pobierz

Stan przygotowania projektów
spalarniowych w Polsce
- luty 2012 r.
Prof. PK, dr hab. inż. Janusz Mikuła
Doświadczenia z poprzedniej perspektywy
Inwestycje wspierane środkami Funduszu Spójności
to duże inwestycje infrastrukturalne
charakteryzujące się dużą złożonością zarówno pod
względem technicznym, jak i prawnym.
Skala i charakter tych inwestycji determinuje ich
cykl realizacji, dla którego typowa jest długa faza
przygotowawcza i wydatkowanie środków
przesunięte na końcowe lata realizacji
projektów.
Lista indykatywna POiŚ
Indykatywny wykaz indywidualnych projektów dużych
dla PO Infrastruktura i Środowisko:
Oś priorytetowa II Gospodarka odpadami i ochrona
powierzchni ziemi – lista projektów podstawowych:
Ilość projektów na pierwszej liście podstawowej –
52 projekty
Koszt całkowity tych projektów - 2 035,37 mln euro
Maksymalne dofinansowanie - 1 119,49 mln euro
Lista indykatywna POiŚ
Po zmianie listy w styczniu 2008 roku na liście pozostało
15 projektów: 5 z tzw. zamrażarki i 8 tzw.
spalarniowych i 2 przygotowane do złożenia w KE.
Mimo że większość projektów spalarniowych nie była
przygotowana do realizacji, to ze względu na ich
znaczenie w zakresie realizacji przez Polskę zobowiązań
nałożonych Traktatem Akcesyjnym, utrzymano je na liście
projektów indywidualnych.
Przeprowadzona w styczniu 2009 r. aktualizacja listy
projektów przyniosła trzy kolejne projekty spalarniowe –
olsztyński, bydgosko-toruński i koszaliński.
Zalecenia dla projektów spalarniowych
Tak więc w Polsce planowanych do realizacji było12
zakładów termicznej utylizacji odpadów.
W związku z tym, że były to bardzo trudne do realizacji
projekty, tak z punkt technicznego jak i przede wszystkim
społecznego, wymagały one przemyślanych i konsekwentnych
działań w fazie ich przygotowywania.
Dla projektów tych na początku 2007 roku opracowano
specjalną ścieżkę postępowania dającą gwarancje, że
podejmowane decyzje o lokalizacji tych przedsięwzięć są
optymalne i zapadają z pełnym udziałem społecznym oraz w
zgodzie z dyrektywą 85/337/EWG.
Problemy z OOŚ
W lutym 2008 r. Komisja Europejska
poinformowała, że nie będzie akceptować w nowej
perspektywie projektów przygotowywanych w
oparciu o niezgodne z dyrektywami dotyczącymi
ochrony środowiska prawodawstwo polskie.
Komisja zażądała w trybie pilnym dostosowania
prawa polskiego do wymogów dyrektywy o ocenach
oddziaływania na środowisko, dyrektywy
siedliskowej i dyrektywy ptasiej.
Problemy z OOŚ
Zostały wydane Wytyczne MRR w tym zakresie.
Wytyczne uzyskały akceptację Komisji Europejskiej i
były w praktyce stosowane przez inwestorów
(beneficjentów) do momentu wyjścia w życie nowej
ustawy regulującej system ocen oddziaływania na
środowisko.
Zgodnie ze stanowiskiem Komisji Europejskiej z czerwca
2008 roku, przed zatwierdzeniem projektu należało
zakończyć procedurę oceny oddziaływania na
środowisko dla projektu (uzyskać decyzję środowiskową
oraz wszystkie pozwolenia na budowę).
W MRR opracowano i zaproponowano KE zasady
postępowania dla projektów realizowanych w formule
„projektuj i wybuduj” oraz w formule „wybuduj”.
Problemy z OOŚ
W przypadku projektów realizowanych w formule
„projektuj i wybuduj” beneficjent do wniosku o
dofinansowanie załączyć musi jedynie decyzję
środowiskową, nie są wymagane żadne decyzje o
pozwoleniu na budowę.
