docRaport_październik_2013
download 
Reklamacja Transkrypt
Raport_październik_2013
Raport z monitoringu za miesiąc październik 2013 r. Streszczenie Najważniejszym aktem prawnym omawianym w raporcie jest Ustawa o zmianie niektórych ustaw w związku z określeniem zasad wypłaty emerytur ze środków zgromadzonych w otwartych funduszach emerytalnych, dotycząca daleko posuniętych zmian w funkcjonowaniu polskiego systemu emerytalnego. Kolejnym istotnym z punktu widzenia poruszanej problematyki aktem prawnym jest projekt ustawy o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych. Stanowi on rządową odpowiedź na problemy wynikające z poprzedniej nowelizacji, która w efekcie pozbawiła wsparcia dużą część opiekunów osób niepełnosprawnych. Następnie, zaprezentowany zostanie poselski projekt ustawy o zmianie ustawy kodeks pracy zawierający liczne zapisy dotyczące przeciwdziałania dyskryminacji oraz poprawiające sytuację osób zatrudnionych na podstawie umów cywilnoprawnych oraz umów o pracę na czas określony. Kolejnym omawianym dokumentem jest Zielona Księga poświęcona wiarygodności płatniczej w obrocie gospodarczym, wydana w związku z planowaną oceną i ewentualnymi zmianami w systemie informacji o wiarygodności płatniczej. Przedstawiony również zostanie projekt ustawy o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych dotyczący możliwości refundacji przez NFZ kosztów leczenia za granicą w sytuacji, gdy danego świadczenia nie można było uzyskać w Polsce. Raport „Ubóstwo w Polsce w świetle badań GUS” prezentuje aktualne dane statystyczne na temat ubóstwa. Projekt „EAPN Polska – wspólnie budujemy Europę Socjalną” współfinansowany przez Szwajcarię w ramach szwajcarskiego programu współpracy z nowymi krajami członkowskimi Unii Europejskiej 1 Struktura raportu: Streszczenie ...................................................................................................................... 1 Wstęp................................................................................................................................ 3 Ubóstwo w Polsce w świetle badań GUS ......................................................................... 4 Prawo ubezpieczeń społecznych ...................................................................................... 5 Ustawa o zmianie niektórych ustaw w związku z określeniem zasad wypłaty emerytur ze środków zgromadzonych w otwartych funduszach emerytalnych ..... 5 Wsparcie rodziny i pieczy zastępczej ................................................................................ 9 Projekt ustawy o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz o zmianie niektórych innych ustaw........................................................................................... 9 Opieka zdrowotna .......................................................................................................... 11 Projekt ustawy o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz niektórych innych ustaw ................ 11 Równouprawnienie i przeciwdziałanie dyskryminacji .................................................... 13 Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy – kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw ...................................................................................................................... 13 Problemy związane z egzekucją wierzytelności ............................................................. 15 System informacji o wiarygodności płatniczej w obrocie gospodarczym. Zielona Księga ...................................................................................................................... 15 Wystąpienie do Ministra Finansów w sprawie wykonywania obowiązków egzekucyjnych przez banki ..................................................................................... 20 Podsumowanie i wnioski ................................................................................................ 21 Projekt „EAPN Polska – wspólnie budujemy Europę Socjalną” współfinansowany przez Szwajcarię w ramach szwajcarskiego programu współpracy z nowymi krajami członkowskimi Unii Europejskiej 2 Wstęp Najważniejszym projektem wypracowywanym w październiku 2013 r. był projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku z określeniem zasad wypłaty emerytur ze środków zgromadzonych w otwartych funduszach emerytalnych. Mimo że tytuł sugeruje, iż przesłanką do prac nad tym aktem prawnym była konieczność określenia sposobu, w jaki wypłacane będą emerytury w nowym systemie, zawartość projektu wskazuje na dalej idące zamiary rządu. Projekt zakłada bowiem istotne zmiany w systemie emerytalnym. Lektura ustawy, uzasadnienia i głosów poszczególnych interesariuszy może dać interesujący obraz debaty wokół kształtu systemu emerytalnego, daleko ciekawszy niż wyłaniający się z doniesień prasowych, powierzchownych, pełnych nadmiernych uproszczeń, często stronniczych lub nierzetelnych. Ponadto, na