LSR - Województwo lubelskie

Transkrypt

Lokalna Grupa Działania
Stowarzyszenie „G 6 Grzędy Sokalskiej”
Lokalna Strategia Rozwoju
Obszaru „G 6 Grzędy Sokalskiej”
(okres programowania 2007-2013 )
JARCZÓW - ŁASZCZÓW – ULHÓWEK – RACHANIE – TELATYN – TYSZOWCE
Dokument przyjęty Uchwałą Nr 1/2009
z dnia 28/01/2009 roku
Walnego Zebrania Członków
Stowarzyszenia „G 6 Grzędy Sokalskiej”
Lokalna Strategia Rozwoju Obszaru „G 6 Grzędy Sokalskiej”
Spis treści
Wprowadzenie..............................................................................................................................4
1.
Charakterystyka lokalnej grupy działania (LGD) jako jednostki odpowiedzialnej za realizację
lokalnej strategii rozwoju (LSR) ....................................................................................................5
1.1. Nazwa i status prawny LGD oraz data wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego i numer w
tym rejestrze ..................................................................................................................................5
1.2. Opis procesu budowania partnerstwa......................................................................................5
1.3. Charakterystyka członków LGD albo jej partnerów i sposób rozszerzenia/zmiany składu
LGD .............................................................................................................................................7
1.4. Struktura rady lub innego organu LGD, do którego wyłącznej właściwości naleŜy wybór
operacji zgodnie z art. 62 ust. 4 rozporządzenia nr 1698/2005, zwanych dalej „organem
decyzyjnym” ................................................................................................................................10
1.5. Zasady i procedury funkcjonowania LGD oraz organu decyzyjnego .....................................12
1.5.1. Zasady powołania członków/osób reprezentujących członków organu decyzyjnego
LGD, uregulowane zapisami statutowymi................................................................................13
1.5.2. Zasady odwołania poszczególnych członków/osób reprezentujących członków organu
decyzyjnego LGD, uregulowane zapisami statutowymi............................................................14
1.5.3. Opis procedury funkcjonowania organu decyzyjnego .....................................................14
1.6. Kwalifikacje i doświadczenie osób wchodzących w skład organu decyzyjnego ..................16
1.7. Doświadczenie LGD i członków LGD albo jej partnerów w realizacji operacji.................16
2.
Opis obszaru objętego LSR wraz z uzasadnieniem jego wewnętrznej spójności...................... 17
2.1. Wykaz gmin wchodzących w skład LGD, albo będących jej partnerami................................17
2.2. Uwarunkowania przestrzenne (mapa). Geograficzne, przyrodnicze, historyczne i kulturowe.17
2.3. Ocena społeczno - gospodarcza obszaru (w tym potencjał demograficzny i gospodarczy
obszaru oraz poziom aktywności społecznej) ..............................................................................28
Od kilku lat na obszarze G6 występuje zjawisko zamykania małych szkół wiejskich. Przyczyna
likwidacji jest pogarszająca się struktura demograficzna ludności w zakresie zmniejszania się
liczby dzieci. ............................................................................................................................34
2.4. Specyfika obszaru..................................................................................................................36
3. Analiza SWOT dla obszaru objętego LSR; wnioski wynikające z przeprowadzonej analizy......... 37
3. Analiza SWOT dla obszaru objętego LSR; wnioski wynikające z przeprowadzonej analizy......... 38
4. Określenie celów ogólnych i szczegółowych LSR oraz wskazanie planowanych przedsięwzięć
słuŜących osiągnięciu poszczególnych celów szczegółowych, w ramach których będą realizowane
operacje ..................................................................................................................................... 40
4.1. Cele ogólne LSR ...................................................................................................................40
4.1. Cele szczegółowe LSR ..........................................................................................................40
4.3. Opis planowanych do realizacji przedsięwzięć.......................................................................42
4.3. Wskaźniki produktu, rezultatu i oddziaływania dla kaŜdego przedsięwzięcia .........................50
5. Określenie misji LGD ......................................................................................................... 65
6. Wykazanie spójności specyfiki obszaru z celami LSR ........................................................... 66
7. Uzasadnienie podejścia zintegrowanego dla przedsięwzięć planowanych w ramach LSR ....... 70
8. Uzasadnienie podejścia innowacyjnego dla przedsięwzięć planowanych w ramach LSR......... 72
9. Określenie procedury oceny zgodności operacji z LSR, procedury wyboru operacji przez LGD,
procedury odwołania od rozstrzygnięć organu decyzyjnego w sprawie wyboru operacji w ramach
działania „WdraŜanie LSR”, kryteriów, na podstawie których jest oceniana zgodność operacji z LSR,
oraz kryteriów wyboru operacji, a takŜe procedury zmiany tych kryteriów...................................... 73
2
Procedura oceny zgodności operacji z LSR..................................................................................73
Procedura wyboru operacji przez LGD .......................................................................................74
Procedura odwołania od decyzji Rady Programowej...................................................................75
Procedura zmiany kryteriów ........................................................................................................76
10.
Określenie budŜetu LSR dla kaŜdego roku jej realizacji .................................................... 77
11. Opis procesu przygotowania i konsultowania LSR................................................................ 80
12. Opis procesu wdraŜania i aktualizacji LSR.............................................................................. 82
12.1. Proces wdraŜania LSR.........................................................................................................82
12.2. Proces informowania o wdraŜaniu LSR...............................................................................82
12.3. Proces aktualizacji LSR........................................................................................................83
13. Zasady i sposób dokonywania oceny (ewaluacji) własnej ......................................................... 85
14. Określenie powiązań LSR z innymi dokumentami planistycznymi związanymi z obszarem
objętym LSR .............................................................................................................................. 87
15. Wskazanie planowanych działań, przedsięwzięć lub operacji realizowane przez LGD w ramach
innych programów wdraŜanych na obszarze LSR ......................................................................... 89
15.1. Plany dotyczące przedsięwzięć, które zamierza realizować w ramach programów innych niŜ
oś 4 PROW 2007-2013................................................................................................................89
15.2. Mechanizmy zabezpieczające przed nakładaniem się pomocy (finansowaniem tych samych,
róŜnych źródeł) w ramach PROW i innych programów...............................................................91
16. Przewidywany wpływ realizacji LSR na rozwój regionu i obszarów wiejskich............................ 92
17. Informacja o załącznikach ..................................................................................................... 95
Określenie procedury oceny zgodności operacji z LSR, procedury wyboru operacji przez LGD,
procedury odwołania od rozstrzygnięć organu decyzyjnego w sprawie wyboru operacji w ramach
działania „WdraŜanie LSR”, kryteriów, na podstawie których jest oceniana zgodność operacji z LSR,
oraz kryteriów wyboru operacji, a takŜe procedury zmiany tych kryteriów...................................... 95
3
Wprowadzenie
„ Suma działań indywidualnych
jest zawsze mniejsza
niŜ rezultat działań wspólnych ”
Anonim
„Nasze działania sumujemy juŜ od 2005 roku”
Prezentowana Lokalna Strategia Rozwoju jest efektem prac zapoczątkowanych
w ramach ewaluacji ZSROW (Zintegrowanej Strategii Rozwoju Obszarów Wiejskich). Obecna
wersja Strategii została przygotowana ze szczególnym uwzględnieniem wymagań formalnych
oraz merytorycznych określonych w dokumentach programowych oraz wytycznych Ministerstwa
Rolnictwa i Rozwoju Wsi na okres 2007-2013.
Dokument ten przedstawia wizję rozwoju obszaru, wraz z określeniem tematów, celów
strategicznych, celów operacyjnych oraz przedsięwzięć planowanych do realizacji.
Strategia jest wynikiem wspólnej pracy mieszkańców 6 gmin (Jarczów, Łaszczów,
Ulhówek, Rachanie, Telatyn, Tyszowce) oraz przedstawicieli organizacji pozarządowych,
przedsiębiorstw działających na tym obszarze, których łączy dąŜenie do zmian i poprawy
warunków Ŝycia na terenach wiejskich.
Strategia realizowana będzie przez Stowarzyszenie „G6 Grzędy Sokalskiej”, które zrzesza
organizacje pozarządowe, osoby prawne i fizyczne stanie się głównym instrumentem wspólnej
polityki rozwoju społecznego- gospodarczego tego obszaru.
Zarząd LGD
4
1. Charakterystyka lokalnej grupy działania (LGD) jako jednostki
odpowiedzialnej za realizację lokalnej strategii rozwoju (LSR)
1.1. Nazwa i status prawny LGD oraz data wpisu do Krajowego Rejestru
Sądowego i numer w tym rejestrze
Lokalna Grupa Działania Stowarzyszenie „G 6 Grzędy Sokalskiej” działa na podstawie ustawy z
dnia 7 kwietnia 1989r. Prawo o stowarzyszeniach [Dz.U.01.79.855], ustawy z 7 marca 2007r. o
wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich ze środków EFRROW oraz Statutu Stowarzyszenia Lokalna
Grupa Działania „G6 Grzędy Sokalskiej”, stanowiącego Załącznik 1 do Wniosku o wybór
Lokalnej Grupy Działania (LGD) do realizacji lokalnej strategii rozwoju (LSR).
Nazwa Lokalnej Grupy Działania – Stowarzyszenie „G 6 Grzędy Sokalskiej”
Status Prawny Lokalnej Grupy Działania – Stowarzyszenie
Data wpisu do KRS – 20/07/2006
Numer KRS - 0000260796
1.2. Opis procesu budowania partnerstwa
Proces budowania partnerstwa na obszarze działania Stowarzyszenia „G 6 Grzędy
Sokalskiej” (zwanym w dalszej części „G 6”) sięga kilku lat wstecz. Motywacją do podjęcia
kroków w kierunku zacieśnienia współpracy pomiędzy samorządami gmin było podejście
typu Leader. Inicjatorem powstania partnerstwa na rzecz obszarów wiejskich „G6 Grzędy
Sokalskiej” była Gmina Łaszczów, która zaprosiła do współpracy sąsiadujące gminy Jarczów,
Ulhówek, Rachanie, Telatyn oraz Tyszowce.
Jesienią 2005 roku odbyło się spotkanie mające na celu analizę dotychczasowych
nieformalnych form współpracy oraz podjęcie decyzji w sprawie wspólnego wystąpienia z
wnioskiem w ramach PilotaŜowego Programu „Leder+”. W dniu 13 grudnia 2005 roku
zostało podpisane porozumienie pomiędzy Wójtami 6 gmin, w sprawie realizacji wspólnego
projektu pn. „Aktywizacja i współpraca mieszkańców Gmin Grzędy Sokalskiej”. Realizowany
projekt zmierzał do stworzenia Zintegrowanej Strategii Rozwoju Obszarów Wiejskich. DuŜe
zaangaŜowanie samorządów gmin na etapie wstępnych prac pozwoliło na bardzo sprawne
określenie zasięgu terytorialnego partnerstwa oraz przeprowadzenie szerokiej kampanii
informacyjnej i szkoleniowej, które przyniosły efekty w formie zaangaŜowania lokalnych
przedsiębiorców, przedstawicieli instytucji pozarządowych oraz mieszkańców wsi (róŜnych
grup wiekowych) w to przedsięwzięcie. Powstała grupa projektowa, która systematycznie
informowała społeczność lokalną o postępach prac oraz zachęcała do współpracy. Pierwotne
motto spotkań „Jak niewielu moŜe zrobić wiele dla wielu” poprzez prowadzone warsztaty, wspólne
5
planowanie, dyskusje bardzo szybko ewaluowało, a nowym mottem stały się słowa „Suma
działań indywidualnych jest zawsze mniejsza niŜ rezultat działań wspólnych”.
W ramach konkursu do I Schematu programu PilotaŜowego Programu Leader+
złoŜono w grudniu 2004 r. projekt pod nazwą „Aktywizacja i współpraca mieszkańców
Gmin Grzędy Sokalskiej”), który został on pozytywnie oceniony i otrzymał dofinansowanie.