W przypadku projektów realizowanych w formule
„wybuduj” należy do wniosku o dofinansowanie
dołączyć decyzję środowiskową oraz pierwsze
pozwolenie na budowę (z wielu wymaganych).
Pozwolenia budowlane na dalsze etapy projektu
będą wydawane sukcesywnie już po podpisaniu
umowy o dofinansowanie.
Project pipeline i JASPERS
Oprócz opóźnień wynikających z późnego przygotowania
projektów w trakcie wdrażania POIiŚ poważnym
problemem była jakość przygotowywanych studiów
wykonalności i wniosków o dofinansowanie.
Aby ograniczyć te problemy w ramach Programu
Operacyjnego Pomoc Techniczna wdrożono inicjatywę
project pipeline, której celem było wsparcie
przygotowania i realizacji projektów indywidualnych
poprzez weryfikację dokumentacji dla projektów
indywidualnych oraz doradztwo w przygotowaniu ww.
dokumentacji.
Podobne działania prowadzone były także w ramach
inicjatywy JASPERS.
Wątpliwości w zakresie kwalifikacji
wsparcia
W 2008 roku pojawiły się poważne wątpliwości, dotyczące
prawnej kwalifikacji wsparcia udzielanego w ramach
finansowania projektów samorządowych w gospodarce
odpadami (działanie 2.1 PO IiŚ, odpowiednie działania
RPO).
Bez rozstrzygnięcia tej kwestii niemożliwe było rozpoczęcie
procesu wydatkowania środków przeznaczonych na
samorządowe projekty odpadowe.
W tej sytuacji kierownictwa trzech resortów: Ministerstwa
Infrastruktury, Ministerstwa Środowiska i Ministerstwa
Rozwoju Regionalnego powołały Grupę roboczą ds. zmian
przepisów z zakresu gospodarki odpadami komunalnymi.
Wątpliwości w zakresie kwalifikacji
wsparcia
Zadaniem Grupy roboczej było przygotowanie założeń
nowego systemu gospodarowania odpadami komunalnymi.
Opracowane prze Grupę założenia poddano konsultacją
społecznym, uzgodnieniom w Komisji Trójstronnej oraz
uzgodnieniom międzyresortowym, które zakończono
9 stycznia 2009 roku. Po wielu kłopotach założenia zostały
zaakceptowane przez Radę Ministrów.
Na podstawie tych założeń Minister Środowiska przygotował
zmiany do ustawy o porządku i czystości w gminie, która w
2011 roku została uchwalona przez parlament.
Nowego systemu gospodarowania
odpadami





Przygotowana reforma systemu gospodarowania odpadami
komunalnymi to rewolucja w tej branży.
Rozwiązania te wymuszą:
zorganizowanie gospodarki odpadami komunalnymi w
systemach regionalnych,
zapewnią zainteresowanie inwestorów prywatnych i
publicznych dużymi inwestycjami infrastrukturalnymi w tej
branży,
przyczynią się do wzrostu efektywności ekonomicznej dla
istniejących i projektowanych instalacji przetwarzania i
utylizacji odpadów,
istotnie ograniczą deponowanie odpadów komunalnych na
składowiskach,
wprowadzą nowy system opłat.
Stan przygotowania projektów z listy
indykatywnej
Kraków – projekt ten nie posiada prawomocnej decyzji
środowiskowej, jest ona zaskarżona do WSA.
28 listopada odbyła się rozprawa przed WSA w Krakowie
dotycząca zaskarżenia decyzji środowiskowej przez Komitet
Protestacyjny w Mogile. Sąd odroczył rozstrzygnięcie sprawy i
wezwał KHK do uzupełnienia dokumentacji.
Na ostatnim posiedzeniu WSA (w lutym 2012 r.) odroczyła
rozprawę z powodu zgłoszenia się jako strona w postępowaniu
o wydanie decyzji środowiskowej spadkobiercy osoby która
podobno była właścicielem działki będącej fragmentem drogi
dojazdowej do działki na której ma być zbudowana spalarnia.