uwagę zasługują planowane przez rząd zmiany w ustawie o świadczeniach rodzinnych, której projekt dotyczy wsparcia dla opiekunów osób niepełnosprawnych. Podjęte prace mają związek z sytuacją, w której poprzednia nowelizacja spowodowała utratę prawa do świadczeń przez znaczącą grupę opiekunów osób niepełnosprawnych. Spowodowało to konsolidację środowiska opiekunów i ich protesty. Projekty zmian legislacyjnych w tym zakresie zgłaszały również partie opozycyjne, co zostało omówione w raporcie za miesiąc lipiec 2013 r. Trzecim ważnym projektem jest poselska propozycja zmian w kodeksie pracy i niektórych innych ustawach. Ma ona na celu zapewnić szerszą ochronę przed dyskryminacją, poprawić sytuację pracowników, których prawa są łamane, a także sprzyjać ochronie ich godności i większemu upodmiotowieniu. Projekt jest efektem długotrwałych prac zespołów problemowych, w skład których wchodzili również przedstawiciele organizacji pozarządowych. W obszarze dotyczącym egzekucji komorniczych na uwagę zasługuje Zielona Księga „System informacji o wiarygodności płatniczej w obrocie gospodarczym” oraz Projekt „EAPN Polska – wspólnie budujemy Europę Socjalną” współfinansowany przez Szwajcarię w ramach szwajcarskiego programu współpracy z nowymi krajami członkowskimi Unii Europejskiej 3 wystąpienie RPO w sprawie prowadzenia egzekucji bez pozostawienia dłużnikowi minimalnych kwot umożliwiających zaspokojenie podstawowych potrzeb. Natomiast raport GUS dotyczący ubóstwa w Polsce zawiera zbiór interesujących danych statystycznych na ten temat. Ubóstwo w Polsce w świetle badań GUS Zgodnie z opublikowanym przez Główny Urząd Statystyczny raportem dotyczącym ubóstwa w Polsce z uwzględnieniem danych za 2012 r., ogólne wskaźniki zasięgu ubóstwa ekonomicznego nie uległy znaczącym zmianom. Dochody poniżej granicy minimum egzystencji uzyskiwało w 2012 r. 7% ogółu ludności. Tyle samo osób znalazło się poniżej ustawowej granicy ubóstwa. Poniżej relatywnej granicy ubóstwa (poniżej tej granicy znajdują się gospodarstwa domowe których wydatki są niższe niż 50% średnich wydatków ogółu gospodarstw domowych) znalazło się 16% osób. Wzrósł odsetek ubogich wśród rodzin wielodzietnych (z co najmniej 4 dzieci), oraz gospodarstwach domowych z dziećmi niepełnosprawnymi, spadł zaś wśród rolników. Ubóstwem zagrożone były przede wszystkim gospodarstwa domowe z osobami bezrobotnymi i wielodzietne oraz z osobami niepełnosprawnymi, szczególnie gdy towarzyszył temu niski poziom wykształcenia. Raport zawiera ponadto liczne interesujące informacje na temat rozkładu ubóstwa oraz porównania wskaźników ubóstwa w Polsce i innych krajach UE. Opinie o dokumencie: Brak opublikowanych opinii o dokumencie. Projekt „EAPN Polska – wspólnie budujemy Europę Socjalną” współfinansowany przez Szwajcarię w ramach szwajcarskiego programu współpracy z nowymi krajami członkowskimi Unii Europejskiej 4 Znaczenie dla PK EAPN: Dokument ma znaczenie jako źródło wiedzy na temat skali i rozkładu ubóstwa w Polsce. Dokument dostępny na: http://www.stat.gov.pl/gus/5840_8292_PLK_HTML.htm Data publikacji Opublikowany przez Aktualny Stan Prac Znaczenie dla PK EAPN 17 października 2013 r. Główny Urząd Opublikowano na Wysokie Statystyczny stronach GUS Prawo ubezpieczeń społecznych Ustawa o zmianie niektórych ustaw w związku z określeniem zasad wypłaty emerytur ze środków zgromadzonych w otwartych funduszach emerytalnych Nad omawianym projektem ustawy toczy się obecnie ożywiona debata, ma ona bowiem daleko idące konsekwencje dla kształtu polskiego systemu emerytalnego. Najbardziej kontrowersyjnym zapisem projektu ustawy jest przeniesienie części środków OFE do ZUS, co uderza w interesy Otwartych Funduszy Emerytalnych, a według niektórych komentatorów również w ubezpieczonych. Warto jednak zaznaczyć, że przeniesienie dotyczy środków zainwestowanych w obligacje skarbowe, a więc by wypłacać z nich emerytury państwo tak czy inaczej musiałoby je wykupić. Jak stwierdzają autorzy ustawy, emerytury z obligacji posiadanych przez OFE nic nie różni od emerytury z ZUS, poza tym, że są one dla państwa i obywateli bardziej kosztowne ze względu na opłaty pobierane przez towarzystwa emerytalne za zarządzanie OFE. Ustawa ma pięć zasadniczych celów: Projekt „EAPN Polska – wspólnie budujemy Europę Socjalną” współfinansowany przez Szwajcarię w ramach szwajcarskiego programu współpracy z nowymi krajami członkowskimi Unii Europejskiej 5 1. Przeniesienie wyrażonych obligacyjnymi zobowiązaniami Skarbu Państwa części uprawnień emerytalnych ubezpieczonych z OFE do ZUS. 2. Określenie zasad wypłaty emerytur ze środków zgromadzonych w OFE i sposobu przenoszenia uprawnień emerytalnych ubezpieczonych z OFE do ZUS. 3. Ustalenie nowej wysokości składki przekazywanej do OFE. 4. Umożliwienie ubezpieczonym dokonania wyboru czy chcą w dalszym ciągu przekazywać część składki do OFE czy do ZUS. 5. Obniżenie opłat pobieranych przez Powszechne Towarzystwa Emerytalne. Przeniesienie