111 Furgał_Layout 1
Transkrypt
111 Furgał_Layout 1
111 Furgał:Layout 1 2014-07-15 11:43 Strona 1 Medycyna Sportowa / Polish J Sport Med © MEDSPORTPRESS, 2014; 2(4); Vol. 30, 81-91 DOI: 10.5604/1232406X.1111953 ARTYKUŁ ORYGINALNY / ORIGINAL ARTICLE Zaangażowanie Autorów A – Przygotowanie projektu badawczego B – Zbieranie danych C – Analiza statystyczna D – Interpretacja danych E – Przygotowanie manuskryptu F – Opracowanie piśmiennictwa G – Pozyskanie funduszy Witold Furgał1,2(D,E), Mirosław Kokosz3(A,B,C,D), Marcin Hynowski1(A,B,C,D,E), Edward Saulicz3(D), Piotr Król3(A,B), Oliwia Kobiałka(A,B) Author’s Contribution A – Study Design B – Data Collection C – Statistical Analysis D – Data Interpretation E – Manuscript Preparation F – Literature Search G – Funds Collection PORÓWNANIE WYNIKÓW PRÓB NA CELNOŚĆ UDERZENIA PIŁKI ORAZ SIŁĘ I WYTRZYMAŁOŚĆ MIĘŚNI GŁĘBOKICH W DWÓCH GRUPACH PIŁKARZY NOŻNYCH 1 NZOZ MEDIVTSPORT Tarnobrzeg, Polska Wyższa Szkoła Społeczno-Przyrodnicza im. Wincentego Pola w Lublinie, Polska Akademia Wychowania Fizycznego im. Jerzego Kukuczki w Katowicach, Polska 1 NZOZ MEDIVTSPORT Tarnobrzeg, Poland 2 Vincent Pol University in Lublin, Poland 3 The Jerzy Kukuczka Academy of Physical Education in Katowice, Poland 2 3 COMPARISON OF THE RESULTS OF THE ACCURACY OF KICKING THE BALL AND ENDURANCE OF DEEP MUSCLES IN TWO GROUPS OF FOOTBALLERS Słowa kluczowe: trening stabilizacyjny, stabilizer, mięśnie głębokie kompleksu lędźwiowomiedniczno-biodrowego, piłka nożna Key words: stabilizing training, stabilizer, deep muscles of the lumbar-pelvic iliac complex, football Streszczenie Wstęp. Celem pracy była ocena wpływu sześciotygodniowego treningu stabilizacyjnego na zmianę celności uderzenia piłki oraz siły i wytrzymałości mięśni głębokich u piłkarzy nożnych. Materiał i metody. W badaniach wzięły udział 22 osoby trenujące piłkę nożną (grupa eksperymentalna, u której zastosowano elementy treningu stabilizacyjnego), wiek 24,2 lata ±4,8 roku, wysokość ciała 181,2 cm ±4,7 cm, masa ciała 77,2 kg ±5,8 kg oraz 22 osoby również trenujące piłkę nożną (grupa kontrolna), wiek 25,6 lata ±5,5 roku, wysokość ciała 181,9 cm ±4,1 cm, masa ciała 76,7 kg ±6,3 kg. Pomiaru siły i wydolności mięśni głębokich dokonano urządzeniem o nazwie stabilizer, natomiast celności za pomocą specjalnie do tego celu wyznaczonego zadania. Odstęp czasu pomiędzy badaniami wynosił 6 tygodni. Wyniki z dwóch pomiarów porównano ze sobą, jak i z wynikami grupy kontrolnej. Wyniki. Badania w grupie eksperymentalnej wykazały istotne statystycznie zmiany w zakresie dwóch spośród trzech badanych parametrów pomiędzy pierwszym a drugim pomiarem (p<0,05). Wykazano także różnice pomiędzy grupą kontrolną a eksperymentalną. Analiza testami kolejności par Wilcoxona i U Manna-Whitneya wykazała istotne powiązania między elementami treningu stabilizacyjnego a poprawą badanych parametrów. Wnioski. Badani piłkarze, którzy odbyli trening stabilizacyjny, charakteryzowali się lepszą celnością uderzenia oraz siłą i wytrzymałością mięśni głębokich w porównaniu z piłkarzami z grupy kontrolnej. Summary Word count: Tables: Figures: References: 7199 0 6 12 Backgound. The aim of the study was assessment of the effect of the 6-week stabilizing training on changes in the accuracy of kicking the ball as well as strength and endurance of deep muscles in football players. Material and methods. The sample comprised 22 football practitioners (experimental group with applied elements of stabilizing training) aged 24.2 ±4.8 years whose average body height was 181.2 cm ±4.7 cm and the average body mass was 77.2 kg ±5.8 kg, and 22 football practitioners (control group) aged 25.6 ±5.5 years with average body mass and body height amounting to 181.9 cm ±4.1 cm and 76.7 kg ±6.3 kg respectively. The measurements of strength and endurance of deep muscles were taken using a stabilizer while the kicking accuracy was measured based on specific task performance. The time interval between the measurements was 6 weeks. The results obtained from two measurements were compared between subjects and between groups. Results. The study showed statistically significant changes in two out of three studied parameters between the first and the second measurement (p<0.05). Differences were also found between the experimental group and the control group. The analysis using Wilcoxon’s signed rank test and Mann-Whitney U test showed significant relationships between the elements of stabilizing training and the improvement of the studied parameters. Conclusions. The studied footballers who underwent stabilizing training were characterized by greater accuracy of kicking as well as the strength and endurance of deep muscles in comparison with the control group subjects. Adres do korespondencji / Address for correspondence Witold Furgał NZOZ Medivitsport s.c. ul. 11 Listopada 8, 39-400 Tarnobrzeg, tel./fax: +48 (15) 822-90-01, e-mail: [email protected] Otrzymano / Received Zaakceptowano / Accepted 11.01.2014 r. 28.04.2014 r. 81 111 Furgał:Layout 1 2014-07-15 11:43 Strona 2 Furgał W. i wsp. Trening stabilizacyjny piłkarzy nożnych Wstęp Background Współczesna gra w profesjonalnej dyscyplinie sportu jaką jest piłka nożna, stawia przed zawodnikami coraz większe wymagania w zakresie przygotowania technicznego i motorycznego. Nowoczesny futbol to perfekcyjnie opanowana technika i wysoka skuteczność działań piłkarzy przez cały czas rozgrywania meczu. Z kolei cykle treningowe, którym poddawani są piłkarze, powodują występowanie licznych zmian przeciążeniowych i kontuzji, które mogą przyczynić się do przedwczesnego zakończenia kariery przez sportowca. Powstaje zatem pytanie – w jaki sposób można skutecznie zapobiegać urazom, a jednocześnie wpływać na poprawę parametrów motorycznych i technicznych istotnych dla piłkarzy? W ostatnim czasie coraz większe uznanie wśród trenerów odpowiedzialnych za przygotowanie motoryczne zdobywa trening stabilizacyjny. Przez pojęcie „stabilizacja” należy rozumieć stan charakteryzujący się równoczesnym, zrównoważonym zaspokajaniem zapotrzebowania na „stabilność oraz mobilność„[1]. Dzięki stabilizacji organizm może skutecznie opierać się siłom zewnętrznym działającym na niego. Zdolność ta zapewniana jest dzięki „sztywności”, która może być bierna lub czynna. Sztywność bierna dostarczana jest organizmowi z zewnątrz, na przykład za pomocą gorsetu, gipsu lub ortezy. Sztywność czynna z kolei, dostępna jest dzięki mięśniom i jest to tak zwana stabilizacja dynamiczna. Pojęcie to wprowadził w 1992 roku Panjabi, który wyodrębnił trzy podsystemy mające udział w tym procesie: bierny, czynny i nerwowy. Wszystkie te podsystemy pojęciowo rozdzielone, funkcjonalnie są od siebie zależne [2]. Jakikolwiek problem jednego z tych ogniw będzie wpływał na działanie pozostałych dwóch. Z tego też względu ważne jest, by działały one prawidłowo. W pracy podjęto próbę oceny dwóch zespołów piłkarskich – zespół A (22 osoby), w którym zawodnicy zostali poddani treningowi stabilizacyjnemu oraz zespół B (22 osoby), w którym takiego treningu nie było i zbadanie czy trening stabilizacyjny dolnej części tułowia i stawów biodrowych (kompleks lędźwiowo-miedniczno-biodrowy) wpływa na zmianę istotnych parametrów w piłce nożnej, którymi są: celność uderzenia piłki oraz siła i wytrzymałość mięśni głębokich. Contemporary football is becoming an increasingly demanding sport discipline in terms of techniques and motor skills required. Modern football requires excellent technique and high efficiency of actions during the entire period of football match. Training cycles for football players include exercises which result in numerous overload-related changes and contusions that may contribute to a premature ending of athlete’s career. Therefore, a question can be posed: how to prevent injuries effectively improving at the same time motor and technical parameters which are essential for football players? Recently, stabilizing training gains acceptance of trainers responsible for motor training. The term “stabilization” should be understood as the condition characterized by simultaneous and balanced satisfying of the demand for “stability and mobility” [1]. Thanks to stabilization, the human body can effectively resist the external forces that affect it. This ability is due to the “stiffness” which may be either passive or active. Passive stiffness is provided from outside, e.g. using a corset, plaster cast or prosthesis. Active stiffness, in turn, is produced by muscles and involves the socalled dynamic stability. This term was first introduced in 1992 by Panjabi who elicited three subsystems participating in this process, namely: the passive, active and nervous subsystems. All these subsystems, having different names, functionally depend on one another [2]. Any problem in one of the links will affect the function of the remaining ones. Therefore it is important for the links to function properly. The study was an attempt to assess two football teams – A (including 22 players) with the competitors subjected to stabilizing training and B (also including 22 players) with no stabilizing training, and to find out whether stabilizing training of the lower body and hip joints (lumbar-pelvic-iliac complex) affects the parameters which are important in football, namely: ball kicking accuracy and strength and endurance of deep muscles. Materiał i metody Material and methods W badaniu wzięło udział 44 zdrowych zawodników piłki nożnej, trenujących na co dzień w dwóch klubach sportowych: KS Siarka Tarnobrzeg i GKS Walka Makoszowy. Obydwa wyżej wymienione zespoły uczestniczyły w rozgrywkach o mistrzostwo III ligi piłkarskiej. Badani stanowili dwie grupy (eksperymentalną i kontrolną), w których znajdowało się po 22 zawodników. Podział na grupy nastąpił na drodze losowej. Wiek badanych w grupie eksperymentalnej wyniósł średnio 24,2 lata ± 4,8 roku, wysokość ciała 181,2 cm ± 4,7 cm, a masa ciała 77,2 kg ± 5,8 kg. Wszyscy badani piłkarze byli prawonożni. Wiek badanych w grupie kontrolnej wyniósł średnio 25,6 lata ± 5,5 roku, wysokość ciała 181,9 cm ± 4,1 cm, a masa ciała 76,7 kg ± 6,3 kg. Wszyscy badani piłkarze byli prawonożni. Badania przeprowadzone były podczas okresu startowego. W obu grupach w tym czasie prowadzono 44 healthy football players, training in sports clubs, such as KS Siarka Tarnobrzeg and GKS Walka Makoszowy participated in the study. Both above mentioned teams participated in 3rd League Championships. The sample was divided into two groups (the experimental group and the control group), each including 22 subjects. The division into groups was random. The mean age of the subjects in the experimental group was 24.2 ± 4.8 years, their mean body height was 181.2 ± 4.7 cm and their mean body mass was 77.2 ± 5.8 kg. All the studied footballers were right-legged. In the control group the mean values of the studied parameters were as follows: age = 25.6 ± 5.5 years, body height = 181.9 ± 4.1 cm and body mass = 76.7 ± 6.3 kg. All the subjects were right-legged. The study was conducted during the start period. That time both groups underwent standard motor 82 111 Furgał:Layout 1 2014-07-15 11:43 Strona 3 Furgał W. et al. Stabilizing training in football players standardowy trening motoryczny. Trenerzy obydwu drużyn zostali poproszeni o przeprowadzanie jednakowej ilości jednostek treningowych w ciągu tygodnia (5x) i zbliżony czas trwania wszystkich zajęć (około 1,5 godziny). Dodatkowo grupa eksperymentalna została poddana sześciotygodniowemu treningowi stabilizacyjnemu kompleksu lędźwiowo-miedniczno-biodrowego. Wszyscy zawodnicy, po zapoznaniu się z celem i sposobem badań, wyrazili na nie zgodę. W skład części diagnostycznej badania wchodziła ocena: siły mięśni stabilizujących kompleks lędźwiowo-miedniczno-biodrowy w pozycji leżenia przodem, czasu efektywnego utrzymania napięcia mięśni stabilizujących kompleks lędźwiowo-miedniczno-biodrowy w pozycji leżenia przodem. Jako element piłkarski istotny dla tej dyscypliny zmierzono celność uderzenia. Elementy oceniano w następujący sposób: 1. Siła mięśni stabilizujących w pozycji leżenia przodem. Badany leżał przodem na kozetce, kończyny górne wzdłuż tułowia. Poniżej linii łączącej kolce biodrowe przednie górne podkładano stabilizer napompowany do wartości 70 mmHg. Badany, po wykonaniu wdechu, a następnie wydechu, napinał mięśnie głębokie. Badający odczytywał wartość uzyskaną na tarczy stabilizera. 2. Czas efektywnego napięcia mięśnia poprzecznego brzucha w pozycji leżenia przodem. Badany leżał przodem na kozetce, kończyny górne wzdłuż tułowia. Poniżej linii łączącej kolce biodrowe przednie górne podkładano stabilizer napompowany do wartości 70 mmHg. Badany, po wykonaniu wdechu, a następnie wydechu, napinał mięśnie głębokie. W momencie, gdy wartość na stabilizerze spadała poniżej 64 mmHg, badający włączał stoper. Czas był wyłączany, gdy wartość wzrastała powyżej 64 mmHg lub gdy dana osoba potrafiła utrzymać napięcie przez 180 sekund. 