojanowice 1 3 3 1 2 1 1 18 2. POMOC SPOŁECZNA 2.1. Informacje ogólne Pomoc Społeczna jest instytucją polityki społecznej państwa, mającą na celu umoŜliwienie osobom i rodzinom przezwycięŜenie trudnych sytuacji Ŝyciowych, których nie są w stanie pokonać wykorzystując własne środki, moŜliwości i uprawnienia. Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej realizuje między innymi zadania gminy na podstawie: • • • • ustawy o pomocy społecznej ustawy o świadczeniach rodzinnych ustawy o postępowaniu wobec dłuŜników alimentacyjnych oraz zaliczce alimentacyjnej ustawy o dodatkach mieszkaniowych KOSZT ŚWIADCZEŃ POMOCY SPOŁECZNEJ W LATACH 2003 -2005 Wyszczególnienie 2003 rok 2004 rok 2005 rok Ogółem środki na zadania pomocy społecznej 683.487 426.194 432.010 Zadania własne 100.054 137.437 140.303 Zadania zlecone 583.433 288.757 291.707 w tym : Źródło : opracowanie własne na podstawie sprawozdań GOPS. Na realizację zadań własnych i zleconych w zakresie pomocy społecznej oraz dodatków mieszkaniowych w roku 2003 wydatkowano kwotę 683.487 zł, w roku 2004 wydatkowano 426.194 zł, a w roku 2005 wydatkowano 432.010 zł. Koszt świadczeń Pomocy Społecznej (tyś zł) 600 500 400 300 własne 200 zlecone 100 0 2003 2004 2005 Z przedstawionych danych wynika, Ŝe środki na realizację zadań zleconych w zakresie pomocy społecznej od 2003 roku maleją. Widoczne na wykresie zmniejszenie tych środków spowodowane jest jedynie zmianami przepisów i przejściem np. zadań związanych z przyznawaniem i wypłatą rent socjalnych do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Zwiększają się systematycznie środki pochodzące z budŜetu gminy na realizację zadań własnych. 19 2.2. Rodzaje świadczeń W gminie Zielonki w latach 2003-2005 udzielono pomocy rodzinom wg przedstawionej tabeli . 1. WYSZCZEGÓLNIENIE Rodzaj zasiłku (świadczenie – pomoc) Zasiłki stałe 2. Zasiłki stałe wyrównawcze Lp. 3. Zasiłki okresowe 2003 rok Liczba rodzin 2004 rok Liczba rodzin Kwota Kwota Kwota 7 35.112 7 11. 704* 62 232.692 52 213.786 58 231.019* - - 7 2.140 28 8.814 45 27.899 z czego ze środków własnych gminy 3.116 4. Renty socjalne 60 212.442* - 5 Zasiłki z tyt. ochrony macierzyństwa 13 10.500 8 6 Macierzyńskie zasiłki jednorazowe 12 2.412 8 7 Zasiłki rodzinne 8 Zasiłki pielęgnacyjne 9 10 11 2005 rok Liczba rodzin - - - 4.478* - - 1.407* - - 8 2.708 3 425* - - 36 46.128 7 3.715* - - Schronienie - - - - 1 1.120 Zdarzenia losowe 3 7.390 4 7.700 1 200 130 35.346 75 17.832 84 29.416 - 12.969 - 12.662 - 13.616 121 31.564 141 58.918 174 65.309 DoŜywianie uczniów i posiłek z czego ze środków własnych gminy 12 Zasiłki celowe 13 Wyprawka szkolna (program rządowy) 14 15 18 1.619* - - - - Sprawienie pogrzebu 2 4.544 4 11.647 1 1.766 Odpłatność za pobyt w DPS - - 1 3.625 3 32.739 Składka na ubezpieczenie społeczne 6 9.787 7 3.262* - - 17 Składka na ubezpieczenie zdrowotne 65 24.422 53 18.763 52 18.432 18 Dodatki mieszkaniowe 18 43.587 20 42.885 22 22.437 16 Inne formy pomocy Razem kwota : 19 Praca socjalna * zmiany ustawowe 683.487 407 - 426.194 406 - 432.010 411 - Źródło : opracowanie własne na podstawie sprawozdań GOPS. Dokonując analizy danych w tabeli moŜna stwierdzić, Ŝe generalnie kwota środków finansowych na pomoc społeczną i inne świadczenia dla mieszkańców wzrasta. Analizując liczbę osób korzystających z poszczególnych rodzajów pomocy moŜna zauwaŜyć, Ŝe najwięcej osób korzysta z zasiłków celowych przyznanych na: zakup opału, leków, odzieŜy, Ŝywności oraz pomocy finansowej na zakup posiłków dla młodzieŜy w szkołach. Analizując inne formy pomocy stwierdza się, Ŝe wydatki na dodatki mieszkaniowe stanowią największą pozycję w latach 2003-2004. W 2005 roku znacznie zmniejszyła się kwota wypłaconych świadczeń na dodatki mieszkaniowe w wyniku zmian ustawowych oraz wprowadzenie wywiadu środowiskowego w większości rodzin, aby ustalić zasadność przyznania świadczenia. Pomoc materialna w postaci róŜnorodnych zasiłków pienięŜnych realizowanych z budŜetu państwa (zadania zlecone) i budŜetu gminy (zadania własne) ma za zadanie wspieranie budŜetu domowego rodzin w celu zapewnienia im godziwych warunków Ŝycia. 20 Stosowanie pomocy w formie świadczeń pienięŜnych wymaga od pracowników socjalnych postawienia szczegółowej diagnozy socjalnej danej rodziny. Często rodziny dysfunkcyjne wykazują bezradność w sprawach planowania wydatków, umiejętności oszczędzania, ustalania priorytetów. Lepsze efekty w takich przypadkach przynosi świadczenie pomocy rzeczowej. W 2005r. z pomocy finansowej i pomocy w formie pracy socjalnej skorzystało 426 rodzin. W odniesieniu do ogólnej liczby mieszkańców, liczba osób korzystająca z pomocy społecznej stanowiła 2,9 %. Liczba i struktura rodzin objętych pomocą na przestrzeni lat 2003 – 2005 : Lp. Wyszczególnienie 2003 rok 2004 rok 2005 rok Liczba rodzin Liczba rodzin Liczba rodzin 1. Ogółem liczba rodzin 438 428 426 2. Rodziny z dziećmi 212 217 229 3. Rodziny emerytów i rencistów 64 60 51 4. Jednoosobowe gospodarstwa domowe 123 122 118 5. Rodziny niepełne 39 29 28 Źródło : opracowanie własne na podstawie sprawozdań GOPS . Na podstawie powyŜszych danych zauwaŜyć moŜna, Ŝe liczba rodzin objętych pomocą na przestrzeni lat 2003-2005 utrzymuje się na porównywalnym poziomie. Powody przyznania świadczenia w latach 2003-2005 : 2003 rok Lp. Powody przyznawania pomocy 1. Ubóstwo 2. Bezdomność 3. Ilość rodzin 2004 rok Ilość osób w rodzinie Ilość rodzin 2005 rok Ilość osób w rodzinie Ilość rodzin Ilość osób w rodzinie 154 569 190 605 211 637 - - - - 1 1 Potrzeba ochrony macierzyństwa 13 50 8 42 1 3 4. Bezrobocie 77 309 91 359 57 229 5. Niepełnosprawność 147 391 154 319 117 238 6. Długotrwała choroba 78 248 88 260 105 198 7. Bezradność w sprawach opiekuńczowychow. i prowadzeniu gosp. domowego 69 342 64 378 42 194 8. Alkoholizm 21 95 25 72 16 32 9. Narkomania - - - - - - - - 4 18 7 31 Trudności przystosowania do Ŝycia po opuszczeniu zakładu karnego 3 6 4 10 3 5 Razem 562 2010 628 2063 560 1568 10. Przemoc w rodzinie 11. Źródło : opracowanie własne na podstawie sprawozdań GOPS. 21 W 2005r. zasadniczą przyczyną (główną lub współistniejącą), w związku z którą rodziny z terenu gminy Zielonki, wnioskowały o wsparcie z systemu pomocy społecznej było ubóstwo – 211 rodzin, co stanowi 37,7% ogółu korzystających ze świadczeń pomocy . Kolejnym powodem przyznania świadczeń jest niepełnosprawność - 117 rodzin, co stanowi 20,9 % ogółu korzystających ze świadczeń pomocy oraz długotrwała choroba – 105 rodzin, co stanowi 18,8% ogółu korzystających ze świadczeń pomocy . Jednym z dominujących powodów jest równieŜ bezrobocie - 57 rodzin, co stanowi 10,2% ogółu korzystających ze świadczeń pomocy. Pozostały procent 12,4% stanowią świadczenia udzielane w innych przypadkach losowych. Istotnym jest, Ŝe te same rodziny korzystają ze świadczeń wielokrotnie i z róŜnych powodów. Brak pracy jest czynnikiem, który ma decydujący wpływ na zaspakajanie waŜnych potrzeb społecznych w róŜnych sferach Ŝycia i prowadzi do narastania takich problemów jak ubóstwo, problemy edukacyjne, zdrowotne, poczucie zagroŜenia itp. Brak moŜliwości zatrudnienia rodzin, które oczekują wsparcia finansowego oraz powoduje niewydolność wielopłaszczyznowych działań w ramach pracy socjalnej świadczonych przez Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej. Obserwując zachowania bezrobotnych korzystających z pomocy zauwaŜa się, Ŝe stosują oni metodę oszczędnościową mniej wydają na kulturę, odzieŜ, Ŝywność. Trudna sytuacja finansowa gospodarstw domowych dotkniętych bezrobociem wymusza takŜe ograniczenie wydatków związanych ze zdrowiem (leki, sprzęt rehabilitacyjny) i kształceniem dzieci. Bezradność w sprawach opiekuńczo - wychowawczych jest problemem, który koncentruje się wokół rodziny. Dotyczy on trudności w radzeniu sobie z wychowaniem i opieką nad własnymi dziećmi, czemu towarzyszą ponadto inne problemy, tj. uzaleŜnienie, przemoc w rodzinie, niedojrzałość emocjonalna, problemy w pełnieniu ról małŜeńskich i rodzicielskich, dysfunkcje rodziny (rodzina patologiczna), choroby, czy niepełnosprawność, a takŜe niezaradność w prowadzeniu gospodarstwa domowego. Częstym powodem zwracania się o pomoc są trudności wychowawcze rodziców, czego podłoŜem jest zatracanie wartości moralnych i etycznych w kręgach dziecięco - młodzieŜowych, agresja, przestępczość nieletnich. W ostatnich latach moŜna zaobserwować, Ŝe uczestniczymy w przejściu od modelu pomocy społecznej, którego zasadniczą funkcją było udzielanie przede wszystkim wsparcia finansowego, do modelu nastawionego na wzmocnienie postaw aktywnych oraz wspieranie osób i rodzin zgłaszających się o pomoc w rozwiązywaniu problemów. Praca socjalna stanowi istotny element pomocy społecznej w dobie pogłębiającego się deficytu nie tylko finansowego, ale równieŜ aksjologicznego – to właśnie ta forma profesjonalnej aktywności słuŜb społecznych nabiera szczególnego znaczenia. Celem pracy socjalnej z osobami i rodzinami jest kształtowanie u nich odpowiedzialności za swój los i umiejętności przystosowania się do samodzielnego Ŝycia w obecnej rzeczywistości. Pomoc polegająca na redystrybucji środków finansowych, której celem jest wsparcie materialne dla osób i rodzin znajdujących się poniŜej minimum socjalnego, jako forma doraźna, wydaje się skuteczna, jednak w szerszym wymiarze powoduje ona wytwarzanie postaw roszczeniowych, a niekiedy bierności u osób korzystających z tego typu pomocy. 22 Pomoc udzielona na podstawie ustawy o świadczeniach rodzinnych i zaliczce alimentacyjnej w okresie zasiłkowym 2004 – 2005 rok (I Etap) l.p. Wyszczególnienie Liczba Świadczeniobiorców Liczba Świadczeniobiorców (od 01.05.2004r. do 31.12.2004r.) (od 01.01.2004r. do 31.08.2005r.) 2005rok ( II Etap) Łączna Kwota Liczba świadczeniobiorców (od 1.09. 2005r. do 31.12.2005r) Łączna Kwota 1. Zasiłki rodzinne 336 395 453.285 1283 226.910 2. Dodatki do zasiłków rodzinnych + świadczenia pielęgnacyjne (ogółem) 291 270 1 087.560 1111 342.741 3. urodzenia dziecka 15 30 22.500 19 9.500 - 1 3.187 1 1.600 77 87 421.358 69 97.221 4. 5. opieki nad dzieckiem i utraty prawa do zasiłku dla bezrobotnych opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego 6. samotnego wychowywania dziecka 115 121 528.015 52 38.200 7. kształcenia i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego 35 38 39.320 59 14.600 8. rozpoczęcia roku szkolnego 163 0 27.540 948 85.320 83 83 45.640 306 47.800 - - - 248 48.500 9. 10. podjęcia przez dziecko nauki w szkole poza miejscem zamieszkania: wychowania dziecka w rodzinie wielodzietnej 11. zasiłki pielęgnacyjne 54 63 113.472 149 80.064 12. świadczenia pielęgnacyjne 9 11 61.670 12 18.900 13. Składka na ubezpieczenie emerytalno rentowe 9 8 16.914 10 4.780 14. Składka na ubezpieczenie zdrowotne 1 766 2 279 15. Zaliczka alimentacyjna - - - 55 45.230 400 * 469 * 1 733.667 1375 * 673.636 Razem świadczenia * rzeczywista liczba świadczeniobiorców Źródło : opracowanie własne na podstawie sprawozdań GOPS. Od 1 maja 2004 roku wprowadzone zostały zmiany w pomocy rodzinie i wdroŜony został nowy system świadczeń rodzinnych. Kolejna zmiana ustawy o świadczeniach rodzinnych zmieniła katalog wypłaty świadczeń i równocześnie wprowadziła w Ŝycie od 1 września 2005 roku nową ustawę o zaliczce alimentacyjnej. Prawo do świadczeń rodzinnych oraz zaliczki alimentacyjnej ustala się na okres zasiłkowy (oznacza to okres od dnia 1 września do 31 sierpnia następnego roku kalendarzowego) • 1 maja 2004r do 31 sierpnia 2005 r. ( 16 miesięcy ) - I Etap • 1 września 2005r. do 31 sierpnia 2006r. - II etap Liczba świadczeniobiorców pobierających świadczenia rodzinne oraz zaliczkę alimentacyjną tylko w gminie Zielonki (bez zakładów pracy zatrudniających powyŜej 20 pracowników) w okresie od 1.09.2005r. do 31.12.2005r. wynosi 1375 osób co stanowi 9,3 % ogólnej liczby mieszkańców gminy Zielonki. 