Efektem projektu realizowanego w okresie (sierpień 2005 – luty 2006) było zbudowanie
reprezentatywnego międzysektorowego partnerstwa typu Leader oraz oddolne opracowanie
Zintegrowanej Strategii Rozwoju Obszarów Wiejskich Gmin Grzędy Sokalskiej. Na tym
etapie partnerstwo liczyło 21 członków w tym 9 osób stanowiących sektor publiczny, 12
osób z sektora pozarządowego i społecznego.
Sprawna realizacja projektu oraz wzrost zainteresowania ze strony przedsiębiorców
oraz reprezentantów organizacji społecznych przyczynił się do realizacji kolejnego projektu
finansowanego w ramach Działania 2.7 PilotaŜowy Program Leader+ (PPL+) Schematu II.
Podczas trwania projektu prowadzono akcję promocyjną oraz informacyjną, która miała
zachęcić kolejne podmioty do uczestnictwa w partnerstwie. Bardzo waŜnym zadaniem
projektu okazała się wymiana doświadczeń z partnerem hiszpańskim (LGD Portodemourus),
która umoŜliwiła zapoznanie się w wzorcami funkcjonowania partnerstw w Hiszpanii.
Ponadto w ramach projektu przeprowadzono ewaluację ZSROW, której celem było
podwyŜszenie stopnia adekwatności, efektywności oraz wpływu rezultatów wynikających z
realizowanego projektu na realizację zadań w perspektywie finansowej 2007-2013. Ponadto
ewaluacja została ukierunkowana na zbadanie jakości projektu oraz wskazanie sposobów
udoskonalenia warsztatu planistycznego oraz zarządczego Lokalnej Grupy Działania.
Po zakończeniu realizacji projektu przystąpiono do zmian statutowych dostosowując
funkcjonowanie LGD do wymogów PROW 2007-2013. Powołano organ decyzyjny (Radę
Programową), przeprowadzono wybory do organów LGD oraz przyjęto nowych partnerów.
Pod koniec roku 2008 zintensyfikowano prace nad lokalną strategią rozwoju. Ogółem wzięło
w nich udział 120 osób, które uczestniczyły w spotkaniach informacyjno - warsztatowych
oraz konsultacjach społecznych.
Kilkuletni proces budowania partnerstwa umoŜliwił dochodzenie do konsensusu i
przyczynił się do efektywnego rozwiązywania problemów obszaru „G6”. Wspólnie tworzona
strategia pozwoliła docenić ideę partnerstwa oraz utwierdziła w przekonaniu, co do
słuszności podejmowanych kroków integracyjnych. Obecnie Lokalna Grupa Działania
Stowarzyszenie „G6 Grzędy Sokalskiej” jest partnerstwem w pełni funkcjonalnym i
posiadającym bogate doświadczenia wewnętrzne oraz praktykę w realizacji projektów
odpowiadających na lokalne potrzeby.
6
1.3. Charakterystyka członków LGD albo jej partnerów i sposób
rozszerzenia/zmiany składu LGD
Charakterystyka członków
Ogółem Lokalna Grupa Działania liczy 61 członków. Szczegółowa charakterystykę
poszczególnych podmiotów przedstawiono w poniŜszej tabeli.
Tabela 1: Wykaz Członków Lokalnej Grupy Działania
SEKTOR PUBLICZNY
L.p.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Imię i nazwisko/Nazwa
Reprezentowany przez:
Gmina Łaszczów
Cezary Girgiel
Gmina Rachanie
Kazimierz Organista
Miasto i Gmina Tyszowce
Mariusz Zając
Gmina Ulhówek
Łukasz Kłębek
Gmina Jarczów
Zdzisław Wojnar
Gmina Telatyn
Edward Suski
Gminny Ośrodek Kultury w Łaszczowie Halina Szymańska
Gminne Przedszkole w Łaszczowie
Jolanta Chodurska
SEKTOR GOSPODARCZY
L.
Imię i nazwisko/Nazwa
Reprezentowany przez:
p.
1
Zakład Oklein Naturalnych „ Bracia
Mateusz Mrozik
Mrozik”
2 Zakład Oklein Naturalnych „ Bracia
Paulina Mrozik
Mrozik”
3 Gospodarstwo Pasieczne „Dary Pszczół” Andrzej Lisecki
Andrzej Lisecki
4 Pośrednictwo finansoweo –
Tomasz Fedzioryna
ubezpieczeniowe Tyszowce
5 Firma Handlowa „AGROTEX” Bober
Tomasz Bober
Tomasz
6 Z.P.U.H SKORPION Cegielnia
Józef Woch
Tyszowce
7 Z.P.U.H SKORPION Cegielnia
Monika Woch
Tyszowce
8 Z.U.H. Krzysztof Sak
Krzysztof Sak
9 Spółdzielnia Kółek Rolniczych w
Rafał Swatowski
Łaszczowie
10 Spółdzielnia Kółek Rolniczych w
Jerzy Romańczuk
Łaszczowie
11 Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych
Teresa Chrastina
Sp. z o.o. Tyszowce
SEKTOR SPOŁECZNY
1 Zygmunt Sochan
Osoba fizyczna
2 Janusz Puchała
Osoba fizyczna
3 Ochotnicza StraŜ PoŜarna Jarczów Edward Prus
4 Bogdan Gwiazdowski
Osoba fizyczna
Funkcja pełniona w
strukturze LGD
Członek Rady Programowej
Wiceprezes Stowarzyszenia
Funkcja pełniona w
strukturze LGD
Członek Stowarzyszenia
Członek Zarządu
Prezes Zarządu
Członek Zarządu
7
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
Alina Pukaluk
Osoba fizyczna
Towarzystwo Społeczno –
Jadwiga Wacko
Kulturalne Kobiet Telatyn
Mateusz Szczupak
Osoba fizyczna
Tyszowiecki Klub Sportowy Huczwa Konrad Jóźwik
OSP w WoŜuczynie
Sylwia Szwarc
Katarzyna Lis
Osoba fizyczna
Cezary Uściak
Osoba fizyczna
Stanisław Jędrusina
Osoba fizyczna
GKS Sparta WoŜuczyn
Sławomir Mazur
Kazimierz dziuruj
Osoba fizyczna
Monika IŜyńska
Osoba fizyczna
Karczewski Wiesław
Osoba fizyczna
Wiesław Gumiela
Osoba fizyczna
Andrzej Burzanowski
Osoba fizyczna
Waldemar Warzocha
Osoba fizyczna
Robert Kinczkowski
Osoba fizyczna
Bogusław Rybiński
Osoba fizyczna
Alicja Famirska
Osoba fizyczna
Uczniowski Klub Sportowy śaczek
Tadeusz Stanibuła
Związek Ochotniczych StraŜy
Krzysztof Garbula
PoŜarnych w Tyszowcach
Jacek Krech
Osoba fizyczna
Piotr Janicki
Osoba fizyczna
GKS „SPARTA WoŜuczyn”
Barbara Wojtowicz
Bogdan Gwiazdowski
Osoba fizyczna
Mariusz Cisak
Osoba fizyczna
Związek OSP w Tyszowcach
Wojciech Baj
31 Barbara Kamińska Skowronek Osoba fizyczna
32 Gminny Klub Sportowy „Sparta Justyna Mańkut
WoŜuczyn”
33 Aneta Hałasa
Osoba fizyczna - Nauczyciel
34 Lubelska Izba Rolnicza Oddział GraŜyna Borkowska
Zamiejscowy w Zamościu
35 Anna Kusy
Osoba fizyczna - Pracownik UG w Łaszczowie
36 Jolanta Pieprzowska
Osoba fizyczna - Pracownik UG w Ulhówku
37 Mieczysław Szaruga
Osoba fizyczna - Pracownik UG w Telatynie
38 Jan Sławiński
Pracownik UG w Telatynie
39 Związek Nauczycielstwa Polskiego – Jolanta Zawiślak
Zarząd Oddziału w Jarczowie
40 Tomasz Run
Osoba fizyczna - Pracownik UG w
Jarczowie
41 Związek Nauczycielstwa Polskiego – Adam Piasecki
Zarząd Oddziału Łaszczów
42 Anna Sikorska
Osoba fizyczna
Skarbnik Zarządu
Członek Zarządu
Wiceprezes Stowarzyszenia
Członek Komisji Rewizyjnej
Przewodniczący Komisji
Rewizyjnej
Sekretarz Rady Programowej
Członek Komisji Rewizyjnej
Wiceprzewodniczący Komisji
Rewizyjnej
Opracowanie własne na podstawie danych Stowarzyszenia
8
Reprezentatywność poszczególnych Członków Lokalnej Grupy Działania
Sektor społeczny tworzy 42 członków, co stanowi 69%, sektor publiczny tworzy 8 członków
co stanowi 13 %, sektor gospodarczy tworzy 11 członków, co stanowi 18 %.
Wykres 1 - Reprezentatywność poszczególnych Członków Lokalnej Grupy Działania
13%
18%
69%
Partnerzy publiczni (8)
Partnerzy społeczni (42)
Partnerzy gospodarczy (11)
Sposób rozszerzenia składu Lokalnej Grupy Działania
W celu poszerzenia składu partnerstwa LGD będzie prowadziła promocję partnerstwa, jego
celów i działalności i w ten sposób będzie zachęcała do współpracy i przyłączenia się
kolejnych podmiotów, które działają na obszarze objętym LSR.
Zgodnie z zapisami Statutu (Załącznik nr 1 do wniosku o wybór Lokalnej Grupy Działania
(LGD) do realizacji lokalnej strategii rozwoju (LSR)):
1. Członkiem zwyczajnym Stowarzyszenia moŜe być pełnoletnia osoba fizyczna, która:
1) spełnia warunki określone w ustawie - Prawo o stowarzyszeniach,
2) działa na rzecz rozwoju obszarów wiejskich,
3) złoŜy deklarację członkowską,
2. Członkiem zwyczajnym Stowarzyszenia moŜe być osoba prawna (w tym jednostki
samorządu terytorialnego) , jeŜeli:
1) działają poprzez swoich przedstawicieli
2) złoŜą deklarację przystąpienia do Stowarzyszenia
3) popierają cele i podejmowane działania Stowarzyszenia
3. Członkiem honorowym Stowarzyszenia moŜe być kaŜda osoba fizyczna i prawna, bez
względu na miejsce zamieszkania czy obszar działalności szczególnie zasłuŜona dla
stowarzyszenia. Godność członka honorowego nadaje walne Zebranie Członków na
wniosek Zarządu.
Nabycie i stwierdzenie utraty członkostwa w Stowarzyszeniu następuje na podstawie
uchwały Zarządu Stowarzyszenia.
9
1.4. Struktura rady lub innego organu LGD, do którego wyłącznej
właściwości naleŜy wybór operacji zgodnie z art. 62 ust. 4 rozporządzenia nr
1698/2005, zwanych dalej „organem decyzyjnym”
Organ decyzyjny – Rada Programowa Lokalnej Grupy Działania Stowarzyszenia „G6
Grzędy Sokalskiej” liczy od 6 do 20 członków i jest powoływana spośród członków LGD
większością bezwzględną podczas Walnego Zebrania.
Rada Programowa składa się co najmniej w 50 % z podmiotów o których mowa w
art. 6 ust 1 lit b i c rozporządzenia Rady (WE) nr 1698/2005 z dnia 20 września 2005 roku w
sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz
Rozwoju Obszarów Wiejskich, tj. partnerów gospodarczych i społecznych oraz innych
odpowiednich podmiotów reprezentujących społeczeństwo obywatelskie, organizacje
pozarządowe, w tym organizacje zajmujące się zagadnieniami z zakresu środowiska
naturalnego oraz podmiotami odpowiedzialnymi za promowanie równości męŜczyzn i
kobiet.
W składzie Rady Programowej nie moŜe być mniej niŜ 40 % kobiet i nie mniej niŜ
40 % męŜczyzn.
W wyniku wyborów do Rady Programowej przeprowadzonych w dniu 2 października
2008 r. organ decyzyjny liczy 20 osób, które są przedstawicielami zgłoszonymi przez
członków LGD Stowarzyszenia „G6 Grzędy Sokalskiej”.