3. Celność uderzenia. Badany ustawiał piłkę w miejscu wykonywania rzutu karnego (11 metrów od bramki) i miał za zadanie trafić w wyznaczone wcześniej pola naniesione na materiale zawieszonym w prawym górnym rogu bramki. Do oznakowania punktowanych pól użyto materiału w kształcie kwadratu 1,5x1,5 metra, na którym zaznaczono pola o wymiarach 0,5x0,5 metra. Punktacja przedstawiała się następująco: tak zwane „okienko”- 4 punkty, pola dookoła punku 4 były punktowane za 3 punkty i następnie pola poniżej punktów 3 były punktowane za 2 punkty, dodatkowo za trafienie w obramowanie bramki przyznawano 1 punkt (w przypadku wątpliwości, w jakie pole trafił zawodnik, przyznawano mu zawsze wyższą liczbę punktów). Zawodnik wykonywał 5 prób. Do wyciągnięcia średniej pod uwagę były brane 3 najlepsze. Kolejne badanie powtórzono po 6 tygodniach. Zawodnicy z grupy eksperymentalnej mieli w tym czasie przeprowadzony trening stabilizacyjny. Piłkarze zostali poinstruowani jak prawidłowo wykonywać następujące 3 ćwiczenia: 1. Pozycja wyjściowa: leżenie tyłem, kończyny górne wzdłuż tułowia, kończyny dolne w trójzgięciu oparte o podłoże. Ruch: po prawidłowym napięciu mięśni głębokichuniesienie miednicy w górę, z równoczesnym wyprostem prawej kończyny dolnej w stawach kola- training. The trainers of both teams were asked to carry out equal numbers of training units within a week (5 times weekly) and all sessions were of similar duration (about 1.5 hours. Additionally, the experimental group underwent a six-week stabilizing training of the lumbar-pelvic-iliac complex. All the competitors, after being informed about the purpose of the research and the methods to be used, signed their informed consent form to participate in the study. The diagnostic part of the study included: strength of the muscles stabilizing the lumbar-pelviciliac complex in a prone position and the time of effective tone maintained in the muscles stabilizing the lumbar-pelvic-iliac complex, also in a prone position. Accuracy of ball kicking was measured as an important element of football. Each of the studied parameters was assessed as described below. 1. Strength of stabilizing muscles in a prone position. The subject lied on the couch in a prone position with upper limbs along the trunk. Below the line connecting the superior iliac spines a stabilizer was placed, pumped up to the value of 70 mmHg. After inspiration and next, expiration, the subject toned the deep muscles. The subject read the obtained value from the display on the stabilizer. 2. The time of effective tone of the transverse abdominal muscle in a prone position. The subject lied on the couch in a prone position with upper limbs along the trunk. Below the line connecting the superior iliac spines a stabilizer was placed, pumped up to the value of 70 mmHg. After inspiration and next, expiration, the subject toned the deep muscles. When the value displayed on the stabilizer fell below 64 mmHg the subject switched the stopwatch on. The time was switched out when the value increased above 64 mmHg or when the subject was able to maintain muscle tone within 180 seconds. 3. Accuracy of kicking the ball. The subject placed the ball where the penalty kick was performed (11 meters from the goal area) and had to kick the ball into the predefined area, marked on the cloth hung in the upper right hand corner of the goal. For marking the scored areas a square piece of cloth of 1.5x1.5 dimensions was used with marked areas of dimensions 0.5x0.5 m. The score was as follows: the so-called “window” – 4 points, the areas around point 4 – 3 points and next, the areas below points 3 – 2 points and additionally, hitting the goal frame – 1 point (in case of any doubts concerning the area where the ball was kicked, the player always gained a higher score). The competitor performed 5 trials. 3 best results were taken into consideration when the mean score was calculated. The trial was repeated after six weeks. That time the players from the experimental group underwent stabilizing training. The footballers were instructed how to perform correctly the 3 exercises described below: 1. Baseline position: a supine position, the upper limbs along the trunk, lower limbs three flexed, propped on the floor. Movements: after the deep muscles are correctly toned, the subject lifts the pelvis extending at the same time the right leg in the knee joint and hip 83 111 Furgał:Layout 1 2014-07-15 11:43 Strona 4 Furgał W. i wsp. Trening stabilizacyjny piłkarzy nożnych nowym i biodrowym, następnie odwiedzenie wyprostowanej kończyny w stawie biodrowym, przywiedzenie wyprostowanej kończyny i powrót do pozycji wyjściowej. Uwagi: 4 serie i 4 powtórzenia każda, dla kończyny dolnej prawej oraz lewej. Za każdym razem zwracano uwagę na to, by miednica nie rotowała się w czasie ruchu kończyną, a uda były ustawione równolegle. 2. Pozycja wyjściowa: podpór na przedramieniu leżąc bokiem, kończyny dolne wyprostowane. Ruch: po prawidłowym napięciu mięśni głębokichuniesienie miednicy w górę tak, aby ćwiczący podpierał się tylko na lewym przedramieniu i na zewnętrznej krawędzi stopy lewej, wyprost w stawie biodrowym z równoczesnym zgięciem w stawie kolanowym kończyny dolnej prawej, następnie zgięcie w stawie biodrowym z równoczesnym wyprostem w stawie kolanowym i powrót do pozycji wyjściowej. Uwagi: 4 serie i 4 powtórzenia każda, dla podporu na przedramieniu lewym oraz prawym. Za każdym razem zwracano uwagę na to, by miednica nie rotowała się w czasie ruchu kończyną i nie wykorzystywano do dodatkowego podparcie drugiej kończyny górnej. 3. Pozycja wyjściowa: podpór leżąc przodem, dłonie rozstawione na szerokość klatki piersiowej, kończyny górne zgięte w stawach łokciowych. Ruch: po prawidłowym napięciu mięśni głębokich, wyprost kończyn górnych w stawach łokciowych z równoczesnym przyciągnięciem kończyny dolnej prawej do klatki piersiowej (kończyna dolna prawa wykonuje zgięcie w stawach biodrowym i kolanowym), następnie wyprost prawej kończyny dolnej z równoczesnym zgięciem kończyn górnych w stawach łokciowych i powrót do pozycji wyjściowej. Uwagi: 4 serie i 4 powtórzenia każda, dla kończyny dolnej prawej oraz lewej. Trening stabilizacyjny był wykonywany przez zawodników przez 6 tygodni, 5 dni w tygodniu (od poniedziałku do piątku). Ćwiczenia były wykonywane w 4 seriach po 4 powtórzenia dla każdej strony, przerwa między seriami trwała 30 sekund, pomiędzy każdym ćwiczeniem w serii nie było przerwy. Wyniki, które otrzymano w przeprowadzonym badaniu opracowano statystycznie za pomocą programu komputerowego „Statistica”. Ze względu na niewielką liczbę osób w grupach (n<30), oprócz statystyk opisowych charakteryzujących poszczególne parametry mierzone podczas badania (średnia, odchylenie standardowe, wartości maksymalne i minimalne), sprawdzano różnice w obrębie grup (badanie przed i po sześciotygodniowym treningu) (test kolejności par Wilcoxona) i różnice między obydwiema grupami (test U Manna-Whitneya). Za poziom istotności przyjęto p<0,05. joint; next the subject abducts the limb extended in the hip joint and adducts the extended limb. After that the subject returns to the baseline position. Comments: 4 series and 4 repetitions, each for the right and the left leg. Every time it was important not to rotate the pelvis during leg movements and to align the thighs parallel. 