23 Dodatek do zasiłku rodzinnego z tytułu podjęcia przez dziecko nauki w szkole poza miejscem zamieszkania realizowany wyłącznie przez Ośrodek wypłacony został dla 306 świadczeniobiorców co stanowi 2,1 % ogółu liczby ludności gminy. W okresie od 1 września 2005r. do 31.12.2005r wypłacono 948 jednorazowych dodatków do zasiłku rodzinnego z tytułu rozpoczęcia roku szkolnego na kwotę 85.320 zł, oraz dodatek z tytułu wychowania dziecka w rodzinie wielodzietnej dla 248 świadczeniobiorców na kwotę 48.500 zł. Zgodnie z ustawą o świadczeniach rodzinnych, tylko gminy mogły realizować wypłatę dodatków do zasiłku rodzinnego: • • • • • dodatek z tytułu samotnego wychowania dziecka dodatek z tytułu samotnego wychowania dziecka i utraty prawa do zasiłku dla bezrobotnych dodatek z tytułu opieki nad dzieckiem w czasie urlopu wychowawczego dodatek z tytułu podjęcia przez dziecko nauki w szkole poza miejscem zamieszkania dodatek z tytułu wychowania dziecka w rodzinie wielodzietnej 2.3. Organizacje pozarządowe. Elementem współtworzącym politykę społeczną są równieŜ organizacje pozarządowe, których działalność polega m.in. na: • • • • • • aktywizowaniu społeczności lokalnej, niesieniu pomocy osobom znajdującym się w trudnej sytuacji materialnej, prowadzeniu działalności sportowej, kultywowanie tradycji regionalnych, integracja środowisk lokalnych, wspieranie inicjatyw gminnych Istotne znaczenie dla ich funkcjonowania ma takŜe wymiana doświadczeń między organizacjami oraz współpraca z samorządem gminnym. Wykaz organizacji pozarządowych działających na terenie gminy Zielonki : lp. Wyszczególnienie Adres Ochotnicze StraŜe PoŜarne 1. Ochotnicza StraŜ PoŜarna Bibice, Rynek 2 2. Ochotnicza StraŜ PoŜarna Bosutów 100 3. Ochotnicza StraŜ PoŜarna Garlica Murowana 82 4. Ochotnicza StraŜ PoŜarna Grębynice 11 5. Ochotnicza StraŜ PoŜarna Owczary 24 6. Ochotnicza StraŜ PoŜarna Wola Zachariaszowska 115 7. Ochotnicza StraŜ PoŜarna Węgrzce , ul. A 3 nr 1 8. Ochotnicza StraŜ PoŜarna Zielonki, ul. Krakowskie Przedmieście 116 Organizacje Kombatanckie 1. Koło Gminnego Związku Kombatantów Rzeczpospolitej i Byłych Więźniów Politycznych Zielonki, ul. Krakowskie Przedmieście 116 Koła Gospodyń Wiejskich 1. Koło Gospodyń Wiejskich w Batowicach Batowice 98 (Dom Kultury) 2. Koło Gospodyń Wiejskich w Bibicach Bibice , Rynek 2 3. Koło Gospodyń Wiejskich w Dziekanowicach Dziekanowice 96 4. Koło Gospodyń Wiejskich w Woli Zachariaszowskiej Wola Zachariaszowska 115 5. Koło Gospodyń Wiejskich w Węgrzcach Węgrzce ul. A 3 nr 1 6. Koło Gospodyń Wiejskich w Przybysławicach Przybysławice 106 7. Koło Gospodyń Wiejskich w Owczarach Owczary Zespoły/ Grupy Charytatywne przy parafiach 1. Zespół Charytatywny przy Parafii Rzymsko- Katolickiej św. Jana Chrzciciela Korzkiew Grupa Charytatywna Dorosłych CARITAS przy Parafii Rzymsko- Katolickiej św. Małgorzaty Raciborowice 2. Grupa Charytatywna Dzieci w Szkole CARITAS przy Parafii Rzymsko- Katolickiej św. Małgorzaty 3. Grupa Charytatywna przy Parafii Rzymsko- Katolickiej św. Andrzeja Boboli Węgrzce ul. A 6 4. Zespół Charytatywny przy Parafii Rzymsko- Katolickiej p.w. Najświętszej Marii Panny Zielonki, ul. Ks. J. Michalika Katolickie Organizacje MłodzieŜy przy parafiach 1. Oaza - Grupa MłodzieŜowa przy Parafii Rzymsko- Katolickiej św. Jana Chrzciciela Korzkiew 2. Oaza - Grupa MłodzieŜowa przy Parafii Rzymsko- Katolickiej św. Małgorzaty Raciborowice 3. Ruch „ Światło – śycie” przy Parafii Rzymsko- Katolickiej św. Andrzeja Boboli Węgrzce ul. A 6 4. Oaza - Grupa MłodzieŜowa przy Parafii Rzymsko- Katolickiej p.w. Najświętszej Marii Panny Zielonki, ul. Ks. J. Michalika 25 Organizacje młodzieŜowe Hufiec Podkrakowski Związku Harcerstwa Polskiego Chorągwi Krakowskiej Korzkiew 1. Ośrodek Kształcenia, Wypoczynku i Rekreacji Chorągwi Krakowskiej ZHP w Korzkwi Ludowe Kluby / Zespoły Sportowe 1. Ludowy Klub Sportowy Zieleńczanka (LKS Zieleńczanka) - piłka noŜna 2. Klub Sportowy Bibiczanka ( KS Bibiczanka) - piłka noŜna 3. Towarzystwo Sportowe Węgrzce ( TS Węgrzce ) - piłka noŜna 4. Gminny MłodzieŜowy Klub Sportowy ( GMKS Zielonki) - tenis stołowy Zielonki , ul. Do Cegielni Bibice, ul. Lipowa 28 Węgrzce , ul. A-9 Zielonki , ul. Galicyjska 15 Uczniowskie Kluby Sportowe 1. Uczniowski Klub Sportowy „KORZENIOWSKI ” - lekkoatletyka z naciskiem na chód sportowy Zielonki , ul. ks. Jana Michalika 2A 2. Uczniowski Klub Sportowy „ KORZKIEW” - judo Zespół Szkół w Korzkwi 3. Uczniowski Klub Sportowy „ ZACHARIASZEK” - sekcja piłki noŜnej - modelarstwo Zespół Szkół w Woli Zachariaszowskiej Stowarzyszenia/ Towarzystwa 1. Stowarzyszenie Rozwoju Gminy Zielonki 2. Stowarzyszenie Związek Gmin Jurajskich 3. Stowarzyszenie Związek Gmin Wiejskich Rzeczypospolitej Polskiej 4. Stowarzyszenie Prasy Samorządowej w Zielonkach 5. Regionalne Towarzystwo Gospodarcze w Korzkwi 6. Stowarzyszenie Przyjaciół Gminy Zielonki 7. Stowarzyszenie Wspierania Rodziny i Społeczności Wiejskiej „ZACHARIASZ” 8. Towarzystwo Domu Pomocy Społecznej Batowice 9. 11. Stowarzyszenie Związek Strzelectwa Dynamicznego Stowarzyszenie Na Rzecz Rozwoju Lokalnego Wsi, Wola Zachariaszowska, Górna Wieś, Garliczka, Garlica Duchowna, Michałowice III 26 3. BEZROBOCIE. Informacja o stanie bezrobocia wg stanu na dzień 31 grudnia w latach 2003 – 2005 Liczba zarejestrowanych osób na dzień 31.12.2005r. w Urzędzie Pracy Powiatu Krakowskiego wyniosła 313 osób, w tym zarejestrowanych jest 183 kobiet ( stopa bezrobocia 3,4 % ). Ilość bezrobotnych w stosunku do liczby mieszkańców w w ieku produkcyjnym w 2005 roku. 3% 313 - liczba osób bezrobotnych 9293 - liczba ludności w w ieku produkcyjnym 97% W gminie Zielonki występuje niski wskaźnik bezrobocia, niemniej jednak kwestia ta stanowi powaŜny problem społeczny . Skutki i straty wywołane bezrobociem są trudne do oszacowania. Są one dotkliwe nie tylko dla samych bezrobotnych i ich rodzin, ale takŜe dla całego społeczeństwa. Chodzi tu o niewykorzystany potencjał ludzkiej pracy, poczucie zagroŜenia bezrobociem ludzi zatrudnionych, nasilenie się społecznej patologii. Strata pracy, przejście na zasiłek z kolei jego utrata i potrzeba korzystania z pomocy społecznej prowadzi do ubóstwa ze wszystkimi tego konsekwencjami. Częstym zjawiskiem jest izolacja społeczna. Ograniczone zostają kontakty interpersonalne wszystkich członków rodziny bezrobotnego zarówno ze znajomymi, jak i dalszą rodziną. Bezrobocie wpływa takŜe negatywnie na układ stosunków wewnątrz rodzinnych przy czym okazuje się, Ŝe u męŜczyzn ma ono znacznie bardziej negatywne skutki. Bezrobotny męŜczyzna doświadcza obniŜenia swojej pozycji w rodzinie, utraty autorytetu i silnej frustracji, która moŜe powodować sięgnięcie po alkohol. Podstawowym powodem braku pracy jest zbyt mała ilość ofert na lokalnym rynku oraz bierność samych zainteresowanych. Na podstawie rozeznania środowiska dokonanego przez pracowników Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Zielonkach – wynika, Ŝe największa część bezrobotnych szuka zatrudnienia przede wszystkim korzystając z ofert i pomocy Urzędu Pracy znacznie mniejsza część samodzielnie. MłodzieŜ najczęściej poszukuje pracy za pomocą prasy, internetu i mediów. 3.1. Struktura bezrobocia Dane o liczbie bezrobotnych uwzględniające kategorie bezrobotnych : Status 2003 rok ogółem kobiet Liczba bezrobotnych 2004 rok ogółem kobiet 2005 rok ogółem kobiet Bezrobotni z prawem do zasiłku 96 50 52 31 65 29 Bezrobotni bez prawa do zasiłku 332 44 276 150 248 154 Razem 428 94 328 181 313 183 Źródło : dane z Urzędu Pracy Powiatu Krakowskiego na dzień 31.12.2005r. 27 500 400 Bezrobotni z praw em do zasiłku 300 Bezrobotni bez praw a do zasiłku 200 2003 2004 313 248 65 328 276 0 52 332 96 428 Łącznie zarejestrow ani bezrobotni 100 2005 Analizując w poszczególnych latach liczbę osób zarejestrowanych w Urzędzie Pracy Powiatu Krakowskiego z prawem i bez prawa do zasiłku, naleŜy stwierdzić malejącą liczbę zarejestrowanych osób z kaŜdym rokiem. Na sytuację tą ma wpływ realizacja nowatorskich programów Powiatowego Urzędu Pracy dotyczących aktywizacji zawodowej bezrobotnych oraz stała współpraca z Ośrodkiem Pomocy Społecznej. Struktura bezrobotnych wg wykształcenia : Wykształcenie 2003 rok ogółem kobiet Liczba bezrobotnych 2004 rok ogółem kobiet 2005 rok ogółem kobiet WyŜsze 42 11 28 17 29 19 Policealne i średnie zawodowe 125 23 100 68 87 54 Średnie ogólnokształcące 14 8 24 15 24 17 Zasadnicze zawodowe 157 37 100 45 92 58 Podstawowe i niepełne podstawowe 90 15 76 36 81 35 Razem 428 94 328 181 313 183 Źródło : dane z Urzędu Pracy Powiatu Krakowskiego stan na dzień 31.12.2005r. Charakterystyczną cechą bezrobocia w Gminie Zielonki jest niski poziom wykształcenia osób bezrobotnych, co w zasadniczy sposób decyduje o ich szansach na znalezienie zatrudnienia. Na przestrzeni lat 2003 - 2005 najliczniejszą grupę reprezentowały osoby z wykształceniem zasadniczym zawodowym kolejna grupa to osoby z wykształceniem policealnym i średnim zawodowym, a następnie z wykształceniem podstawowym i niepełnym podstawowym Struktura bezrobotnych wg czasu pozostawania bez pracy: Okres pozostawania bez pracy 2003 rok ogółem kobiet Liczba bezrobotnych 2004 rok ogółem kobiet 2005 rok ogółem kobiet do 1 miesiąca 34 9 28 9 24 6 1-3 miesięcy 77 15 60 32 58 34 3-6 miesięcy 79 17 56 33 59 38 6-12 miesiące 89 19 73 44 41 24 12-24 miesiące 105 23 70 40 50 36 powyŜej 24 m-ce 44 11 41 23 65 45 Razem 428 94 328 181 297 183 Źródło : dane z Urzędu Pracy Powiatu Krakowskiego na dzień 31.12.2005r. 28 Okres pozostawania bez pracy stanowi jeden z wielu czynników, który w istotny sposób zmniejsza szanse bezrobotnego na powrót na rynek pracy. O zagroŜeniu długotrwałym bezrobociem decydują róŜnorodne czynniki między innymi takie jak wiek, wykształcenie , kwalifikacje zawodowe czy teŜ staŜ pracy. Biorąc pod uwagę okres pozostawania bez pracy przez osoby bezrobotne moŜna stwierdzić, Ŝe wciąŜ jest bardzo wysoki udział bezrobotnych pozostających bez pracy przez okres dłuŜszy niŜ 12 miesięcy. Struktura bezrobotnych wg kategorii wieku bezrobotnych : Wiek 2003 rok ogółem kobiet Liczba bezrobotnych 2004 rok ogółem kobiet 2005 rok ogółem kobiet 18-24 158 5 170 82 82 62 25-34 94 23 72 48 81 53 35-44 89 22 65 45 65 35 45-54 76 14 9 5 64 30 55-59 9 0 7 1 17 3 60-64 2 0 5 0 4 0 428 64 328 181 313 183 Razem Źródło : dane z Urzędu Pracy Powiatu Krakowskiego na dzień 31.12.2005r. W stosunku do okresu roku 2003 liczba bezrobotnych do 24 roku Ŝycia w 2004r. minimalnie wzrosła około 6%, natomiast porównując 2004 rok w stosunku do okresu roku 2005 znacznie zmalała tj. o 52 % w związku z wejściem Polski do Unii Europejskiej gdzie wiele młodych osób wyjechało za granicę i tam znalazło pracę. 