Tabela 2. Skład Rady
1
Cezary Girgiel
Gmina Łaszczów
Gmina
( np. jest teŜ
mieszkańcem tej
gminy lub tu
prowadzi
działalność)
Łaszczów
2
3
Kazimierz Organista
Mariusz Zając
Gmina Rachanie
Miasto i Gmina Tyszowce
Rachanie
Tyszowce
Publiczny
Publiczny
4
Łukasz Kłębek
Gmina Ulhówek
Ulhówek
Publiczny
5
Zdzisław Wojnar
Gmina Jarczów
Jarczów
Publiczny
6
7
Aneta Hałasa
Edward Suski
Nauczyciel
Gmina Telatyn
Łaszczów
Telatyn
Społeczny
Publiczny
8
Jolanta Zawiślak
Jarczów
Społeczny
9
10
Anna Kusy
Justyna Mańkut
Związek Nauczycielstwa
Polskiego
Pracownik UG w Łaszczowie
Gminny Klub Sportowy Sparta
WoŜuczyn
Łaszczów
Rachanie
Społeczny
Społeczny
Lp.
Imię/imiona i
nazwisko Członka
Rady
Nazwa podmiotu którego
przedstawicielem jest dany
członek Rady LGD ( w
odniesieniu do osób których
to dotyczy)
Reprezentowan
y Sektor
zgodnie z
dokumentacją
Publiczny
10
11
12
13
Jolanta Pieprzowska
Mieczysław Szaruga
Monika Woch
Pracownik UG w Ulhówku
Pracownik UG w Telatynie
Przedsiębiorca
Ulhówek
Telatyn
Łaszczów
Publiczny
Społeczny
Gospodarczy
14
Tomasz Bober
Przedsiębiorca
Łaszczów
Gospodarczy
15
Tomasz Fedzioryna
Przedsiębiorca
Tyszowce
Gospodarczy
16
Paulina Mrozik
Przedsiębiorąca
Łaszczów
Gospodarczy
17
Teresa Chrastina
Tyszowce
Publiczny
18
19
Andrzej Lisecki
Jolanta Chodurska
Przedsiębiorstwo Usług
Komunalnych
Przedsiębiorca
Gminne Przedszkole w
Łaszczowie
Osoba fizyczna
Ulhówek
Łaszczów
Gospodarczy
Publiczny
Tyszowce
Społeczny
20 Anna Sikorska
- śadna z powyŜszych osób nie wchodzi w skład Zarządu lub Komisji Rewizyjnej.
- W skład Rady wchodzą osoby z kaŜdej gminy naleŜącej do LGD.
Dane wszystkich członków organu decyzyjnego LGD zostały sporządzone na
załączonym formularzu do wniosku – stanowiącym załącznik Nr 11 do wniosku o wybór
Lokalnej Grupy Działania (LGD) do realizacji lokalnej strategii rozwoju (LSR).
Reprezentatywność poszczególnych sektorów w składzie Rady Programowej
Sektor społeczny tworzy 6 członków, co stanowi 30%, sektor publiczny tworzy 9 członków
co stanowi 45 %, sektor gospodarczy tworzy 5 członków, co stanowi 25 %.
Wykres 2 - Reprezentatywność poszczególnych sektorów w składzie Rady Programowej
25%
45%
30%
Partnerzy publiczni (9)
Partnerzy społeczni (6)
Partnerzy gospodarczy (5)
11
1.5. Zasady i procedury funkcjonowania LGD oraz organu decyzyjnego
Struktura i rozdział funkcji pomiędzy poszczególne organy LGD
Lokalna Grupa Działania Stowarzyszenie „G6 Grzędy Sokalskiej” działa w formie
stowarzyszenia i posiada następującą strukturę:
1. Walne Zebranie Członków
2. Rada Programowa – organ decyzyjny
3. Zarząd – organ zarządzania oraz reprezentacji
4. Komisja Rewizyjna – organ kontroli
NajwyŜszą władzą w LGD jest Walne Zebranie Członków. Do jego głównych
kompetencji naleŜy m.in. uchwalanie kierunków i programu działania Stowarzyszenia (w tym
zatwierdzanie Lokalnej Strategii Rozwoju oraz zatwierdzanie lokalnych kryteriów wyboru
operacji do finansowania w ramach LSR. Wybór i odwoływanie członków Zarządu, Rady
Programowej oraz Komisji Rewizyjnej.
Funkcję decyzyjną pełni Rada Programowa, do której wyłącznej kompetencji naleŜy
podejmowanie decyzji dotyczących operacji, które maja zostać objęte dofinansowaniem
w ramach realizacji Lokalnej Strategii Rozwoju. Rada liczy od 6 do 20 osób, przy czym co
najmniej 50% członków Rady musza stanowić przedstawiciele Partnerów społecznych i
gospodarczych, zamieszkujących lub działających na terenie działania Lokalnej Grupy
Działania oraz kaŜdy z obszarów gmin wchodzących w skład LGD musi mieć swojego
przedstawiciela w Radzie. Wyboru Rady Programowej dokonuje Walne Zebranie. PowyŜsze
regulacje zapewniają reprezentatywność członków Rady.
Zarząd pełni funkcję zarządczą LGD i reprezentuje ja na zewnątrz. Zarząd składa się z
Prezesa, dwóch Wiceprezesów, Skarbnika i od 2 do 7 innych członków Zarządu wybieranych
i odwoływanych przez Walne Zebranie Członków. W celu zapewnienia reprezentatywności
członków, Zarząd składa się z co najmniej 50% członków zwyczajnych Stowarzyszenia
wskazanych przez poszczególne podmioty będące partnerami społecznymi i gospodarczymi,
działającymi na obszarze działania Lokalnej Grupy Działania. Ponadto w składzie Zarządu
nie moŜe być mniej niŜ 40% kobiet i mniej niŜ 40 % męŜczyzn. Do głównych kompetencji
Zarządu, zgodnie z zapisami statutu (§18 ust.3 statutu) naleŜy: przyjmowanie nowych
członków, kierowanie bieŜąca praca Stowarzyszenia, zwoływanie Walnych Zebrań
Członków, opracowywanie LSR, powoływanie oraz odwoływanie kierownika Biura LGD
oraz zatrudnianie pracowników, przygotowanie i przedstawienie sprawozdań merytorycznych
i finansowych z działalności LGD. Wykonywanie Uchwał Walnego Zebrania oraz Rady
Programowej.
Funkcję kontrolną pełni Komisja Rewizyjna, która składa się z Przewodniczącego,
Wiceprzewodniczącego i od 1 do 3 członków. Członkiem Komisji Rewizyjnej nie moŜe być
12
osoba skazana prawomocnym wyrokiem. Członkowie Komisji Rewizyjnej nie mogą
pozostawać z członkami Zarządu w związku małŜeńskim, ani teŜ w stosunku pokrewieństwa,
powinowactwa lub podległości z tytułu zatrudnienia. Do kompetencji Komisji Rewizyjnej
(zgodnie z §19 ust.3 Statutu) naleŜy: kontrola bieŜącej pracy Stowarzyszenia, składanie
wniosków w przedmiocie absolutorium dla Zarządu na Walnym Zebraniu Członków,
występowanie z wnioskiem o zwołanie Walnego Zebrania Członków, dokonywanie wyboru
podmiotu mającego zbadać sprawozdanie finansowe Stowarzyszenia zgodnie z przepisami o
rachunkowości.
PowyŜsza struktura funkcjonowania Lokalnej Grupy Działania zapewnia przejrzysty rozdział
funkcji pomiędzy poszczególne organy LGD i precyzuje oddzielenie funkcji decyzyjnej od
funkcji zarządczej.
Szczegółowe zasady funkcjonowania Lokalnej Grupy Działania określa statut oraz regulamin
Rady Programowej stanowiące załączniki do wniosku o wybór LGD do realizacji LSR.
1.5.1. Zasady powołania członków/osób reprezentujących członków organu
decyzyjnego LGD, uregulowane zapisami statutowymi
1. Rada Programowa powoływana jest większością bezwzględną Walnego Zebrania
Członków Lokalnej Grupy Działania.
2. Rada Programowa liczy od 6 do 20 członków.
3. W skład Rady Programowej wchodzi się co najmniej w 50 % z podmiotów o których
mowa w art. 6 ust 1 lit b i c rozporządzenia Rady (WE) nr 1698/2005 z dnia 20
września 2005 roku w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski
Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich, tj. partnerów gospodarczych i
społecznych oraz innych odpowiednich podmiotów reprezentujących społeczeństwo
obywatelskie, organizacje pozarządowe, w tym organizacje zajmujące się
zagadnieniami z zakresu środowiska naturalnego oraz podmiotami odpowiedzialnymi
za promowanie równości męŜczyzn i kobiet.
4. W składzie Rady Programowej nie moŜe być mniej niŜ 40 % kobiet i nie mniej niŜ
40 % męŜczyzn.
Członkowie Rady nie mogą pełnić innych funkcji we władzach Stowarzyszenia oraz być
pracownikiem biura Stowarzyszenia.
Uchwały Rady podejmowane są w głosowaniu jawnym zwykłą większością głosów przy
obecności, co najmniej połowy składu Rady. W przypadku równej ilości głosów rozstrzyga
głos Przewodniczącego
13
1.5.2. Zasady odwołania poszczególnych członków/osób reprezentujących członków
organu decyzyjnego LGD, uregulowane zapisami statutowymi
1. KaŜdy członek Rady Programowej moŜe zostać odwołany z pełnienia funkcji
bezwzględną większością głosów Walnego Zebrania Członków Lokalnej Grupy
Działania.
2. Wniosek o odwołanie członka Rady Programowej wnosi Przewodniczący Rady lub w
przypadku odwołania Przewodniczącego Rady, Wiceprzewodniczący Rady.
3. Podstawą złoŜenia wniosku o odwołanie członka Rady jest złamanie przez członka
zasady bezstronności, zasady poufności lub nieusprawiedliwione nieobecności na 3
kolejnych posiedzeniach Rady.
4. KaŜdy Członek Rady Programowej moŜe złoŜyć rezygnację z pełnionej funkcji
Przewodniczącemu Rady Programowej.
5. W przypadku ograniczenia liczby Członków Rady Programowej poniŜej 6 osób
Zarząd Lokalnej Grupy Działania na wniosek Przewodniczącego Rady Programowej
zwołuje Walne Zebranie Członków celem uzupełnienia składu Rady.
1.5.3. Opis procedury funkcjonowania organu decyzyjnego
Posiedzenia Rady są zwoływane odpowiednio do potrzeb wynikających z naboru
wniosków prowadzonych przez LGD. Posiedzenia Rady zwołuje Przewodniczący Rady
zawiadamiając o ich terminie Członków Rady z 14 dniowym wyprzedzeniem, który ma
umoŜliwić członkom Rady zapoznanie się ze wszystkimi materiałami i dokumentami
związanymi z porządkiem posiedzenia, w tym z wnioskami, które będą rozpatrywane podczas
posiedzenia. Dokumenty mogą być przekazane w wersji papierowej i/lub elektronicznej.
Prawomocność posiedzenia i podejmowanych przez Radę uchwał wymaga obecności
co najmniej 50% składu Rady.
Wybór operacji w ramach działania 4.1. WdraŜanie Lokalnych Strategii Rozwoju
dokonywany jest na podstawie KsiąŜki Procedur „ Procedura oceny zgodności operacji z LSR,
procedury wyboru operacji przez LGD, procedury odwołania od rozstrzygnięć organu decyzyjnego w sprawie
wyboru operacji w ramach działania „WdraŜanie LSR”, kryteriów, na podstawie których jest oceniana
zgodność operacji z LSR, oraz kryteriów wyboru operacji, a takŜe procedury zmiany tych kryteriów”.
W celu zachowania zasady bezstronności oceny Członkowie Rady składają deklaracje
o poufności i bezstronności (wzór deklaracji stanowi załącznik do Regulaminu
Funkcjonowania Rady).
