Opinia w sprawie projektu budżetu państwa na rok 2005 – część 11

Opinia w sprawie projektu budżetu państwa na rok 2005 – część 11

8
BSiE
Dr Teresa Augustyniak-Górna
Informacja BSiE nr 1093
Opinia w sprawie projektu budżetu państwa na rok 2005 –
część 11 – Krajowe Biuro Wyborcze
Przedłożony projekt budżetu państwa na rok 2005 w części 11 – Krajowe Biuro Wyborcze nie budzi zastrzeżeń, gdyż:
– dochody zostały zaplanowane w zasadzie w sposób prawidłowy, choć warto podjąć
próbę ustalenia, czy istnieją jakieś prawidłowości w rozmiarach zwracanych przez jednostki
samorządu terytorialnego niewykorzystanych dotacji celowych w latach wyborczych
i następujących bezpośrednio po nich. Wynik tych dociekań może być jednak różny,
– wydatki zaplanowano w sposób racjonalny, oszczędnie, odpowiednio do zadań ciążących na KBW i z dużą dyscypliną finansową. W przyszłości warto jednak rozważyć, czy
w roku wyborczym zasadne jest planowanie środków finansowych na wydatki wyborcze w
rezerwie celowej, co uzależnia ich wykorzystanie od decyzji Ministra Finansów w sprawie
rozdysponowania rezerwy, czy raczej winno się je planować bezpośrednio w części 11, co
prawdopodobnie usprawniłoby proces ich wydatkowania,
– objaśnienia do projektu budżetu przygotowano w sposób jasny i bardzo starannie. Mają
one charakter wzorcowy.
I. Dochody
Dochody części 11 – Krajowe Biuro Wyborcze zostały zaplanowane na rok 2005
w kwocie 2 tys. zł, co stanowi zaledwie 3,1% przewidywanego wykonania roku 2004 (64
tys. zł). Tak duże dysproporcje między wielkościami tych dochodów wynikają w pewnym
stopniu z charakteru dochodów.
Część dochodów osiągniętych w roku 2004 pochodziła, według informacji zawartej
w objaśnieniach do projektu budżetu, ze zwrotów niewykorzystanych przez gminy i starostwa
powiatowe dotacji przyznanych przez Krajowe Biuro Wyborcze na przygotowanie i przeprowadzenie referendum akcesyjnego do Unii Europejskiej, wyborów uzupełniających do Senatu
i wyborów w toku kadencji do organów samorządu terytorialnego. Nie są to więc dochody
regularne, osiągane co roku, a ich wysokość zależy m.in. od działań podmiotów dotowanych,
na które KBW na co najwyżej wpływ pośredni. Wydaje się jednak, że warto podjąć działania
w celu ustalenia, na podstawie dotychczasowych doświadczeń, czy nie rysują się jakieś prawidłowości w rozmiarach zwrotów niewykorzystanych dotacji w latach wyborczych i roku
bezpośrednio po nich następnym. Być może można oszacować, iż określony % dotacji pozostaje regularnie niewykorzystany i w związku z tym podlega, z różnych powodów, zwrotowi.
Wynik tych ustaleń może być jednak różny. Niemniej rok 2005 będzie rokiem wyborczym
(wybory parlamentarne, wybory prezydenckie i – być może – referendum w sprawie konstytucji UE) i zjawisko zwrotu niewykorzystanych dotacji może wystąpić z dużym nasileniem,
co może znaleźć odzwierciedlenie w wykonaniu poważnie większych dochodów niż planowane.
Istotna część dochodów roku 2004 wpłynęła z tytułu sprzedaży wyeksploatowanego samochodu osobowego. W wydatkach KBW na rok 2005 nie planuje się zakupu nowych środków transportowych, a więc w tym roku nie należy oczekiwać dochodów tego rodzaju.
BSiE
9
II. Wydatki
1. Środki finansowe przeznaczone na wydatki KBW w roku 2005 zaplanowano, wzorem
lat minionych, dwojako: w wydatkach części 11 – na stałe zadania KBW w wysokości 35.961
tys. zł, w tym 6.060 tys. na dotacje dla gmin na zadania zlecone, 3.712 tys. zł na świadczenia
na rzecz osób fizycznych, 25.899 tys. zł na wydatki bieżące i 290 tys. zł na wydatki majątkowe oraz w rezerwie celowej – na finansowanie przez Krajowe Biuro Wyborcze ustawowo
określonych zadań dotyczących wyborów i referendów (poz. 25) w wysokości 229.360 tys. zł,
w tym 225.392 tys. na wydatki bieżące i 3.968 tys. zł na wydatki majątkowe, które mają być
przeznaczone na przygotowanie i przeprowadzenie różnych wyborów przypadających w roku
2005.
