RoZkłAd MATERIAłu NAuCZANIA gEogRAfII dlA klAsy I gIMNAZJuM

Rozkład materiału nauczania geografii dla klasy I gimnazjum
1 godzina tygodniowo
Hasło w podstawie
programowej. Wymagania szczegółowe
Przewidywane osiągnięcia i działania ucznia
Temat lekcji
Uczeń:
1.Czym zajmuje się geografia? Źródła wiedzy geo­
gra­ficznej
wiedza merytoryczna
umiejętności
Uczeń:
Uczeń:
rr wie,
rr znajduje
rr zna
rr podaje
czym zajmuje się geografia jako nauka,
różne źródła wiedzy geograficznej
pojęcia: geografia
wiadomości na zadany temat,
źródła wiedzy, z których można skorzystać, szukając informacji na dany temat,
rr ocenia dostęp do informacji i szybkość ich uzyskania
z różnych źródeł wiedzy,
rr ocenia rolę obserwacji w zdobywaniu wiedzy geograficznej,
rr ocenia korzyści i zagrożenia wynikające z korzystania
z internetu jako źródła wiedzy
2
1.1. Posługuje się skalą mapy 2.Skala mapy. Znaki na ma- rr zna rodzaje skali oraz podziałkę liniową
pie
do obliczania odległości w tepojęcia: mapa, skala mapy, legenda mapy
renie
rr podane
1.2. Odczytuje wysokość bez- 3.Czytanie rysunku pozio- rr podaje różnicę między mapą poziomicową a hipsomicowego. Mapa hipso- metryczną
względną, oblicza wysokość
metryczna
względną oraz charakteryzupojęcia: poziomica, wysokość względna, wysokość
je rzeźbę terenu na podstabezwzględna, warstwice, mapa hipsometryczna
wie rysunku poziomicowego
i mapy hipsometrycznej
rr ustala
1.1. Wykazuje znaczenie skali 4.Zależność treści mapy od
mapy w przedstawianiu różskali i tematu
nych informacji geograficznych na mapie;
rr wymienia
rr porządkuje
rr zna
rr dobiera
wybrane rodzaje map,
zależność treści mapy od skali i tematu,
rr podaje, na czym polega generalizacja mapy,
skale zapisuje w innej postaci,
ze skali mapy, oblicza:
–– odległość w terenie między wskazanymi punktami,
–– odległość na mapie odpowiadającą podanej odległości w terenie,
rr określa skalę mapy na podstawie odległości w terenie
i odpowiadającej jej odległości na mapie
rr korzystając
kierunki na mapie,
z legendy mapy,
rr na podstawie mapy poziomicowej:
–– odczytuje wysokość bezwzględną wskazanego punktu,
–– oblicza wysokość względną wskazanego punktu,
–– rozpoznaje wypukłą i wklęsłą formę terenu,
–– rozpoznaje stok stromy i łagodny,
–– określa bieg rzeki,
rr odczytuje wysokość bezwzględną wskazanego punktu na
mapie hipsometrycznej,
rr rozpoznaje formy terenu na mapie hipsometrycznej
rr korzysta
podane skale według wskazanej wielkości,
odpowiednią mapę tematyczną do omawianego
zagadnienia,
3
1.2. Odczytuje informacje
przedstawione na mapach za
pomocą różnych metod kartograficznych
rr podaje
główne metody kartograficzne przedstawiania zjawisk na mapie
pojęcia: generalizacja mapy
potrzebne informacje z określonej mapy, korzystając z jej legendy,
rr odczytuje informacje przedstawione na mapach za pomocą różnych metod kartograficznych
1.5. Dobiera odpowiednią ma- 5.Wskazówki do posługiwania się mapą
­ ę w celu uzyskania określonych
p
informacji geograficznych;
1.7. Analizuje i interpretuje
treści map turystycznych
rr podaje
rr posługuje
1.7. Analizuje i interpretuje 6.Lądy i oceany – współczesny obraz powierzchtreści map ogólnogeograficznych
ni Ziemi
rr podaje
główne zasady posługiwania się mapami