W razie zaistnienia okoliczności, które mogą wywołać wątpliwości, co do bezstronności
członka Rady, członek Rady wyłączony jest z głosowania nad wyborem operacji
przeznaczonych do finansowania. Okoliczności takie mogą wystąpić m.in. w przypadku:
- Pozostawania w związku małŜeńskim albo w stosunku pokrewieństwa lub
powinowactwa w linii prostej, pokrewieństwa lub powinowactwa w linii bocznej do
drugiego stopnia, przysposobienia, opieki, kurateli z podmiotem ubiegającym się o
14
-
-
dofinansowanie, jego zastępcami prawnymi lub członkami władz osoby prawnej
ubiegającej się o udzielenie dofinansowania,
Pozostawanie w ciągu ostatnich trzech lat w stosunku pracy lub zlecenia z podmiotem
ubiegającym się o dofinansowanie, członkostwa we władzach osoby prawnej
ubiegającej się o dofinansowanie,
Pozostawania z podmiotem ubiegającym się o dofinansowanie w takim stosunku
prawnym lub faktycznym, Ŝe moŜe to budzić uzasadnione wątpliwości co do
bezstronności.
Obsługę administracyjno-biurową posiedzeń Rady zapewnia Biuro LGD.
Regulamin organizacyjny organu decyzyjnego LGD stanowi Załącznik 2 do wniosku o
wybór Lokalnej Grupy Działania (LGD) do realizacji lokalnej strategii rozwoju
(LSR).
W celu sprawnego wykonywania zadań zaplanowanych w ramach Lokalnej Strategii
Rozwoju, utworzone zostanie Biuro Lokalnej Grupy Działania. Na podstawie
dotychczasowych doświadczeń pracy Biura LGD oraz biorąc pod uwagę nowe zadania, które
będzie realizowała Lokalna Grupa Działania przewidziano następujące formy zatrudnienia:
- pracownicy etatowi,
- pracownicy zewnętrzni zatrudniani na umowę o dzieło lub zlecenie (w tym eksperci
zewnętrzni).
Procedura
naboru pracowników została przedstawiona w Załączniku nr 5 do
Wniosku o wybór Lokalnej Grupy Działania (LGD) do realizacji lokalnej strategii
rozwoju (LSR).
Szczegółowe opisy powyŜszych stanowisk pracy i profile wymagań kwalifikacyjnych
z uwzględnieniem wymagań koniecznych i poŜądanych zawarto w „Opisie
stanowisk pracy” stanowiącym Załącznik nr 6 do Wniosku o wybór Lokalnej Grupy
Działania (LGD) do realizacji lokalnej strategii rozwoju (LSR).
Wolontariat i staŜe w biurze LGD
Biuro Stowarzyszenia moŜe korzystać – z pomocy wolontariuszy. Dopuszcza się moŜliwość
wolontariatu stałego (np. przy obsłudze strony internetowej LGD) i okazjonalnego (np. przy
organizowanych przedsięwzięciach informacyjnych, promocyjnych). Stowarzyszenie – w
miarę potrzeb i moŜliwości – w porozumieniu z Powiatowymi Urzędami Pracy, organizuje
staŜe i praktyki w Biurze Stowarzyszenia.
Biuro LGD stanowi nie tylko miejsce pracy dla pracowników, ale równieŜ ma:
- zapewnić moŜliwość przyjmowania i obsługi interesantów (np. osób przychodzących
po informacje i doradztwo, wnioskodawców),
- umoŜliwić organizację spotkań i posiedzeń organów statutowych (zarządu, organu
decyzyjnego, komisji rewizyjnej, innych komisji i grup istniejących w ramach LGD),
15
-
zapewnić moŜliwość archiwizowania dokumentacji.
Szczegółowy opis warunków technicznych i lokalowych biura LGD – stanowi
załącznik Nr 7 do Wniosku o wybór Lokalnej Grupy Działania (LGD) do realizacji
lokalnej strategii rozwoju (LSR).
1.6. Kwalifikacje i doświadczenie osób wchodzących w skład organu decyzyjnego
Wszyscy Członkowie Rady Programowej odbyli szkolenie nt. „Lokalna Grupa Działania
jako instytucja uczestnicząca w procesie wdraŜania działań w ramach PROW 2007-2013, w
zakresie osi 4. Leaderr, działanie 4.1 WdraŜanie Lokalnej Strategii Rozwoju. Jeden Członek
Rady Programowej posiada udokumentowaną znajomość języka angielskiego. Osiem osób
brało czynny udział w ramach realizacji II Schematu PilotaŜowy Program Leader + (w
siedzibie LGD znajdują się listy obecności potwierdzające udział tych osób podczas zebrań
Zarządu) .
Dokumenty potwierdzające wiedzę i doświadczenie co najmniej połowy składu organu
decyzyjnego LGD – stanowi załącznik Nr 11 a do Wniosku o wybór Lokalnej Grupy
Działania (LGD) do realizacji lokalnej strategii rozwoju (LSR).
Dokumenty potwierdzające znajomość języka roboczego UE przynajmniej jednego członka
organu decyzyjnego LGD – stanowi załącznik Nr 11 b do do Wniosku o wybór Lokalnej
Grupy Działania (LGD) do realizacji lokalnej strategii rozwoju (LSR).
Szczegółowy opis wiedzy i doświadczenia, a takŜe reprezentacji sektorów i gmin przez
poszczególnych członków Rady Programowej (organu decyzyjnego LGD) stanowi
Załącznik 4 do wniosku o wybór LGD do realizacji LSR.
1.7. Doświadczenie LGD i członków LGD albo jej partnerów w realizacji
operacji
Członkowie Lokalnej Grupy Działania aktywnie aplokowali o środki finansowe pochodzące
z Unii Europejskiej, jak równieŜ z innych źródeł. Okres 2004-2006 w szczególności. Środki
pozykano m.in. z następujących programów: Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju
Regionalnego; Sektorowy Program Operacyjny „Restrukturyzacja i modernizacja sektora
Ŝywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich 2004 – 2006” w ramach PilotaŜowego
Programu Leader +; Program Sąsiedztwa INTERREG IIIA/TACIS CBC Polska – Białoruś
– Ukraina 2004 – 2006
Uszczegółowienie stanowi załącznik Nr 17 do wniosku o wybór Lokalnej Grupy Działania
(LGD) do realizacji lokalnej strategii rozwoju (LSR).
16
2. Opis obszaru objętego LSR wraz z uzasadnieniem jego
wewnętrznej spójności
2.1. Wykaz gmin wchodzących w skład LGD, albo będących jej partnerami
Tabela 4 – wykaz gmin wchodzących w skład LGD
Nazwa
Charakter
Powierzchni
Identyfikator
gminy
gminy
a (km2)
Łaszczów
wiejska
129
0618062
Jarczów
wiejska
106
0618032
Tyszowce
wiejsko - miejska
128
0618123
Rachanie
wiejska
89
0618072
Ulhówek
wiejska
147
0618132
Telatyn
wiejska
112
0618182
2.2. Uwarunkowania przestrzenne (mapa). Geograficzne, przyrodnicze,
historyczne i kulturowe
Obszar objęty Lokalną Strategia Rozwoju obejmuje 6 sąsiadujących ze sobą gmin
połoŜonych w powiecie tomaszowskim. Łączna powierzchnia obszaru LGD wynosi 711
km2.
Mapa Nr 1 - Obszar „G 6 Grzędy Sokalskiej” na tle powiatu tomaszowskiego, woj. Lubelskie.
Opracowanie własne
17
Uwarunkowania geograficzne
Ukształtowanie powierzchni
Obszar „G 6” połoŜony jest na części Grzędy Sokalskiej, tj. mezoregion
fizycznogeograficzny w południowo-wschodniej Polsce, stanowiący ciąg wzniesień o
charakterze garbów na obszarze WyŜyny Wołyńskiej. Region przecina górny Bug i rzeka
Huczwa.
Region jest grzędą osiągającą wysokość od 240 do 260 m n.p.m., zbudowaną z utworów
górnej kredy pokrytych sporą warstwą lessów. Ze względu na obfite występowanie
czarnoziemów, Grzędę Sokalską charakteryzuje rozwinięte rolnictwo. Są tu teŜ niewielkie
obszary leśne.
Obszar „G6” łączy nie tylko spójność terytorialna ale równieŜ połoŜenie i ukształtowanie
terenu.
Ukształtowanie powierzchni gmin jest cechą wspólną. Cecha ta stanowiła podstawę do
nadania nazwy stowarzyszeniu „G 6 Grzędy Sokalskiej”. Wszystkie gminy posiadają dobre i
urodzajne gleby. Gleby te są podstawą do uprawiania tu działalności rolniczej wymagających
dobrych warunków.
Charakterystyka bazy surowcowej
Dla większości społeczności analizowanych gmin głównym źródłem utrzymania jest praca w
indywidualnych gospodarstwach rolnych Analizowany region ma charakter typowo rolniczy,
dominują tu grunty orne o wysokiej jakości gleby.
Na terenie obszaru G6 występują złoŜa piaskowe.
Gleby (klasy bonitacyjne)
Teren ten charakteryzuje się pagórkowatą rzeźbą terenu, na której zlokalizowano kilka
podłuŜnych lessowych garbów o przebiegu równoleŜnikowym w kierunku wschód-zachód.
Pomiędzy garbami występują szerokie zabagnione doliny rzeczne. Na utworach lessowych
wykształciły się gleby typu czarnoziemy i gleby brunatne. Na znacznym obszarze w dolinach
rzek spotyka się gleby torfowo-bagienne.
Tabela nr 5: Klasy bonitacyjne gleb na terenie LGD „G6 Grzędy Sokalskiej” w % do udziału klas
bonitacyjnych uŜytków rolnych całego obszaru G6
Klasy bonitacyjne gruntów ornych w ha
Obszar LGD
I
II
III
IV
V
VI
Ogółem
8,3
36,5
42,2
10,7
2,0
0,3
100
Klasy bonitacyjne uŜytków zielonych w ha
Obszar LGD
0,0
3,7
37,2
37,9
18,4
2,8
100
Źródło: Dane z gmin, 2008
18
Tabela Nr 6. Struktura uŜytków rolnych
UŜytki rolne w ha
Grunty orne
Gmina
Razem
Jarczów
Łaszczów
Rachanie
Telatyn
Tyszowce
Ulhówek
Razem
6472
10873
5725
11066
8843
9351
52330
W tym
Razem
5612
8981
4901
10062
7194
8225
44975
Pod
odłogi ugory
zasiewami
5394
174
44
8780
143
58
4613
199
88
9866
174
22
6883
233
79
8018
172
35
43554
1095
326
Łąki trwałe
sady
8
67
27
16
27
29
174
Razem
769
1713
727
882
1471
948
6510
Pastwiska
W tym nieW tym nieRazem
uŜytkowane
uŜytkowane
98
863
134
67
160
309
1631
82
113
70
106
150
150
671
6
52
19
5
14
24
120
Źródło: (Dane Gmin z 2008.).
Ogólny wskaźnik rolniczej przestrzeni produkcyjnej dla całego obszaru G6 wynosi 95 pkt i
jest wyŜszy od średniej kraju wynoszącej 66,6. ZróŜnicowanie warunków przyrodniczych jest
niewielkie. Na tej podstawie moŜna przyjąć , Ŝe cały obszar jest dość wyrównany pod
względem moŜliwości prowadzenia działalności rolniczej.
Uwarunkowania przyrodnicze
Klimat
Obszar objęty LSR stanowi obręb Grzędy Sokalskiej, która obok Kotliny Hrubieszowskiej i
Grzędy Horodelskiej w chodzi w skład WyŜyny Zachodniowołyńskiej1. Grzęda Sokalska
graniczy od północy z Kotliną Hrubieszowską i Padołem Zamojskim, od zachodu z
Roztoczem, a od południa z Kotliną PobuŜa. Klimat obszaru moŜna scharakteryzować jako
przejściowy, ukształtowany przez zmienny w swym zasięgu napływ mas powietrza morskiego
lub kontynentalnego, przy przewadze wpływów kontynentalnych. Mimo zmienności klimatu
charakteryzuje się on wyraźnym regionalizmem niektórych elementów meteorologicznych.