Praktyka planowania rezerwy celowej, w której ujmuje się środki na finansowanie wyborów, które z pewnością będą przeprowadzone w roku budżetowym, ma miejsce od dawna.
Mimo to wydaje się, że nie znajduje ona dostatecznego uzasadnienia. Powoduje, że uruchomienie środków na cele wyborcze jest uzależnione od uprzedniej decyzji Ministra Finansów
w sprawie rozdysponowania rezerwy, co może opóźniać ich wydatkowanie. Nadto, zgodnie
z art. 66 ust. 2 pkt 2 ustawy o finansach publicznych, rezerwy celowe mogą być tworzone
w budżecie państwa na wydatki, których szczegółowy podział na pozycje klasyfikacji budżetowej nie może być dokonany w okresie opracowywania projektu budżetu. Muszą zatem istnieć obiektywne przyczyny, które uniemożliwiają szczegółowy podział środków w okresie
planowania budżetowego, np. niepewność co do tego, czy wybory na pewno odbędą się w
danym roku. Bardziej racjonalne wydaje się planowanie w roku wyborczym środków przeznaczonych na przygotowanie i przeprowadzenie wyborów w wydatkach części 11. Usprawniłoby to najprawdopodobniej proces dokonywania tych wydatków. Rezerwę powinno się
natomiast tworzyć w tych przypadkach, gdy przeprowadzenie wyborów nie jest pewne, choć
jest prawdopodobne (np. referendum w sprawie konstytucji UE w roku 2005). Rozdysponowywanie rezerw celowych w ciągu roku budżetowego powoduje daleko idące dysproporcje
między wydatkami planowanymi w części 11 a ich wykonaniem.
2. Wydatki ujęte w części 11 na rok 2005 zaplanowano w wysokości 35.961 tys. zł, co
stanowi 30,7% przewidywanego wykonania wydatków roku 2004. Jeśli jednak wydatki
te odnieść do wydatków ujętych w ustawie budżetowej na rok 2004 (35.348 tys. zł) to
wydatki planowane na rok 2005 wynoszą 101,7% wydatków planowanych na rok 2004.
Stałe wydatki KBW, ujmowane w części 11, rosną zatem w tempie wolniejszym niż inflacja, którą zakłada się na rok 2005 w wysokości 103% (art. 25 projektu ustawy budżetowej
na rok 2005). Rosną one także wolniej niż wydatki budżetowe ogółem (wzrost nominalny o
4,4% a realny o 1,4%). Świadczy to o odpowiedzialnym planowaniu budżetowym dysponenta
tej części budżetowej, mimo iż należy on do tej grupy dysponentów, których wydatki są ujmowane w projekcie budżetu państwa w wielkościach określonych przez samych dysponentów (nie ulegają obniżeniu w wyniku rokowań budżetowych lub rozstrzygnięć dokonanych
przez Radę Ministrów).
3. Planowane na rok 2005 stałe wydatki KBW pozostają w ścisłym związku z jego zadaniami. W zadaniach tych w roku 2005 nie przewiduje się istotnych zmian. Dlatego też
wzrost wydatków KBW wynika głównie ze wzrostu inflacji.
4. Analiza struktury wydatków planowanych w części 11 pozwala stwierdzić, że podobnie jak w latach minionych, zasadniczą pozycję stanowią wydatki na wynagrodzenia. Rosną one, w porównaniu do roku 2004, w wysokości 103,7%. Wzrost ten wynika ze wzrostu
średniorocznego wskaźnika wzrostu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej (wskaźnik ten wynosi 103% – art. 16 ust. 1 pkt 3 projektu ustawy budżetowej na rok 2005) oraz częściowo ze wzrostu zatrudnienia o 1 etat – do obsługi wprowadzonego przez Ministerstwo Fi-
10
BSiE
nansów od 1 stycznia 2005 r. Informatycznego Systemu Obsługi Budżetu Państwa TREZOR.
Wzrost tych wydatków nie budzi zastrzeżeń.
Drugie w kolejności, pod względem wielkości, są wydatki na dotacje celowe na finansowanie zadań bieżących zleconych gminom. W porównaniu do roku 2004 wydatki te
skalkulowano w wysokości 99,4% wydatków roku ubiegłego, co wydaje się uzasadnione
wobec faktu dokonywania zwrotu części tych dotacji.