nazwy i przedstawia rozmieszczenie kontynentów i oceanów
rr wskazuje granice umownego podziału wszechoceanu,
rr lokalizuje, korzystając z mapy, wskazane:
–– elementy linii brzegowej, poszczególnych kontynentów,
–– oceany i morza,
–– niziny, wyżyny oraz łańcuchy górskie na poszczególnych kontynentach,
–– rowy i grzbiety oceaniczne
rr wyszukuje
się:
–– skalą mapy,
–– legendą mapy,
rr określa kierunki na mapie,
rr orientuje plan i mapę,
rr charakteryzuje rzeźbę terenu,
rr identyfikuje obiekty geograficzne na mapie na podstawie ich opisu,
rr opisuje obiekty geograficzne na podstawie mapy,
rr określa na podstawie mapy wzajemne położenie wskazanych obiektów geograficznych,
rr wyszukuje na mapie topograficznej i planie obiekty
przedstawione na zdjęciach lotniczych oraz satelitarnych
rr charakteryzuje,
na podstawie map, rozmieszczenie lądów i oceanów na Ziemi,
rr porównuje cechy położenia poszczególnych lądów i oceanów
pojęcia: linia brzegowa, depresja, nizina, wyżyna,
góry, szelf, rów oceaniczny, grzbiet oceaniczny
7.Lekcja powtórzeniowa
2.1. Charakteryzuje kształt
i wymiary Ziemi
8.Ziemia we Wszechświecie. Kształt i wymiary
Ziemi
rr zna
rr przedstawia
rr wie,
rr podaje
na rysunku kształt Ziemi,
najważniejsze cechy wyróżniające gwiazdę, planetę i księżyc,
rr przedstawia główne założenie heliocentrycznej teorii Kopernika oraz teorii geocentrycznej,
pojęcia: geoida, gwiazda, planeta, księżyc, galaktyka, rr określa miejsce Ziemi we Wszechświecie i w Układzie
Droga Mleczna, Wszechświat
Słonecznym
heliocentryczną teorię Kopernika,
że bryła ziemska ma kształt geoidy,
rr podaje wymiary Ziemi: średni promień ziemski, obwód Ziemi wzdłuż równika
4
2.2. Posługuje się pojęciami: 9.Ruch obrotowy Ziemi
ruch obrotowy Ziemi;
2.4. Podaje najważniejsze geograficzne następstwa ruchów
Ziemi
rr wymienia
pojęcia: górowanie Słońca, zenit
posługując się globusem, ruch obrotowy
Ziemi,
rr wykazuje związek zmiany wysokości Słońca nad horyzontem w rytmie dobowym z ruchem obrotowym Ziemi,
rr na podstawie własnych spostrzeżeń podaje przykłady
konsekwencji ruchu obrotowego Ziemi dla środowiska
przyrodniczego oraz codziennego życia i gospodarki
człowieka,
rr wyjaśnia zjawisko dnia i nocy
2.2. Posługuje się pojęciami: 10.Siatka geograficzna
ruch obrotowy Ziemi
rr wymienia
cechy południków i równoleżników
rr potrafi
1.6. Określa położenie mate- 11.Współrzędne geogramatyczno-geograficzne punkficzne
tów i obszarów na globusie
i na mapie;
2.1. Odczytuje współrzędne
geograficzne na globusie i na
mapie
rr wymienia
elementy siatki kartograficznej
rr określa
2.2. Posługuje się pojęciami: 12.Czas a długość geograczas słoneczny
ficzna
rr zna
cechy ruchu obrotowego Ziemi,
najważniejsze geograficzne następstwa ruchu
obrotowego Ziemi
rr podaje
rr demonstruje,
narysować na globusie indukcyjnym:
–– elementy siatki geograficznej,
pojęcia: południk, równoleżnik, południk miejscowy, –– kierunki: N, S, E, W,
–– półkulę: N, S, E, W,
równoleżnik miejscowy, równik
rr potrafi wyznaczyć południk miejscowy
współrzędne geograficzne wskazanych punktów
na podstawie siatki geograficznej,
pojęcia: długość geograficzna, szerokość geograficzna rr wskazuje na mapie, posługując się siatką kartograficzną,
kierunki główne i pośrednie oraz półkulę N,S, E,W,