WSA skierował sprawę do NSA z zapytaniem czy osoba ta
jest stroną w postępowaniu.
Stan przygotowania projektów z listy
indykatywnej
Projekt krakowski jest jedynym projektem, który
praktycznie ma akceptację Brukseli a błędy wskazywane
przez Brukselę w dokumentacji wniosku aplikacyjnego (na
bieżąco zresztą korygowane) są rezultatem błędów w
wytycznych MRR.
W projekcie krakowskim dokonano otwarcia ofert w
przetargu dwustopniowym. Trzy oferty z czterech mieszczą
się w założonym w POIiŚ budżecie.
Kuriozalną sprawą w projekcie krakowskim jest brak pomocy
ze strony Ministerstwa Środowiska, słyszy się wręcz o
namowach aby odstąpić od realizacji tego projektu z
POIiŚ i realizować go w innej formule.
Stan przygotowania projektów z listy
indykatywnej
Bydgoszcz – decyzja środowiskowa jest prawomocna i
żadne obecne zmiany w środowisku wywołane przez samą
przyrodę nie są żadną podstawą do wzruszenia tej decyzji.
Nadto proces oceny oddziaływania na środowisko kończy się
dopiero na etapie wydania pozwolenia na budowę i
ewentualne zmiany środowiskowe będą rozpatrywane na
etapie raportu z OOŚ dla decyzji o pozwoleniu na budowę.
W przetargu jednostopniowym nie zapadło jeszcze
rozstrzygnięcie, oddalono natomiast jedną ofertę włoską.
W projekcie ty mamy do czynienia z bardzo dużym
przekroczeniem budżetu ze względu na zapisy w siws
przerzucające praktycznie wszystkie ryzyka na wykonawcę.
Stan przygotowania projektów z listy
indykatywnej
Szczecin – decyzja środowiskowa jest prawomocna.
Podobnie jak w Bydgoszczy w przetargu nieograniczonym
jednostopniowym nie zapadło jeszcze rozstrzygnięcie i także
jak poprzednio mamy do czynienia z bardzo dużym
przekroczeniem budżetu ze względu na zapisy w siws
przerzucające praktycznie wszystkie ryzyka na wykonawcę.
Konin – decyzja środowiskowa jest prawomocna.
W przetargu jednostopniowym przedłużono składanie ofert do
połowy kwietnia.
Stan przygotowania projektów z listy
indykatywnej
Białystok – zaskarżona decyzja środowiskowa.
W przetargu dwustopniowym po pierwszym przeglądzie
wyłoniono finałową piątką.
Poznań – decyzja środowiskowa prawomocna.
4.04.2011 r. – wszczęte postępowanie w trybie dialogu
konkurencyjnego w zakresie wyboru partnera prywatnego.
13.09.2011 r. – opublikowanie krótkiej listy 5 (z 11)
podmiotów zaproszonych do negocjacji.
Nadal otwartym pozostaje pytanie czy da się pogodzić środki
kapitału prywatnego ze środkami POIiŚ.
Stan przygotowania projektów z listy
indykatywnej
Gdańsk – instalacja o wydajności 250 tys. Mg na paliwo
RDF. Decyzja środowiskowa prawomocna. Projekt będzie
realizowany w formule PPP.
Łódź – instalacja o wydajności 250 tys. Mg. Prawomocna
decyzja środowiskowa. Projekt będzie realizowany w
formule koncesji.
Warszawa – projekt obejmuje instalację o wydajności 90 tys.
Mg obok istniejącej instalacji oraz na działce obok 2
instalacje o wydajności 130 tys. Mg każda.
Stan przygotowania projektów z listy
indykatywnej
Koszalin - Projekt podzielony na fazę przygotowawczą i
inwestycyjną. Miasto podjęło decyzję o zmianie lokalizacji
inwestycji, w związku z powyższym projekt nie posiada
decyzji środowiskowej.