Trzecie miejsce w strukturze wydatków zajmują wydatki na zakup towarów i usług. Te
zaplanowano na rok 2005 w wysokości 4.511 tys. zł, co stanowi 100,7% wydatków roku
2004. Podniesione w objaśnieniach do projektu budżetu argumenty uzasadniające potrzebę
poniesienia tych wydatków (m.in. konieczność zmiany siedzib delegatur i przystosowania
nowych pomieszczeń do pracy, stały charakter umów zawartych przez KBW) są w pełni
przekonujące.
Na wysokość pozostałych wydatków, w tym świadczeń na rzecz osób fizycznych
(zwłaszcza wynagrodzeń wypłacanych 9 członkom Państwowej Komisji Wyborczej oraz wynagrodzeń 51 komisarzy wyborczych), składek na ubezpieczenia społeczne i Fundusz Pracy,
podatku od nieruchomości, różnych opłat i składek mają wpływ czynniki niezależne od
KBW, w tym przepisy obowiązującego prawa. Wydatki te są w dużym stopniu zdeterminowane przepisami ustaw i należą do tzw. wydatków sztywnych, choć istotny wzrost wydatków
z tytułu podatku od nieruchomości (121,1% w porównaniu z rokiem 2004) może był związany w związku z wynajmowaniem nowych lokali od Skarbu Państwa lub jednostek samorządu
terytorialnego.
Wydatki majątkowe KBW zaplanowano na rok 2005 wyjątkowo oszczędnie, w wysokości 290 tys. zł, co stanowi 49,6% wydatków roku 2004. Na szczególne podkreślenie
zasługuje fakt, że planując te wydatki wykonano zalecenie wyrażone w piśmie Ministra Finansów z dnia 28 lipca 2005 r. (FS3-433-11/24/2004) dotyczące ograniczenia wydatków majątkowych do 50% wydatków roku 2004. Świadczy to o dużym zdyscyplinowaniu i poczuciu
odpowiedzialności za stan finansów publicznych kierownika KBW, będącego przecież dysponentem pozarządowej części budżetowej.
5. W rezerwie celowej na finansowanie przez Krajowe Biuro Wyborcze ustawowo określonych zadań dotyczących wyborów i referendów (poz. 25) zaplanowano wydatki w wysokości 229.360 tys. zł, co stanowi aż 263% rezerwy. Środki na finansowanie przez Krajowe
Biuro Wyborcze ustawowo określonych zadań dotyczących wyborów i referendów, utworzonej w roku 2004 w kwocie 87.190 tys. zł, która do października 2004 roku została rozdysponowana już w 94%. Jednakże podkreślić trzeba, że w roku 2005 zostaną przeprowadzone wybory do Sejmu i Senatu, wybór Prezydenta RP oraz są możliwe wybory uzupełniające do senatu RP, wybory samorządowe (przedterminowe, uzupełniające, ponowne) i referenda lokalne oraz referendum w sprawie konstytucji UE. Zakres czynności wyborczych roku 2005 będzie zatem znacznie bardziej rozległy niż w roku 2004. Jak podano w objaśnieniach do projektu budżetu (s. 20 i 21) kalkulację kosztów przeprowadzenia w roku 2005 poszczególnych
wyborów oparto na rzeczywistych wydatkach poniesionych w uprzednich wyborach odpowiednio prezydenckich, parlamentarnych itd., zwaloryzowanych o wskaźniki inflacji, która
miała miejsce w latach minionych i z uwzględnieniem dodatkowych wydatków na niszczenie
dokumentów. Ten sposób kalkulowania wydatków wydaje się być w pełni uzasadniony.
Wydatki majątkowe ujęte w rezerwie celowej są związane z realizacją 3-letniego programu budowy jednolitego systemu informatycznego zapewniającego obsługę informatyczną
wyborów i referendów opracowanego na lata 2004-2006. Całkowity koszt budowy systemu
z uwzględnieniem zewnętrznej kontroli jakości ma wynieść 4.200 tys. zł.
BSiE
11
I. Objaśnienia do projektu budżetu na 2005 r.
Objaśnienia do projektu budżetu na rok 2005 przygotowane przez KBW w październiku
2004 r. mają charakter wzorcowy. Po przedstawieniu organizacji i zadań KBW omówiono
przewidywane wykonanie budżetu na rok 2004, a następnie projekt budżetu na rok 2005,
w rozbiciu na dochody budżetowe, wydatki budżetowe, wydatki zgłoszone do rezerwy celowej. Na końcu zawarto dwa załączniki, dotyczące dochodów i wydatków KBW, istotnie
ułatwiające ocenę projektu budżetu. Zarówno układ objaśnień jak i ich treść umożliwiają dobre zapoznanie się z projektem budżetu. Przygotowano je w sposób jasny i bardzo starannie.
Warszawa 19.10.2004 r.