rr na podstawie siatki kartograficznej określa współrzędne
geograficzne wskazanych punktów z podaną dokładnością,
rr odszukuje na mapie obiekty na podstawie współrzędnych geograficznych
zasady obliczania miejscowego czasu słoneczne-
go
pojęcia: miejscowy czas słoneczny
rr oblicza
miejscowy czas słoneczny dla wybranych punktów Ziemi na podstawie różnicy długości geograficznej,
rr ustala długość geograficzną punktów na podstawie różnicy miejscowych czasów słonecznych
2.2. Posługuje się pojęciami: 13.Czas strefowy i urzędo- rr podaje zasadę podziału Ziemi na strefy czasowe;
rr zna zasadę obliczania czasu strefowego,
wy
czas strefowy; wyjaśnia, dlarr zna zasadę zmiany daty po przekroczeniu linii zmiaczego zostały wprowadzone
strefy czasowe i granica zmiany daty
ny daty; posługuje się mapą
stref czasowych do określania
pojęcia: czas strefowy, czas urzędowy, strefy czasu
różnicy czasu strefowego i słonecznego na Ziemi
rr określa
2.3. Charakteryzuje ruch obie- 14.Ruch obiegowy Ziemi
gowy Ziemi;
rr wykazuje
rr wymienia
cechy ruchu Ziemi dookoła Słońca,
najważniejsze geograficzne następstwa ruchu
Ziemi dookoła Słońca,
rr podaje
czas strefowy wskazanego miejsca na podstawie
mapy stref czasowych,
rr określa datę po przekroczeniu linii zmiany daty,
rr przedstawia konsekwencje dla rachuby czasu wynikające
z przekroczenia linii zmiany daty,
rr wskazuje na mapie przykłady państw, na których terytorium przebiega kilka stref czasowych,
rr uzasadnia konieczność posługiwania się czasem urzędowym
związek między stałym nachyleniem osi Ziemi
do płaszczyzny orbity a oświetleniem Ziemi,
2.4. Podaje najważniejsze geo­
graficzne następstwa ruchów
Ziemi
rr zna
zasady ustalania roku przestępnego
2.3. Opisuje oświetlenie Zie- 15, 16. Oświetlenie Ziemi
mi w różnych porach roku;
podaje cechy charakterystyczne stref oświetlenia Ziemi,
w tym ich zasięg oraz różnice w długości trwania dnia
i nocy
rr podaje
pojęcia: orbita
rr wyjaśnia
związek długości zwykłego roku kalendarzowego i roku przestępnego z ruchem obiegowym Ziemi,
rr oblicza, w których latach w najbliższym dwudziestoleciu
luty będzie miał 29 dni,
rr wyjaśnia związek wprowadzania czasu letniego i zimowego z długością trwania dnia i nocy
rr na podstawie własnych spostrzeżeń podaje przykłady konsekwencji ruchu obiegowego Ziemi dla środowiska przyrodniczego oraz codziennego życia i gospodarki człowieka
rr korzystając
3.2. Oblicza amplitudę i śred- 18.Klimat i jego składniki
nią temperaturę powietrza;
3.3. Wykazuje zróżnicowanie
klimatyczne Ziemi na podstawie analizy map temperatury
powietrza i opadów atmosferycznych;
1.7. Analizuje i interpretuje
treści map tematycznych
rr podaje
rr sporządza
3.1. Wymienia i charaktery- 19.Wpływ szerokości geozuje główne czynniki klimatograficznej oraz ukształtwórcze;
towania powierzchni na
klimat
rr podaje
rr czyta
rr zna
rr
5
cechy oświetlenia Ziemi w pierwszych dniach
astronomicznych pór roku,
rr zna nazwy równoleżników, nad którymi Słońce góruje w zenicie,
rr podaje cechy poszczególnych stref oświetlenia Ziemi:
–– zmiana wysokości Słońca nad horyzontem w momencie górowania,
–– strona widnokręgu, po której góruje Słońce,
–– długość dnia i nocy
z rysunków, wyjaśnia zmiany w oświetleniu