29 4. STAROŚĆ. Na terenie gminy Zielonki zamieszkuje 2 139 osób w wieku poprodukcyjnym. Stanowią one około 14,4% ogółu mieszkańców 14,40% osoby są w w ieku poprodukcyjnym osoby w w ieku produkcyjnym i przedprodukcyjnym 85,60% Ludność w wieku poprodukcyjnym: Wyszczególnienie 2000 rok 2001 rok 2002 rok 2003 rok 2004 rok 2005 rok Kobiety (powyŜej 60 roku Ŝycia ) 1313 1295 1306 1310 1278 1381 MęŜczyźni (powyŜej 65 roku Ŝycia ) 690 704 714 725 686 758 Razem 2003 1999 2020 2035 1964 2139 Źródło: dane z USC Zielonki . Kobiety (pow yŜej 60 roku Ŝycia ) MęŜczyźni (pow yŜej 65 roku Ŝycia ) 2000 2001 2002 2003 2004 1381 758 2139 1278 686 1964 1310 725 2035 1306 714 2020 1295 704 1999 2003 Łącznie 1313 690 2200 2000 1800 1600 1400 1200 1000 800 600 400 200 0 2005 Mówiąc „osoby starsze” mamy na myśli osoby w wieku poprodukcyjnym. W grupie tej oprócz problemów dotyczących sprawności fizycznej mamy równieŜ do czynienia ze zmianami psychicznymi wpływającymi na zdolność funkcjonowania w środowisku. Sytuacja ludzi starszych w okresie szybkich zmian gospodarczych jest złoŜona i uwarunkowana takimi czynnikami jak: pogorszenie stanu zdrowia, opieka zdrowotna, zanik tradycji międzypokoleniowych, przemiany kulturowe, niekorzystne warunki Ŝycia i pogorszenie sytuacji materialnej. Towarzyszy jej brak aktywności społecznej, osamotnienie, izolacja, nieporadność Ŝyciowa. Występuje stopniowe obniŜenie procesów poznawczych, sztywność schematów myślowych, mniejsza zdolność przystosowawcza do nowych sytuacji, osłabienie pamięci. W sferze uczuć pojawia się osłabienie zainteresowania innymi osobami, niestabilność emocjonalna, zmienność nastrojów, skłonność do depresji, egoizm, wzrost podejrzliwości i poczucie zagroŜenia, postawa roszczeniowa, domaganie się pomocy. Uwzględniając specyfikę środowiska osób starszych istnieje konieczność stworzenia systemu, który będzie uwzględniał ich najwaŜniejsze potrzeby. 30 5. Niepełnosprawność . W prawie polskim pojęcie osoba niepełnosprawna po raz pierwszy pojawiło się w uchwale Sejmu z 1982r w sprawie inwalidów i osób niepełnosprawnych, jednak zdefiniowane zostało dopiero w ustawie z dnia 9 maja 1991r o zatrudnieniu i rehabilitacji zawodowej osób niepełnosprawnych. Pojęcie to zastąpiło uŜywane od wielu lat określenie inwalida. Najnowsza jest definicja zastosowana w ustawie z dnia 27 sierpnia 1997r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnieniu osób niepełnosprawnych: Niepełnosprawni są to osoby których stan fizyczny, psychiczny lub umysłowy trwale lub okresowo utrudnia, ogranicza zdolność do wykonywania pracy zawodowej, jeŜeli uzyskały orzeczenie o zakwalifikowaniu do jednego z trzech stopni niepełnosprawności, albo orzeczenie o całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy, a jeŜeli nie ukończyły 16 roku Ŝycia – orzeczenie o rodzaju i stopniu niepełnosprawności. Jak wynika z przedstawionych przez Główny Urząd Statystyczny danych pochodzących z Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań oraz Powszechnego Spisu Rolnego – przeprowadzonych w 2002 r. liczba osób niepełnosprawnych w gminie Zielonki wyniosła 2812. Tak więc, osoby niepełnosprawne stanowiły ponad 19,6% liczącej w 2002 roku 14.333 osób społeczności naszej gminy. Dla porównania ten sam wskaźnik dla całego kraju wyniósł 14,3%, a dla województwa małopolskiego 18,2%. 20,00% 10,00% 5,00% 18,20% 19,60% 14,30% 15,00% 0,00% niepełnospraw ni niepełnospraw ni niepełnospraw ni w gminie Zielonki w Polsce w w ojew ództw ie małopolskim 5.1. Struktura niepełnosprawności OSOBY NIEPEŁNOSPRAWNE WEDŁUG KATEGORII NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI, PŁCI, EKONOMICZNYCH GRUP WIEKU, POZIOMU WYKSZTAŁCENIA ORAZ AKTYWNOŚCI EKONOMICZNEJ WYSZCZEGÓLNIENIE razem ogółem męŜczyźni kobiety Osoby niepełnosprawne prawne # męŜrazem kobiety czyźni tylko biologicznie męŜkobiety czyźni razem OGÓŁEM .......................................... 2812 1298 1514 2592 1205 1387 220 93 127 Według ekonomicznych grup wieku przedprodukcyjny ............................... produkcyjny ........................................ mobilny ............................................... niemobilny .......................................... poprodukcyjny .................................... wiek nieustalony ................................. 65 1337 227 1110 1410 - 37 761 132 629 500 - 28 576 95 481 910 - 43 1268 206 1062 1281 - 20 722 120 602 463 - 23 546 86 460 818 - 22 69 21 48 129 - 17 39 12 27 37 - 5 30 9 21 92 - Według poziomu wykształcenia (w wieku 13 lat i więcej) wyŜsze ................................................. policealne ............................................ średnie ................................................. zawodowe ........................................... 129 21 478 334 84 2 213 168 45 19 265 166 118 20 447 309 77 2 199 155 41 18 248 154 11 1 31 25 7 14 13 4 1 17 12 31 ogólnokształcące ................................. zasadnicze zawodowe ......................... podstawowe ukończone ...................... podstawowe nieukończone i bez wykształcenia szkolnego ......................... nieustalone 144 676 1240 45 429 440 99 247 800 138 646 1133 44 409 408 94 237 725 6 30 107 1 20 32 5 10 75 213 6 103 2 110 4 188 5 95 1 93 4 25 1 8 1 17 - 487 460 27 2088 17 272 256 16 927 6 215 204 11 1161 11 50 42 8 169 1 28 22 6 65 - 22 20 2 104 1 Według aktywności ekonomicznej aktywni zawodowo ............................. 537 300 237 pracujący ............................................. 502 278 224 bezrobotni ........................................... 35 22 13 bierni zawodowo * .............................. 2257 992 1265 18 6 12 nieustalony status na rynku pracy ...... * Łącznie z osobami w wieku poniŜej 15 lat. # Z ustaloną grupą inwalidzką lub stopniem niepełnosprawności. Źródło : dane z GUS (Spis Powszechny 2002r.) Jak wynika z powyŜszego zestawienia, gmina Zielonki w liczebności osób niepełnosprawnych przekracza średnie statystyczne naliczone dla województwa małopolskiego oraz dla całego kraju. Niepełnosprawnym jest co piąty mieszkaniec gminy. WYKRES – OSOBY NIEPEŁNOSPRAWNE WG EKONOMICZNYCH GRUP WIEKU 3000 2500 2000 ogółem 1500 męŜczyźni 1000 kobiety 500 0 ogółem przedprodukcyjny produkcyjny poprodukcyjny WYKRES – OSOBY NIEPEŁNOSPRAWNE WG POZIOMU WYKSZTAŁCENIA 1500 ogółem męŜczyźni 1000 kobiety męŜczyźni ogółem 500 0 wyŜsze policealne średnie zasadnicze kobiety podstawowe LUDNOŚĆ WEDŁUG OKRESU ZAMIESZKIWANIA ORAZ GRUP WIEKU GRUPY WIEKU Ogółem Zamieszkała od urodzenia Przybyła do miejscowości aktualnego zamieszkania w latach razem 1988 1989-2002 i wcześniej Nie ustalono od kiedy mieszka OGÓŁEM ............................ 14333 7862 6387 2692 3695 84 0 – 14 lat ................................ 15 – 19 ................................... 20 – 29 ................................... 30 – 39 ................................... 2789 1185 2093 2044 2184 841 1321 886 589 339 763 1142 11 62 134 315 578 277 629 827 16 5 9 16 32 40 – 49 ................................... 50 – 59 ................................... 60 – 64 ................................... 65 lat i więcej ........................ Wiek nieustalony .................. 2227 1618 557 1820 - 869 636 226 899 - 1340 972 327 915 - 736 572 211 651 - 604 400 116 264 - 18 10 4 6 - Źródło : dane z GUS (Spis Powszechny 2002r.) Spis ujawnił, Ŝe następuje wzrost liczby niepełnosprawnych Polaków; w 2002 r. było ich prawie 5,5 mln - o 1,7 mln więcej niŜ w 1988 r. Oznacza to, Ŝe niepełnosprawny jest co siódmy Polak (w naszej gminie co piąty). Główną przyczynę tego zjawiska raport GUS upatruje w starzeniu się społeczeństwa. Potwierdza to równieŜ fakt, Ŝe 60% niepełnosprawnych w Polsce stanowią osoby w wieku poprodukcyjnym (w gminie Zielonki ok. 50%). Aktywnych zawodowo było zaledwie 19% (537 osób) niepełnosprawnych, w tym bezrobotnych 35 osób. Jeśli chodzi o poziom wykształcenia niepełnosprawnych, to aŜ 78% nie posiadało wykształcenia średniego a zaledwie ok. 5% (129 osób) posiadało wyŜsze wykształcenie. W raporcie pospisowym GUS do osób niepełnosprawnych zaliczono zarówno te, które posiadają odpowiednie orzeczenie potwierdzające niepełnosprawność (osoby niepełnosprawne prawnie), jak i te, które same uwaŜają się za niepełnosprawne, lecz nie posiadają stosownego orzeczenia (osoby niepełnosprawne biologicznie). W gminie Zielonki, osób niepełnosprawnych prawnie odnotowano 2592, natomiast osób niepełnosprawnych tylko biologicznie 220. Psychofizyczne i społeczne mechanizmy funkcjonowania osób z niepełnosprawnością i ich uwarunkowania. Niepełnosprawność powoduje upośledzenie wszystkich, do pewnego stopnia, obszarów Ŝycia człowieka. Zakres konsekwencji zaleŜy od rodzaju niepełnosprawności, stopnia uszkodzenia danego narządu i wieku osoby niepełnosprawnej. Przyjmuje się, Ŝe w procesie przystosowania do Ŝycia z niepełnosprawnością istotną rolę odgrywają czynniki psychologiczne i społeczne, abstrahując oczywista od wszechobecnego aspektu medycznego i ograniczeń organizacyjnoinstytucjonalnych. Problemy społeczne związane z niepełnosprawnością, obejmują niemal wszystkie aspekty Ŝycia ludzkiego, poczynając od niedostosowania środowiska zewnętrznego do potrzeb osoby niepełnosprawnej, a kończąc na problemach jednostki. Dotyczą one zatem m.in.: norm współŜycia, systemu prawnego, postaw, koncepcji ról społecznych, moŜliwości kształcenia, pracy, Ŝycia rodzinnego, towarzyskiego oraz trudności wynikające z występowania przeszkód natury architektonicznej, urbanistycznej i komunikacyjnej. Podstawowe problemy Ŝyciowe osób z niepełnosprawnością • Społeczne aspekty funkcjonowania osób z niepełnosprawnością Świat jest urządzony przede wszystkim dla ludzi pełnosprawnych, ludzi, którzy stają się najczęściej sztywni i skrępowani, kiedy przyjdzie im spotkać osoby niepełnosprawne. Niechęć wobec niepełnosprawnych przejawia się głównie w postaci stereotypów, piętnowania oraz konkretnych postaw negatywnych. Te pokutujące stereotypy, mity i tradycyjne uprzedzenia są często wynikiem braku wiedzy o potrzebach, moŜliwościach i trudnościach osób niepełnosprawnych. Sukces społecznych interakcji osoby dotkniętej kalectwem zaleŜy w duŜym stopniu od jej zdolności uzyskiwania pewności siebie, inicjowania kontaktów i ośmielania drugich osób. Wymaga to jednak duŜego zasobu społecznych umiejętności, których niepełnosprawny człowiek musi się nauczyć. • Rodzinne aspekty funkcjonowania osób z niepełnosprawnością Środowisko rodzinne, jako najbardziej naturalne ze środowisk, w największym stopniu wpływa na zakres i jakość funkcjonowania osoby dysfunkcyjnej. Niepełnosprawność w pierwszej kolejności dotyka rodzinę poszkodowanego i jego najbliŜsze otoczenie. Stąd sposób jej 33 reagowania na fakt niesprawności jednego ze swych członków determinuje obszar funkcyjności fizycznej i psychospołecznej niepełnosprawnej osoby. Bariery w Ŝyciu osób z niepełnosprawnością. Osoby niepełnosprawne kaŜdego dnia stają przed niezwykle skomplikowanym zadaniem "włączania się" w nurt normalnego Ŝycia. Wykonywanie czynności dnia codziennego przez ludzi zdrowych, sprawnych odbierane jest najczęściej przez nich samych jako coś tak oczywistego, Ŝeby nie powiedzieć banalnego. Te same natomiast czynności, którym muszą