2. Baseline position: the subject is supported on the forearm lying on the side with the lower limbs in extension. Movements: after the deep muscles are correctly toned, the subject lifts the pelvis supporting on the left forearm and the external edge of the left foot, extension in the hip joint with simultaneous flexion of the right leg in the knee joint, next, flexion in the hip joint with simultaneous extension in the knee joint and return to the baseline position. Comments: 4 series and 4 repetitions, each for supporting on the left and the right forearm. Each time it was important not to rotate the pelvis during limb movements and not to support on the other leg. 3. Baseline position: supporting in the prone position, hands apart at the width of the thorax, upper limbs flexed in elbow joints. Movements: after the deep muscles are correctly strung up, extension of the upper limbs in elbow joints with and pulling the right leg towards the thorax (flexion of the right leg in the hip joint and knee joint), next, extension of the right leg and simultaneous flexion of the upper limbs in elbow joints, return to the baseline position. Comments: 4 series and 4repetitions, each for the right and the left leg. The stabilizing training was carried out within 6 weeks, 5 days a week (from Monday to Friday). The exercises were performed in 4 series and 4 repetitions for each side and the interval between the series lasted 30 seconds. There were no intervals between the exercises. The results obtained in the study were statistically analysed using Statistica software. Due to a small simple size (n<30 in each group), apart from descriptive statistics, characterizing individual parameters measured during the study (the mean value, standard deviation, maximal and minimal values), the between-subject differences were assessed prior to and following the 6-week training (using Wilcoxon’s signed rank test) as well as the between-group differences (Manna-Whitney U-test). The significance level was set at p<0.05. Wyniki Results W celu uzyskania większej czytelności, wyniki badań przedstawiono na rycinach. The results are presented in figures for easier understanding. Różnice w obrębie grup Z danych na Rycinie 1 wynika, że w grupie kontrolnej średnia wartość siły mięśni stabilizujących kom- Between-subject differences The data presented in Figure 1 indicate that in the control group the baseline mean value corresponding 84 111 Furgał:Layout 1 2014-07-15 11:43 Strona 5 Furgał W. et al. Stabilizing training in football players pleks lędźwiowo-miedniczno-biodrowy w pozycji leżenia przodem wyniosła przed treningiem 58,9 mmHg, a po treningu 59,1 mmHg. W grupie eksperymentalnej wyniki te wyniosły odpowiednio 59,1 mmHg i 60 mmHg. Analiza testem kolejności par Wilcoxona zarówno w grupie kontrolnej (p<0,36), jak i eksperymentalnej (p<0,1), nie wykazała istotnych statystycznie zmian w zakresie siły mięśni stabilizujących kompleks lędźwiowo-miedniczno-biodrowy w pozycji leżenia przodem, w wyniku prowadzonego treningu piłkarskiego. Rycina 2 z kolei, przedstawia dla grupy kontrolnej następujące wyniki: średni czas skurczu mięśni sta- to the strength of the muscles stabilizing the lumbarpelvic-iliac complex in a prone position was 58.9 mmHg and after the training it was 59.1 mmHg. In the experimental group these values were 59.1 mmHg and 60 mmHg respectively. The analysis using Wilcoxon’s signed rank test, both in the control group (p<0.36) and in the experimental group (p<0.1) showed no statistically significant changes in strength of the muscles stabilizing the lumbar-pelvic-iliac complex in a prone position, due to the training. Figure 2, in turn, presents the results obtained from the control group, namely: the baseline value of Ryc. 1. Wyniki uzyskane w badaniu siły mięśni stabilizujących kompleks lędźwiowo-miedniczno-biodrowy w pozycji leżenia przodem (pomiar ciśnienia w stabilizerze) Fig. 1. The results obtained from the assessment of the strength of muscles stabilizing the lumbar-pelviciliac complex in a prone position (measurement of pressure in the stabilizer) Ryc. 2. Wyniki uzyskane w badaniu czasu skurczu mięśni stabilizujących kompleks lędźwiowo-miedniczno-biodrowy w pozycji leżenia przodem (czas utrzymania skurczu przy odpowiednim napięciu mięśni) Fig. 2. The results obtained from the measurement of contraction time in muscles stabilizing the lumbar-pelvic-iliac complex in a prone position (the time of maintaining muscle contraction with proper muscle tone) 85 111 Furgał:Layout 1 2014-07-15 11:43 Strona 6 Furgał W. i wsp. Trening stabilizacyjny piłkarzy nożnych Ryc. 3. Wyniki uzyskane w badaniu celności uderzenia Fig. 3. The results corresponding to kicking accuracy bilizujących kompleks lędźwiowo-miedniczno-biodrowy w pozycji leżenia przodem przed treningiem wyniósł 34,6 sekundy, a po treningu 35,3 sekundy. W grupie eksperymentalnej przedstawiało się to odpowiednio: 60,9 sekund i 144,9 sekund. Analiza testem kolejności par Wilcoxona w grupie kontrolnej nie wykazała różnicy istotnej statystycznie (p<0,31). Natomiast w grupie eksperymentalnej wyniki wykazały zmiany istotne statystycznie (p<0,01). Z Ryciny 3 wynika, iż średnia wartość celności uderzenia w grupie kontrolnej wyniosła przed treningiem 1,9 punktu, a po treningu 2,2 punktu. Tak więc procentowy wzrost celności wynosił około 15,8%. Rezultaty grupy eksperymentalnej to odpowiednio: 2,2 punktu i 3 punkty, procentowy wzrost celności z kolei wynosił około 36,4%. Zarówno w grupie kontrolnej (p<0,008), jak i eksperymentalnej (p<0,008), analiza testem kolejności par Wilcoxona wykazała zmianę istotną statystycznie pomiędzy powyżej analizowanymi parametrami. mean contraction time for the muscles stabilizing the lumbar-pelvic-iliac complex in a prone position was 34.6 seconds and after the training it was 35.3 seconds. In the experimental group the corresponding values were 60.9 s and 144.9 s respectively. The analysis using Wilcoxon’s signed rank test did not show any statistically significant (p<0.31) while in the experimental group the changes turned out statistically significant (p<0.01). Figure 3 indicates that the mean value of kicking accuracy in the control group was 1.9 points prior to the training and 2.2 points following the training. The percentage increase in this value was 15.8%. The results obtained from the experimental group were: 2.2 and 3 points respectively while the percentage value of this parameter was about 