Ziemi w pierwszych dniach astronomicznych pór roku
w różnych szerokościach geograficznych,
rr wykazuje związek między długością dnia i nocy w umiarkowanych szerokościach geograficznych a zmianą miejsca
wschodu i zachodu Słońca,
rr oblicza wysokość Słońca nad horyzontem w momencie
górowania na podanej szerokości geograficznej w dniach
rozpoczęcia astronomicznych pór roku,
rr oblicza szerokość geograficzną miejsca na podstawie wysokości Słońca nad horyzontem w momencie górowania
pojęcia: równonoc, przesilenie letnie i zimowe, dzień w pierwszych dniach astronomicznych pór roku,
rr podaje przykłady konsekwencji dla życia i działalności
i noc polarna
człowieka, wynikających ze zmiany ilości energii słonecznej docierającej do powierzchni Ziemi
17.Lekcja powtórzeniowa
różnicę między pogodą a klimatem,
najważniejsze składniki pogody i klimatu
rr wymienia
pojęcia: klimat, amplituda temperatury powietrza,
izoterma, izohieta
najważniejsze czynniki klimatotwórcze,
zasadę obliczania różnicy temperatury powietrza
wraz ze zmianą wysokości bezwzględnej
diagram klimatyczny,
rr oblicza:
–– średnią temperaturę powietrza,
–– amplitudę temperatury powietrza,
–– sumę opadów,
rr przedstawia na podstawie map klimatycznych zróżnicowanie temperatury powietrza i opadów na Ziemi
mapy klimatyczne,
na podstawie map i diagramów klimatycznych lub danych
liczbowych przedstawia wpływ szerokości geograficznej
i rzeźby terenu na klimat wskazanych obszarów Ziemi,
3.2. Wykazuje na przykładach
związek między wysokością
Słoń­ca a temperaturą powietrza
pojęcia: czynnik klimatotwórczy, cień opadowy
3.1. Wymienia i charaktery- 20.Wpływ morza na klimat
zuje główne czynniki klimatotwórcze
rr podaje
3.1. Wymienia i charaktery- 21.Wpływ człowieka na klizuje główne czynniki klimatomat
twórcze
rr opisuje
rr oblicza
temperaturę powietrza na wskazanych wysokościach bezwzględnych
z diagramów klimatycznych, danych liczbowych lub map klimatycznych cechy klimatu morskiego
i kontynentalnego,
pojęcia: zimny prąd morski, ciepły prąd morski, mon- rr przedstawia wpływ morza, w tym prądów morskich na
sun
klimat,
rr przedstawia na schemacie monsunowe krążenie powietrza w Azji Południowo-Wschodniej
rr podaje
cechy klimatu morskiego i kontynentalnego,
nazwy wybranych prądów morskich
mechanizm efektu cieplarnianego,
przykłady działań człowieka prowadzące do
nasilania się efektu cieplarnianego,
rr podaje przykłady skutków wzrostu efektu cieplarnianego
rr podaje
rr odczytuje
rr objaśnia
różnicę pomiędzy efektem cieplarnianym
a wzrostem efektu cieplarnianego,
rr podaje przykłady działalności człowieka powodującej
zmiany klimatu w skali lokalnej i globalnej (np. miejska
wyspa ciepła, smog, dziura ozonowa)
pojęcia: efekt cieplarniany, smog
6
3.2. Charakteryzuje na podsta- 22.Zróżnicowanie klimatycz- rr zna kryteria wydzielania stref klimatycznych i typów
ne Ziemi. Strefy klima- klimatu,
wie wykresów lub danych liczrr podaje najważniejsze cechy stref klimatycznych,
tyczne
bowych przebieg temperatury
rr wymienia najważniejsze cechy wybranych typów klipowietrza i opadów atmosferycznych w ciągu roku w wymatu Ziemi
branych stacjach meteorologicznych położonych w różnych
pojęcia: strefa klimatyczna
strefach klimatycznych;