obligacji Skarbu Państwa do ZUS ma na celu przede wszystkim racjonalizację systemu. Obecnie środki ubezpieczonych przekazywane są do towarzystw emerytalnych, które nabywają za nie obligacje Skarbu Państwa, pobierając przy tym właściwe opłaty i prowizje. Skarb Państwa emituje zaś obligacje, między innymi w celu pokrycia kosztów związanych z dotacją dla FUS, który wypłaca emerytury w systemie repartycyjnym (I filar). Powoduje to sytuację, w której koszty zdobycia kapitału na wypłatę bieżących emerytur są wyższe, niż gdyby środki przeznaczane przez Towarzystwa Emerytalne na zakup obligacji trafiały bezpośrednio do ZUS. Autorzy projektu w uzasadnieniu projektu stwierdzają, że obligacje zobowiązane Skarbu Państwa (w tym gwarantowane przez Skarb Państwa, obligacje samorządów itp.) wynoszą ponad 51,5% posiadanych przez OFE aktywów netto. W efekcie odpowiedzialność Państwa wynikająca z obligacji skarbowych zmieni się na zobowiązanie do wypłaty przyszłych świadczeń emerytalnych. Projekt zakłada, że ubezpieczony będzie miał możliwość wyboru czy pragnie część składki w wysokości 2,92% przekazywać nadal do OFE czy też do ZUS. Decyzja taka będzie podejmowana w chwili wejścia do systemu, a następnie będzie mogła być zmieniona cyklicznie, co cztery lata. Zakłada się, że po 4 lutego 2014 r. OFE nie będą mogły inwestować w instrumenty dłużne Skarbu Państwa i w instrumenty dłużne gwarantowane przez Skarb Państwa oraz zobowiązane będą do inwestowania co najmniej 75% aktywów w akcje. Projekt „EAPN Polska – wspólnie budujemy Europę Socjalną” współfinansowany przez Szwajcarię w ramach szwajcarskiego programu współpracy z nowymi krajami członkowskimi Unii Europejskiej 6 Zgodnie z projektowanymi przepisami, by zminimalizować fluktuacje wysokości emerytur z systemu kapitałowego, związane z wahaniami kursów na rynkach finansowych, środki zgromadzone w OFE miałyby być przekazywane do FUS stopniowo, poczynając od momentu, w którym ubezpieczony osiągnie wiek o 10 lat niższy niż uprawniający do emerytury. Proponuje się dalszą obniżkę maksymalnych opłat za usługi OFE z obecnych 3,5% wysokości przekazywanej OFE składki do poziomu 1,75%. Ważną zmianą będzie wprowadzenie dobrowolności przystępowania do Otwartych Funduszy Emerytalnych. W przypadku gdy ubezpieczony nie złoży oświadczenia o chęci dalszego przekazywania składki do OFE od dnia 1 lipca 2014 r. składka przekazywana będzie wyłącznie do ZUS. Istniała będzie możliwość zmiany decyzji o przeznaczaniu składki. Właściwe oświadczenie złożyć będzie można od 1 kwietnia do 30 czerwca 2016 r., następnie w tych terminach co cztery lata. W związku z dobrowolnością przystępowania do OFE projekt zawiera propozycje zwiększenia możliwości podejmowania przez OFE ryzyka inwestycyjnego, co z jednej strony może przynieść wyższe zyski, z drugiej zaś przyczyni się do zmniejszenia bezpieczeństwa zgromadzonych tam środków. Planuje się też promocję oszczędzania na Indywidualnych Kontach Zabezpieczenia Emerytalnego poprzez preferencje podatkowe dla oszczędności przekazywanych na to konto. Projekt zawiera również zmiany techniczne związane z administrowaniem składkami przez ZUS oraz zmiany wynikające z orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Opinie o projekcie: Do projektu złożono bardzo liczne opinie. Uwagi zgłosiły wszystkie ministerstwa, ZUS, NBP, KNF, a także organizacje pracodawców, związki zawodowe oraz liczne organizacje związane z rynkiem kapitałowym i funduszami emerytalnymi. Projekt „EAPN Polska – wspólnie budujemy Europę Socjalną” współfinansowany przez Szwajcarię w ramach szwajcarskiego programu współpracy z nowymi krajami członkowskimi Unii Europejskiej 7 NBP zaproponował między innymi dalej idące ograniczenie opłat pobieranych od przekazywanych do OFE składek i pobieranych za zarządzanie zgromadzonymi środkami. Na uwagę zasługuje opinia Rady Nadzorczej ZUS, zgodnie z którą niezależnie od pozostania czy też nie ubezpieczonych w OFE, obecny system emerytalny zapewni stopy zastąpienia o wiele niższe niż obecnie. Interesujące jest również stanowisko OPZZ stwierdzające, że po 14 latach funkcjonowania OFE średnia emerytura z tych funduszy wynosi 95 złotych. Autorzy opinii wskazują, że w tym czasie Towarzystwa Emerytalne pobrały 17 mld złotych tytułem opłat, a środki na emerytury pracowników zostały pomniejszone o dalsze 40 mld złotych, które OFE straciły w wyniku prowadzonych przez siebie inwestycji. OPZZ zwraca również uwagę na brak odpowiedzialności akcjonariuszy towarzystw emerytalnych za poziom świadczeń oraz brak powiązania poziomu świadczeń z zyskami. Organizacje pracodawców oraz bliskie im światopoglądowo organizacje obywatelskie, jak też organizacje związane z Towarzystwami Emerytalnymi krytykowały projekt reformy wskazując na ich nieefektywność oraz wady prawne w tym pozostawanie w sprzeczności z Konstytucją RP. Pełne zestawienie opinii o projekcie zawarte zostało w ocenie skutków regulacji dostępnej na: http://legislacja.rcl.gov.pl/docs//2/181003/181028/181029/dokument91072.pdf?last UpdateDay=15.11.13&lastUpdateHour=16%3A34&userLogged=false&date=pi%C4%85 tek%2C+15+listopad+2013 Z pełną treścią poszczególnych opinii zapoznać się można na stronach: http://legislacja.rcl.gov.pl/lista/2/projekt/181003/katalog/181015 http://legislacja.rcl.gov.pl/lista/2/projekt/181003/katalog/181009 Projekt „EAPN Polska – wspólnie budujemy Europę Socjalną” współfinansowany przez Szwajcarię w ramach szwajcarskiego programu współpracy z nowymi krajami członkowskimi Unii Europejskiej 8 Znaczenie dla PK EAPN: Wydaje się, że zaangażowanie Komitetu w prace nad ustawą nie jest celowe. Ustawa w dużym stopniu racjonalizuje przepisy dotyczące ubezpieczenia emerytalnego. Ożywiona debata na ten temat dotyczy nie tyle istoty systemu, korzyści i kosztów płynących z jego funkcjonowania dla państwa i ubezpieczonych, ale stanowi przede wszystkim próbę obrony partykularnych interesów towarzystw emerytalnych i ich akcjonariuszy. Nie wydaje się, by proponowane zmiany miały istotny wpływ na poziom zamożności przyszłych emerytów, o radykalnym ograniczeniu stopnia zastępowalności, utraconych w związku z przejściem na emeryturę dochodów, zdecydowała bowiem reforma emerytalna z 1999 r. Dokument dostępny na: http://legislacja.rcl.gov.pl/lista/2/projekt/181003 Data wpływu Zgłoszony przez Aktualny Stan Prac Znaczenie dla PK EAPN Opublikowany na Minister Pracy i Polityki Skierowano na Komitet Średnie stronach Rządowego Społecznej - Rządowy stały Rady Ministrów Centrum Legislacji 10 Proces Legislacyjny października 2013 r. Wsparcie rodziny i pieczy zastępczej Projekt ustawy o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz o zmianie niektórych innych ustaw Projekt zakłada likwidację specjalnego zasiłku opiekuńczego przy jednoczesnym zlikwidowaniu wymogu dotyczącego wieku powstania niepełnosprawności w odniesieniu do przyznawania świadczenia pielęgnacyjnego. Spowoduje to, że osoby Projekt „EAPN Polska – wspólnie budujemy Europę Socjalną” współfinansowany przez Szwajcarię w ramach szwajcarskiego programu współpracy z nowymi krajami członkowskimi Unii Europejskiej 9 pobierające dotychczas specjalny zasiłek opiekuńczy uprawnione będą do świadczenia pielęgnacyjnego. Poza tym, przewiduje się wprowadzenie dodatkowej przesłanki umożliwiającej otrzymanie świadczenia pielęgnacyjnego, jaką jest konieczność sprawowania opieki. Przyznanie świadczenia na tej podstawie wymagało będzie pozytywnej opinii wojewódzkiego zespołu orzekania o niepełnosprawności. Kwota świadczenia zależeć ma od stopnia niepełnosprawności osoby wymagającej opieki i w 2014 r. wynosić będzie maksymalnie 900 złotych netto. Minimalna wysokość świadczenia wynosić ma 620 złotych netto. Zgodnie z projektowanymi przepisami prawo do świadczenia pielęgnacyjnego przysługiwało będzie rolnikom, ich małżonkom lub dzieciom, jeśli opieka nad osobą niepełnosprawną wiązać się będzie z zaprzestaniem prowadzenia gospodarstwa rolnego lub wykonywania pracy w gospodarstwie rolnym. Szacuje się, że projektowane regulacje spowodują wzrost liczby osób otrzymujących świadczenie o 71 tys. do 2017 r. Opinie o projekcie: W chwili obecnej brak jest opublikowanych opinii o projekcie. Znaczenie dla PK EAPN: Projekt jest reakcją strony rządowej na kontrowersje wynikające z wejścia w życie poprzedniej nowelizacji uzależniającej przyznanie świadczenia od daty powstania niepełnosprawności (do ukończenia 18 roku życia lub w trakcie nauki w szkole lub szkole wyższej, jednak nie później niż do ukończenia 25 roku życia), w wyniku którego około 30% opiekunów osób niepełnosprawnych z dniem 1 lipca 2013 r. utraciło prawo do świadczeń. Spowodowało to mobilizację i protesty środowiska opiekunów osób niepełnosprawnych. Zmiany w zakresie wsparcia opieki nad osobami niepełnosprawnymi mają duże znaczenie dla Komitetu. Warto przy tym zauważyć, że problematyka wsparcia opieki nad osobami niepełnosprawnymi wraz z informacjami Projekt „EAPN Polska – wspólnie budujemy Europę Socjalną” współfinansowany przez Szwajcarię w ramach szwajcarskiego programu współpracy z nowymi krajami członkowskimi Unii Europejskiej 10 na temat projektów partii opozycyjnych w tym zakresie dostępna była w raporcie za lipiec 2013 r. Dokument dostępny na: http://www.mpips.gov.pl/bip/projekty-aktow-prawnych/projekty-ustaw/politykarodzinna/projekt-ustawy-o-zmianie-ustawy-o-swiadczeniach-rodzinnych-oraz-ozmianie-niektorych-innych-ustaw/#akapit1 Data wpływu Zgłoszony przez Aktualny Stan Prac Znaczenie dla PK EAPN Opublikowany na MPIPS Konsultacje Społeczne Wysokie stronach BIP MPiPS 31 października 2013 r. Opieka zdrowotna Projekt ustawy o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz niektórych innych ustaw Projekt ustawy dotyczy możliwości korzystania przez obywateli polskich z zabiegów leczniczych finansowanych ze środków NFZ poza granicami RP. Prace nad nią zostały podjęte z uwagi na konieczność implementacji dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie stosowania praw pacjentów w transgranicznej opiece zdrowotnej. W omawianych przepisach uwagę zwraca skomplikowana procedura uzyskiwania zwrotu kosztów, obejmująca między innymi konieczność uzyskania zgody dyrektora wojewódzkiego oddziału NFZ, co może być uciążliwe dla pacjentów. Przypadki, w których dyrektor NFZ może wydać decyzję negatywną, reguluje zamknięty katalog. Przynajmniej jeden z nich może powodować kontrowersje. Zgodnie z art. 42 f ust. 2 punkt 2 można będzie odmówić zgody jeśli świadczenie może zostać udzielone w Projekt „EAPN Polska – wspólnie budujemy Europę Socjalną” współfinansowany przez Szwajcarię w ramach szwajcarskiego programu współpracy z nowymi krajami członkowskimi Unii Europejskiej 11 kraju, przez świadczeniodawcę posiadającego umowę o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej, w terminie nieprzekraczającym dopuszczalnego czasu oczekiwania pacjenta na dane świadczenie przy uwzględnianiu jego stanu zdrowia i przewidywalnego rozwoju choroby. Zastanawiające jest, w jaki sposób przepis ten będzie interpretowany w przypadku dolegliwości będących dla pacjenta uciążliwymi i mających negatywny wpływ na jakość jego życia, ale nie grożących dalszym pogorszeniem stanu zdrowia. Opinie o projekcie: Brak dostępnych opinii o projekcie. Znaczenie dla PK EAPN: Wejście w życie nowych przepisów może być szansą dla osób, które nie mogą pozwolić sobie na samodzielne sfinansowanie świadczeń opieki zdrowotnej dostępnych na wolnym rynku, a z powodu braku miejsc nie mogą uzyskać świadczeń finansowanych przez NFZ w kraju. Nie wydaje się, by projekt wymagał zaangażowania Komitetu. Dokument dostępny na: http://legislacja.rcl.gov.pl/docs//2/180165/180169/180170/dokument86995.pdf?last UpdateDay=12.11.13&lastUpdateHour=12%3A37&userLogged=false&date=wtorek%2 C+12+listopad+2013 Data wpływu Zgłoszony przez Aktualny Stan Prac Znaczenie dla PK EAPN Opublikowany na Ministerstwo Zdrowia - Konsultacje społeczne średnie stronach RCL 7.10.2013 rządowy proces r. legislacyjny Projekt „EAPN Polska – wspólnie budujemy Europę Socjalną” współfinansowany przez Szwajcarię w ramach szwajcarskiego programu współpracy z nowymi krajami członkowskimi Unii Europejskiej 12 Równouprawnienie i przeciwdziałanie dyskryminacji Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy – kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw Projekt wniesiony przez grupę posłów partii Twój Ruch (wcześniej Ruch Palikota) zawiera propozycje zmian w szeregu aktów prawnych: kodeksie pracy, kodeksie cywilnym, ustawie o wdrożeniu niektórych przepisów UE w zakresie równego traktowania (tzw. ustawie równościowej), ustawie o związkach zawodowych, kodeksie karnym, skarbowym, ustawie o rozwiązywaniu sporów zbiorowych oraz ustawie o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych. Projektowane przepisy mają na celu lepszą realizację praw pracowniczych, pełniejszą niż zapewniana przez obecne przepisy ochronę przed dyskryminacją i większe upodmiotowienie pracowników. Projektowane zmiany w przepisach ustawy równościowej przygotowywane były przy współudziale organizacji pozarządowych skupionych między innymi w Koalicji na Rzecz Równych Szans1. Po pierwsze, projekt ustawy zakłada zwolnienie z odpowiedzialności karnoskarbowej pracownika, który zatrudniony był „na czarno” tak, by osoba ta mogła bez obawy o wynikające z tego tytułu sankcje dochodzić swoich praw przed sądem. Zrównaniu mają ulec uprawnienia osób zatrudnionych na umowach o pracę na czas określony i nieokreślony, co z jednej strony poprawić ma sytuację osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę na czas określony, z drugiej zniechęcić pracodawców do nadużywania tej formy zatrudnienia. Przewiduje się również szereg zmian ułatwiających dochodzenie swoich praw osobom, które zatrudnione zostały bez umowy na piśmie lub zawarto z nimi umowy cywilnoprawne, mimo że wykonują pracę. Projekt zawiera także przepis przewidujący możliwość reprezentacji przez inspektora pracy, osobę delegowaną przez związek zawodowy lub organizację 1 Więcej na temat działalności Koalicji na: http://www.ptpa.org.pl/koalicja. Projekt „EAPN Polska – wspólnie budujemy Europę Socjalną” współfinansowany przez Szwajcarię w ramach szwajcarskiego programu współpracy z nowymi krajami członkowskimi Unii Europejskiej 13 społeczną osób zatrudnionych na podstawie umów cywilnoprawnych dochodzących swoich praw przed sądami. Analogiczne rozwiązanie dotyczyć ma naruszeń zasady równego traktowania. Następnie, zgodnie z projektowanymi zmianami pracodawca powinien określić w regulaminie pracy środki służące kontroli pracowników, a stosowanie środków ukrytych byłoby sprzeczne z prawem. W regulaminie pracy miałyby zostać określone również procedury wyboru reprezentanta załogi. Zmiany w ustawie o związkach zawodowych zakładają nadanie prawa pełnej koalicji także osobom zatrudnionym na podstawie umów cywilnoprawnych. W chwili obecnej osoby