36.4%. Both in the control group (p<0.008) and the experimental group (p<0.008) the analysis using Wilcoxon’s signed rank test showed statistically significant changes in the above parameters. Różnice pomiędzy grupami Rycina 4 uwidacznia różnice pomiędzy grupami w zakresie średniej siły mięśni stabilizujących kompleks lędźwiowo-miedniczno-biodrowy w pozycji leżenia przodem, która na korzyść grupy eksperymentalnej przed treningiem wyniosła 0,2 mmHg. Nie była ona statystycznie istotna (p<0,79). Natomiast po treningu różnica ta zwiększyła się do wartości 0,9 mmHg, jednakże w dalszym ciągu nie była istotna statystycznie (p<0,2). Z Ryciny 5 wynika, że różnica pomiędzy grupami w zakresie średniego czasu skurczu mięśni stabilizujących kompleks lędźwiowo-miedniczno-biodrowy w pozycji leżenia przodem, przed treningiem wyniosła 26,5 sekund na korzyść grupy eksperymentalnej i nie była statystycznie istotna (p<0,32). Po treningu zwiększyła się do wartości 109,6 sekundy i wykazała tym samym istotność statystyczną (p<0,0003). Between-group differences Figure 4 shows the between-group differences in average strength in the muscles stabilizing the lumbar-pelvic-iliac complex in a prone position. The difference value equaled 0.2 mmHg in favour of the experimental group and it was statistically insignificant (p<0.79). However, after the training, the difference increased to 0.9mmHg, but still was statistically insignificant (p<0,2). Figure 5 shows that the difference between groups in average muscle pressure in the muscles stabilizing the lumbar-pelvic-iliac complex in a prone position which equalled 26.5 seconds in favour of the experimental group and it was statistically insignificant (p<0.32). The difference increased after the training and equalled 109.6 seconds indicating statistical significance (p<0.0003). Figure 6 shows that difference between groups in average impact precision before the training which 86 111 Furgał:Layout 1 2014-07-15 11:43 Strona 7 Furgał W. et al. Stabilizing training in football players grupa kontrolna control group grupa eksperymentalna experimental group Przed treningiem Before training Po treningu After training Ryc. 4. Wyniki uzyskane w badaniu siły mięśni stabilizujących kompleks lędźwiowo-miedniczno-biodrowy w pozycji leżenia przodem (pomiar ciśnienia w stabilizerze) Fig. 4. The results obtained in the measurement of strength in the muscles stabilizing the lumbar-pelvic-iliac complex (measurement of pressure in the stabilizer) grupa kontrolna control group grupa eksperymentalna experimental group Przed treningiem Before training Po treningu After training Ryc. 5. Wyniki uzyskane w badaniu czasu skurczu mięśni stabilizujących kompleks lędźwiowo-miedniczno-biodrowy w pozycji leżenia przodem (czas utrzymania skurczu przy odpowiednim napięciu mięśni) Fig. 5. The results obtained in measurement of muscle contraction time in the muscles stabilizing the lumbar-pelviciliac complex in the front laying position (time of contraction sustainment measured at the specific muscle tension) Z Ryciny 6 wynika, iż różnica pomiędzy grupami w zakresie średniej celności uderzenia przed treningiem wyniosła 0,3 punktu na korzyść grupy eksperymentalnej (wyniki lepsze o 15,8%). Różnica ta nie była statystycznie istotna (p<0,16). Po treningu natomiast, zwiększyła się do wartości 0,8 punktu (wyniki lepsze o 36,4%), co stanowiło wartość istotną statystycznie (p<0,005). equalled 0.3 points in favour of experimental group (whose score was 15.8 %higher). It was statistically insignificant (p<0.16). After the training it increased and equalled 0.8 point (score 36.4% higher), which was a statistically significant value (p<0.005). 87 111 Furgał:Layout 1 2014-07-15 11:43 Strona 8 Furgał W. i wsp. Trening stabilizacyjny piłkarzy nożnych grupa kontrolna control group grupa eksperymentalna experimental group Przed treningiem Before training Po treningu After training Ryc. 6. Wyniki uzyskane w badaniu celności uderzenia Fig. 6. Results obtained in the measurement of impact precision Dyskusja Discussion Rozwój nauk medycznych i najnowsze odkrycia medyczne przyczyniły się w ostatnich latach nie tylko do wzrostu jakości życia populacji ludzkiej, ale również do wdrożenia w profesjonalne dyscypliny sportu coraz to nowocześniejszych idei treningowych. Za przykład może służyć trening stabilizacji centralnej oraz nerwowo-mięśniowy. Stabilizację centralną należy rozumieć jako stan, w którym jednocześnie zaspokojone jest zapotrzebowanie na stabilność i mobilność [1]. Wykorzystywanie tych koncepcji w sporcie wyczynowym pozwala zawodnikom osiągać lepsze wyniki sportowe i pokonywać kolejne bariery swoich możliwości. Dużą rolę w przygotowaniu zawodników odgrywa również fizjoterapia, która nie jest już wyłącznie odpowiedzialna za przywracanie sprawności sportowcom w momencie odniesienia kontuzji, ale także, dzięki odpowiednim metodom fizjoterapeutycznym, może aktywnie uczestniczyć w procesie treningowym. Zadaniem fizjoterapeuty zajmującego się przygotowaniem motorycznym, jest znalezienie dysfunkcji w obrębie systemu zapewniającego stabilizację centralną i zaplanowanie takich zajęć treningowych, które spowodują wzrost siły i wytrzymałości osłabionych mięśni bądź stawów. Takie działanie wpłynie na poprawę funkcji układu kostno-mięśniowego zawodnika i pozwoli mu osiągnąć maksimum swoich możliwości motorycznych. Jako przykład można tutaj podać czynniki wpływające na ograniczenie szybkości, która w opinii wielu autorów jest uwarunkowana genetycznie (między innymi proporcje włókien szybkokurczliwych i wolnokurczliwych). Nierównomierny rozkład napięcia mięśniowego, powodujący kolejno zmniejszenie ruchomości w stawach, a następnie ból, może w znaczący sposób zmniejszyć predyspozycje zawodnika w zakresie tej zdolności motorycznej. Celem ćwiczeń jest przywrócenie prawidłowej stabilizacji centralnej, na którą przede wszystkim ma wpływ właściwe napięcie mięśniowe [1]. Wśród metod fizjoterapeutycznych, które mogą zostać włączone do codziennego treningu sportowe- The development of medical science and the latest medical discoveries have not only improved the quality of life among human population, but have also contributed to implementation of modern training ideas into professional sports disciplines. An example of this would be central stabilizing training and neuro-muscular training. Central stabilisation should be understood as a state which satisfies one’s stability and mobility needs [1]. Utilising those concepts in extreme sports helps competitors achieve better results and overcome following barriers of their own abilities. Also physiotherapy plays a significant role in competitor training. It is not only responsible for