3.3. Wykazuje zróżnicowanie
klimatyczne Ziemi na podstawie analizy map stref klimatycznych;
3.4. Podaje na podstawie map
tematycznych zależności między strefami oświetlenia Ziemi
a strefami klimatycznymi
rr porównuje
3.4. Wykazuje wpływ klima- 23.Wpływ klimatu na zróżnitu na zróżnicowanie roślinnocowanie roślinności i gleb
ści i gleb na Ziemi
w strefie gorącej
rr rozpoznaje
rr podaje
nazwy formacji roślinnych występujących
w strefie gorącej,
rr zna kryterium wyróżniania poszczególnych formacji
roślinnych,
rr wymienia główne obszary występowania poszczególnych formacji roślinnych w strefie gorącej,
na podstawie diagramów klimatycznych lub
danych liczbowych wybrane typy klimatu,
rr wykazuje zróżnicowanie klimatyczne Ziemi na podstawie
analizy map stref klimatycznych,
rr porównuje warunki klimatyczne wskazanych stref klimatycznych
rr wykazuje na podstawie map tematycznych, zależności
między strefami klimatycznymi a strefami oświetlenia
Ziemi,
rr interpretuje mapy klimatyczne
wybrane formacje roślinne strefy gorącej na
podstawie opisu lub fotografii,
rr charakteryzuje poziomy glebowe wybranych gleb strefy
gorącej (na podstawie rysunków),
rr wykazuje, na podstawie map tematycznych, zróżnicowanie roślinności i gleb na Ziemi,
rr podaje
wybrane gatunki roślin i zwierząt charakterystyczne dla danych obszarów Ziemi,
rr wymienia typy gleb występujące w strefie gorącej
rr wykazuje
współzależności między roślinnością, glebami
a warunkami klimatycznymi strefy gorącej
pojęcia: gleba strefowa
7
3.4. Wykazuje wpływ klima- 24.Wpływ klimatu na zróżtu na zróżnicowanie roślinnonicowanie roślinności
ści i gleb na Ziemi
i gleb w strefie umiarkowanej i chłodnej
rr podaje
1.2. Odczytuje
informacje 25.Przyczyny zróżnicowaprzedstawione na mapach za
nia wód powierzchniopomocą różnych metod kartowych Ziemi
graficznych
rr podaje
nazwy formacji roślinnych występujących
w strefie umiarkowanej i chłodnej,
rr zna kryterium wyróżniania poszczególnych formacji
roślinnych,
rr wymienia główne obszary występowania poszczególnych formacji roślinnych strefy umiarkowanej
i chłodnej,
rr podaje wybrane gatunki roślin i zwierząt charakterystyczne dla danych obszarów Ziemi,
rr wymienia typy gleb występujące w strefie umiarkowanej i chłodnej
rr rozpoznaje,
na podstawie opisu lub fotografii, wybrane
formacje roślinne strefy umiarkowanej i chłodnej,
rr charakteryzuje poziomy glebowe wybranych gleb strefy
umiarkowanej i chłodnej (na podstawie rysunków),
rr wykazuje, na podstawie map tematycznych, zróżnicowanie roślinności i gleb na Ziemi,
rr wykazuje współzależności między roślinnością, glebami a warunkami klimatycznymi strefy umiarkowanej
i chłodnej
zależność między siecią rzeczną na danym obszarze a klimatem (w tym zasilanie rzeki)
rr określa na podstawie mapy, do jakich zlewisk należą
wskazane rzeki,
rr wyjaśnia przyczynę rozmieszczenia obszarów bezodpływowych na poszczególnych kontynentach,
pojęcia: rzeka: główna, stała, okresowa, system rzecz- rr wyznacza na mapie konturowej dział wodny pomiędzy
ny, dorzecze, dział wodny, zlewisko, obszar bezodpły- wskazanymi zlewiskami lub dorzeczami
wowy
nazwy największych rzek na poszczególnych
kontynentach i lokalizuje je na mapach (w tym konturowych),