stawić czoło osoby niepełnosprawne, urastają do rangi problemu. Droga osób niepełnosprawnych do „normalnego Ŝycia” nie jest łatwa. Napotykane na co dzień przeszkody w postaci utrudnień architektonicznych, komunikacyjnych, informacyjnych, czy teŜ psychologicznych, prawnych, ekonomicznych i społecznych dezorganizują im dojście do samodzielności, rozpoczęcia satysfakcjonującego Ŝycia. • Utrudnienia architektoniczne Wszelkie przeszkody i utrudnienia związane z funkcjonowaniem osób niepełnosprawnych w szeroko rozumianym środowisku społecznym i fizycznym określa się mianem barier, wśród których najczęściej wymienia się tzw. bariery architektoniczne, czyli te wszystkie elementy urbanistyczne, architektoniczne i komunikacyjne, które ze względu na swoją formę lub sposób uŜytkowania w pewnym stopniu utrudniają czy wręcz uniemoŜliwiają przemieszczanie się osobom o ograniczonej sprawności fizycznej i sensorycznej. Aktywność zawodowa osób z niepełnosprawnością. • Znaczenie pracy dla osób z niepełnosprawnością. Znaczenie pracy zawodowej dla osób niepełnosprawnych moŜna oceniać z róŜnych punktów widzenia, w tym: leczniczego, psychologicznego i zawodowego. Celowo i stopniowo dobrana oraz systematycznie prowadzona praca moŜe stanowić jedną z metod leczenia. • Przygotowanie zawodowe osób z niepełnosprawnością. Osoby niepełnosprawne na kaŜdym z etapów przygotowania zawodowego mogą wspólnie uczyć się z osobami pełnosprawnymi. Jest to realizacja idei edukacji dla wszystkich, zgodnie z którą, wszędzie tam, gdzie jest to moŜliwe, osoby niepełnosprawne powinny kształcić się w ramach zwykłych systemów edukacyjnych. Skuteczność takiego kształcenia warunkowana jest jednak wieloma czynnikami, w tym: postawami personelu pedagogicznego i postawami osób pełnosprawnych, kompetencjami nauczycieli z zakresu pedagogiki i rehabilitacji, w tym zawodowej, dodatkową pomocą dydaktyczną w ramach programu nauczania, niekiedy w postaci wsparcia z zewnątrz (tzw. osobisty asystent), a nade wszystko dostępnością obiektów szkoleniowych (tzw. bariery architektoniczne), stosownym wyposaŜeniem w środki dydaktyczne i pomoce techniczne, zaopatrzeniem osób niepełnosprawnych w sprzęt i urządzenia ortopedyczno-rehabilitacyjne oraz środki pomocnicze. Aktywność twórcza osób z niepełnosprawnością. • Znaczenie twórczości w rehabilitacji osób z niepełnosprawnością W procesie usprawniania osób niepełnosprawnych sztuka pełni równieŜ waŜne funkcje, jest niezbędnym sposobem osiągania równowagi między organizmem, a środowiskiem w krytycznych momentach Ŝycia człowieka. 34 Katalog najwaŜniejszych problemów związanych z niepełnosprawnością Pierwsza grupa to problemy o charakterze ogólnokrajowym, których rozwiązanie przekracza moŜliwości i kompetencje samorządu gminnego: • niespójność i niejasność przepisów prawa, • brak sytemu prawnego motywującego do zatrudniania osób niepełnosprawnych, • negatywne postawy wobec osób niepełnosprawnych, • zbyt mała liczba ulg dla osób niepełnosprawnych, • niedobory finansowe na zadania związane z pomocą osobom niepełnosprawnym, • rosnące bezrobocie i ubóstwo osób niepełnosprawnych, • mała skuteczność egzekucji obowiązujących przepisów prawa. Druga grupa problemów umieszczonych na liście jako koniecznych i moŜliwych do rozwiązania przez Gminę dotyczy: • • • • • • • • • kontynuacja i dalsze zagwarantowanie dofinansowania do przejazdów osób niepełnosprawnych do szkół i ośrodków terapeutycznych, likwidacji barier architektonicznych w budynkach instytucji uŜyteczności publicznej, likwidacji barier urbanistycznych (mała ilość specjalnie wydzielonych i oznakowanych miejsc parkingowych dla osób niepełnosprawnych), braku mieszkań chronionych, brak wystarczającej ilości ośrodków wsparcia oraz warsztatów terapii zajęciowej, braku wydzielonych gminnych środków na granty na realizację zadań w zakresie pomocy osobom niepełnosprawnym, brak rzetelnej wiedzy o rzeczywistej niepełnosprawności, niewystarczające wykorzystanie potencjału niepełnosprawnych w Ŝyciu społeczności lokalnych, niewystarczający wolontariat. Trzecia grupa wyodrębnionych zagadnień to problemy do rozwiązania na róŜnych poziomach samorządowych oraz kraju: • brak równych szans osób niepełnosprawnych (wieś – miasto), • niskie kwalifikacje osób niepełnosprawnych. 5.2. Placówki działające na rzecz osób niepełnosprawnych Wykaz placówek działających na rzecz osób niepełnosprawnych w gminie Zielonki : L.p. Wyszczególnienie Miejscowość Liczba Miejsc 1. Dom Pomocy Społecznej dla przewlekle somatycznie chorych Batowice 138 2. Dom Pomocy Społecznej dla męŜczyzn z problemami psychicznymi Owczary 99 Wola Zachariaszowska 22 Środowiskowy Dom Samopomocy dla osób z zaburzeniami psychicznymi Źródło: opracowanie własne GOPS . 3. Na terenie gminy Zielonki funkcjonują dwa domy pomocy społecznej o zasięgu powiatowym. 35 Dom Pomocy Społecznej zapewnia całodobową opiekę oraz zaspakaja niezbędne potrzeby bytowe, społeczne i religijne. Dom świadczy usługi: 1. • • • • W zakresie potrzeb bytowych zapewniając: miejsce zamieszkania wyŜywienie całodobowe utrzymanie czystości lub pomoc w utrzymaniu czystości, zapewnia bezpieczeństwo 2. • • • Opiekuńcze, polegające na: udzielaniu pomocy w podstawowych czynnościach Ŝywnościowych pielęgnacji niezbędnej pomocy w załatwianiu spraw osobistych 3. • • • • • • Wspomagające, polegające na: umoŜliwieniu udziału w terapii zajęciowej podnoszeniu sprawności i aktywizowaniu mieszkańców moŜliwość korzystania z rehabilitacji umoŜliwienie zaspokajania potrzeb religijnych – kaplice znajdują się na terenie obiektu, moŜliwość działania w ramach samorządu organizuje święta, uroczystości okazjonalne oraz umoŜliwia udział w imprezach kulturalnych i turystycznych. Środowiskowy Dom Samopomocy w Woli Zachariaszowskiej jest jednostką organizacyjną pomocy społecznej pobytu dziennego dla 22 osób z zaburzeniami psychicznymi. Podstawowym zadaniem domu jest przede wszystkim podtrzymywanie i rozwijanie umiejętności niezbędnych do moŜliwie jak najbardziej samodzielnego Ŝycia. Program jednostki przewiduje szerokie działanie profilaktyczne oraz umoŜliwia rozwój indywidualnych zainteresowań uczestników ŚDS w róŜnych dziedzinach Ŝycia. Uczestnictwo w zajęciach opiera się na zasadach dobrowolności. Prowadzone są róŜnorodne zajęcia terapii zajęciowej, m.in. muzykoterapii, arteterapii, kulturoterapii. 5.3. Bariery Osoby niepełnosprawne (w tym dzieci) oraz ich rodziny napotykają na swojej drodze wiele problemów, których sami nie są w stanie rozwiązać. Jednym z głównych problemów jest brak moŜliwości dostępu do placówek uŜyteczności publicznej z powodu barier architektonicznych. Bariery Architektoniczne to wszelkie utrudnienia występujące w budynku i jego najbliŜszym otoczeniu, które ze względu na rozwiązania techniczne, konstrukcyjne lub warunki uŜytkowania utrudniają swobodę ruchu osobom niepełnosprawnym, np.: brak podjazdu, poręczy w ciągach komunikacyjnych i uchwytów ułatwiających korzystanie z urządzeń higieniczno – sanitarnych, progi w drzwiach itd.. Bariery architektoniczne występujące w Gminie Zielonki: • Budynki UG Zielonki – w budynkach tych mają siedzibę: Urząd Gminy, Rada Gminy, Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej, Poczta Polska. Brak tam windy, podjazdów oraz 36 sanitariatów z dostępem dla osób na wózkach inwalidzkich. Tylko Sala konferencyjna i Poczta Polska w Zielonkach posiada podjazd dla niepełnosprawnych. • Szkoły – tylko nowy budynek szkoły w Bibicach jest w pełni przystosowany do obsługi osób niepełnosprawnych (winda, ubikacje i sanitariaty), natomiast pozostałe obiekty szkolne (Zielonki, Korzkiew, Owczary, Wola Zachariaszowska, stary budynek w Bibicach) nie są w pełni przystosowane do obsługi osób niepełnosprawnych • Przedszkola: Węgrzce (Bibice), Trojanowice, Zielonki nie są przystosowane do pobytu w nich dzieci niepełnosprawnych • Budynek Centrum Medycznego w Węgrzcach – brak windy i podjazdów i sanitariatów dla osób niepełnosprawnych (gabinety lekarskie znajdują się na I i II piętrze). Jedynie apteka usytuowana na parterze posiada podjazd dla niepełnosprawnych . • Budynek wielofunkcyjny w Brzozówce, w którym znajdują się: gabinety lekarskie, Sala Sołecka, Świetlica Środowiskowa. Tylko pomieszczenia usytuowane na parterze budynku przystosowane są dla osób niepełnosprawnych • Budynek Domu Kultury w Batowicach, w którym mieszczą się: Gabinet Lekarza Rodzinnego i Gabinet Stomatologiczny nie jest przystosowany dla osób niepełnosprawnych • Gabinety Lekarza Rodzinnego w Zielonkach nie są przystosowane dla osób niepełnosprawnych (posiadają tylko jeden wspólny podjazd z ulicy Galicyjskiej). • Komisariat Policji w Zielonkach nie jest przystosowany dla osób niepełnosprawnych. W Gminie Zielonki (jak pokazuje ww wykaz obiektów) część budynków posiada zniesione bariery na tyle, Ŝe osoba niepełnosprawna moŜe dostać się do środka obiektu, jednak swobodne przemieszczanie się wewnątrz budynków jest praktycznie niemoŜliwe. Przeciętny człowiek, sprawny fizycznie, nie dostrzega istnienia barier, które nas otaczają. Budynki wielofunkcyjne i uŜyteczności publicznej na terenie gminy w większości nie mają polikwidowanych barier architektonicznych. W niniejszym dokumencie zostały wymienione tylko przykładowe budynki. Większość dróg nie posiada chodników, które zapewniają bezpieczny pobyt nie tylko osób niepełnosprawnych. Obecnie budowane chodniki mają obniŜenia na przejściach dla pieszych. Obiekty przystosowane dla osób niepełnosprawnych: • • • • • Hala sportowa w Zielonkach jest nowym obiektem w pełni „przyjaznym” osobom niepełnosprawnym. Posiada windy do transportu osób niepełnosprawnych oraz podjazd, sanitariaty przystosowane do wjazdu wózków inwalidzkich. Budynek gminny w Woli Zachariaszowskiej w którym mieści się Środowiskowy Dom Samopomocy i sala sołecka. Zespół Szkół w Bibicach Węgrzce Dom Kultury, Informatyczne Centrum Edukacyjne Działania Gminy w przyszłości powinny być ukierunkowane na przeciwdziałanie izolacji i marginalizacji osób niepełnosprawnych między innymi poprzez systematyczne dostosowywanie budynków dla potrzeb tej grupy osób. Zadanie to winno być realizowane przy remontach i modernizacji poszczególnych obiektów. Obecnie budowane lub projektowane nowe obiekty w gminie są przystosowywane do obsługi osób niepełnosprawnych. WaŜne jest równieŜ informowanie osób zainteresowanych o moŜliwościach uzyskania indywidualnej pomocy m.in. z funduszy PEFRON, PCPR, na likwidację barier architektonicznych i dostosowania mieszkań na potrzeby osób niepełnosprawnych. 