recovering sportsmen abilities after sustaining an injury, but also, thanks to proper physiotherapeutic methods, enables their active participation in training process. The task of the physiotherapist handling motoric training is to locate dysfunctions in patient’s central stabilisation system and to schedule the training program so it will contribute to improvement of strength and endurance in the weakened joints and muscles. This kind of activity will cause an improvement of the competitor’s musculoskeletal system functionality and will allow him to achieve the maximum of his motor abilities. The factors contributing to speed limits could be an example. The factors affecting speed limits which, according to many sources are genetically conditioned (and that relates to fast twitch fibres and slow twitch fibres proportions) could be a good example of this. Uneven distribution of muscular tension will cause decrease in joints mobility, followed by pain and leading to a significant decrease in these competitors’ predispositions to a given motor ability. The goal of those exercises is to recover an adequate central stability, which is achieved by even distribution of muscular tension [1]. Amongst physiotherapeutic methods which can be included in daily sports training few deserve a mention: the Neurac (S-E-T) method, Australian method, or functional training based on Functional movement 88 111 Furgał:Layout 1 2014-07-15 11:43 Strona 9 Furgał W. et al. Stabilizing training in football players go należy wyróżnić metodę Neurac (dawniej S-E-T), metodę australijską czy też trening funkcjonalny w oparciu o ocenę FMS (The Functional Movement Screen). Ćwiczenia wykorzystywane w tych metodach muszą być odpowiednio dozowane dla ćwiczących. Nie mogą być dla nich za trudne, by nie wyzwalać reakcji kompensacyjnych, jak również i zbyt łatwe, ponieważ powinny stymulować naturalne mechanizmy rozwijające właściwe wzorce ruchowe [3,4]. W każdej z tych koncepcji można z łatwością doszukać się elementu, który je łączy. Jest to funkcja mięśni głębokich zapewniająca stabilizację centralną [5]. Tworzą one pewnego rodzaju gorset zapewniający sztywność kręgosłupa [6]. Na podstawie przeprowadzonych badań u piłkarzy nożnych KS Siarki Tarnobrzeg i GKS Walki Makoszowy można wyciągnąć wnioski, że elementy treningu stabilizacyjnego kompleks lędźwiowo-miedniczno-biodrowy w znaczący sposób przyczyniają się do polepszenia parametrów piłkarskich niezbędnych w tej dyscyplinie sportu. Widoczne jest to zarówno w analizie wyników uzyskanych w grupie eksperymentalnej, która miała przeprowadzony sześciotygodniowy trening stabilizacyjny, jak i na podstawie porównania wyników grupy eksperymentalnej z grupą kontrolną, w której nie przeprowadzono takiego treningu, lecz „zwykły” trening piłkarski bazujący na wytrzymałości, sile i technice. W obu grupach, element czysto piłkarski, taki jak celność uderzenia zbadana przed i po sześciotygodniowym treningu (z włączeniem treningu stabilizacyjnego w grupie badanej), w wyniku treningu polepszyły się (zmiana istotna statystycznie). Jednak w grupie eksperymentalnej poprawa tej wartości była ponad dwukrotnie wyższa. Fakt ten można wytłumaczyć tym, iż mięśnie powierzchowne, które wcześniej mogły być zaangażowane w funkcje stabilizacyjne, zostały odbarczone przez właściwe stabilizatory. Dzięki temu mięśnie te „skupiły się” na swojej głównej czynności, jaką jest wykonywanie ruchu. Elementy treningu stabilizacyjnego spowodowały przywrócenie prawidłowych funkcji mięśni głębokich, zniosły „nadmierną sztywność” mięśni powierzchownych, poprawie uległa także kontrola nerwowo-mięśniowa. Analizując siłę i czas utrzymywania się skurczu mięśni stabilizujących kompleks lędźwiowo-miedniczno-biodrowy w grupie eksperymentalnej, tylko za wyjątkiem pomiaru siły mięśni w pozycji leżenia przodem nie zaobserwowano zmian istotnych statystycznie. Rezultat ten w grupie eksperymentalnej mógł wyniknąć z faktu, iż „normalny” trening piłkarski również stymuluje mięśnie głębokie brzucha. W grupie kontrolnej z kolei, w żadnym z badanych parametrów siły i czasu trwania skurczu mięśni stabilizujących nie zaobserwowano zmian istotnych statystycznie pod wpływem przeprowadzanego sześciotygodniowego treningu piłkarskiego. Z przedstawionych wyników badań i dostępnej wiedzy wynika, że wprowadzony trening stabilizacyjny przyczynia się nie tylko do poprawy badanych wskaźników, ale może stanowić również zabezpieczenie przed groźnymi kontuzjami. W każdej dyscyplinie sportu, tułów i stawy biodrowe zapewniają stabilność i umożliwiają wykonywanie ruchu charakterystycznego dla danej konkurencji sportowej. Aby osiągnąć jak najlepszy wynik w zawodach i przy tym nie narazić się na kontuzję, praca mięśni stabilizujących tułów musi być odpowiednio zsynchronizowana z aktywnością mięśniową stawów biodrowych. Ma to szczególne zna- screen; FMS rating. Exercises based on those methods must be properly balanced. They cannot be too difficult for practicing so as not to trigger compensatory reactions. They cannot be too easy, because they should stimulate natural mechanisms for developing proper movement patterns [3,4]. All these conceptions have one common element which can be easily discovered. This is the function of deep muscles responsible for central stabilization [5]. These muscles form a sort of corset, stiffening the vertebral column [6]. Based on the study conducted in football players from Siarka Tarnobrzeg sport club and GKS Walki Makoszowy, we can conclude that the elements of training stabilizing the lumbar-pelvic-iliac complex significantly contribute to the improvement of football-related parameters which are essential in this sport. This is reflected both in the results obtained from the experimental group undergoing the 6-week stabilizing training and in the comparison of the results between the experimental group and the control group which did not undergo such training, but normal training for footballers, based on endurance, strength and technique. In both groups, the element of training strictly related to football, such as ball kicking accuracy, prior to and following the six-week training (including the stability training in the experimental group) improved and the change was statistically significant. However, this parameter improved more than twice in the experimental group. This fact can be explained by unburdening the superficial muscles, probably engaged in stabilizing functions, by proper stabilizers. This made the muscles “focus on” its main activity, namely movement performance. The elements of stabilizing training restored normal functions of deep muscles eliminated “excessive stiffness” of the superficial muscles and