Wielkość odpadów waha się w granicach od 600 do 705 mm. Średnia temperatura roczna
wynosi 7,0 ºC. Dość niekorzystne dla wegetacji są późnowiosenne i wczesnojesienne
przymrozki. Występujący tu klimat sprzyja rozwojowi upraw roślinnych takich jak: buraki
cukrowe, fasola, kalafior, brokuł, pszenica, jęczmień, rzepak, kapusta i kukurydza. Obszar ten
ma równieŜ dogodne warunki do sadownictwa. Ze względu na specyfikę klimatu nasz obszar
jest znany z uprawy warzyw. Spójność gmin łączy inicjatywa klastra warzywnego.
Obszar G6 połoŜony jest pod względem moŜliwości wykorzystania energii odnawialnej
słonecznej w rejonie wschodnim R II stanowiącym roczne zasoby przekraczające 950
kWk/m2. Reasumując stanowi najlepsze warunki do wykorzystania energii słonecznej.
1
J. Kondracki, Geografia regionalna Polski, Warszawa 2001, s. 280
19
Ponadto biorąc pod uwagę energię wiatru, występowanie której cechuje się w granicach 10001500 (na wys. 30 m) stwarza warunki korzystne.
Lesistość
Powierzchnia lasów na tym obszarze jest niewielka i wynosi ok. 3%. Taki stan jest wynikiem
duŜego udziału w strukturze gleb jakościowo bardzo dobrych i dobrych. Większe lasy
występują tylko w okolicach Łaszczowa, Wólki Pukarzowskiej. Siedliskowy typ lasu to las
liściasty, las świeŜy i las mieszany. Między Jarczowem Kolonią a śurawcami znajdują się
rezerwaty krajobrazowe objęte ścisłą ochroną z unikalną roślinnością stepową.
„Las Lipowy w Uroczysku Bukowiec” - Rezerwat leśny częściowy o powierzchni 12,41
ha, utworzony w 1967 r. w pobliŜu miejscowości Kolonia Hopkie (gmina Jarczów,
nadleśnictwo Tomaszów Lubelski). Utworzony został celem zachowania fragmentu lasu
lipowego. Kilka drzew rezerwatu ma charakter pomnikowy i osiąga 120 cm w pierśnicy
oraz 29 m wysokości. Z roślin chronionych na terenie rezerwatu występują: wawrzynek
wilczełyko, orlik pospolity, lilia złotogłów, podkolan biały, kruszczyk szerokolistny, listera
jajowata i gnieźnik leśny.
„Przecinka”- Rezerwat leśny o powierzchni 32,91 ha, utworzony w 1998 roku w
miejscowości Werechanie (gmina Rachanie). Utworzony został w celu ochrony
pozostałości kompleksów starodrzewia bukowego z licznymi drzewami o okazałych
rozmiarach. Jest to najwieksze stanowisko tego gatunku na kresach.
„Skarpa DobuŜańska”- Jest rezerwatem częściowym, stepowym o powierzchni 5,07 ha i
został utworzony w miejscowości Mikulin w gminie Tyszowce. Celem jego utworzenia
było zachowanie zbiorowisk rośłinności kserotermicznej. W rezerwacie tym wystepuje
wiele rzadkich rośłin taki jak: oman wąskolistny i szeroki, turzyca niska, oŜóta zwyczajna,
zawilec wielkokwiatowy, szczodrzec ruski, pajecznica gałęzista, szparag, przetaczniki
(ząbkowany, rozesłany i pagórkowy), pierwniosnka lekarska. Rośnie tutaj teŜ Ŝmijowiec
czerwony, który jest spotykany tylko na kilku stanowiskach Lubelszczyzny. W rezerwacie
wystepują bardzo licznie przedstawiciele fauny typowej dla tych stanowisk. Oprócz wielu
gatunków owadów i ryjkowców Ŝyje tu kolonia kilkudziesięciu susłów perełkowanych
oraz tchórz stepowy.
„Korhynie” – uŜytek ten o powierzchni 5,74 ha jest zlokalizowany na granicy gmin
Jarczów i Lubycza Królewska, na lewym zboczu doliny Sołokiji. Ochrona zostały objęte
tutaj stanowiska roślinności kserotermicznej z bogatym stanowiskiem obuwnika.
Zasoby wodne
WaŜnym elementem dla rozwoju środowiska przyrodniczego jest sieć hydrograficzna. Obszar
ten w całości znajduje się w zlewni rzeki Huczwy. Główną osią wodną jest rzeka Huczwa.
Od wschodu wpada do niej rzeka Kmiczynka wraz z jej dopływem Kamionką oraz Kanał
Rokitno, natomiast z zachodu rzeka Rachanka, dawniej zwana WoŜuczynką. Wody
podziemne są głównie związane z utworem górnej kredy. Wody gruntowe są chronione
głównie przez strefę aeracji. Warto wspomnieć o „Stawach Łaszczowskich” zlokalizowanych
20
na gruntach wsi Łaszczów i Nadolce (gmina Łaszczów) o powierzchni 103,27 ha, będące
ostoją fauny i flory.
Charakterystyką tego terenu są małe lokalne rzeki przepływające przez kaŜdą z gmin
wchodzących w skład obszaru „G 6”. Rzeki te charakteryzują się wysokim poziomem
czystości wód, czego dowodem są m.in. siedliska bobrów. Występowanie bobrów potwierdza
ekologiczny charakter 6 gmin, co potwierdza występowanie na tym obszarze Natury 2000,
która łączy wszystkie gminy.
Uwarunkowania historyczne
Obszar G „6” wchodził we wczesnym średniowieczu w skład Grodów Czerwieńskich. Ich
ośrodkiem administracyjnym był Czerwień, utoŜsamiany bądź z grodem Czermno, bądź z
grodem Czerniejewo k Chełma. Pod koniec XIII w. obszar ten został włączony do księstwa
ruskiego z siedzibą w Przemyślu. Kazimierz Wielki, po walkach (m.in. z Litwą) przyłączył w
1366 r. księstwo chełmsko-bełskie (dawne Grody Czerwieńskie) do Polski. Po kolejnych
sporach ziemie te na stałe powróciły do Korony w 1462 r. Król Kazimierz Jagiellończyk
przyłączając księstwo bełskie do Korony utworzył województwo bełskie. Polska kolonizacja
z tego okresu w niewielki sposób wpłynęła na tutejszą rdzenną chłopską ludność ruską.
Która wyznawała prawosławie. Spore znaczenie dla dziejów omawianych terenów miała unia
religijna zawarta między Stolica Apostolską, a duchowieństwem prawosławnym z terenów
Rzeczypospolitej w roku 1596. W jej wyniku utworzono kościół grecko-katolicki zwany
unickim, który zachował dotychczasowe obrzędy, lecz uznawał zwierzchność papieŜa.
Burzliwy okres XVII-XVIII wieku przyniósł tym terenom dotkliwe straty: rabunkowe
najazdy tatarskie, powstanie kozackie Bohdana Chmielnickiego, wojny ze Szwecją. Warto
wspomnieć, Ŝe w Tyszowcach 29 grudnia 1655 r. związano głośną wówczas, konfederację
tyszowiecką, która wypowiedziała wojnę Szwedom. Wojna północna (1700-1721)
doprowadziła do tego, Ŝe przez długie lata ziemie czerwonoruskie nie mogły wydźwignąć się
z upadku. W wyniku pierwszego i drugiego rozbioru Polski ziemie te zostały zagarnięte przez
Austrię (rozwiązano wówczas zakon jezuitów posiadający klasztor w Łszczowie). Obszar ten
pozostał w granicach województwa bełskiego do pierwszego rozbioru Polski (1772).
Jednocześnie poczęto rozbudzać zadawnione antagonizmy polsko-ukraińskie na tle
narodowościowym i wyznaniowym. Dokonano zmiany podziału administracyjnego,
wprowadzając w miejsce województw cyrkuły. Tak powstał cyrkuł bełski (z siedzibą w
Zamościu) oraz od 1776 r. dystrykt w Tomaszowie. W okresie Księstwa Warszawskiego (od
r. 1809) obszar LGD naleŜał do departamentu (województwa) lubelskiego, a w obrębie
Królestwa Kongresowego (od r. 1816) znalazł się w obwodzie hrubieszowskim województwa
lubelskiego. W latach 1837-42 zmieniono nazwy województw na gubernie (lubelska),
obwodów na powiaty (hrubieszowski), a powiatów na okręgi (tomaszowski). Podział
administracyjny wprowadzony przez władze carskie w 1866 reaktywował powiat
tomaszowski, który obejmował obszar „G6”. Po utworzeniu w 1912 r. guberni chełmskiej
został do niej wcielony w 1915 r.
W okresie powstań narodowych obszar G6 aktywnie uczestniczył w walce o niepodległość.
W trakcie powstania listopadowego w Łaszczowie chirurg Ŝydowski Alfons Brawstedt
21
utworzył na własny koszt szpital dla powstańców. W Łaszczowie utworzono punkt
tworzenia oddziału StraŜy Bezpieczeństwa. Po upadku powstania styczniowego większość
miasteczek utracił prawa miejskie, spadając do rzędu osad i wsi. Pod koniec XIX wieku całe
Królestwo Polskie ogarnęły niepokoje społeczne. Latem 1906 roku trwały tu strajki
chłopskie, organizowane w poszczególnych majątkach. W trakcie I wojny światowej te tereny
dostały się m.in. pod okupację austriacką. Austriacy w 1915 roku wybudowali kolej
wąskotorową. Kolej ta istniała do roku 1990.
Wśród pierwszych pięciu województw, których granice zostały określone od razu w 1919 r.
przez władze niepodległej Polski, znalazło się teŜ województwo lubelskie, z powiatem
tomaszowskim w skład którego weszły gminy obszaru „G6”.
W okresie międzywojennym dały o sobie znać konflikty narodowościowe, które stały się
przyczyną późniejszych nienawiści i walk. II wojna światowa odcisnęła bolesne piętno na
tym obszarze, który początkowo był pod okupacją Armii Czerwonej, a następnie niemiecką
w wyniku postanowień traktatu niemiecko-sowieckiego. Podobnie jak w całej Polsce
miejscowa ludność organizowała walki partyzanckie. W latach 1942-1944 na tych terenach
walczyły odziały m.in. st. SierŜanta Andrzeja DŜygały „Korczaka”, st. SierŜ. Jana Opiłko
„Araba”, Jana Turzynieckiego „Mogiłki” i Wilhelma Szczepanowskiego „Grugaka”
walczących z Ukraińcami. Hitlerowcy podsycali nienawiść ukraińców wobec wszystkiego co
polskie. Walki polsko-ukraińskie trwały na tym terenie aŜ do roku 1946.
W 1944 r. reaktywowano powiat, powiększając równocześnie jego obszar o gminy BełŜec,
Lubycza Królewska i Tarnoszyn, naleŜące do 1939 r. do powiatu rawsko-ruskiego
(województwo lwowskie). Do 1975 r. przeprowadzano drobne korekty granic, m.in.
wyłączono gromady Kotlice i Niewirków, a dołączono sołectwa Budynin, Machnówek,
NabróŜ, Oserdów (z powiatu hrubieszowskiego) oraz część gmin Lipsko i Płazów (z powiatu
lubaczowskiego). Powiat tomaszowski graniczył od północy z powiatem zamojskim, od
zachodu z biłgorajskim, od południa z lubaczowskim, od północo-wschodu z
hrubieszowskim, a od południowego wschodu granica powiatu była zarazem granicą
państwową. Po reformie administracji kraju w 1975 r. obszar zlikwidowanego powiatu
znalazł się w całości w granicach nowego województwa zamojskiego. Reforma
administracyjna z roku 1998 ponownie przywróciła powiat tomaszowski , w które granicach
znalazł się obszar 6 gmin :Grzędy Sokalskiej”.
Uwarunkowania kulturowe
Burzliwa historia obszaru G6 nierozerwalnie połączona z historią państwa i narodu przez
wieki kształtowała wyjątkowy klimat wielokulturowości. Przedstawiciele wielu narodowości i
róŜnych wyznań zamieszkujący wsie i miasteczka stanowili o bogactwie wierzeń, tradycji oraz
kultur. Pozostawili po sobie spuściznę w formie obiektów sakralnych takich jak: kościoły,
cerkwie, synagogi, zbory oraz cmentarze rzymsko – katolickie, prawosławne, unickie czy
Ŝydowskie.