37 6. BEZPIECZEŃSTWO. O bezpieczeństwo na terenie gminy Zielonki dba Komisariat Policji w Zielonkach znajdujący się przy ul. Krakowskie Przedmieście 110. Komisariat funkcjonuje w obsadzie 32-óch etatów. Rejon gminy podzielony jest na sektory, w których słuŜbę pełni dwóch dzielnicowych. Komisariat Policji Zielonki dysponuje trzema radiowozami oznakowanymi oraz jednym radiowozem nieoznakowanym, zakupionym w grudniu 2003 roku przez samorząd gminy Zielonki. Z uwagi na fakt, iŜ gmina jest w obszarze metropolii krakowskiej, odnotowywany jest znaczny wzrost zurbanizowania terenu. Daje się zauwaŜyć nieustające od kilku lat zwiększenie atrakcyjności tego terenu, jako obszaru budowlanego tworząc tzw. sypialnię Krakowa. W związku z powyŜszym dominującym zagroŜeniem na podległym terenie są przestępstwa skierowane przeciwko mieniu ze szczególnym uwzględnieniem kradzieŜy z włamaniem do budynków. W roku 2005 stanowiły one największą grupę tj. 28 % wszystkich zgłoszonych przestępstw. Drugą kategorią najczęściej występujących zdarzeń, o które prowadzono postępowania to kradzieŜe mienia 19 %. PoniŜej zamieszczamy tabelę obrazującą dynamikę przestępczości na terenie gminy : L.p. Wyszczególnienie 2003 2004 2005 +/- 1. KradzieŜ z włamaniem art. 279 §1kk 124 88 84 -40 2. KradzieŜ cudzej rzeczy art. 278 §1kk 48 56 70 +22 3. Rozbój , wymuszenie rozbójnicze art. 280 §1 kk 6 6 5 -1 4. Uszkodzenie rzeczy art. 288 § 1 kk 19 14 26 7 5. Uszczerbek na zdrowiu art. 157, 158 kk 15 5 9 -6 7. Groźby karalne art. 190 § 1kk 11 8 14 3 8. Znęcanie art. 207 § 1 kk 11 20 10 -1 9 Nietrzeźwy kierujący art. 178a § 1 kk 22 28 23 1 Inne przestępstwa 66 49 61 -5 RAZEM 323 273 302 -20 Zdarzenia drogowe- kolizje , wypadki 116 111 147 +.31 10. 11. Źródło: opracowanie własne Komisariatu Policji . Z przedstawionych danych wynika, Ŝe wzrosła ilość róŜnego rodzaju kradzieŜy oraz zniszczeń. Bardzo często są to chuligańskie wybryki, ich charakter wskazuje na to, Ŝe dopuszczają się tych przestępstw młodociani sprawcy. Na terenie gminy w ciągu ostatnich trzech lat ujawniono 2 przestępstwa posiadania narkotyków. W obydwu przypadkach sprawcami byli nieletni uczniowie gimnazjum. Działania prewencyjne w postaci prelekcji i pogadanek w szkołach skutkują niskim współczynnikiem przestępczości wśród nieletnich. Jednocześnie prowadzone są ogólnopolicyjne programy prewencyjne, np. Bezpieczne Wakacje, Bezpieczna Droga do Szkoły, Bezpieczna Zima, Unikaj ZagroŜeń, a takŜe akcje Znicz, Pomiar, Trzeźwość, Bezdomni, Ochrona w trakcie których policjanci w ramach zadań do słuŜby dokonują zwiększonej kontroli pojazdów, trzeźwości kierowców, czy kontrolują miejsca zagroŜone. Podczas interwencji domowych, których w 2005 roku przeprowadzono ok. 120, w 13 przypadkach stwierdzono stosowanie przemocy, sporządzając na miejscu interwencji tzw. Niebieskie karty. W 10-ciu z tych przypadków wszczęto postępowanie karne o znęcanie się nad rodziną. 38 7. PROBLEMY UZALEśNIEŃ Polski model rozwiązywania problemów alkoholowych zakłada, iŜ większość kompetencji i środków finansowych jest zlokalizowanych na poziomie samorządów gmin, które na mocy ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi są podmiotem właściwym do rozwiązywania problemów alkoholowych w swoich społecznościach lokalnych. Zgodnie z Ustawą o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi wszystkie gminy w Polsce mają obowiązek prowadzić własną, wyznaczoną lokalnymi potrzebami i zasobami, politykę wobec alkoholu. Gmina Zielonki realizując gminny program zwraca uwagę równieŜ na problem przemocy domowej i wykluczenia społecznego przejawiając w tej sprawie podejście wspierające aktywne formy pomocy. Tworzy się programy pomocy psychologicznej i socjoterapeutycznej obejmujące takie działania jak zajęcia dla dzieci w świetlicach środowiskowych czy finansowanie wyjazdów terapeutycznych dla dzieci i młodzieŜy Na przełomie lat 2000–2005 do najwaŜniejszych problemów alkoholowych w Gminie Zielonki moŜna zaliczyć: • Samoniszczenie osób uzaleŜnionych od alkoholu. jest to około 300 osób, czyli około 2% całej populacji gminy. Aktualnie w lecznictwie odwykowym zarejestrowanych jest około 80 osób uzaleŜnionych. Znacznie wzrosła skuteczność terapii uzaleŜnienia od alkoholu, ale faktyczne moŜliwości skorzystania z nowoczesnej i skutecznej terapii ma tylko około 30% zarejestrowanych pacjentów - z powodu trudności z dojazdem i innych. Głównym utrudnieniem podjęcia terapii przez osoby uzaleŜnione, oprócz motywacji osobistych jest konieczność dojazdu do Krakowa. • Uszkodzenia zdrowia u dorosłych osób nadmiernie pijących. Znaczna część pacjentów leczących się w placówkach podstawowej i specjalistycznej opieki zdrowotnej (z powodu zaburzeń układu trawiennego, krąŜenia, neurologicznego, chorób płuc, nowotworów, urazów itd.) naduŜywa takŜe alkoholu - szacuje się, Ŝe dotyczy to ok. 800 osób. Stanowi to bardzo powaŜne obciąŜenie ekonomiczne dla rodzin, poniewaŜ leczenie tych pacjentów trwa dłuŜej i jest mniej efektywne. • Uszkodzenia rozwoju psychofizycznego pijącej młodzieŜy. Zdaniem ekspertów powaŜne szkody związane z piciem dzieci i młodzieŜy występują u około 10-15% populacji w wieku między 15 a 18 rokiem Ŝycia, ale rozmiary realnych zagroŜeń są znacznie wyŜsze. W ciągu ostatnich lat zwiększyła się ilość pijącej i upijającej się młodzieŜy, w szczególności dziewcząt oraz zmniejszyła ilość abstynentów. Polska młodzieŜ poddawana jest bardzo agresywnym, starannie przygotowanym i skutecznym oddziaływaniom promującym picie alkoholu. Badania rynkowe pokazują, Ŝe wzrost spoŜycia w populacji od 15 do 19 roku Ŝycia stanowi podstawowe źródło wysokich zysków przemysłu piwnego. Zwiększa się wprawdzie zakres szkolnych programów profilaktycznych. W 2005 roku w szkołach gminy Zielonki realizowany był szereg programów profilaktycznych, w których uczestniczyło ponad 600 uczniów i 35 rodziców. Działania te nie stanowią jeszcze wystarczająco skutecznej przeciwwagi dla ekspansji biznesu alkoholowego. Zbyt wolno rozwija się jeszcze tzw. profilaktyka rodzinna inicjowana programami szkolnymi. • Szkody występujące u członków rodzin z problemem alkoholowym. Występują one u około 1200 osób (dorosłych i dzieci) i obejmują przede wszystkim schorzenia psychosomatyczne i zaburzenia emocjonalne oraz demoralizację wywołane chronicznym stresem i przemocą. Programy pomocy rodzinom prowadzone są tylko w placówkach odwykowych na terenie Krakowa i obejmują bardzo niewiele dorosłych. W mnie Zielonki brak jest zorganizowanej profesjonalnie placówki odwykowej. Na terenie Gminy Zielonki około 50. dzieci alkoholików otrzymuje pomoc w świetlicach środowiskowych. 39 Często występującym zjawiskiem na terenie gminy jest sprzedaŜ alkoholu osobom nieletnim i nietrzeźwym. W ramach ogólnopolskiej kampanii „Alkohol- nieletnim dostęp wzbroniony” w 2005 roku przeprowadzono w Gminie Zielonki próbę badawczą „nieznany klient”, polegającą na sprawdzeniu gotowości sprzedawców do podania alkoholu osobie mającej ukończone 18 lat, a nie wyglądającej na pełnoletnią. Wyniki powyŜszej próby przedstawiają się następująco : • 77% sprzedawców sprzedało alkohol osobie wyglądającej na nieletnią. • 23% sprzedawców poprosiło o okazanie dowodu toŜsamości. 77% sprzedaw cy sprzedający alkohol osobie w yglądającej na nieletnią 23% sprzedaw cy którzy poprosili o okazanie dow odu toŜsamości 7.1. Przemoc domowa W Gminie Zielonki szacujemy, Ŝe w dwóch trzecich rodzin, w których występuje problem alkoholowy, stosowana jest przemoc domowa, w róŜnych jej odmianach. Szczególnie dzieci ponoszą ogromne szkody psychologiczne. DuŜym problemem jest ukrywanie, zarówno przez sprawców jak i ofiary, przemocy domowej głównie z powodu wstydu i strachu. Warto zastanowić się, dlaczego osoby doznające przemocy w rodzinie, nie szukają pomocy? Odpowiedzi dotyczą wielu aspektów: • • • • • lęk przed zemstą ze strony partnera, wstyd i upokorzenie, wyuczona bezradność, utrata wiary w pomoc, uzaleŜnienie materialne. Na terenie gminy Zielonki na problemy związane z uzaleŜnieniami wpływa się corocznie poprzez podejmowanie działań profilaktycznych. W roku 2005 następująco : Działanie Miejsce Ilość osób Gimnazjum Program profilaktyczny „sobą być, w Zielonkach około 100 dzieci dobrze Ŝyć” dla gimnazjalistów. i w Bibicach czasie ferii zimowych Zajęcia „Elementarz II„ SP w Korzkwi. SP w Zielonkach, SP w Woli Zachariasz. Kto prowadził Przeszkoleni nauczyciele i pedagodzy około 350 dzieci Pełnomocnik Program profilaktyczny „NOE” Sala gimnastyczna Program dotyczy problemu agresji w szkole w Bibicach wśród uczniów. około 250 dzieci (uczniowie Gimnazjum w Bibicach i Owczarach) Zespół profilaktyków „Otwarte szkoły” świetlica .Korzkiew. około 20 dzieci Absolwentka pedagogiki SP Korzkiew 40 około 35 dzieci Psycholog i absolwentka pedagogiki „Otwarte szkoły” świetlica -.Bibice SP Bibice około 20 dzieci Nauczyciele i studentka psychologii Zajęcia w czasie ferii zimowych Na Hali Sportowej w Zielonkach Hala sportowa około 20 osób Wolontariusze Spotkania indywidualne psychologa z dziećmi W szkołach, po uzgodnieniu z dyrekcją około 10 dzieci Psycholog Wyjazdowy obóz z programem terapeutycznym (raz w roku) Góry, morze około 35 dzieci z rodzin Trzy osoby (pedagodzy) z problemem opieki Zajęcia modelarskie Pracownia modelarska w SP w Woli Zachariaszowskiej około 20 dzieci Instruktor modelarstwa. Zajęcia z Woli Zachariaszowskiej Świetlice środowiskowe Budynki sołeckie w Garlicy Murowanej, Brzozówce i Bibicach około 50 dzieci Przeszkoleni realizatorzy zajęć, pedagodzy Szkoła dla rodziców. Temat: „Wychowanie bez poraŜki: met Gordona Szkoła w Zielonkach około 20 rodziców Psycholog i socjolog „Akademia rodziców” zajęcia w czasie spotkań z rodzicami Zielonki. Bibice około 200 osób (rodzice i dzieci) Psycholog Szkolenie dla pedagogów, rad pedagogicznych „narkotyki i prawo” Rozdano testery do wykrywania narkotyków Szkoły w Zielonkach, Rady pedagogiczne Woli Zachariaszowskiej szkół oraz w Bibicach „Otwarte szkoły” świetlica .Zielonki SP Zielonki Szkolenia : Specjalista ds. narkotyków pełnomocnik Pełnomocnik Zarządu Województwa i Stowarzyszenie Juwenes Punkt Konsultacyjny dla osób w kryzysie w Zielonkach. Prowadzi konsultacje i porady indywidualne Urząd Gminy Zielonki dla osób uzaleŜnionych od alkoholu, osób współuzaleŜnionych i ofiar przemocy. W 2005 roku udzielono 183 porady dla 38 osób 2 sprawy sądowe Psycholog i pełnomocnik Interwencje domowe 4 rodziny Psycholog i pełnomocnik LKS Zieleniczanka KS Bibiczanka, TS Węgrzce, GMKS Zielonki Trenerzy sportowi Szkolenia pełnomocnika Punkt Konsultacyjny : Inne: Współpraca z klubami sportowymi. Gmina Zielonki 41 W ramach Punktu Konsultacyjnego dla Osób w Kryzysie prowadzona jest procedura „niebieskiej karty” Na terenie gminy w 2005 roku zarejestrowano 16 „niebieskich kart”. PowyŜsza procedura realizowana jest poprzez następujące działania: • • • • • • • • Zwrócenie uwagi na sytuację ofiar przemocy w rodzinie. Ujednolicenie dokumentacji przebiegu zdarzenia. Wsparcie ofiar przemocy w rodzinie. Podjęcie stanowczych działań wobec sprawców przemocy w rodzinie. Tworzenie warunków do współdziałania właściwych instytucji. Gromadzenie dokumentacji potrzebnej w przypadku wkroczenia na drogę prawną. Monitorowanie zjawiska przemocy w rodzinie. Edukację pracowników właściwych instytucji pomagających ofiarom przemocy w rodzinie. 42 8. BEZDOMNOŚĆ. Bezdomność, z uwagi na krajową skalę zjawiska, jego złoŜone przyczyny oraz szczególnie dotkliwe społeczno-ekonomiczne skutki, jest kwestią społeczną o zasięgu i znaczeniu globalnym, mającą swoje specyficzne, regionalne i lokalne uwarunkowania. Przemiany społeczno-gospodarcze, konflikty rodzinne, bezrobocie oraz naduŜywanie alkoholu, to częste przyczyny powstawania bezdomności. Bezdomny według róŜnych ustaw to: • osoba nie zamieszkująca w lokalu mieszkalnym, w rozumieniu ustawy o pomocy społecznej i przepisów o ochronie praw lokatorów i mieszkaniowym zasobie gminy, • osoba nie zameldowana na pobyt stały, w rozumieniu przepisów o ewidencji ludności i dowodach osobistych. W gminie Zielonki obserwuje się marginalne zjawisko bezdomności. Jest to jednak problem ukryty, „niepubliczny”, który wymaga ciągłego monitorowania. Udzielenie pomocy osobom bezdomnym naleŜy do zadań własnych gminy. Schronienia udziela się w noclegowniach oraz innych domach o podobnym przeznaczeniu. W związku z tym, Ŝe na terenie Gminy Zielonki nie funkcjonuje Ŝadna taka placówka oraz brakuje mieszkań niskoczynszowych i socjalnych, osoby bezdomne kierowane są do schronisk na terenie Krakowa. 