contributed to neuromuscular control improvement. The analysis of the strength and duration of contraction in the muscles stabilizing the lumbar-pelvic-iliac complex in the experimental group revealed no statistically significant changes in the parameters, except for the muscle strength in a prone position. This result obtained from the experimental group was probably due the fact that “normal” training for footballers also stimulates deep muscles of the abdomen. In the control group, no studied parameter corresponding to the strength and duration of muscle contraction revealed statistically significant changes resulting from the applied six-week training for footballers. The presented study and the available reference sources indicate that the introduced stabilizing training not only does contribute to the improvement of the studied indices, but also prevents dangerous contusions. In every sport, the trunk and the hip joints assure stability and enable movements which are typical for a given sport discipline. In order to achieve the best results during competitions and to avoid contusions, it is necessary to synchronize properly the activity of trunk-stabilizing muscles with that of iliac joint muscles. This is essential during transmission of load from the trunk to the hip joints and the lower limbs. If all the muscles work properly, the compression or torsion forces are safely moved from individual body segments, protecting this way the joints from excess load. Stability of the spine and pelvis 89 111 Furgał:Layout 1 2014-07-15 11:43 Strona 10 Furgał W. i wsp. Trening stabilizacyjny piłkarzy nożnych czenie podczas transmisji obciążeń z tułowia na stawy biodrowe i kończyny dolne. Jeżeli wszystkie mięśnie działają prawidłowo, siły kompresyjne lub skręcające są bezpiecznie przenoszone z poszczególnych segmentów ciała, chroniąc w ten sposób stawy przed nadmiernym obciążeniem. Stabilny kręgosłup i miednica stanowią zatem fundament podczas aktywności fizycznej mięśni stawów biodrowych i kończyn dolnych, umożliwiając im osiągnięcie jak największej siły eksplozywnej. Tak więc system stabilizacji centralnej kontroluje zarówno ruch, jak i stabilność ciała. Według Donatelli’ego [1], upośledzenie stabilizacji centralnej może być przyczyną urazów stawów kończyn dolnych, dolnej części grzbietu, jak również, poprzez system taśm mięśniowych stawów kończyn górnych (ramiennych oraz łokciowych), dodatkowo przełożyć się na gorszy rezultat sportowy. Wiedza ta jest wykorzystywana już na całym świecie przez największe kluby piłkarskie. Z treningu stabilizacyjnego korzysta między innymi niemiecki klub FC Bayern Monachium, który w roku 2010 wygrał mistrzostwo oraz puchar Niemiec, będąc dodatkowo finalistą Ligi Mistrzów. Co ciekawe, według statystyk UEFA piłkarze tego klubu w tym samym roku byli w czołówce wyników najrzadziej kontuzjowanych zawodników w przeliczeniu na liczbę rozgrywanych meczów w sezonie [7]. Z kolei w sezonie 2012/2013 Bayern wygrał już wszystkie rozgrywki w jakich brał udział, łącznie z Ligą Mistrzów. Sukces sportowy tych właśnie piłkarzy mógł wyniknąć z przywrócenia właściwej funkcji ich mięśni (mięśnie głębokie stabilizowały i kontrolowały, mięśnie powierzchowne – wykonywały ruch), co poskutkowało zwiększeniem wydajności pracy i zmniejszeniem wydatku energetycznego. Stabilne centrum ciała oraz swoboda mięśni odpowiedzialnych za wykonywanie ruchów, przełożyły się na lepsze wyniki osiągane przez zawodników oraz zminimalizowanie przeciążeń ich układu kostnego i mięśniowego (eliminacja ryzyka kontuzji). Poprawę rezultatów sportowych w wyniku stosowania treningu stabilizacyjnego zaobserwowano również w innych dyscyplinach sportowych. Badania piłkarek ręcznych, które były poddane 7-tygodniowemu treningowi stabilizacyjnemu pokazały, iż trening ten zwiększył maksymalną prędkość rzutu piłką oddawanego przez te piłkarki [8]. Podobnie było u golfistów, u których poprawiła się prędkość i moment obrotowy wykonywanych przez nich uderzeń kijem golfowym [8]. Warto zaznaczyć, że z treningu opartego na metodzie Neurac korzysta również kadra narodowa Norwegii, która w 2013 roku, na Mistrzostwach Świata w narciarstwie klasycznym, wywalczyła 8 złotych, 5 srebrnych i brązowych medali [9]. Tak więc prawidłowa kontrola kompleksu lędźwiowo-miedniczno-biodrowego stanowi podstawę prawidłowego kształtowania motorycznego zawodnika. Na stabilność mają wpływ: siła oraz wytrzymałość mięśni stabilizujących, koordynacja nerwowo-mięśniowa i funkcjonalny zakres ruchu. Można zatem założyć, że trening stabilizacyjny przyczynia się do poprawy tych czynników, co w konsekwencji prowadzi do wzrostu efektywności pracy zawodników w uprawianej przez nich dyscyplinie sportu, dodatkowo przyczyniając się do spadku ryzyka wystąpienia kontuzji. Odpowiednie połączenie elementów tego treningu z treningiem pozostałych zdolności motorycznych takich jak: wytrzymałość, siła, szybkość, gibkość, koordynacja oraz umiejętności techniczne powinno za- 90 constitute a fundament during physical activity of hip joint muscles and the lower limbs, enabling them to obtain the greatest explosive strength. This way the system of central stabilization controls both movements and stability of the body. According to Donatelli [1], impairment of central stability can result in injuries of lower limb joints, the lower back and also, through the system of muscular “tapes” of upper limb joints (brachial and elbow joints), additionally translate into worse results. This knowledge is now used worldwide in the biggest football clubs. Stabilizing training is applied in such clubs as FC Bayern Monachium which in 2010 won the Cup of Germany and reached Champion League Final. Interestingly, according to UEFA statistics, the footballers from this club obtained the best results among the competitors who sustained the lowest number of contusions in the season [7]. During the 2012/2013 season, Bayern won all the matches they played including Champion League. The success of these players probably resulted from recovery of the proper function of muscles (the deep muscles stabilized and controlled the superficial muscles while the superficial muscles performed movements) enabling improvement of performance and reduction of energy expenditure. Stability of the body centre as well as unrestricted movements of the muscles responsible for movement translated into better results and minimizing overload of the musculoskeletal system (elimination of contusion risk). Improvement of results due to stabilizing training has also been noted in other sports. The study conducted in a sample of female handball players who underwent a 7-week stabilizing training showed improvement in