te nie mogą tworzyć związków zawodowych, choć mogą do nich wstępować (ograniczone prawo koalicji). Nieznacznie bardziej korzystne dla związkowców są projektowane zasady oddelegowywania pracowników do pracy związkowej. Rozszerzeniu ulec mają obowiązki konsultacyjne pracodawcy. Długość pełnienia funkcji w zarządzie związku zawodowego lub komisji rewizyjnej ma zostać, w myśl projektu, ograniczona. Przeciwdziałać ma to alienacji władz związkowych od problemów pracowników i spowodować lepsze funkcjonowanie mechanizmów demokratycznych w organizacjach związkowych. Zmiana w ustawie o rozwiązywaniu sporów zbiorowych dotyczy możliwości przeprowadzenia strajku solidarnościowego, np. w interesie osób zatrudnionych na podstawie umów cywilnoprawnych. Zmiany ustawy o komercjalizacji i prywatyzacji zakładają wprowadzenie wymogów kompetencyjnych dla osób delegowanych przez pracowników do rad nadzorczych tj. posiadanie wyższego wykształcenia i co najmniej 3-letniego doświadczenia w pracy na stanowisku związanym z działalnością gospodarczą, finansową, obsługą prawną, zarządzaniem lub nadzorem właścicielskim. Ponadto, w obszarze równego traktowania zakłada się m.in. rozszerzenie katalogu cech, jakie podlegają ochronie prawnej przed dyskryminacją, a także Projekt „EAPN Polska – wspólnie budujemy Europę Socjalną” współfinansowany przez Szwajcarię w ramach szwajcarskiego programu współpracy z nowymi krajami członkowskimi Unii Europejskiej 14 uwzględnienie zarówno w kodeksie pracy jak i ustawie równościowej dodatkowych pojęć związanych z dyskryminacją (np. dyskryminacji przez asocjację). Opinie o projekcie: Brak opublikowanych opinii o projekcie. Znaczenie dla PK EAPN: Projekt ma duże znaczenie dla Komitetu. Komitet powinien w miarę posiadanych możliwości zaangażować się w poparcie projektu, przede wszystkim jego zapisów, które ułatwiają egzekwowanie praw pracowniczych i przyczyniają się do większego upodmiotowienia pracujących w zakładach pracy. Dokument dostępny na: http://orka.sejm.gov.pl/Druki7ka.nsf/Projekty/7-020-795-2013/$file/7-020-7952013.pdf Data wpływu Zgłoszony przez Aktualny Stan Prac Znaczenie dla PK EAPN 7 października 2013 r. Grupa posłów Twojego Skierowano do opinii Wysokie Ruchu (dawniej Ruch Biura Legislacyjnego i Palikota) Biura Analiz Sejmu Problemy związane z egzekucją wierzytelności System informacji o wiarygodności płatniczej w obrocie gospodarczym. Zielona Księga Dokument dotyczy oceny funkcjonowania ustawy o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych. Przedstawia on obowiązujące Projekt „EAPN Polska – wspólnie budujemy Europę Socjalną” współfinansowany przez Szwajcarię w ramach szwajcarskiego programu współpracy z nowymi krajami członkowskimi Unii Europejskiej 15 rozwiązania w tym zakresie, rozwiązania funkcjonujące w innych wybranych krajach i dylematy związane z funkcjonowaniem tego systemu. Analiza wydaje się mieć charakter technokratyczny, ukierunkowany na zabezpieczenie interesów wierzycieli poprzez zapewnienie maksymalnej efektywności systemu we wsparciu egzekucji należności i informowaniu przedsiębiorców o wiarygodności kontrahentów. Nie uwzględnia się przy tym sytuacji ani perspektywy osób zadłużonych. Najważniejsze problemy podnoszone przez Ministerstwo Gospodarki to: dopuszczenie do przekazywania do rejestrów zobowiązań o charakterze publicznoprawnym podatków, grzywien, nawiązek, mandatów, opłat za odbiór odpadów komunalnych; utworzenie rejestru bezskutecznych egzekucji; rozważenie, czy zobowiązania przedawnione w dalszym ciągu będą mogły być udostępniane przez biura informacji gospodarczej; rozważenie, czy do biur nie powinny być zgłaszane jedynie informacje o zobowiązaniach potwierdzonych orzeczeniem sądowym bądź informacje o zobowiązaniach uznanych przez dłużnika (w chwili obecnej w biurach informacji udostępniane są również informacje o zobowiązaniach spornych); rozważenie możliwości przyznania wierzycielom będącym osobami fizycznymi takiego samego prawa do zgłaszania wierzytelności jak każdemu innemu wierzycielowi, np. osobie prawnej (w chwili obecnej osoby fizyczne uprawnione są do przekazania informacji do biura na podstawie tytułu wykonawczego, natomiast każdy wierzyciel (z wyłączeniem osoby fizycznej) może przekazać informację do biura po dokonaniu wezwania do zapłaty); ustalenie wysokości kwot minimalnych (aktualnie kwota minimalna w przypadku konsumentów wynosi 200 złotych, a 500 złotych w przypadku przedsiębiorców i innych podmiotów; Ministerstwo Gospodarki postuluje Projekt „EAPN Polska – wspólnie budujemy Europę Socjalną” współfinansowany przez Szwajcarię w ramach szwajcarskiego programu współpracy z nowymi krajami członkowskimi Unii Europejskiej 16 zniesienie kwot minimalnych, tak by każda wierzytelność mogła być ujawniona w systemie informacji); doprecyzowanie przepisów dotyczących usuwania zapisów z biur informacji; rozszerzenie ochrony dłużników, w tym wprowadzenie regulacji, które umożliwiałoby usuwanie nieprawdziwych