9. SYTUACJA MIESZKANIOWA. W skład mieszkaniowego zasobu Gminy Zielonki wchodzi 37 lokali mieszkalnych o łącznej powierzchni 1268 m2, zlokalizowanych w 6 budynkach. Wobec ustawowo nałoŜonych na gminę obowiązków zabezpieczenia lokali socjalnych oraz w celu sprostania przynajmniej w minimalnym stopniu oczekiwaniom społecznym w zakresie uzyskania własnego mieszkania, gmina przewiduje powiększenie swego zasobu mieszkaniowego poprzez: • • przejmowanie bądź nabywanie wyodrębnionych tanich lokali, adaptację istniejących poddaszy na lokale mieszkalne. Przeciętnie, rocznie składanych jest około 5 wniosków o najem mieszkania, które najczęściej uzasadniane są: • • • • brakiem samodzielnego mieszkania, nadmiernym zagęszczeniem w dotychczasowym lokalu, złym stanem technicznym obecnego lokalu, eksmisją sądową Powodami spraw sądowych o eksmisję są: • • • konflikty rodzinne, przemoc w rodzinie i alkoholizm, zaległości w opłatach mieszkaniowych. 43 II. ANALIZA WYNIKAJĄCA Z PRZEPROWADZONEJ DIAGNOZY PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH Dokument gminnej strategii rozwiązywania problemów społecznych opracowany został w oparciu o : • • • dane statystyczne opracowania przygotowane przez powołany zespół konsultacje społeczne Obecną rzeczywistość charakteryzuje występowanie róŜnego rodzaju problemów i kryzysów. Analiza społeczna obejmuje opis róŜnych zjawisk, sytuacji, przesłanek, które mogą stać się przyczyną trudnej sytuacji, w jakiej znaleźli się poszczególni mieszkańcy gminy Zielonki. W celu przybliŜenia rzeczywistego obrazu problemów społecznych poddano analizie zebrane informacje, które pozwalają uchwycić tendencje rosnące lub malejące w poszczególnych obszarach Ŝycia społecznego. Większość problemów z jakimi borykają się mieszkańcy gminy Zielonki uznawana jest za problemy społeczne, będące konsekwencjami zakłóceń organizacji Ŝycia zbiorowego. Przykładami są: ubóstwo, niepełnosprawność, długotrwała choroba, bezrobocie, uzaleŜnienia, niewydolność opiekuńczo – wychowawcza, niezaradność Ŝyciowa, starość, bezdomność. Problemy te wiąŜą się ze sobą, zachodzi między nimi często związek przyczynowo-skutkowy np. bezrobocie powoduje nie tylko utratę dochodów, ale równieŜ pogłębienie i nawarstwianie się innych problemów, takich jak: izolacja społeczna, uzaleŜnienia, bezradność itp. Brak środków materialnych i róŜnorodne problemy powodują, Ŝe duŜa liczba osób zgłasza się z prośbą o wsparcie do róŜnych instytucji. Obok form o charakterze finansowym lub usługowym, konieczne jest rozwijanie form pozamaterialnych takich jak: aktywizacja społeczna, rozwój samopomocy, wolontariatu, i rozwój instytucji wspierających. Celem wszystkich działań ma być zapobieganie marginalizacji i wyprowadzenia z trudnej sytuacji osób, rodzin i społeczności lokalnych oraz wyposaŜenia ich w narzędzia umoŜliwiające samodzielne radzenie sobie z pojawiającymi się problemami i potrzebami np. poprzez zapewnienie długotrwale bezrobotnym zatrudnienia w róŜnych formach takich jak: prace interwencyjne, roboty publiczne, prace społeczno –uŜyteczne, itp.. Konieczne jest tu wyrównywanie szans we wszystkich grupach społecznych. Problemy społeczne mają wielowymiarowy charakter i ich rozwiązanie wymaga systemowych rozstrzygnięć oraz zintegrowanej współpracy instytucjonalnej. NaleŜy dąŜyć do wypracowania wspólnych programów i współdziałania wszystkich podmiotów powołanych w celu rozwiązywania problemów społecznych. Niezbędne jest takŜe utworzenie infrastruktury socjalnej, bez której niemoŜliwa będzie realizacja załoŜonych celów strategii. 44 1. Analiza SWOT. Przy ustalaniu kierunków działań dokonano oceny zewnętrznych i wewnętrznych czynników określających sytuację bieŜącą i potencjał rozwojowy w kontekście przewidywanych szans i zagroŜeń występujących w otoczeniu, stosując analizę SWOT. MOCNE STRONY • • • • • • • • • • • • • • • Obszar metropolii krakowskiej i dogodne połączenia komunikacyjne Dobrze rozwinięta infrastruktura techniczna Dobra współpraca instytucji z samorządem gminnym w obszarze polityki społecznej Potencjał demograficzny – znaczna liczba osób w wieku produkcyjnym Profesjonalna kadra instytucji społecznych na terenie gminy Stała współpraca z instytucjami realizującymi zadania z zakresu polityki społecznej Działalność Środowiskowego Domu Samopomocy w Woli Zachariaszowskiej Istnienie świetlic środowiskowych Pozyskiwanie artykułów Ŝywnościowych ze środków unijnych Dobrze rozwinięta baza oświatowa Wspieranie organizacji pozarządowych przez samorząd w działaniach na rzecz społeczności lokalnej Dobrze rozwinięta sieć instytucji lekarza rodzinnego Funkcjonowanie Punktu Konsultacyjnego dla osób w kryzysie Lokalizacja Komisariatu Policji w Zielonkach Dobra współpraca z Kościołem w zakresie inicjatyw społecznych SŁABE STRONY • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • Brak mieszkań socjalnych i komunalnych Brak poprzecznej sieci komunikacji zbiorowej Bariery architektoniczne utrudniające funkcjonowanie ludzi niepełnosprawnych Ograniczone zasoby komunalne przydatne na cele społeczne Słabo rozwinięta sieć poradnictwa specjalistycznego (prawnik, konsultant, psycholog) Wzrastająca liczba ludzi ubogich Brak ośrodka wsparcia dziennego - świetlic socjoterapeutycznych, klubu seniora Brak grup wsparcia Wyuczona bezradność, roszczeniowość postaw Brak jadłodajni Bardzo słabo rozwinięta idea wolontariatu Zbyt mała ilość programów profilaktycznych i brak programów prozdrowotnych Brak gminnego koordynatora ds. profilaktyki zdrowotnej Niewystarczający dostęp do róŜnych form spędzania czasu wolnego dla dzieci i młodzieŜy Występowanie zjawiska bezradności i niewydolności wychowawczej rodzin Brak specjalistów w szkołach reedukator, psycholog Brak zaplecza do sporządzenia, wydawania i spoŜywania gorącego posiłku w szkołach Niewystarczająca współpraca Gabinetów Lekarzy Rodzinnych z Pełnomocnikiem ds. Rozwiązywania Problemów Alkoholowych Brak dostatecznego wyposaŜenia Komisariatu w środki techniczne (internet, radiowozy, fotoradar) Brak etatów specjalistów policyjnych 45 SZANSE • • • • • • • • • • • Silny i kompetentnie działający samorząd gminy MoŜliwość pozyskiwania środków zewnętrznych Wspólna praca specjalistów na rzecz przeciwdziałania niewydolności wychowawczej Istnienie systemu wsparcia dla osób i rodzin wymagających specjalistycznej pomocy Opieka i pomoc dzieciom i młodzieŜy świadczona przez świetlice socjoterapeutyczne Utworzenie Klubu lub Centrum Integracji Społecznej. Ograniczanie występowania na terenie gminy przestępczości i zjawiska demoralizacji nieletnich Rozwój działań prewencyjnych i profilaktycznych Poprawa relacji pomiędzy środowiskiem lokalnym a Policją Budowa infrastruktury do rekreacji i sportu (boiska, świetlice) Odpowiednia ilość środków finansowych na modernizację i wyposaŜenie obiektów komunalnych ZAGROśENIA • • • • • • • • • • • • • • Częste zmiany w przepisach prawnych RóŜnorodność interpretacji prawnych Długotrwałe uzaleŜnienia rodzin od pomocy społecznej Starzenie się społeczeństwa niekorzystne, trudno powstrzymywalne zmiany demograficzne Mała liczba organizacji na terenie gminy mogących się zaangaŜować w usuwanie problemów społecznych lub przyczyn ich powstawania Słabe zaangaŜowania się rodziców we współpracę pomiędzy szkołą a rodziną Niska świadomość społeczeństwa dotycząca zdrowego stylu Ŝycia Narastające wśród dzieci i młodzieŜy zjawisko demoralizacji (narkotyki, alkoholizm, przemoc) NiepoŜądany wpływ internetu, telewizji, gier komputerowych, filmów itp. na rozwój psychiki dzieci i młodzieŜy Osłabienie roli instytucji rodziny Wzrost liczby dzieci i młodzieŜy z dysfunkcjami rozwojowymi Brak systemowych rozwiązań problemów dotyczących róŜnorodnej patologii społecznej Zwiększające się zagroŜenie na drogach Wzrastająca liczba przestępczości 46 III. STRATEGIA ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH 1. MISJA STRATEGII GMINA ZIELONKI BEZPIECZNA, PRZYJAZNA I POMOCNA 2. GŁÓWNE CELE STRATEGICZNE Uwzględniając załoŜenia strategii na lata 2006 – 2015 sformułowano następujące cele strategiczne: 1. Poprawa stanu bezpieczeństwa na terenie gminy Zielonki. 2. Efektywne rozwiązywanie problemów alkoholowych, narkomanii i przemocy w rodzinie 3. UmoŜliwienie osobom i rodzinom przezwycięŜenie trudnych sytuacji Ŝyciowych. 4. Ograniczenie zjawiska marginalizacji społecznej osób bezrobotnych. 5. Poprawa warunków Ŝycia osób starszych i niepełnosprawnych. 6. Pomoc rodzinie dysfunkcyjnej. 7. Zabezpieczenie schronienia i mieszkań dla osób i rodzin w szczególnie trudnej sytuacji Ŝyciowej. 47 3. PLAN DZIAŁAŃ STRATEGICZNYCH NA LATA 2006-20015 . Obszar Problemowy : Bezpieczeństwo Główny Cel Strategiczny nr 1 : Poprawa stanu bezpieczeństwa na terenie gminy Zielonki. Cele szczegółowe: 1. Ograniczenie negatywnych zjawisk mających wpływ na młode pokolenie. 2. Zapewnienie skutecznego zabezpieczenia prewencyjnego w miejscach publicznych istotnych dla lokalnej społeczności z zastosowaniem „stref zerowej tolerancji” 3. Kształtowanie profesjonalnego wizerunku instytucji Policja-Policjant. Działanie Termin realizacji Źródło finansowania Zwiększenie ilości patroli prewencyjnych i operacyjnych w godzinach popołudniowych i wieczornych w miejscach najbardziej zagroŜonych przestępczością i wandalizmem na terenie gminy Zielonki od 2007r. Środki zewnętrzne BudŜet Gminy WdroŜenie programów mających na celu zmiany postaw ludności wobec niepokojących zjawisk społecznych Na bieŜąco Środki zewnętrzne BudŜet Gminy Zwiększenie efektywności rozpoznawania zjawisk patologicznych wśród dzieci i młodzieŜy Na bieŜąco Środki zewnętrzne Kształtowanie u dzieci i młodzieŜy nawyków bezpiecznych zachowań w róŜnych miejscach i sytuacjach poprzez prowadzenie prelekcji i pogadanek Na bieŜąco Środki zewnętrzne BudŜet Gminy Budowa społecznego zaufania poprzez zwiększenie zaangaŜowania dzielnicowych w Ŝyciu społecznym. Na bieŜąco Środki zewnętrzne BudŜet Gminy Realizator • KP mierniki wskaźniki • Ilość interwencji • Badanie opinii publicznej • Badanie opinii • KP publicznej • Samorząd Lokalny • Liczba wydanych • Pełnomocnik ulotek Wójta ds. RPA • Liczba wdroŜonych • CKPiR programów • KP • Pedagog Gminny • Liczba • Placówki przeprowadzonych Oświatowe postępowań • Pełnomocnik Wójta ds. RPA • KP • Liczba spotkań • Pedagog Gminny • Liczba • Placówki uczestników Oświatowe • Liczba wdroŜonych • Pełnomocnik programów Wójta ds. RPA • Badanie opinii publicznej • Ilość publikacji prasowych • KP • Ilość odwiedzin posesyjnych • Ilość imprez Odbiorcy: Mieszkańcy oraz osoby przebywające na terenie Gminy Zielonki. 