the maximal speed of ball throwing [8]. Similar results were obtained in golf players who improved their speed and rotation moment of golf club hitting [8]. It is of note that training based on Neurac approach is also applied in the National Team of Norway that won 8 gold, 5 silver and brown medals during the World Downhill Skiing Championships [9]. Based on these findings we can conclude that a proper control of the lumbar-pelvic-iliac complex is a fundamental of a correct motor function in competitors. The stability depends on: strength and endurance of stabilizing muscles, neuromuscular coordination and functional range of movements. We can thus assume that stabilizing training contributes to improvement of these factors, leading to better efficiency of athletic performance in a given sport discipline, additionally contributing to reduction of contusion risk. A proper combination of the elements of stabilizing training with the training involving the development of the remaining motor abilities, such as endurance, strength, speed, flexibility, coordination and technical skills can assure the best results in sports. The stabilizing mechanism should thus involve an effective combination of twitch of the superficial (global) muscles with deep (local) muscles [10]. The global muscles work mainly through concentric and eccentric twitches while the local muscles generate isometric twitch [11,12]. The studied issue requires further consideration and continuous interpretation of the obtained results. There is an important issue, worth verification in the interpretation of results obtained from football players, but not mentioned in this paper, namely analysis of the effect of contusion sustained by athletes in the 111 Furgał:Layout 1 2014-07-15 11:43 Strona 11 Furgał W. et al. Stabilizing training in football players procentować najlepszymi wynikami sportowymi. Mechanizm stabilizacji powinien więc polegać na prawidłowym połączeniu skurczu mięśni powierzchownych (globalnych) z głębokimi (lokalnymi) [10]. Mięśnie globalne pracują głównie w skurczu koncentrycznym i ekscentrycznym, natomiast mięśnie lokalne generują skurcz izometryczny [11,12]. Analizowane zagadnienie wymaga dalszych rozważań i ciągłego interpretowania uzyskanych wyników. Istotną kwestią wartą rozpatrzenia w interpretacji wyników piłkarzy, a nieobecną w tejże pracy, jest analiza wpływu kontuzji, którym ulegli w przeszłości sportowcy, na badane parametry. Urazy bowiem w istotny sposób zakłócają prawidłowe funkcjonowanie organizmu i mogą przełożyć się na osłabienie mięśni nawet w odległym czasie. Ponieważ analiza nie dotyczyła odległego wpływu treningu stabilizacyjnego na określone parametry, w związku z tym należałoby powtórzyć takie same badania przed okresem przygotowawczym oraz po okresie roztrenowania. past on the studied parameters. Injuries prevent normal function of the body and can translate into muscle weakness, even much later. Since the presented analysis did not concern the remote effect of stabilizing training on given parameters, the study should be repeated prior to preparation for competition and after training period. Wnioski Conclusions 1. Analiza uzyskanych wyników pozwoliła potwierdzić obecności istotnego związku pomiędzy dodatkowym wprowadzeniem treningu stabilizacyjnego a poprawą celności uderzenia piłki u piłkarzy. 2. Udowodniono występowanie zależności pomiędzy treningiem stabilizacyjnym a wytrzymałością mięśni głębokich kompleksu lędźwiowo-miedniczno-biodrowego. 3. Prawidłowy dobór do grup, rozpatrzenie wpływu kontuzji oraz analiza odleglejsza, z pewnością przyczyniłyby się do uzyskania pełniejszego obrazu wpływu, jaki wywiera trening stabilizacyjny na celność uderzenia oraz siłę i wytrzymałość mięśni głębokich u piłkarzy nożnych. 1. Analysis of the results obtained from the reported study confirmed the significant relationship between additional stabilizing training and improvement of kicking accuracy in football players. 2. Dependence was found between stability training and endurance of deep muscles of the lumbarpelvic-iliac complex. 3. Proper selection for groups, analysis of the effect of contusion and more distant analysis would certainly contribute to determining the effect of stabilizing training on the strength and endurance of deep muscles in football players. Piśmiennictwo / References 1. Donatelli R. Rehabilitacja w sporcie [In Polish] (Rehabilitation in sport). Redakcja wydania I polskiego Gnat R. Wrocław; Elsevier Urban & Partner: 2011. 2. Panjabi M. The Stabilizing System of the Spine. Part I. Function, dysfunction, adaptation, and enhancement. Jurnal of Spinal Disorders 1992; 5: 383-9. 3. Zając A, Wilk M, Poprzęcki S, et al. Współczesny trening siły mięśniowej [In Polish] (Contemporary training of muscle strength). Wydanie II uzupełnione; Katowice: 2010. 4. Rzepka R, Sołtys J. Funkcjonalna ocena FMS w fizjoterapii i sporcie [In Polish] (Functional assessment of FMS in physiotherapy and sport). Materiały ze szkolenia; Gliwice: 2011. 5. Snijders CJ, Vleeming A, Stockart R, Mens JMA, Kleinrensink GJ. Biomechanical modeling of sacroiliac joint stability in different postures. Spine: State of the Art Review 1995; 9: 419-32. 6. Richardson C, Hodges P, Hides J. Kinezyterapia w stabilizacji kompleksu lędźwiowo-miednicznego [In Polish] (Kinesitherapy in stabilization of the lumbag-pelvic complex). Redakcja wydania I polskiego E. Saulicz. Wrocław; Elsevier Urban & Partner: 2009. 7. Norman D, Forsythe S. Nowoczesny trening motoryczny w piłce nożnej [In Polish] (Modern training for football players). Materiały ze szkolenia; Katowice: 2010. 8. Sharrock C, Cropper J, Mostad J. A pilot study of core stability and athletic performance: is there a relationship? The International Journal of Sports Physical Therapy 2011; 6(2): 63-74. 9. REDCORD: Zwycięstwa norweskich narciarzy biegowych [In Polish] (Success of Norwegian cross-country skiers) http:// www.redcord.com/News_2011.aspx?m=574&amid=20121 [06.05.2013] 10. Clark MA, Lucett SC. NASM Essentials of Corrective Exercise Training. Lipincott Wiliams & Wilkin; a Wolter Kluwer Business: 2011. 11. Comerford M, Mottram S. Kinetic Control; The Management of Uncontrolled Movement. Elsevier: 2012. 12. Gniewek T,Gryckiewicz S, Hadała M. Rola mięśnia poprzecznego brzucha w treningu stabilizacji na podstawie aktualnej ewidencji naukowej. Priorytet czy uzupełnienie terapii w oparciu o koncepcję Kinetic Control [In Polish] (The role of the transverse abdominal muscle in stabilizing training based on the current scientific evidence. Priority or complementary treatment based on Kinetic Control conception) Praktyczna Fizjoterapia i Rehabilitacja 2013; 37: 4-12. 91