danych z biur na podstawie informacji przekazanych przez dłużnika (jako instrumenty ochrony dłużnika w jednym z punktów wymienia się kwoty minimalne, których usunięcie postuluje się w innym punkcie); rozważenie wprowadzenia możliwości sformułowania skargi na biuro informacji w rozumieniu przepisów kodeksu postępowania administracyjnego (aktualnie skargi na działalność biur składane do ministra gospodarki nie mają charakteru skarg, w rozumieniu przepisów kpa, gdyż nie odnoszą się do negatywnej oceny działalności podmiotu powołanego do wykonywania zadań państwa, nie są też skargami na nieprawidłowe działanie organu administracji, ani jego pracowników); rozważenie potrzeby uprawnienia biur informacji gospodarczej do tworzenia tzw. list scoringowych na podstawie których możliwa jest ocena wiarygodności kontrahenta; rozważenie wprowadzenia możliwości udostępniania pełnych danych archiwalnych na temat kontrahentów, w tym również konsumentów (aktualnie dane te mogą być gromadzone tylko do celów statystycznych i nie mogą pozwalać na identyfikację danego kontrahenta); rozważenie wprowadzenia regulacji wymuszających większą wymianę informacji między biurami; polegać to może na wprowadzeniu wymogu, zgodnie z którym klient składając zapytanie do jednego z biur otrzymywałby kompleksową informację o danym podmiocie na podstawie danych zgromadzonych we wszystkich rejestrach dłużników; innym rozważanym rozwiązaniem jest taka sytuacja, w której wierzyciel przekazuje informację o dłużniku do każdego z biur; Projekt „EAPN Polska – wspólnie budujemy Europę Socjalną” współfinansowany przez Szwajcarię w ramach szwajcarskiego programu współpracy z nowymi krajami członkowskimi Unii Europejskiej 17 rozważenie wprowadzenia możliwości wykonywania przez biura obowiązków leżących po stronie wierzyciela na jego zlecenie; wierzyciel mógłby zlecić biurom sporządzanie oraz wysyłanie w jego imieniu i na jego rzecz wezwań do zapłaty z ostrzeżeniem o zamiarze przekazania informacji gospodarczych do BIG; wprowadzenie możliwości prowadzenia przez biura informacji pośrednictwa w dostępie do rejestrów publicznych takich jak KRS, CEIDG, REGON, PESEL; wprowadzenie możliwości wydawania zaświadczeń o figurowaniu bądź nie przez wnioskodawcę w rejestrze oraz o jego wiarygodności płatniczej (w chwili obecnej dokumenty takie nie są wydawane); uregulowanie udostępniania informacji o wywiązywaniu się ze zobowiązań w celu sprzedaży wierzytelności przez ogłoszenie publiczne. Opinie o projekcie: Brak opublikowanych opinii o projekcie. Znaczenie dla PK EAPN: Dokument ma duże znaczenie dla osób zadłużonych, które nie są w stanie regulować swoich długów. Brak przepisów o upadłości konsumenckiej uniemożliwia takim osobom zmianę swojej sytuacji i prowadzi do funkcjonowania poza oficjalnymi instytucjami rynku pracy, systemu bankowego itp. Powodować to może ich trwałe wykluczenie społeczne. Wydaje się ważne, by organizacje socjalne mające doświadczenie w pomocy osobom zadłużonym i posiadające wiedzę na temat problemów związanych z funkcjonowaniem aktualnych przepisów dotyczących udostępniania informacji na temat dłużników zgłosiły uwagi do dokumentu. Należy zwrócić uwagę, że zawarte w dokumencie propozycje Ministerstwa Gospodarki nie tylko nie zmierzają w stronę poprawy sytuacji dłużników, ale postulują wprowadzenie rozwiązań bardziej restrykcyjnych niż aktualnie obowiązujące. Zniesienie kwot minimalnych spowodować może sytuację, w której w rejestrach Projekt „EAPN Polska – wspólnie budujemy Europę Socjalną” współfinansowany przez Szwajcarię w ramach szwajcarskiego programu współpracy z nowymi krajami członkowskimi Unii Europejskiej 18 znajdować się będą osoby posiadające niewielkie długi. Z kolei udostępnianie informacji archiwalnych doprowadzić może do tego, że osoba która nie była w stanie regulować swoich należności przez pewien czas, będzie „nosić to brzemię” do końca życia. Zwrócić należy uwagę, że nawet w przypadku ciężkich przestępstw przewiduje się instytucję zatarcia skazania mającą na celu umożliwienie reintegracji osoby w przeszłości skazanej. Zgodnie z propozycjami Ministerstwa Gospodarki osobie zadłużonej taka druga szansa nie miałaby być dana. Warto także zauważyć, że w rejestrach dłużników znajdują się między innymi osoby, których długi, również przedawnione, powstały np. w wyniku braku opłaty za przejazd środkami komunikacji miejskiej. Wydaje się że postulaty Komitetu mogłyby iść w stronę utrzymania i podwyższenia kwot minimalnych, przeciwko udostępnianiu niezanonimizowanych danych archiwalnych oraz przeciwko ujawnianiu w rejestrach wierzytelności przedawnionych. Ponadto, niezrozumiałe jest dlaczego prowadzenie rejestrów informacji gospodarczych powierzone zostało podmiotom prywatnym. Niepokojąco brzmi również postulat, by biura informacji gospodarczej pośredniczyć miały w dostępie do rejestrów publicznych, w tym PESEL. Dokument dostępny na: http://konsultacje.gov.pl/node/3238 Data wpływu