48 Obszar Problemowy : UzaleŜnienia oraz przemoc w rodzinie Główny Cel Strategiczny nr 2 : Rozwiązywanie problemów alkoholowych, narkomanii i przemocy w rodzinie Celem jest zmniejszenie szkód wynikających z uŜywania alkoholu i innych narkotyków, stosowania przemocy w rodzinie oraz kształtowanie właściwych postaw społecznych. Cele szczegółowe: 1. Profesjonalna pomoc terapeutyczno – profilaktyczna. 2. Skuteczne przeciwdziałanie uzaleŜnieniom i przemocy w rodzinie. 3. Profilaktyka i promocja zdrowego stylu Ŝycia. Działanie Rozbudowanie oferty punktu konsultacyjno-terapeutycznego dla osób w kryzysie (pozyskanie drugiego, alternatywnego lokalu, psychologa, utworzenie grup wsparcia, stałe dyŜury prawnika) Stworzenie interdyscyplinarnego zespołu działającego w zakresie rozwiązywania problemów w sytuacjach zagraŜających osobom i rodzinom (alkoholizm, narkomania i przemoc w rodzinie). WdraŜanie i realizacja programów profilaktycznych (skierowanych do dzieci i młodzieŜy) w zakresie rozwiązywania problemów alkoholowych, przeciwdziałaniu narkomanii i przemocy w rodzinie Promowanie zdrowego stylu Ŝycia (realizacja programów profilaktycznych, opracowanie i wydawanie ulotek) Inicjowanie współpracy regionalnej w zakresie rozwiązywania problemów alkoholowych i narkomanii (organizacja konferencji, spotkań, itp.) Termin realizacji Źródło finansowania Realizator mierniki wskaźniki od 2006r. do 2015r. Środki z budŜetu gminy, Fundusze zewnętrzne • Pełnomocnik Wójta ds. RPA • GOPS • Placówki oświatowe • KP • Pozyskanie lokalu • Zatrudnienie specjalistów • Utworzenie grupy wsparcia • Liczba beneficjentów • Liczba udzielonych porad od 2006r. do 2015r. Środki z budŜetu gminy, Fundusze zewnętrzne • Pełnomocnik Wójta ds. RPA • GOPS • Placówki oświatowe • KP • Stworzenie zespołu • Ilość spotkań od 2006r. do 2015r. Środki z budŜetu gminy, Fundusze zewnętrzne • Pełnomocnik Wójta ds. RPA • GOPS • Placówki oświatowe • KP • Ilość wdroŜonych i zrealizowanych programów • Liczba uczestników • Wyniki ewaluacji od 2006r. do 2015r. Środki z budŜetu gminy, Fundusze zewnętrzne • Pełnomocnik Wójta ds. RPA • GOPS • Placówki oświatowe od 2006r. do 2015r. Środki z budŜetu gminy, Fundusze zewnętrzne • Pełnomocnik Wójta ds. RPA • Ilość wdroŜonych i zrealizowanych programów • Liczba uczestników • Rodzaj i ilość opracowanych i wydanych materiałów • Ilość zorganizowanych konferencji i spotkań • Liczba zaangaŜowanych instytucji 49 Ułatwianie dostępu do wypoczynku i rekreacji dzieciom z rodzin w których występuje problem alkoholowy, przemoc domowa na bieŜąco Środki z budŜetu gminy, Fundusze zewnętrzne • Pełnomocnik Wójta ds. RPA • GOPS • Placówki oświatowe • Ilość zorganizowanych imprez • Ilość zorganizowanych wyjazdów kolonijnych • Liczba uczestników Odbiorcy: Osoby i rodziny mieszkające na terenie Gminy Zielonki bez względu na posiadany status społeczny i materialny. 50 Obszar Problemowy : Osoby i rodziny o niskich dochodach. Główny Cel Strategiczny nr 3 : UmoŜliwienie osobom i rodzinom przezwycięŜenie trudnych sytuacji Ŝyciowych Celem działań jest umoŜliwienie osobom i rodzinom przezwycięŜenie trudnych sytuacji Ŝyciowych (finansowych, zawodowych, rodzinnych, wychowawczych, zdrowotnych itp.). Cele szczegółowe: 1. Rozwijanie oferty świadczeń dla osób i rodzin ubogich 2. UmoŜliwienie osobom i rodzinom o niskich dochodach pełnego udziału w Ŝyciu społecznym Działanie Termin realizacji Źródło finansowania Realizator mierniki wskaźniki od 2006 r. • GOPS Środki z budŜetu • Gmina państwa • Organizacje gminne pozarządowe dotacja celowa • Sponsorzy • Wolontariat Pomoc finansowa wynikająca z ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz o zaliczce alimentacyjnej od 2006 r. Środki z budŜetu • GOPS państwa • Gmina gminne Pomoc finansowa wynikająca z ustawy o dodatkach mieszkaniowych. Od 2006 r. Środki z budŜetu • GOPS gminy • Gmina od 2006 r. • GOPS • GZEAS • Liczba i rodzaj świadczonych usług • Gmina Środki z budŜetu • liczba • Placówki państwa świadczeniobiorców Edukacyjne gminne • wartość udzielonej • Zespoły/ Grupy pomocy Charytatywne przy parafiach od 2006 r. Bez nakładowo Organizowanie akcji wspierających osoby i rodziny ubogie itp. mikołaj, spotkanie wigilijne, pozyskiwanie i wydawanie artykułów Ŝywnościowych uzyskanych ze środków unijnych, itd. od 2006 r. • GOPS • ŚDS Środki z budŜetu • Gmina gminy • Pełnomocnik sponsorzy Wójta ds. RPA fundusze • Stowarzyszenia pomocowe • Sponsorzy • CKPiR Praca socjalna (np. porady, rozmowy, kontrakt socjalny, poradnictwo prawne ds.)– aktywizacja społeczności lokalnej od 2006 r. Bez nakładowo Pomoc w formie finansowej, usługowej i w naturze wynikająca z ustawy o pomocy społecznej Pomoc wynikająca z programów rządowych i lokalnych np. pomoc w formie posiłku stworzenie zaplecza do sporządzania, wydawania i spoŜywania gorącego posiłku w szkołach Pomoc w formie opieki zdrowotnej wynikająca z ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (bezgotówkowa pomoc w formie okresowej bezpłatnej opieki zdrowotnej) • Gmina • GOPS • GOPS • Liczba i rodzaj świadczonych usług • liczba świadczeniobiorców • wartość udzielonej pomocy • liczba świadczeniobiorców • wartość udzielonej pomocy • liczba świadczeniobiorców • wartość udzielonej pomocy • liczba świadczeniobiorców • Liczba zorganizowanych akcji, • liczba świadczeniobiorców, • ilość i jakość pozyskanych artykułów Ŝywnościowych • Liczba udzielonych porad 51 Rozwój wolontariatu (promowanie idei wolontariatu, pozyskiwanie i szkolenie wolontariuszy) Współpraca z organizacjami pozarządowymi i wolontariatem na rzecz poprawy sytuacji materialnej społeczności lokalnej Zapewnienie noclegu osobom bezdomnym od 2007r. • GOPS Środki z budŜetu • Pełnomocnik gminy, Fundusze Wójta ds. RPA zewnętrzne • Placówki edukacyjne od 2006 r. do 2015 r. Darowizny Sponsorzy Środki własne Fundusze zewnętrzne od 2006r. Środki z budŜetu • Gmina gminy • GOPS • Instytucje i organizacje zainteresowane • Ilość wolontariuszy • Ilość akcji promowania • Liczba zaangaŜowanych instytucji i wolontariuszy • Liczba świadczeniobiorców • Liczba świadczeniobiorców Odbiorcy: Osoby i rodziny o niskich dochodach, które samodzielnie nie radzą sobie z rozwiązaniem problemów. 52 Obszar Problemowy : Osoby bezrobotne i ich rodziny Główny Cel Strategiczny nr 4 : Ograniczenie zjawiska marginalizacji społecznej osób bezrobotnych. Celem działań jest poprawienie istniejących i wprowadzenie nowych form pomocy, aby zwalczyć negatywne skutki istniejących problemów i mobilizowania ludzi do działania oraz zapobieganie marginalizacji osób i rodzin poprzez wyrównywanie szans zagroŜonych środowisk oraz włączenie ich w Ŝycie społeczne. Cele szczegółowe: 1. Aktywizacja społeczna i zawodowa osób i rodzin wykluczonych społecznie lub zagroŜonych takim wykluczeniem 2. Przeciwdziałanie marginalizacji osób bezrobotnych i ich rodzin 3. Zapobieganie uzaleŜnieniu bezrobotnych świadczeniobiorców od instytucji pomocy społecznej. Działanie Współpraca z instytucjami i organizacjami pozarządowymi działającymi na rzecz rozwiązywania problemu bezrobocia poprzez udział w lokalnych, rządowych i unijnych programach dotyczących aktywizacji i reorientacji zawodowej (organizowanie szkoleń dla bezrobotnych, przekwalifikowanie itp.) Zatrudnienia bezrobotnych w ramach aktywnych form, przeciwdziałania bezrobociu (roboty publiczne, prace interwencyjne, prace społecznie uŜyteczne, staŜe, przygotowanie zawodowe itp.) Pomoc materialna dla bezrobotnych i ich rodzin (np. pomoc na usamodzielnienie gospodarcze) Termin realizacji Źródło finansowania od 2006 r. do 2015 r. Środki z budŜetu państwa gminy fundusze zewnętrzne • Gmina • GOPS • UP • Liczba zrealizowanych projektów, szkoleń • Liczba beneficjentów od 2006 r. do 2015 r. Środki z budŜetu gminy fundusz pracy • Gmina • GOPS • UP • Liczba beneficjentów od 2006r. do 2015 r. Utworzenie klubu lub centrum integracji społecznej od 2008r. do 2015r. Wspieranie bezrobotnych w poszukiwaniu pracy (np. działalność informacyjna o aktualnych ofertach pracy, moŜliwościach pomocowych itp.) od 2006r. Środki z budŜetu państwa gminy Środki z budŜetu państwa, gminy, fundusze zewnętrzne beznakładowo Realizator • GOPS • UP mierniki wskaźniki • Liczba i rodzaj świadczonych usług • Gmina • GOPS • UP • Ościenne gminy • Powstanie klubu lub centrum • GOPS • UP • Rodzaj oraz ilość udzielanych informacji Odbiorcy: • Osoby bezrobotne i członkowie ich rodzin 53 Obszar Problemowy : Starość i niepełnosprawność Główny Cel Strategiczny nr 5 : Poprawa warunków Ŝycia osób starszych i niepełnosprawnych. Celem działania jest tworzenie warunków godnego i aktywnego uczestnictwa w Ŝyciu społecznym osobom w wieku poprodukcyjnym oraz osobom niepełnosprawnym Cele szczegółowe: 1. 2. 3. 4. UmoŜliwienie osobom starszym aktywnego uczestnictwa w Ŝyciu społecznym Zapewnienie osobom potrzebującym odpowiednich form wsparcia i opieki Przeciwdziałanie izolacji i wykluczeniu społecznemu ludzi niepełnosprawnych Likwidacja barier architektonicznych Działanie Prowadzenie usług opiekuńczych dla osób, które z powodu wieku, choroby lub innych przyczyn wymagają pomocy innych osób oraz rozszerzenie usług w formie: o pomocy sąsiedzkiej, o wolontariatu o utworzeniu Domu Dziennego Pobytu dla osób starszych Termin realizacji Źródło finansowania Realizator mierniki wskaźniki • GOPS • ŚDS • Gmina • PCPR • DPS • Stowarzyszenia • Liczba oraz rodzaj świadczonych usług • Liczba świadczeniobiorców • Utworzenie Domu Dziennego Pobytu Na bieŜąco Środki z budŜetu gminy, państwa Powstawanie nowych oraz rozwój juŜ działających ośrodków wsparcia (np. środowiskowych domów samopomocy i warsztatów terapii zajęciowej) od 2007 Środki z budŜetu gminy, PFRON, fundusze zewnętrzne • Gmina • GOPS • ŚDS • Stowarzyszenia • Utworzenie warsztatów terapii zajęciowej • Liczba beneficjentów • Ilość dodatkowych pozyskanych miejsc Utworzenie „Klubów Seniora” aktywizacja osób w wieku poprodukcyjnym od 2008 r. do 2015 r. Środki z budŜetu gminy, fundusze zewnętrzne • Gmina • GOPS • ŚDS • Stowarzyszenia • Utworzenie klubu seniora Świadczenie usług rehabilitacyjnych w ramach kontraktu NFOZ przy istniejących placówkach zdrowia od 2008 do 2015 Fundusze z NFOZ • Placówki SłuŜby Zdrowia • Ilość gabinetów rehabilitacyjnych na bieŜąco Środki z budŜetu gminy, fundusze zewnętrzne • GOPS • ŚDS • UP • Liczba zrealizowanych projektów • Liczba pozyskanych miejsc pracy na bieŜąco Środki z budŜetu gminy Fundusze zewnętrzne • GOPS • Prasa Lokalna • BIP • Ilość zorganizowanych imprez Środki z budŜetu gminy • Referat Organizacyjno Prawny UG • Rada Gminy • Utworzenie gminnego funduszu grantowego Pozyskiwanie miejsc pracy dla osób niepełnosprawnych (np. kampania informacyjna skierowana do pracodawców) Organizowanie integracyjnych imprez okolicznościowych i kulturalnych Wspieranie rozwoju organizacji pozarządowych i utworzenie gminnego funduszu grantowego na realizację zadań na rzecz osób niepełnosprawnych i starszych od 2007 r. 54 Likwidacja barier architektonicznych w obiektach uŜyteczności publicznej (windy, podjazdy, szerokie przejścia i drzwi, dostosowane WC itp.) Budowa infrastruktury drogowej przyjaznej niepełnosprawnym (chodniki, przejścia dla pieszych z sygnalizacją) Od 2006 r. Od 2006 r. Gmina Instytucje UŜyteczności Publicznej, PFRON, Dotacje z programów rządowych • Gmina • Instytucje UŜyteczności Publicznej • Liczba zrealizowanych projektów Zarządcy dróg, Fundusze zewnętrzne • Zarządcy dróg • Gmina • Liczba zrealizowanych projektów Informowanie o moŜliwościach likwidacji barier architektonicznych w miejscu zamieszkania na bieŜąco PFRON, PCPR Budowa dla osób niepełnosprawnych miejsc parkingowych zlokalizowanych blisko obiektów uŜyteczności publicznej Od 2006 Zarządcy terenów • GOPS • Gmina • Gmina • Instytucje, • Przedsiębiorcy • Ilość beneficjentów którzy usunęli bariery architektoniczne w miejscu zamieszkania • Ilość zrealizowanych projektów Odbiorcy: Osoby starsze oraz niepełnosprawne a takŜe członkowie ich rodzin. 