22
Zabytki obszaru G6 są świadkami wspólnej historii. Zabytki kultury materialnej w tym
obiekty architektury zawierają niekiedy wspólne pierwiastki wywodzące się z cywilizacji
łacińskiej i rusko-bizantyjskiej. Najlepszym tego przykładem są kościoły rzymskokatolickie
budowane w XVIII wieku, które zawierają akcenty gotyckie. Ponadto moŜna zauwaŜyć w
nich twórcze prądy włoskie, niderlandzkie które są dość często spotykane w województwie
Lubelskiem i nawiązują do renesansu. Pomimo wojen i zawieruch historycznych które na tym
terenie odcisnęły swoje piętno w związku z przygranicznym połoŜeniem zachowało się wiele
zabytkowych obiektów.
PołoŜone często w odosobnieniu pozostałości podworskie wywołują wraŜanie tajemniczości,
frapują pasjonującymi legendami i opowieściami.
Architektura sakralna zajmuje dość znaczące miejsce dla obszaru G6. Wśród zabytków
sakralnych, naleŜy wymienić: kościoły, kaplice, cmentarze, przydroŜne krzyŜe i kapliczki. Do
najstarszych zaliczamy tu kościoły wybudowane w XVIII (wyŜej wspomniano). Cerkwie
prawosławne występują najliczniej w strefie przygranicznej w której znajduje si e G6 a w
szczególności gmina Ulhówek.
W wyniku barbarzyństwa nazistów hitlerowskich w czasie II wojny światowej zagładzie
uległa nie tylko ludność Ŝydowska, ale takŜe obiekty judaistycznego kultu religijnego . Na
terenie występują pozostałości po tych obiektach, jak równieŜ cmentarze Ŝydowskie
Dzisiaj, po latach sięgamy do tego bogactwa chcąc przywrócić pamięć o przeszłych
pokoleniach, dzięki którym obszar G6 zyskał róŜnorodność. Do najwaŜniejszych zabytków
naleŜą:
Dziedzictwo pałacowo dworskie:
- kordegarda pałacowa, 2 poł. XVIII, w Chodywańcach, (nr rej.: A/145 z 8.11.1976)
- zespół dworski, XIX, XX, w miejscowości Korhynie (nr rej.: A/348 z 23.02.1989):
- zespół dworski,1 poł. XIX, (dwór, oficyna, wozownia, kuźnia i park) w DobuŜku (nr
rej.: A/451 z 8.08.1988):
- arsenał zamkowy, później synagoga , ul. Lwowska 68, XVI, 1770, w Łaszczowie, (nr
rej.: A/487 z 15.06.1970 i z 9.05.1957)
- zespół pałacowy (d. klasztor jezuitów), poł. XVIII, 1828, 1902, (pałac, kuchnia, ob.
Dom mieszkalny, ruiny kościoła, park) w Łszczowie (nr rej.: A/586 z 24.05.1956 i z
8.02.1972):
- zespół dworski, XIX,(dwór, rządcówka, park) w Nadolcach (nr rej.: A/469 z
28.03.1989)
- d. budynek zamkowy, ob. magazyn, z pozostałościami obwarowań, XVII,
XVIII/XIX, XX, w Rachaniach (nr rej.: A/261 z 03.1967)
- park dworski, 2 poł. XIX, w miejscowości Siemnice (nr rej.: A/212 z 14.02.1967)
- park pałacowy, XVI-XVIII, w WoŜuczynie (nr rej.: A/255 z 28.04.1983) oraz
budynek bramny; brama (obeliski)
- mury obronne (relikty)
23
-
-
osiedle mieszkaniowe cukrowni „WoŜuczyn”, 1 ćw. XX, (nr rej.: A/504 z 12.01.1993):
dom mieszkalny „Zarządcy”, dom mieszkalny „Specjalistów”, 3 budynki gospodarcze,
park osiedlowy
d. młyn elektryczny, 1895, w miejscowości Zwiartówek (nr rej.: A/440 z 27.06.1989)
park pałacowy, 2 poł. XVIII, 2 poł. XIX,w Łykoszynie (nr rej.: A/450 z 8.08.1988)
park pałacowy, poł. XIX, w Poturzynie (nr rej.: A/243 z 22.02.1983)
kościół par. p.w. Znalezienia KrzyŜa, 1827-28, po 1945, w śulicach, (nr rej.: A/275 z
6.09.1983)
zespół dworski, (nr rej.: A/468 z 30.09.1959, z 17.04.1970 i z 2.04.1990): dwór,
XVIII, spichrz, poł. XIX, park, poł. XIX
Dziedzictwo sakralne:
- kościół par. p.w. św. Anny, 1840-46, w Gródku, (nr rej.: A/397 z 22.09.1987)
- dzwonnica, w Gródku, nr rej.: j.w.
- cmentarz przykościelny w Gródku, nr rej.: j.w.
- cerkiew greko-kat. ob. kościół rzym.-kat. p.w. św. Stanisława, drewn., 1755, w
Jarczowie (nr rej.: A/40 z 14.04.1966)
- zespół kościoła par., poł. XVIII, 1890, 1902, w Łaszczowie (nr rej.: A/420 z
10.12.1987):
- kościół p.w. śś Piotra i Pawła, (dzwonnica bramna, plebania, d. Kancelaria, kostnica,
ogrodzenie z kaplicami wnękowymi, cmentarz przykościelny) w Łaszczowie, (nr rej.:
135/56 z 24.11.1956)
- kościół par. p.w. Wniebowzięcia NMP, 1684, 1901, po 1945, (dzwonnica, cmentarz
przykościelny) w NabróŜu (nr rej.: A/200 z 15.10.1979)
- cmentarz rzym.-kat., 1 poł. XIX, w NabróŜu (nr rej.: A/361 z 30.09.1987)
- cerkiew prawosławna, ob. kościół rzym.-kat. p.w. MB Królowej Świata, 1909, w
Grodysławicach (nr rej.: A/296 z 18.10.1984) oraz cmentarz przykościelny, nr rej. j.w.
- cmentarz wojenny z I wojny światowej, w Pawłówce (nr rej.: A/413 z 26.10.1987)
- kościół par. p.w. Przemienienia Pańskiego, 1769-97, w Rachaniach, (nr rej.: A/649 z
9.05.1957 i z 22.11.1972), cmentarz, nr rej.: j.w., ogrodzenie z bramką i kapliczkami, nr
rej.: j.w.
- kościół par. p.w. Nawiedzenia NMP, 1742, w WoŜuczynie (nr rej.: A/654 z
24.11.1956 i z 28.11.1972)
- zespół cerkwi greko-kat., poł. XIX, w Nowosiółkach (nr rej.: A/653 z 28.11.1972):
cerkiew, ob. kościół rzym.-kat. par. p.w. Przemienienia Pańskiego, dzwonnica,
cmentarz przykościelny, ogrodzenie
- cmentarz wojenny z I wojny światowej, w Poturzynie (nr rej.: A/432 z 8.02.1988)
- cerkiew greko-kat., ob. kościół rzym.-kat. p.w. Przemienienia Pańskiego, 1848, w
miejscowości Czartowiec (nr rej.: A/425 z 28.12.1987 oraz A/495 z 14.12.1990)
- cmentarz przykościelny, nr rej.: j.w.
24
-
-
-
zespół cerkwi greko-kat., 1807-27, w miejscowości Perespa (nr rej.: A/391 z
31.03.1987): cerkiew, ob. kościół rzym.-kat. par. p.w. św. Michała, dzwonnica,
cmentarz, ogrodzenie
zespół kościoła par. p.w. św. Leonarda i Świętej Trójcy, 2 poł. XIX, w Tyszowcach
(nr rej.: A/492 z 9.07.1990): kościół,1865-1870, dzwonnica, 1907, kaplica, 3 kaplice,
drewn., cmentarz kościelny
cmentarz rzym.-kat., pocz. XIX, w Tyszowcach (nr rej.: A/464 z 28.03.1989)
cerkiew greko-kat., ob. kościół rzym.-kat. p.w. NMP, drewn., 1887, w miejscowości
Budynin (nr rej.: A/31 z 12.04.1966)
dzwonnica, drewn., nr rej.: j.w.
ruina cerkwi greko-kat., drewn., 1658, w Korczminie (nr rej.: A-501 z 21.10.1992)
kościół par. p.w. św. Jana Chrzciciela, k. XVIII, po 1945, w Rzeplinie (nr rej.: A/655 z
28.11.1972)
dzwonnica cerkiewna, drewn., 1890, w Sczepiatynie (nr rej.: A/511 z 20.02.1997)
Ogromne znaczenie dla całej ludności obszaru „G6” mają kapliczki przydroŜne oraz krzyŜe,
w które obfituje obszar G6. Lokalizacja figur nie była przypadkowa, są one kluczowymi
punktami krajobrazu, jego zwornikami i elementami nadającymi głęboki sens.
Na szczególną uwagę zasługują tzw. Nepomuki, które są wizerunkami Świętego Jana z
Nepomuka. Nepomuki są bardzo róŜnorodne - od wysublimowanych barokowych figur aŜ
do dzikich ludowych świątków, zachwycających swą oryginalnością. Najczęściej sytuowane
na rozstajach dróg. PodróŜując bocznymi drogami moŜna natknąć się na wysokiej klasy
rzeźby w klasycznym kontrapoście, w charakterystycznej gwiaździstej aureoli, bądź archaiczną
postać stworzoną przez ludowego artystę. Charakterystyczną cechą obszaru G6 jest
występowanie Nepomuków bełzkich; tj:
•
•
•
•
•
Rachanie przy wjeździe od zachodu stoi murowana z cegły kapliczka z barokowym w
formie szczytem, otynkowana, prostokątna, o zaokrąglonych naroŜach. Wewnątrz
sklepienie kolebkowo-krzyŜowe. Zewnątrz od frontu ujęta pilastrami, ściany baczne o
podziale ramowym. Wejście zamknięte łukiem półkolistym z kluczem. Od frontu i
tyłu półkoliste szczyty z ogzymsowanymi przyczółkami. Dach dwuspadowy, kryty
dachówką Obiekt jest fundacji dworskiej, wzniesiony zapewne około połowy XVIII
wieku. Wewnątrz dobrej klasy i pełna uroku drewniana polichromowana figura JN,
rokokowa z około 1770 roku
Rachanie w tutejszym kościele jest XVIII-wieczny obraz przedstawiający męczeństwo
św. Jana Nepomucena w połączeniu z adoracją obrazu tego świętego
WoŜuczyn ludowy Jan z pierwszej połowy XIX wieku stoi w brokowej kapliczce,
zapewne XX-wiecznej, z napisem "Święty Janie Nepomucynie módl się za nami".
Kapliczka jest słupowa, z trzech stron oszalowana, bielona, na płycie cementowej;
dach namiotowy, kryty blachą, zwieńczony ozdobnym Ŝelaznym kutym krzyŜem
WoŜuczyn dzięki fundacji Mierów stoi tam Jan, który kiedyś dumnie zdobił podwójną
arkadę wieńczącą neogotycki most
Łaszczów osiemnastowieczny Nepomuk fundacji Łaszczowskich
25
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Łaszczów osiemnastowieczny Nepomuk fundacji Łaszczowskich
Łaszczów XIX-wieczna figura o charakterze ludowym, w nowej drewnianej kapliczce
o stromym blaszanym dachu i dwuskrzydłowych drzwiach.
Pukarzów drewniana kapliczka na kolumienkach, a w niej drewniana polichromowana
figura JN
Gródek w tutejszym kościele, w wąskich polach między pilastrami są półkoliste nisze,
a w jednej z nich z rzeźba Jana Nepomucena
Gródek w tutejszym kościele, w ołtarzu głównym o charakterze późnobarokowym z
roku 1900 umieszczono rzeźbę Jana Nepomucena najprawdopodobniej z wieku
XVIII
Telatyn drewniana kapliczka św. Jana Nepomucena
śulice przydroŜna figura JN z pierwszej połowy XIX wieku, kamienna, na
klasycystycznym postumencie
Pukarzów mała drewniana kapliczka z figurą św. Jana Nepomucena
koło Czartowca kaplica pod wezwaniem św. Jana Nepomucena, murowana.