GZM – projekt posiada dość nieokreślony statut, możliwe że
będzie on realizowany w kolejnej perspektywie o ile dojdzie
do porozumienia w ramach GZM.
Inne projekty spalarnio
spalarniowe
we
Województwo małopolskie jest absolutny liderem w Polsce
jeżeli chodzi o ilość przygotowywanych projektów
spalarniowych.
W projekcie wojewódzkiego planu gospodarki odpadami
wpisano 5 instalacji termicznego przekształcania odpadów
komunalnych. Oprócz projektu krakowskiego znajdują się tam:
Oświęcim - instalacja o wydajności 150 tys. Mg.
Prawomocna decyzja środowiskowa. Projekt realizowany w
całości ze środków prywatnych firmy Synthos Dwory.
Bardzo ciekawy projekt zakładający wykorzystanie całości
wyprodukowanej energii cieplnej w procesach produkcyjnych
zakładów chemicznych oraz wykorzystanie części
wyprodukowanej energii elektrycznej na własne potrzeby oraz
sprzedaż nadwyżek do sieci.
Inne projekty spalarniowe
Gorlice – instalacja o wydajności 62 tys. Mg w tym 31 tys. Mg
RDF. Zaskarżona decyzja środowiskowa.
Chrzanów – instalacja o wydajności 150 tys. Mg. Zaskarżona
decyzja środowiskowa.
Tarnów – instalacja o wydajności 100 Mg. Obecnie jeszcze
bez wydanej decyzji środowiskowej.
W województwie podkarpackim przygotowywany jest jeden
projekt:
Mielec – instalacja o wydajności 60 Mg RDF projektowana dla
ciepłowni miejskiej. Projekt posiada prawomocną decyzję
środowiskową.
Co przed nami
Mamy luty 2012 roku a żadna z planowanych, w ramach
POIiŚ, inwestycja spalarniowa nie uzyskała pozwolenia na
budowę, a co najważniejsze, dla żadnej z nich nie wykonano
jeszcze raportu z oceny oddziaływania na środowisko na
etapie pozwolenia na budowę i nie rozpoczęto procedowania
z udziałem społecznym.
Raport ten, podobnie jak na etapie decyzji środowiskowej,
będzie podlegał wyłożeniu, a społeczeństwo będzie miało
prawo składania uwag i wniosków. Strony w postępowaniu
oraz organizacje ekologiczne będą się mogły odwoływać od
decyzji o pozwoleniu na budowę.
Moim zdaniem
Moim zdaniem dwa projekty krakowski i poznański mają
szanse być zrealizowane w zaplanowanych formułach z
wykorzystaniem środków z Programu Operacyjnego
Infrastruktura i Środowisko.
Nawet gdyby założyć, że ze względu na opóźnienia w
wydawaniu prawomocnej decyzji pozwolenie na budowę oba
projekty nie uzyskałyby dofinansowania z POIiŚ to i tak
zostaną zrealizowane.
Sytuacja finansowa Krakowskiego Holdingu Komunalnego
jest na tyle komfortowa, że KHK może samodzielnie
zrealizować ten projekt w oparciu o pożyczkę z NFOŚiGW
oraz kredyt komercyjny.
Również Poznań wsparty pożyczką z NFOŚiGW z udziałem
partnera prywatnego ma możliwości zrealizowania projektu.
Moim zdaniem
Pozostałe projekty z listy indykatywnej realizowane w
formule samorządowej, bez wsparcia środkami unijnymi
nie mają większych szans na realizację.
Z tych też względów już dzisiaj powinny one rozważać
optymalną ze względów finansowych i organizacyjnych
formułę ich realizacji zakładając brak dofinansowania z
POIiŚ w obecnej perspektywie (nie przekreślając jednak
możliwości dofinansowania projektu ze środków
unijnych w kolejnej perspektywie ale w formule ppp).
Dziękuję za uwagę