55 Obszar Problemowy : Rodzina z problemami opiekuńczo-wychowawczymi Główny Cel Strategiczny nr 6 : Pomoc rodzinie dysfunkcyjnej. Celem jest właściwe funkcjonowanie społeczne rodzin oraz zapewnienie prawidłowego rozwoju dzieciom i młodzieŜy. Cele szczegółowe: 1. Pomoc rodzinom niewydolnym wychowawczo w przezwycięŜaniu problemów opiekuńczowychowawczych 2. Zapewnienie opieki i wychowania dzieciom pozbawionym częściowo lub całkowicie opieki rodziców 3. Działania zmierzające do rozwiązywania sytuacji kryzysowej w rodzinie dysfunkcyjnej poprzez objęcie opieką psychologiczną, pedagogiczną i instytucjonalną. 4. Organizowanie i prowadzenie róŜnych form pomocy psychologiczno-pedagogicznej dla uczniów z dysfunkcjami rozwojowymi i ich rodziców. 5. Wzmacnianie pozycji rodziny i dziecka w środowisku lokalnym Działanie Zintensyfikowanie i rozwój form pracy socjalnej ze szczególnym uwzględnieniem dzieci ze środowisk z problemami opiekuńczo-wychowawczymi. Rozwój sieci świetlic środowiskowych oraz utworzenie świetlic socjoterapeutycznych i młodzieŜowych klubów Tworzenie i rozwój placówek edukacyjno – kulturalnych dla dzieci i młodzieŜy, m.in. zwiększenie dostępności bazy juŜ istniejącej, organizacja czasu wolnego (miejsca zabaw, boiska, kluby, zajęcia pozalekcyjne itp.) tworzenie nowych obiektów. Inicjowanie i rozwój róŜnych form integracji rodzin – wspieranie wypoczynku rodzinnego, organizowanie imprez integracyjnych i kulturalnych, festynów, spartakiad we współpracy z organizacjami pozarządowymi. Termin realizacji na bieŜąco na bieŜąco Źródło finansowania Bez nakładowo Środki z budŜetu gminy, fundusze zewnętrzne Od 2007 r. Środki z budŜetu gminy, fundusze zewnętrzne na bieŜąco Środki z budŜetu gminy, fundusze zewnętrzne Realizator mierniki wskaźniki • GOPS • Pełnomocnik Wójta ds. RPA • Placówki • Ilość udzielonych oświatowe porad • Wolontariusze • Organizacje pozarządowe • Pełnomocnik Wójta • Liczba dodatkowo utworzonych ds. RPA świetlic • Parafie środowiskowych • Sołectwa • Utworzenie • Organizacje świetlicy pozarządowe socjoterapeutycznej • GOPS oraz klubu • Gmina • Pełnomocnik Wójta • Ilość ds. RPA zrealizowanych • Parafie projektów • Sołectwa • Badanie opinii • Organizacje publicznej pozarządowe • GOPS • Gmina • Pełnomocnik Wójta ds. RPA • Parafie • Liczba • Sołectwa zorganizowanych imprez • Organizacje pozarządowe • GOPS • CKPiR 56 na bieŜąco Środki z budŜetu gminy, fundusze zewnętrzne • Placówki oświatowe • GZEAS • Liczba • Pełnomocnik Wójta zatrudnionych ds. RPA specjalistów • Organizacje pozarządowe • GOPS Tworzenie i wdraŜanie programów na rzecz dziecka i rodziny. na bieŜąco Środki z budŜetu gminy, fundusze zewnętrzne • Placówki oświatowe • GZEAS • Ilość zrealizowanych programów Utworzenie gminnego funduszu stypendialnego na realizację zadań na rzecz dzieci uzdolnionych na bieŜąco Środki z budŜetu gminy • Referat Organizacyjno Prawny UG • Utworzenie gminnego funduszu grantowego Rozszerzenie opieki pedagogicznej, logopedycznej, psychologicznej, reedukacyjnej, itp. Odbiorcy : Dzieci, młodzieŜ oraz rodzice 57 Obszar Problemowy : bezdomność i mieszkalnictwo Główny Cel Strategiczny nr 7 : Zabezpieczenie schronienia i mieszkań dla osób i rodzin w szczególnie trudnej sytuacji Ŝyciowej. Cele szczegółowe: 1. 2. 3. 4. Przeciwdziałanie zjawisku bezdomności. Zaspokajania potrzeb mieszkaniowych ludności. Zabezpieczenie lokalowe dla rodzin najuboŜszych i dla osób bezdomnych. Poprawa warunków mieszkaniowych dla najbardziej potrzebujących rodzin i osób o najniŜszych dochodach, znajdujących się w trudnych sytuacjach. Działanie Termin realizacji Tworzenie lokali mieszkalnych (w tym lokali socjalnych) poprzez budowanie nowych i pozyskiwanie istniejących Od 2007 obiektów i ich adaptacja na lokale mieszkalne Wydzielenie z istniejącego zasobu mieszkaniowego gminy części mieszkań z przeznaczeniem na wynajem jako lokale socjalne. AngaŜowanie do prac adaptacyjnych najemców, którzy nie dysponują własnymi środkami finansowymi, ale wyraŜają chęć do pracy cele poprawy warunków mieszkaniowych. Pomoc rodzinom najuboŜszym, zagroŜonym zaległościami w opłacaniu naleŜności czynszowych (rozłoŜenie na raty, częściowe lub całkowite umorzenie czynszu, odpracowanie itp.) Tworzenie mieszkań rezerwowych w miarę potrzeb dla osób poszkodowanych w zdarzeniach losowych Pomoc prawna rodzinom i osobom zagroŜonym eksmisją (opinie prawne, pisanie wniosków, odwołań, pism itp.) Zapewnienie lokalu mieszkalnego dla osób którzy utracili lokal mieszkalny w wyniku eksmisji (przy wyroku wskazującym gminę jako podmiot zapewniający lokal) Źródło finansowania Realizator mierniki wskaźniki Środki z budŜetu • Gmina gminy Fundusze • GOPS zewnętrzne Środki własne zainteresowanych • Liczba mieszkań Od 2006 Środki z budŜetu gminy • Liczba wydzielonych mieszkań Od 2007 Środki z budŜetu Gminy, Dotacje z programów Od 2006 • Gmina • GOPS • Gmina • Liczba beneficjentów BudŜet gminy • Gmina • Liczba beneficjentów Od 2006 BudŜet gminy • Gmina na bieŜąco BudŜet gminy na bieŜąco BudŜet gminy • Gmina • GOPS • Wolontariat • Gmina • Liczba mieszkań • Ilość porad • Liczba beneficjentów Odbiorcy: Osoby i rodziny o niskich dochodach, które nie radzą sobie z rozwiązaniem problemów mieszkaniowych 58 4. Finansowanie Plan działań strategicznych na lata 2006 - 2015 zawiera informację o załoŜonych źródłach finansowania, które ze względu na długoletni okres realizacji poszczególnych zadań mogą ulec zmianie. Określenie rzeczywistego sposobu pozyskiwania pieniędzy będzie następowało w trakcie opracowywania corocznych planów budŜetu. RównieŜ pozyskiwanie środków finansowych z innych źródeł takich jak: budŜet państwa, środki unijne, środki zewnętrzne, PFRON, sponsoring itp., będzie zaleŜne od przyszłej sytuacji społeczno - politycznej, a ich wielkość nie moŜna obecnie jednoznacznie określić. IV. MONITORING I WDRAśANIE STRATEGII. Strategia rozwiązywania problemów jest niezbędnym elementem w zakresie rozwoju polityki społecznej. Sam dokument nie jest jednak receptą na sukces. Aby strategia mogła przynieść zaplanowane efekty, konieczne jest jej monitorowanie i analizowanie jej przebiegu. Długoterminowy charakter planowania strategicznego wymaga stałego śledzenia zmian legislacyjnych, ekonomiczno – gospodarczych oraz społecznych. Monitorowanie wymaga udziału wszystkich podmiotów odpowiedzialnych za realizację zadań zawartych w Strategii. Podstawą skutecznego wdroŜenia strategii jest analiza systemu informacji o zjawiskach i procesach społeczno gospodarczych zachodzących na terenie gminy. Inicjując działania mające osiągnąć wytyczone w strategii cele, naleŜy systematycznie gromadzić informacje o efektach ich realizacji i skuteczności zastosowanych instrumentów. Głównymi obszarami monitorowania i ewaluacji strategii są wyznaczone cele. Monitoring wybranych zadań, będzie dokonywany cyklicznie i prezentowany Wójtowi Gminy. 1. Zasady i wskaźniki monitorowania strategii Monitoring strategii obejmował będzie następujące działania: • systematyczne zbieranie danych liczbowych oraz informacji dotyczących realizacji celów strategicznych, • prowadzenie analiz porównawczych i tematycznych, ukazujących stopień realizacji strategii w głównych dziedzinach Ŝycia społeczno-gospodarczego, • ocenę osiągniętych rezultatów oraz określenie stopnia wykonania przyjętych celów i działań, ocenę rozbieŜności pomiędzy przyjętymi celami i działaniami a osiągniętymi rezultatami, • analizę przyczyn rozbieŜności oraz identyfikację obszarów wymagających podjęcia działań interwencyjnych, • planowanie zmian w strategii oraz wdroŜenie przyjętych działań. BieŜące działania podejmowane w ramach monitoringu strategii dadzą obraz postępu w realizacji poszczególnych przedsięwzięć. Natomiast w perspektywie długofalowej monitoring umoŜliwi obserwację dynamiki realizacji celów oraz zmian strukturalnych. Aby zapewnić moŜliwości oceny poziomu realizacji celów strategicznych wyznaczono mierniki oraz wskaźniki, których osiągnięcie będzie konsekwencją realizacji poszczególnych celów i działań strategicznych. Efekty tych działań mogą nie być ze sobą powiązane bezpośrednio 59 i dotyczyć szerszej perspektywy czasowej. Wyznaczone mierniki to najczęściej wskaźniki ilościowe, ukazujące takŜe dynamikę i strukturę zjawisk. Jednak dla prowadzenia pełnego monitoringu, w przypadku działań, które nie poddają się bezpośredniemu określeniu liczbowemu, podano wskaźniki jakościowe (np. badanie opinii publicznej). Przygotowany dobór wskaźników zapewniał będzie sprawne prowadzenie monitoringu strategii oraz analiz porównawczych i tematycznych dostarczających rzetelnych informacji o rozwoju gminy. V. WNIOSKI I UWAGI KOŃCOWE Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych jest dokumentem długofalowym, którego celem są działania polegające na poprawie jakości Ŝycia mieszkańców gminy Zielonki poprzez inwestycje w kapitał ludzki, edukację, ochronę zdrowia, poprawę sytuacji materialnej osób i rodzin, bezpieczeństwa, rynku zatrudnienia oraz łatwiejszego dostępu do mieszkań socjalnych. Istotne znaczenie w realizacji strategii mają partnerzy społeczni wszystkich szczebli organizacji Ŝycia społecznego (wolontariusze, organizacje non-profit, grupy samopomocy, rodziny itp.) Dlatego teŜ czas realizacji strategii określa się do 2015 roku, aby nie tylko zrealizować cele, ale takŜe wyzwolić pewną aktywność środowisk lokalnych na rzecz rozwiązywania waŜnych dla gminy problemów społecznych. Samopomoc i samoorganizacja mieszkańców jest często bardziej skuteczna niŜ interwencja instytucji publicznych, a osiągane cele mogą być bardziej efektywne. Strategia nie wyczerpuje wszystkich działań, które moŜna by jeszcze było uwzględnić w dokumencie, a dokonano tylko wyboru najpilniejszych i najwaŜniejszych. Za kryterium wyboru przemawiały praktyczne moŜliwości realizacji działań, zorientowanych przede wszystkim na przeciwdziałaniu i łagodzeniu negatywnych skutków problemów. 60 SŁOWNICZEK UśYTYCH W DOKUMENCIE SKRÓTÓW: BIP CKPiR DPS GOPS GUS GZEAS KP NZOZ OSP PCPR PFRON PS RG RPA SP ŚDS UG UP USC – – – – – – – – – – – – – – – – – – – Biuletyn Informacji Publicznej Centrum Kultury, Promocji i Rekreacji Dom Pomocy Społecznej Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej Główny Urząd Statystyczny Gminny Zespół Ekonomiczno - Administracyjny Szkół Komisariat Policji Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Ochotnicza StraŜ PoŜarna Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych Przedszkole Samorządowe Rada Gminy Rozwiązywania Problemów Alkoholowych Szkoła Podstawowa Środowiskowy Dom Samopomocy Urząd Gminy Urząd Pracy Urząd Stanu Cywilnego 61