Wybudowana w roku 1950 przez ks. Piotra Sadowskiego na miejscu rozebranej starej
kaplicy drewnianej z 1847 roku. Wewnątrz zachowana stara figura JN z połowy XIX
wieku
Ponadto na obszarze G6 występują liczne liczne wykopaliska. W ostatnich latach we wsi
Jurów, NedeŜów i Łubcze przebadano 10 kurhanów datowanych na 2100 r. p.n.e.. Do
najciekawszych stanowisk naleŜą: grodzisko w Jurowie z czasu Grodów Czerwieńskich oraz
średniowieczne grodzisko Czermnie (dawna stolica Grodów Czerwieńskich).
Z wieloma obiektami wiąŜą się równieŜ romantyczne historie. W Ulikowie przy starej alei
lipowo - dębowej, biegnącej do granicy Państwa stoi kapliczka św. Jana Nepomucena. Jej
historia łączy się z pobytem w pobliskich Dyniskach Artura Grottgera, wybitnego
przedstawiciela romantyzmu w malarstwie polskim. Grottger spędził we dworze Izydory
Skolimowskiej w Dyniskach lato 1866 r. Przez cały niemal czerwiec przebywała tu razem z
nim jego narzeczona i największa miłość Ŝycia Wanda Monnc. Śladem tamtych dni i
symbolem ich miłości jest istniejąca do dziś na polach Dynisk sosna, o której w listach i
pamiętnikach wspominali oboje. W Dyniskach Grottger ukończył jeden z najbardziej
dojrzałych cykli rysunków pod tytułem "Lituania". W roku 1867 zmarł w ParyŜu, a w rok
później Wanda Monne sprowadziła jego prochy do Lwowa, gdzie spoczywają na Cmentarzu
Łyczakowskim.
Wśród tradycji nierozerwalnie związanych z historią tego obszaru warto wymienić odlewanie
świec z wosku pszczelego w Tyszowcach, które swoją historią sięga czasów potopu
szwedzkiego2. Świece tyszowieckie są największymi na świecie i liczą ponad 5 m długości.
2
W grudniu 1655 r. w Tyszowcach pojawiły się wojska hetmanów koronnych Stanisława Rewery Potockiego i
Stanisława Lanckorońskiego. 29 grudnia hetmani, wojsko i zebrana szlachta zawiązali konfederację dla zapobieŜenia
dalszym klęskom tak kościoła jak i ojczyzny. Konfederaci opowiedzieli się po stronie króla Jana Kazimierza i
zobowiązali do walki ze Szwedami. To ze słynnej Częstochowy i małych Tyszowiec popłynął wówczas na całą
Rzeczypospolitą sygnał do podjęcia walki z najeźdźcą. Według lokalnych podań podstępni Szwedzi, chcąc
26
Zawieszony pod dachem stodoły gruby konopny knot oblewany jest gorącym woskiem,
warstwa po warstwie. Po czterech dniach gotowa świeca, waŜąca nawet 50 kg i mierząca 5 m
długości, trafia do miejscowego kościoła. Na początku wosk do wytapiania świec był
przekazywany przez miejscowych pszczelarzy. Z biegiem lat wosk ten w formie darowizn był
równieŜ przekazywany z innych ościennych miejscowości i gmin. Obecnie w tym procesie
uczestniczą pszczelarze z całego obszaru „G6”.
Tyszowce zasłynęły równieŜ z cechu szewców. Król Zygmunt August w roku 1563 na sejmie
walnym w Piotrkowie nadał Tyszowcom przywilej szycia butów i wyprawiania skór
chałupniczym sposobem. Oryginał przywilejów w języku łacińskim potwierdzony przez
Augusta III przechowywany po wojnie przez sekretarza cechu Franciszka Stelmaszczuka,
znajduje się w posiadaniu rodziny Stelmaszczuków. Cech szewców z Tyszowiec posiadał
własne odświętne stroje. Były to uszyte z granatowego sukna kapoty w formie Ŝupana i w
tym samym kolorze okrągłe czapki z szerokim rondem. Kobiety nosiły tak zwane "ligi erki" i
granatowe "szuby" do samej ziemi, podpasane czerwoną "krajką" (pasem). "Ligi erki"
przyozdobione były kołnierzem i mankietami u rękawów z sinych karakułów. Na głowach
kobiety nosiły wełniane, wzorzyste chustki tak zwane "szalonówki". Stroje te były uŜywane
jeszcze po I wojnie światowej.
Przez wiele wieków Tyszowce słynęły z butów nazywanych „tyszowiakami”. Po II wojnie
światowej, na skutek przemian politycznych i gospodarczych, gwałtownie zmniejszała się
liczba tyszowieckich szewców i zanikały zwyczaje związane z wykonywaniem tego zawodu.
W miejscowości Poturzyn (gmina Telatyn) znajdują się rzeźby autorstwa Konstatntego Hegla
z II poł. XIX wieku. Ponadto w Poturzynie powstała jedna z pierwszych w Królestwie
Polskim, a na Lubelszczyźnie pierwsza cukrownia załoŜona przez Tytusa Wojciechowskiego.
W 1829 roku przybywał w Poturzynie Fryderyk Chopin.
Obszar Grzędy Sokalskiej charakteryzuje się równieŜ bogactwem tradycji kulinarnych, które
wynikają z przenikania się kultury polskiej, ukraińskiej oraz Ŝydowskiej. Kultywowaniem
kulinarnych przepisów zajmują się Koła Gospodyń Wiejskich, wśród potraw które juŜ od
dłuŜszego czasu goszczą na naszym obszarze moŜna wymienić Chłopskie Rozdopki, swojego
wypieku pieczywa: pieroŜki i chleb na zakwasie. Kwitnie równieŜ muzyczna twórczość
ludowa: na tym terenie występuje; zespół Złoty Kłos, Wilga, Grupa Ludowa Pieniny.
Tematyka muzyczna nie obca jest równieŜ w innych KGW. Do twórców ludowych moŜemy
zaliczyć wierszopisarzy, lokalnych malarzy, jak równieŜ twórców, zajmujących się
kultywowaniem tradycji: malowanie jajek woskiem, haftowanie, szydełkowanie.
WaŜną cechą obszaru G6 są jarmarki posiadające kilkusetletnią historię. Prawo organizacji
jarmarków było związane z dokumentami lokacyjnymi miast i miasteczek, które uzyskiwały
w ten sposób przywileje. Jarmarki organizowano corocznie w stałych terminach, najczęściej
przy okazji świąt kościelnych. Jarmarki trwały do kilku dni i w takiej formule utrzymywane są
przetrzebić szeregi konfederatów, podesłali do miasteczka olbrzymie świece, które miano zapalić w czasie mszy w
kościele. W porę wykryto, Ŝe zawierały dziesiątki kilogramów prochu. Podstęp się nie udał, ale dał ponoć początek
tradycji lania świec z bezpiecznego wosku.
27
do dnia dzisiejszego. Lokalna społeczność moŜe dokonywać tam róŜnych zakupów
począwszy od produktów spoŜywczych kończąc na maszynach rolniczych.
2.3. Ocena społeczno - gospodarcza obszaru (w tym potencjał
demograficzny i gospodarczy obszaru oraz poziom aktywności społecznej)
Struktura ludności zamieszkującej obszar objęty LSR
Na obszarze G6 w roku 2006 (wg stanu na 31.12.2006) mieszkało 32 397 osób, z czego
zdecydowana większość stanowiła mieszkańców wsi. Najwięcej mieszkańców liczyła gmina
Łaszczów – 6 663 osób. Najmniej osób mieszkało w Gminie Jarczów tj. 3 672 osób.
Na obszary wiejskie przypadła liczba 30189 osób , zaś obszar miejski zamieszkiwała liczba
1009 osób. W związku z tym wskaźnik wiejskości obszaru na którym będzie realizowana
strategia wynosi 92%.
Tabela 7. Ludność obszaru LGD „G6 Grzędy Sokalskiej” wg miejsca stałego zameldowania
Obszar
Kobiety
MęŜczyźni
Ogółem
Gmina Jarczów
1848
1824
3672
Gmina Łaszczów
3421
3242
6663
Gmina Rachanie
2932
28..1
5783
Gmina Telatyn
2246
2311
4557
obszar wiejski
2086
2004
4090
Gmina Tyszowce miasto
1109
1009
2208
razem
3195
3013
6298
Gmina Ulhówek
2739
2685
5424
obszar wiejski
12533
12262
30 189
Ogółem LGD miasto
1109
1009
2 208
razem
13642
13271
32 397
Źródło: Bank Danych Regionalnych Głównego Urzędu Statystycznego, stan na dzień 31.12.2006
Obszar G6 charakteryzuje się wysokim, ujemnym przyrostem naturalnym wynoszącym –1,64
osoby na 1000 mieszkańców. Zjawisko to wynika z większej liczby zgonów wynoszącej na
tym terenie 11,6 na 1 tys. mieszkańców niŜ urodzeń Ŝywych 10,0. Największy ujemny
przyrost naturalny występuje w gminie Jarczów, aŜ –7,57 i Tyszowce –3,59. Dodatni
przyrost naturalny wynoszący 3,02 osoby na 1000 mieszkańców występuje jedynie w gminie
Ulhówek, która pod tym względem jest jedną z lepszych w regionie. Wskaźniki
charakteryzujące ruch naturalny na całym obszarze G6 jednoznacznie wskazują na tendencję
starzenia się struktury demograficznej. Tezę tę potwierdza struktura ludności według grup
ekonomicznych. Na obszarze objętym projektem 20,1% ludności stanowią osoby w wieku
poprodukcyjnym. Szczególnie niekorzystna sytuacja w tym względzie występuje w gminie
Jarczów gdzie aŜ 22,9 % ludności jest w wieku poprodukcyjnym najlepsza zaś sytuacja pod
tym względem występuje w gminie Ulhówek, gdzie wskaźnik ten wynosi 17,5%.
28
Tabela 8. Struktura ludności wg ekonomicznych grup wiekowych na obszarze LGD „G6 Grzędy
Sokalskiej”- w opracowaniu uwzględniono ludność wg faktycznego miejsca zamieszkania
Ludność w wieku
Obszar
Przedprodukcyjnym poprodukcyjnym Ogółem
produkcyjnym
Gmina Jarczów
Gmina Łaszczów
Gmina Rachanie
Gmina Telatyn
Gmina
obszar
Tyszowce
wiejski
Miasto
Razem
Gmina Ulhówek
Ogółem
obszar
LGD
wiejski
Miasto
587
1052
907
760
2146
4125
3619
2753
846
1325
1149
889
3579
6502
5675
4402
688
2446
859
3993
401
1089
851
1369
3815
3400
416
1275
924
2186
6179
5175
4845
18489
5992
29326
401
1369
416
2186
Razem
5246
19858
6408
32397
W roku 2007 na terenie gmin Grzędy Sokalskiej zameldowało się łącznie 119 osób oraz
wymeldowało się 131, co oznacza odpływ mieszkańców w liczbie 12, i jak wynika z analizy
tego problemu tendencja ta nadal się utrzymuje..
Poziom zatrudnienia i stopa bezrobocia
Dane statystyczne dotyczące zatrudnienia obejmują pracujących według faktycznego miejsca
pracy, bez zakładów osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą oraz spółek
cywilnych w których liczba pracujących nie przekracza 9 osób, bez rolników indywidualnych,
organizacji i duchownych.
Tabela 9. Bezrobotni i pracujący w gospodarce narodowej w roku 2006.
