T: Zaburzenia gospodarki wapniowo – fosforanowej. 30.01.2008

1
T: Zaburzenia gospodarki wapniowo – fosforanowej.
30.01.2008
WAPŃ
1. Wapń zewnątrzkomórkowy
a) zjonizowany (50%)
(aktywny biologicznie)
b) wapń związany z anionami (10%)
(wodorowęglany, fosforany, cytryniany)
c) wapń związany z białkami (40%)
(główne albuminy)
4,5 – 5,0 mg / dl
2,25 – 2,50 mEq / l
0,9 – 1,0 mg / dl
0,45 – 0,5 mEq / l
3,6 – 4,0 mg / dl
1,8 – 2,0 mEq / l
2. Stężenie wapnia całkowitego
9,0 – 10,0 mg / dl
4,5 – 5,0 mEq / l
→ wchłanianie Ca w organizmie – do 20%
→ wit. D3 pomaga białku wiążącego Ca wchłaniać się Ca do organizmu
3. Produkty zawierające wit. D
a) mleko
b) margaryna
c) żółtka jaj
d) wątróbka kurza
e) łosoś
f) sardynki
g) śledzie
h) makrele
i) olej z halibuta i z wątroby dorsza
4. Etapy powstawania wit. D
a) hydroksylaza w wątrobie – postać D3 przy węglu 25
b) hydroksylaza w nerce (cewka proksymalna)
 parathormon (PTH)- współudział
o w przytarczycy i w nerce
o 1,25(OH)2D3 = aktywna forma wit. D3 (1αhydroksylaza przy węglu 1)
o działanie osteolityczne – uwalnianie Ca z kości (z wit. D3)
o hipokalcemia
 kalcytonina – działanie antagonistyczne
o w tarczycy
o 24,25(OH)2D3 = forma nieaktywna wit. D3 (przy węglu 24)
o uwapnia kości wraz z wit. D3
o hiperkalcemia
5. Hipokalcemia – stężenie Ca całkowitego poniżej 8,5 mg / dl
a) przyczyny
 hiperfosfatemia
 ostra lub przewlekła niewydolność nerek (niemożność wydalania fosforanów)
o hiperfosfatemia
o ↓ 1,25(OH)2D3
1
2

b)



zmniejszona sekrecja PTH
o niedoczynność przytarczyc
o brak „odpowiedzi” na PTH (niedobór wit. D3)
o obniżenie poziomu Mg
objawy
drgawki
skurcze mięśni (krtań! – uduszenie) – tężyczka
do skurczu mięśni potrzebny jest wapń i ATP
zwapnienia narządów
6. Hiperkalcemia – stężenie Ca całkowitego powyżej 10,5 mg / dl
a) przyczyny
 zwiększone uwalnianie Ca z kości
o nowotwory (np. rak piersi, szpiczak mnogi)
o pierwotna niedoczynność przytarczyc
o nadczynność tarczycy
 nadmierne obciążenie wapniem
o przedawkowanie wit. D3 (szczególnie u dzieci)
o dieta bogata w mleko i przetwory mleczne
o wzrost wchłaniania jelitowego wapnia w chorobach ziarnikowych (gruźlica,
sarkoidoza, berylioza)
b) objawy
 osłabienie mięśniowe
 kamica nerkowa
 obwodowa moczówka prosta
− obwodowa [brak wazopresyny] – 10 – 15 l / doba → odwodnienie
− obwodowa [zablokowane działanie wazopresyny]
FOSFOR
1. Lokalizacja
a) błona komórkowa (fosfolipidy)
b) kwasy nukleinowe
c) kości, zęby
2. Hipofosfatemia
a) przyczyny
 leki
 nadczynność przystarczyc
b) objawy
 osłabienie mięśni (w tym objawy dyspeptyczne – zgaga, odbijanie, nudności,
wymioty)
3. Hiperfofatemia
a) przyczyny
 hemoliza
 rozpady komórek (mięśniowych, nowotworowych, erytrocytów)
 wysoka podaż fosforu (leki alkalizujące zawierające fosfory)
2
3


b)


zaburzenia wydalania fosforu (redukcja GFR – oczyszczanie kreatyniny w osoczu:
30–50 ml / min; norma: 120 ml)
niedoczynność przytarczyc (odkładanie się złogów soli wapnia w tkankach)
objawy
drgawki
tężyczka
OSTEOPOROZA – zmniejszenie masy kostnej w jednostce objętości z zachowaniem
prawidłowego stosunku składników mineralnych do macierzy kostnej
Osteoporoza – zaburzenia mikrostruktury w kości (pękanie beleczek poziomych)
Osteomalacja – kość krucha, ale struktura nie jest zaburzona
1. Czynniki wpływające na rozwój osteoporozy.
a) wiek
b) płeć
c) rasa (biała, żółta)
2. Czynniki ryzyka prowadzące do pierwotnej osteoporozy.
a) stężenie PTH – wzrost stężenia PTH wraz z wiekiem – wzmożona resorpcja tkanki
kostnej
b) stężenie kalcytoniny – stężenie jest zależne od płci – znaczne niższe u kobiet niż u
mężczyzn
c) synteza 1,25(OH)2D3 – zmniejszenie syntezy 1,25(OH)2D3 pod wpływem PTH u osób w
wieku podeszłym
d) stężenie estrogenów – niedobór intensyfikacji zaniku kostnego
3. Najczęstsze złamania osteoporotyczne.
a) szyjka kości udowej
b) żebra
c) kręgi
d) kość promieniowa (częściej u młodych kobiet)
4. Styl życia pomagający nie zachorować na osteoporozę.
a) aktywność fizyczna
b) ekspozycja na światło słoneczne
c) dieta
3