pobierz

ZMIANY UDZIA£U HODOWLI KRAJOWYCH I ZAGRANICZNYCH NA RYNKU
ZIEMNIAKA W POLSCE W LATACH 2010-2015
Mgr in¿. Irena Stypa, dr in¿. Tomasz Erlichowski
Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roœlin - PIB w Radzikowie, Zak³ad Nasiennictwa i Ochrony Ziemniaka w Boninie
Produkcja odmian wg grup wczesnoœci, ha
WSTÊP
PóŸniejszy zbiór
W krajach Unii Europejskiej dostêpnych jest 1247 zarejestrowanych odmian [Katalog Wspólnotowy CCA,
2015]. W roku 2015 reprodukcjê nasienn¹ w Polsce tworzy³o 213 odmian ziemniaka. Celem opracowania jest
2015
Wczesne
2010
porównanie wykorzystania odmian w ramach grup u¿ytkowych oraz zwrócenie uwagi na podobieñstwo
odmian polskich, pod wzglêdem specyficznych cech okreœlaj¹cych przydatnoœæ u¿ytkow¹,
do odmian
zagranicznych. Porównanie cech u¿ytkowych mo¿e byæ pomocne w prowadzeniu polityki odmianowej przez
Bardzo wczesne
przedsiêbiorstwa hodowlano-nasienne.
ha
0
MATERIA£ I METODY
500
1000
1500
Rys. 4. Produkcja odmian ziemniaka wg grup wczesnoœci w badanych latach [ha]
W analizie zastosowano metodê porównawczo-opisow¹ oraz porównañ i analogii. Strukturê odmianow¹
analizowano na przyk³adzie odmian o najwiêkszym udziale w produkcji nasiennej Polski w latach 2010 i 2015
(www.piorin.gov.pl). Jako materia³ Ÿród³owy wykorzystano zamieszczone na stronach internetowych dane
Inspekcji Nasiennej, dotycz¹ce wielkoœci zakwalifikowanej polowo powierzchni plantacji nasiennych
ziemniaka, charakterystyki odmian zawarte w listach opisowych odmian COBORU (www.coboru.pl),
katalogach krajowych i zagranicznych odmian ziemniaka oraz we Wspólnotowym Katalogu Odmian Roœlin
W sektorze odmian jadalnych najwiêksz¹ powierzchniê nasienn¹ ma znana niemiecka Vineta, o 7,9 %.
udziale w reprodukcji. Mniejsz¹ powierzchniê nasienn¹, o udziale w strukturze od 3,4 do 3,1%, zajmuj¹ 3
odmiany polskiej hodowli bardzo wczesne Denar i Lord oraz œrednio wczesna Tajfun. Na dalszych miejscach
w tabeli, udzia³ w strukturze od 1,7 do 1,3%, lokuj¹ siê 3 odmiany niemieckie: œrednio wczesna Satina,
wczesna Bellarosa i œrednio póŸna Jelly oraz polska Irga. Zwraca uwagê dobre miejsce odmiany Riviera
(1,1%), jest to nowo zarejestrowana, bardzo wczesna odmiana hodowli holenderskiej (rys. 5,6).
Rolniczych (www.coboru.pl/polska/Rejestr/rejestrWK.aspx)
WYNIKI
14
8
12
7
%
6
10
Vineta
Satina
8
Zbiory ziemniaków w Polsce w analizowanym okresie spada³y w szybszym tempie ni¿ poziom produkcji
Tajfun
Jelly
6
nasiennej. (rys.1)
4
W 2010 roku, liczba odmian bêd¹cych w reprodukcji nasiennej w Polsce wynosi³a 170 a w roku 2015 wzros³a
2
do 213 i przekroczy³a liczbê zarejestrowanych o 87%. W 2015 r. zakwalifikowano polowo 5567 ha, w stosunku
0
Zmiany udzia³u odmian ziemniaków w powierzchni plantacji
nasiennych (odmiany na najwczeœniejszy zbiór), %
Owacja
Bellarosa
5
Denar
4
Lord
3
Arielle
Riviera
2
1
0
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2015
2015
do porównywanego roku 2010, powierzchnia plantacji nasiennej wzros³a o 382 ha. W produkcji nasiennej
dominuj¹ jeszcze odmiany jadalne (43,0%) oraz do przetwórstwa spo¿ywczego (34,5%), przy niewielkim