rr zna nazwy i rozmieszczenie wybranych jezior świata
i lokalizuje je na mapach (w tym konturowych)
rr wykazuje
26.Lekcja powtórzeniowa
3.5. Podaje główne cechy 27.Teoria płyt litosfery. Rupłytowej budowy litosfery
chy górotwórcze
rr podaje
rr wyjaśnia
rr wie,
rr opisuje
3.5. Wykazuje związki pomię- 28.Wulkany i trzęsienia ziedzy płytową budową litosfemi
ry a występowaniem zjawisk
wulkanicznych i trzęsień ziemi
rr wie,
przyczyny ruchu płyt litosfery,
na podstawie schematu powstanie grzbietów
my,
oceanicznych,
rr wie, że ruchy górotwórcze są pierwszym etapem po- rr wyjaśnia na podstawie schematu ruchy górotwórcze jako
wstawania gór o budowie fałdowej
skutek ruchu płyt litosfery,
rr rozpoznaje na rysunkach: fałd, płytę, uskok
pojęcia: skorupa ziemska, litosfera, płyta tektoniczna,
magma, lawa, ruchy górotwórcze
główne cechy płytowej budowy litosfery,
że przyczyną ruchu płyt litosfery są ruchy mag-
że wybuchy wulkanów i trzęsienia ziemi najczęściej zachodzą na granicach płyt litosfery,
rr wskazuje na podstawie mapy obszary częstych trzęsień ziemi i wybuchów wulkanów,
rr opisuje
budowę wulkanu na podstawie schematu,
wybuch wulkanu i trzęsienie ziemi,
rr rozpoznaje na ilustracjach lub okazach produkty wybuchu wulkanu,
rr opisuje
rr zna
budowę wulkanu
związki między płytową budową litosfery a występowaniem zjawisk wulkanicznych i trzęsień ziemi,
pojęcia: wulkan, erupcja, trzęsienie ziemi, obszary rr ocenia wpływ występowania wulkanów i trzęsień ziemi
sejsmiczne, tsunami
na środowisko przyrodnicze oraz na życie i działalność
człowieka
4.3. Rozpoznaje główne ro- 29.Przyczyny zróżnicowadzaje skał występujących we
nia skał występujących
własnym regionie i w Polsce
na Ziemi
rr wykazuje
rr zna
rr opisuje
rr podaje
rr rozpoznaje
nazwy wybranych skał,
podział skał ze względu na genezę,
rr przedstawia genezę wybranych skał: piaskowca, zlepieńca, węgla kamiennego, wapieni, soli kamiennej,
granitu, bazaltu, gnejsu, marmuru
pojęcia: minerał, skała
cechy skał na podstawie ich wyglądu,
okazy wybranych skał (np. piasek, żwir, glina,
less, piaskowiec, zlepieniec, węgiel kamienny, wapień,
granit, bazalt, gnejs, marmur),
rr rozpoznaje i nazywa skały występujące w najbliższej
okolicy szkoły,
rr potrafi zinterpretować prosty profil geologiczny
8
3.6. Rozumie pojęcie wie- 30.Wietrzenie skał
trzenia
rr zna
3.6. Opisuje rzeźbotwórczą 31.Rzeźbotwórcza działalrolę wód płynących, fal morność rzek oraz mórz
skich; rozumie pojęcie erozji
rr zna
rodzaje rzeźbotwórczej działalności rzeki:
–– niszcząca (erozja),
–– transportująca,
–– budująca (akumulacja),
rr zna rodzaje rzeźbotwórczej działalności morza
w strefie brzegowej: niszcząca (abrazja), transportująca i budująca,
rr podaje przykłady form terenu powstałe w wyniku
rzeźbotwórczej działalności rzeki i morza
rr wyjaśnia
3.6. Opisuje rzeźbotwórczą 32.Rzeźbotwórcza
dziarolę lodowców górskich; rozułalność lodowców górmie pojęcie erozji
skich
rr zna
rr wykazuje
różnice między wietrzeniem fizycznym, chemicznym i biologicznym,
rr wykazuje na przykładach zależność przebiegu wietrzenia
pojęcia: wietrzenie mechaniczne (fizyczne), chemicz- od rodzaju skał i warunków klimatycznych,
ne i biologiczne, pokrywa zwietrzelinowa, gołoborza rr ocenia znaczenie procesu wietrzenia w przyrodzie