Zgłoszony przez Aktualny Stan Prac Znaczenie dla PK EAPN Opublikowano 25 Ministerstwo Konsultacje społeczne Wysokie października 2013 r. Gospodarki do 25.11.2013 r, Projekt „EAPN Polska – wspólnie budujemy Europę Socjalną” współfinansowany przez Szwajcarię w ramach szwajcarskiego programu współpracy z nowymi krajami członkowskimi Unii Europejskiej 19 Wystąpienie do Ministra Finansów w sprawie wykonywania obowiązków egzekucyjnych przez banki Wystąpienie Rzecznik Praw Obywatelskich skierowane do Ministra Finansów zwracające uwagę na nieprawidłowe wykonywanie obowiązków egzekucyjnych przez banki, związane jest z licznymi wpływającymi do Rzecznika skargami. Nieprawidłowości dotyczą prowadzenia egzekucji z rachunku bankowego z pominięciem ograniczeń mających zapewnić dłużnikowi minimum egzystencji. Minister poinformował, że w ramach prac nad projektem ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw, prowadzonych przez Rządowe Centrum Legislacji, rozważano wprowadzenie określenia w ustawie – Prawo bankowe kwoty wolnej od zajęcia na poziomie minimalnego wynagrodzenia. Ponadto, rozważano takie zredagowanie przepisów, aby zwolnienie to nie miało charakteru jednorazowego, lecz obowiązywało przez cały czas zajęcia. Projekt ustawy nowelizującej do chwili obecnej nie został jednak wniesiony. W związku z tym, w opinii Rzecznika konieczne wydaje się jak najszybsze objęcie banków kontrolą na podstawie przepisu art. 71a § 1 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, który nadaje organom egzekucyjnym uprawnienie do przeprowadzania kontroli zajętej wierzytelności w zakresie prawidłowości realizacji środka egzekucyjnego. Rzecznik Praw Obywatelskich zwraca się z prośbą o rozważenie podjęcia odpowiedniej inicjatywy ustawodawczej. Znaczenie dla PK EAPN: Problem egzekucji wierzytelności bez pozostawienia dłużnikowi środków na zaspokojenie podstawowych potrzeb jest bulwersujący i w sposób oczywisty przyczynia się do ubóstwa osób poddanych egzekucji. Uchwalenie przepisów przeciwdziałających takim sytuacjom bezpośrednio przekłada się na obszar zainteresowania Komitetu. Projekt „EAPN Polska – wspólnie budujemy Europę Socjalną” współfinansowany przez Szwajcarię w ramach szwajcarskiego programu współpracy z nowymi krajami członkowskimi Unii Europejskiej 20 Dokument dostępny na: http://rpo.gov.pl/pl/wystapienia-generalne Data wystąpienia Zgłoszony przez Aktualny Stan Prac Znaczenie dla PK EAPN 29 października 2013 r. Rzecznik Praw Przesłano do Ministra Średnie Obywatelskich Finansów Podsumowanie i wnioski Najważniejsze planowane zmiany w systemie emerytalnym to przekazanie 51,5% wartości aktywów OFE do ZUS, wprowadzenie dobrowolności przekazywania przyszłych składek na ubezpieczenie emerytalne do OFE oraz powierzenie ZUS wypłaty świadczeń emerytalnych ze środków zgromadzonych w OFE. Następnie, zmiana składki przekazywanej do OFE z 2,8% na 2,92%, obniżenie wymiaru opłaty pobieranej przez towarzystwa emerytalne z 3,5% do 1,75%, zmiany w polityce inwestycji OFE, w tym zakaz inwestowania w obligacje skarbu państwa i nakaz inwestowania minimum 75% środków w akcje. Rozwiązania te wydają się mieć duże znaczenie dla kondycji finansów publicznych. Zmiany w kodeksie pracy i innych ustawach zawarte w projekcie złożonym przez partię „Twój Ruch” zawierają liczne zapisy poprawiające sytuację zatrudnionych i pozwalające na wyegzekwowanie ich praw, a także aktualnie funkcjonujące przepisy antydyskryminacyjne. Warte są zainteresowania i wsparcia Komitetu. Rządowy projekt ustawy o świadczeniach rodzinnych wyznacza kierunek zmian, do których dąży resort polityki społecznej w obszarze wsparcia opieki nad osobami niepełnosprawnymi. Warto przy tym zwrócić uwagę na projekty opozycji. Losami projektu z pewnością zainteresowane niepełnosprawnych. Być może Komitet będzie środowisko opiekunów osób mógłby wesprzeć to środowisko. W tym miejscu trzeba też zauważyć, że problematyce związanej z opieką nad osobami Projekt „EAPN Polska – wspólnie budujemy Europę Socjalną” współfinansowany przez Szwajcarię w ramach szwajcarskiego programu współpracy z nowymi krajami członkowskimi Unii Europejskiej 21 niepełnosprawnymi poświęcona została najnowsza ekspertyza przygotowana na zlecenie Komitetu. Natomiast z wystąpienia RPO można się dowiedzieć, że w toku egzekucji komorniczych, dłużnikom często nie są pozostawiane środki nawet na zaspokojenie najbardziej podstawowych potrzeb. Zielona Księga dotycząca systemu informacji gospodarczej zapowiada ocenę funkcjonujących rozwiązań i możliwe zmiany w tym zakresie, jednak proponowany kierunek zmian może przyczynić się do pogorszenia sytuacji i trwałej stygmatyzacji osób ubogich. Raport GUS dostarcza aktualnych informacji na temat danych statystycznych dotyczących problemu ubóstwa. Projekt „EAPN Polska – wspólnie budujemy Europę Socjalną” współfinansowany przez Szwajcarię w ramach szwajcarskiego programu współpracy z nowymi krajami członkowskimi Unii Europejskiej 22