Rys. 5. Zmiany udzia³u odmian ziemniaków w powierzchni plantacji nasiennych (odmiany na póŸniejszy zbiór), %
Rys. 6. Zmiany udzia³u odmian ziemniaków w powierzchni plantacji nasiennych (najwczeœniejszy zbiór), %
udziale odmian skrobiowych (21,5%). W strukturze nasiennictwa odmiany zagraniczne stanowi³y 69,8%,
W nastêpnej grupie odmian bardzo popularnych w produkcji nasiennej, przydatnych do sma¿enia, g³ównie
odmiany HZ Zamarte Grupa IHAR 15,6%, natomiast PMHZ Strzekêcin 14,6% ogólnego udzia³u w produkcji
na frytki lub chipsy, wystêpuj¹ tylko odmiany zagraniczne. Dominuj¹ca odmiana z krajowego rejestru to
nasiennej. Spoœród firm zagranicznych najwy¿szym udzia³em (16,6%) legitymuje siê niemiecka hodowla
Innovator, o 9%. udziale w reprodukcji, nastêpnie Lady Rosetta i Hermes, z katalogu wspólnotowego,
Europlant. Znaczny udzia³ w ogólnej produkcji nasiennej zajmuj¹ odmiany z Katalogu UE niezarejestrowane
niechronione prawem autorskim (tzw. odmiany wolne), o 2-3%. udziale w rynku nasiennym. Doœæ du¿¹
w Polsce (36,2%). (rys. 2, 3,4)
powierzchniê 91 ha (1,6% udzia³u w rynku) zajmuje VR 808, œrednio wczesna odmiana hodowli KWS (rys.7).
40
35
Produkcja nasienna w Polsce w latach 1993-2015 na tle zbiorów i
plonów
12
%
30
10
25
20
Innovator
8
15
6,5
10
5
13
10
11
9
7
8
6
4
5
2
3
1
99
2000
98
96
97
95
93
94
0
6
Lady Rosetta
Saturna
4
VR 808
14
15
5,6
Hermes
2
------zbiory w mln ton
------produkcja nasienna w tys. ha
0
20012002200320042005200620072008200920102015
Rys.1. Produkcja nasienna w Polsce w latach 1993-2015 na
Udzia³ odmian ziemniaka w nasiennictwie w 2015 r.
Rys. 7. Zmiany udzia³u odmian ziemniaków w powierzchni plantacji nasiennych (odmiany do przetwórstwa spo¿ywczego), %
18
16
W sektorze odmian skrobiowych pierwsze miejsca zajmuj¹ znane odmiany polskiej hodowli Kuba i Glada,
14
nastêpnie niemiecka Zuzanna, zarejestrowana w 2007 r., równie¿ œrednio wczesna i odporna na wirus Y, ale o
12
ni¿szym plonie skrobi. Czwarte miejsce zajmuje póŸna Skawa, o podwy¿szonej zawartoœci skrobi. Nieco
10
Jadal ne
dalsze miejsca w tabeli zajmuj¹ znane polskie odmiany Jasia i Hinga, o udziale w reprodukcji nasiennej 1,4 i
8
Do przetwórstwa
1,3% (rys.8).
6
Skrobi owe
%
4
4,5
2
4
0
Hodowla polska
Hodowla
zagraniczna
Hodowla
zagraniczna CCA
3,5
Hodowla
2,5
Jasia
3
Rys.2. Udzia³ odmian ziemniaka w polskim nasiennictwie w
Skawa
Kuba
2
Zmiany struktury odmianowej produkcji nasiennej wg kierunków
u¿ytkowania, %
Przetwórstwo
skrobiowe
Rudawa
1,5
1
Glada
0,5
0
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2015
Przetwórstwo
spo¿ywcze
2015
2010
Rys. 8. Zmiany udzia³u odmian ziemniaków w powierzchni plantacji nasiennych (odmiany skrobiowe), %
Literatura
Stypa I. Chotkowski J. 2012. Kryteria doboru odmian ziemniaka do produkcji i u¿ytkowania. [W:] Produkcja i Rynek Ziemniaka (red. Naukowa
Jadalne
J.Chotkowski), Wyd. Wieœ Jutra, Warszawa: 89-101.
Stypa I. 2015. Struktura odmianowa nasiennictwa ziemniaka w Polsce w 2014 r. Ziemniak Polski 4: 4-10
0
20
40
60
Rys. 3. Zmainy struktury odmianowej w produkcji nasiennej wg kierunków uzytkowania
Stypa I., Urbanowicz J. 2016. Struktura odmianowa nasiennictwa ziemniaka w Polsce w 2015 r. Ziemniak Polski 1: 4-9.