rodzaje wietrzenia,
że kras jest rodzajem wietrzenia chemicznego
rr wyjaśnia
rr wie,
rzeźbotwórczą działalność rzeki w różnych odcinkach jej biegu, korzystając ze schematów i fotografii
oraz własnych obserwacji,
rr rozpoznaje i opisuje na podstawie rysunków lub fotografii
wskazane formy terenu powstałe w wyniku rzeźbotwórczej działalności rzeki lub morza w strefie brzegowej,
rr wyjaśnia genezę wskazanych form terenu powstałych
w wyniku rzeźbotwórczej działalności rzeki lub morza,
rr rozpoznaje, korzystając z mapy, rodzaj ujścia wskazanej
rzeki,
pojęcia: erozja – wgłębna, boczna, akumulacja, abra- rr rozpoznaje i opisuje formy terenu występujące w najzja meander, starorzecze, delta, estuarium, klif
bliższej okolicy
warunki powstawania lodowców górskich,
rodzaje rzeźbotwórczej działalności lodowców:
–– erozja,
–– transport,
–– akumulacja,
rr podaje przykłady form terenu powstałych w wyniku
niszczącej i budującej działalności lodowców górskich
rr zna
pojęcia: granica wiecznego śniegu, firn, pole firnowe,
morena, kotły lodowcowe (cyrki), dolina U-kształtna
związek występowania lodowców z warunkami klimatycznymi,
rr rozpoznaje na podstawie rysunków lub fotografii przykładowe formy terenu powstałe w wyniku działalności
lodowców górskich oraz wyjaśnia ich genezę
3.6. Opisuje rzeźbotwórczą 33.Rola wiatru w modelorolę wiatru; rozumie pojęcie
waniu rzeźby terenu
erozji
rr zna
rodzaje rzeźbotwórczej działalności wiatru: wywiewanie, erozja, transport, akumulacja,
rr podaje przykłady form terenu powstałe w wyniku
działalności wiatru (wydma, grzyb skalny)
rr rozpoznaje
i opisuje na podstawie rysunku lub fotografii
wskazane formy terenu powstałe w wyniku działalności
wiatru oraz wyjaśnia ich genezę,
rr ukazuje rzeźbotwórczą rolę wiatru w modelowaniu rzeźby pustyń
pojęcia: erozja wiatru (korazja), wywiewanie (deflacja)
3.4. Wykazuje wpływ klima- 34.Współzależności między
składnikami środowiska
tu na zróżnicowanie roślinnoprzyrodniczego na przyści i gleb na Ziemi;
kładzie gór
3.6. Opisuje rzeźbotwórczą
rolę wód płynących
rr wymienia
cechy klimatu górskiego,
że w górach występują piętra klimatyczne i dostosowane do nich piętra roślinne,
rr wymienia cechy górskiej rzeźby terenu
rr wykazuje
rr lokalizuje
rr opisuje
na przykładzie gór wpływ wysokości n.p.m. na
zmiany klimatu i roślinności,
rr wyjaśnia, korzystając z rysunku, mechanizm powstawania wiatru halnego,
rr przedstawia rolę rzek w modelowaniu górskiej rzeźby
pojęcia: piętra klimatyczne, piętra roślinne, fen (hal- terenu,
rr ocenia skutki ruchów masowych dla środowiska przyrodny), dolina V-kształtna, ruchy masowe
niczego oraz życia i działalności człowieka
rr wie,
35.Lekcja powtórzeniowa
9
1.7. Analizuje i interpretuje 37, 38. Czym wyróżniają się
treści map ogólnogeograficzkontynenty?
nych
na mapach (również konturowych) wskazane obiekty geograficzne położone na poszczególnych kontynentach,
rr podaje wyróżniające cechy środowiska przyrodniczego poszczególnych kontynentów
środowisko przyrodnicze wskazanego kontynentu
z uwzględnieniem wybranych cech, na podstawie map
tematycznych,
rr wyjaśnia na przykładach przyczyny przestrzennego zróżnicowania środowiska przyrodniczego na poszczególnych
kontynentach