Stowarzyszenie Autorów ZAiKS

Zmarł Jerzy Pomianowski Był tłumaczem, edytorem, publicystą politycznym, antysowieckim rusofilem ,
jak napisał o nim Adam Michnik. 29 grudnia 2016 roku w wieku 95 lat zmarł Jerzy Pomianowski, członek
Wybitny eseista, publicysta polityczny, niezrównany tłumacz literatury rosyjskiej zmarł w wieku 95 lat. Od
1946 roku był członkiem naszego Stowarzyszenia, zaczynając od Sekcji F Autorów Dzieł Literackich, i
dodając później Sekcję G Autorów Dzieł Filmowych i Telewizyjnych.
Jego życie mogłoby posłużyć za scenariusz filmu przygodowego, nawet całego serialu. Urodził się w Łodzi, w
zasymilowanej rodzinie żydowskiej. Po maturze (w gimnazjum uczył go Mieczysław Jastrun) zaczął
studiować filozofię na UW; usiłował filozoficznie podejść Witkacego, który zwrócił go jednak ku literaturze i
namówił do debiutu w prasie Pomianowski publikował recenzje, pisał satyryczne teksty dla Szpilek i
teatru Cricot, politycznymi felietonami zasilał łamy PPS-owskiego pisma Młodzi idą . Gdy wybuchła wojna,
został przydzielony do pułku Legii Akademickiej, ale nim dotarł do punktu zbornego w Warszawie jego
jednostka już opuściła stolicę. Razem z ojcem, sierżantem rezerwy, ruszyli na wschód Wspominając ten
okres, Pomianowski wymieniał szpital w Łucku, więzienie we Lwowie, kopalnię węgla w Donbasie, studia
medyczne rozpoczęte w Stalino (dziś Donieck), a kontynuowane w Stalinabadzie (Duszanbe) i Moskwie,
mieszkanie w prosektorium. Wezwany w 1944 roku do Moskwy objął stanowisko redaktora Agencji Prasowej
Polpress , wrócił do Polski jako repatriant w 1946 roku jako żołnierz armii Berlinga. Żadnej ciężkiej
niewoli w Sowietach nie przeżyłem. I żadna okazja do popełnienia bohaterskich czynów mi się nie trafiła. [ ].
Ot, miałem więcej szczęścia niż rozumu , mówił później.
Było to charakterystyczne dla niego zachowanie nigdy nie wynosił się, nie chwalił swoimi zasługami, a miał
ich wszak niemało. W powojennej Polsce był krytykiem teatralnym i scenarzystą filmowym, autorem
spektakli, kierownikiem literackim Teatru Narodowego, a także zespołu filmowego Syrena , wykładowcą
Studium Dziennikarskiego UW, autorem tomów szkiców poświęconych teatrowi, powieści, felietonów i
esejów. Przede wszystkim zaś przekładów z rosyjskiego (i, rzadziej, z niemieckiego). Przyswoił polskim
czytelnikom niemal całe dzieło Izaaka Babla, kontynuując pracę swego stryja, Mieczysława Birnbauma, który
pod pseudonimem Binom jako pierwszy tłumaczył Babla w Polsce (przedwojennej!). Dorobek
Pomianowskiego obejmuje opowiadania Czechowa , utwory Lwa Tołstoja, Jewgienija Szwarca, Bułhakowa,
Puszkina, Mandelsztama, Achmatowej, Słuckiego, Michaiła Hellera, Andrieja Sacharowa. A także jako
Michał Kaniowski Aleksandra Sołżenicyna, uchodźcy jak on sam: w 1968 roku, po marcowych czystkach,
wyjechał do Włoch, gdzie wykładał literaturę polską. Zamieszkał w Rzymie, stamtąd nawiązał kontakt z
Jerzym Giedroyciem, kierującym paryskim Instytutem Literackim. Został stałym jego współpracownikiem,
regularnie publikując na łamach Kultury analizy polityczne i literackie eseje. Giedroyc namówił go do
przekładu Sołżenicyna: trzech tomów Archipelagu GUŁag i Kręgu pierwszego, prac mających ogromne
znaczenie dla poznania prawdziwej historii sowieckiego imperium. I jeszcze jeden pomysł Księcia z
Maisons-Laffitte: rosyjskojęzyczne pismo o Polsce, dzięki któremu rosyjska inteligencja mogłaby lepiej
poznać nasz kraj. Pomianowski i Giedroyc rozmawiali o tym już w 1994 roku, pięć lat później, po powrocie do
Polski, Pomianowski został redaktorem naczelnym Nowoj Polszy , pełniąc tę funkcję do śmierci.
Był człowiekiem otwartym, ciepłym, wspaniałym gawędziarzem (niektórzy mówili, że wręcz gadułą), nie
stronił od ironii. Wielki Polak, odważny człowiek , wybitny znawca spraw rosyjskich, ustawicznie szukający
porozumienia między sąsiadami mimo historycznych zaszłości. W 2005 roku docenił to prezydent Aleksander
Kwaśniewski, dekorując Pomianowskiego Krzyżem Wielkim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski za
wybitne zasługi dla współpracy między narodami Polski i Rosji . Wśród licznych nagród i wyróżnień, jakie
mu przyznano, nie zabrakło Nagrody ZAiKS-u (1988) i Medalu ZAiKS-u (2009); inne to m.in. nagroda
1/2
Literatury na Świecie (1990), nagroda Stowarzyszenia Pisarzy Polskich (1994), ceniona przez niego
szczególnie Nagroda im. Juliusza Mieroszewskiego (1997), Nagroda Rzeczpospolitej im. Dariusza Fikusa
(2005) i Nagroda im. Jerzego Giedroycia (2006). [gs]
Wszelkie prawa zastrzeżone 2017 ZAiKS / data wygenerowania strony 08.03.2017 02:39:35
PDF ze strony: http://zaiks.org.pl/1265,196,zmarl_jerzy_pomianowski
2/2