Gmina
Ogółem
Kobiety
Gmina Jarczów
175
124
Gmina Łaszczów
909
400
Gmina Rachanie
386
169
Gmina Telatyn
165
76
Gmina Tyszowce
405
254
Gmina Ulhówek
271
142
Razem
2311
1165
Źródło: Urząd Statystyczny, stan na dzień 31.12.2006
MęŜczyźni
51
509
217
89
151
129
1146
Bezrobotni
zarejestrowani
(ogółem)
209
419
471
315
372
542
2328
29
Monofunkcyjny, oparty na rolnictwie rozwój obszaru gmin Grzędy Sokalskiej sprawia, iŜ na
100 mieszkańców przypada tu 7,33 pracujących. NajwyŜszym wskaźnikiem zatrudnienia
charakteryzuje się gmina Łaszczów – 139,8 osób na 1 tys. mieszkańców, najniŜszym zaś
gminy Jarczów i Telatyn. W strukturze zatrudnienia nieznacznie przewaŜają kobiety– 50,4%.
Poziom bezrobocia rejestrowanego na obszarze 6 gmin wynosi 73,8 osoby na 1 tys.
Mieszkańców. Wskaźnik ten jest szczególnie wysoki w gminie Ulhówek – 104,7, natomiast
najniŜszy w gminie Jarczów i wynosi 58,3. Analizowany obszar charakteryzuje się niezwykle
wysokim, bo aŜ 37,5% odsetkiem ludności utrzymującej się z pracy na własny rachunek, co
wynika głównie z rodzinnego charakteru prowadzenia gospodarstw i produkcji rolnej.
Ludność utrzymująca się z pozostałych źródeł, w tym z rent i emerytur stanowi ok.40%.
Naturalną konsekwencją tej sytuacji jest udział ludności utrzymującej się z pracy najemnej
wynoszący 22,2%.
Telatyn
Łaszczów
Rachanie
Tyszowce
Ulhówek
Wyszczególnienie
Jarczów
Tabela 9. Źródła utrzymania ludności.
22,2
20
14,0
24,9
29,1
21,4
20,9
37,5
40,7
46,4
37,1
27,7
39,1
36,7
40,3
39,2
39,6
38
43,1
39,5
42,4
3,1
3,2
3,4
3,2
3
2,8
3,1
Jedn. Razem
miary G 6
Praca najemna
%
Praca na rachunek
%
własny
Pozostałe źródła
%
Przeciętna liczba
osób w gosp.
osoba
domowym
Źródło: NSP 2002
Struktury źródeł utrzymania mieszkańców poszczególnych gmin tworzących partnerstwo są
zbliŜone, poza gminą Telatyn charakteryzującą się znacznie wyŜszym niŜ na terenie 6 gmin
odsetkiem osób utrzymujących się z pracy na własny rachunek i najniŜszym odsetkiem pracy
najemnej, a takŜe gminą Łaszczów charakteryzującą się względnie wysokim odsetkiem osób
utrzymujących się z pracy najemnej.
Gospodarka obszaru
Aktywność gospodarcza analizowanego obszaru mierzona liczbą podmiotów gospodarczych
zarejestrowanych w systemie REGON na 1 tys. mieszkańców wynosi 46,3 podmiotu
gospodarczego i znacznie odbiega zarówno od przeciętnej aktywności w powiecie
tomaszowskim jak i w województwie lubelskim. Świadczy to o słabej aktywności
gospodarczej mieszkańców. Wynika to przede wszystkim z rolniczego charakteru obszaru,
czemu sprzyjają bardzo dobre warunki glebowo-klimatyczne umoŜliwiające uprawę
wszystkich krajowych roślin.
Efektem tego jest słabo rozwinięta gospodarka sektora pozarolniczego. Na obszarze LGD
funkcjonują 1 432 podmioty gospodarcze. W strukturze działów pozarolniczych dominują
30
firmy specjalizujące się głównie w handlu hurtowym i detalicznym (37% podmiotów
zarejestrowanych w systemie REGON).
W zakresie transportu i łączności działa 7,8% firm. 7,5% podmiotów reprezentuje
działalność w zakresie budownictwa.
Tabela 10. Podmioty gospodarcze na obszarze LGD wg wybranych Sekcji (rejestr REGON)
hotele i
restauracje
transport
i łączność
pośrednictwo
finansowe
obsługa
nieruchomości i
wynajem
Gmina Jarczów
153
7
12
Gmina Łaszczów
300
26
16
Gmina Rachanie
254
17
19
Gmina Telatyn
198
9
10
Gmina Tyszowce
356
24
35
Gmina Ulhówek
201
10
19
Ogółem
1462
93
111
handel hurtowy i
detaliczny
Ogółem
działalność
produkcyjna
Obszar
budownictwo
W tym
37
132
102
65
148
60
544
1
7
6
5
10
3
32
17
24
22
17
18
17
115
4
9
16
5
16
3
53
5
20
16
21
15
11
88
Podmioty gospodarcze sektora prywatnego na obszarze G6 stanowią 95% ogólnej liczby
podmiotów zarejestrowanych w rejestrze REGON. Najwięcej podmiotów sektora
prywatnego występuje w gminach Tyszowce oraz Łaszczów. W strukturze podmiotów
prywatnych dominują osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, które stanowią
79% podmiotów gospodarczych funkcjonujących na całym obszarze LGD. Relatywnie
wysoki jest odsetek fundacji, stowarzyszeń i organizacji społecznych, który wynosi 5% wobec
3% w całym powiecie tomaszowskim.
Wykres 3 Podmioty gospodarki narodowej sektora prywatnego na obszarze LGD
5%
3%
osoby fizyczne
prowadzące działalność
gospodarczą
fundacje, stowarzyszenia i
organizacje społeczne
2%1%
spółki cywilne
spółki handlowe
79%
spółdzielnie
31
Wśród kluczowych firm regionu naleŜy wymienić:
- BETA Sp. z o. Zakład Produkcyjny w Tyszowcach ,
- Firmę "Braci Mrozik" Sp. z o. w Łaszczowie,
- Chłodnię "Uren Coldstores" w Łaszczowie,
- Zakład Mleczarski Sp. z o.o. w Łaszczowie-Zakład Grupy Lacpol.
- Rolniczą Spółdzielnię Produkcyjną w Hopkiem
- Spółdzielnię Kółek Rolniczych w Łaszczowie
- Kres – Ryb – firmę zajmująca się hodowlą karpia
Pomimo duŜej atrakcyjności turystycznej tego obszaru, słabo jest rozwinięta infrastruktura
turystyczna. Jedynie 9 podmiotów gospodarczych specjalizuje się w działalności hotelarskiej
oraz restauracyjnej. Bardzo słabo jest rozwinięta baza agroturystyczna (3 podmioty). 7
podmiotów jest na etapie rozpoczynania działalności usługowej w zakresie turystyki. Warto
zaznaczyć, Ŝe miejscowości DobuŜek został zagospodarowany dworek w obecnej chwili
prowadzona jest tam hodowla koni, danieli i dzików w najbliŜszym czasie zostanie
zaadaptowany dworek na usługi turystyczne. Podobne działania podejmowane są w
miejscowości Rachanie oraz w Tyszowcach.
Rolnictwo
Teren 6 gmin naleŜy do obszarów o wysokiej koncentracji i najwyŜszej w skali kraju wartości
uŜytków rolnych, które stanowią 81,7% ogólnej jej powierzchni. Wynika to z relatywnie
niewielkiego udziału lasów w powierzchni ogólne, wynoszącego 9,9% przy 21,7% w powiecie
i 22,6% w województwie lubelskim. Największa koncentracja uŜytków rolnych występuje w
gminach Telatyn, Łaszczów, Ulhówek. Grunty orne zajmują ponad 84,7% powierzchni
uŜytków rolnych. Sady stanowią zaledwie 0,4% uŜytków rolnych. Powierzchnia łąk /13.0%/
plasuje się pomiędzy średnimi dla województwa i powiatu.
Tabela 11. Gospodarstwa rolne wg grup obszarowych
Powierzchnia gospodarstw
Gmina
Ogółem
Gmina Jarczów 1010
Gmina
1538
Łaszczów
Gmina Rachanie 1434
Gmina Telatyn 939
Gmina
1140
Tyszowce
Gmina Ulhówek 1087
Razem
7148
Źródło: Dane z gmin 2007 rok
Do 10 ha
10-20 ha
50 ha i
więcej
20-50 ha
822
1229
151
246
34
56
0
7
1306
652
897
97
209
186
29
66
55
0
12
0
822
5728
186
1075
61
301
18
37
32
Na obszarze „G6 Grzędy Sokalskiej” funkcjonuje 7,14 tys gospodarstw rolnych. Przeciętna
powierzchnia gospodarstwa wynosi 7,4 ha. Największe gospodarstwa występują w gminie
Telatyn i Ulhówek, natomiast najmniejsze w gminie Tyszowce – średnia powierzchnia wynosi
3,7 ha oraz Rachanie ze średnią powierzchnią 4,4 ha.
DuŜe rozdrobnienie gospodarstw rolnych, a tym samym wysokość generowanych dochodów
zmusza do podejmowania działalności w kierunku nierolniczym.
Infrastruktura społeczna i poziom Ŝycia mieszkańców
Jednym z głównych wyznaczników atrakcyjności regionu zarówno dla lokalizacji działalności
gospodarczej, jak i zamieszkania, jest dostęp do oferty usług społecznych. Infrastruktura
społeczna zapewnia zaspokajanie potrzeb socjalnych, oświatowych i kulturalnych ludności.
Dostęp do edukacji
Do podstawowych czynników rozwoju naleŜy zaliczyć rozwój kapitału ludzkiego i
społecznego, który w bezpośredni sposób jest warunkowany poziomem edukacji.
Łącznie na terenie LGD działa 5 przedszkoli. Jedynie na terenie Gminy Telatyn brak jest
placówek przedszkolnych. Mała liczba placówek przedszkolnych wynika z braku
zapotrzebowania na usługi przedszkolne, które jest efektem zarówno sytuacji demograficznej
tj. spadku liczby urodzeń jak równieŜ niskiego poziomu dochodów ludności i znacznego
bezrobocia wśród kobiet, które z reguły opiekują się dziećmi we własnym zakresie.
Sieć szkół tworzy 27 placówek szkół podstawowych, 8 gimnazjów oraz 2 szkoły
ponadgimazjalne.
Tabela 12. Infrastruktura edukacyjna na obszarze objętym LSR
Szkoły
Przedszkol
Ponad
Gmina
a
Podstawowe Gimnazja gimnazjaln WyŜsze
e
Gmina Jarczów
1
4
2
0
0
Gmina
1
6
2
1
0
Łaszczów
Gmina Rachanie
1
4
1
0
0
Gmina Telatyn
0
5
1
0
0
Gmina
1
5
1
1
0
Tyszowce
Gmina Ulhówek
1
3
1
0
0
Razem
5
27
8
2
0
Źródło: Dane z Urzędów Gmin wg stanu na dzień 31.13.2007
33
Od kilku lat na obszarze G6 występuje zjawisko zamykania małych szkół wiejskich.
Przyczyna likwidacji jest pogarszająca się struktura demograficzna ludności w zakresie
zmniejszania się liczby dzieci.
NaleŜy odnotować dobry stan sieci bibliotek, w której na 1 bibliotekę przypada 3,2 tys.
mieszkańców. Najgęstsza siec bibliotek posiadają gminy Telatyn i Rachanie, najrzadsza zaś
Ulchówek i Łaszczów. Stosunkowo dobrej sieci bibliotek towarzyszy niŜszy poziom
czytelnictwa. Na 1 tys. mieszkańców przypada tu 177,9 czytelników, podczas gdy powiecie
tomaszowskim wskaźnik ten wynosi 195,5.
Opieka zdrowotna
Dostęp do podstawowej opieki zdrowotnej (POZ) mają zapewniony mieszkańcy wszystkich
gmin
obszaru. Łącznie na diagnozowanym terenie znajduje się 10 przychodni lekarskich i
ośrodków zdrowia. W tym najwięcej w Gminie Łaszczów (3) oraz w gminach Rachanie i
Tyszowce (po 2). Przeciętnie na 1 ośrodek zdrowia przypada tu 4,6 tys. mieszkańców tych
gmin. Na terenie 6 gmin „G6 Grzędy Sokalskiej” funkcjonuje ogółem 9 aptek.
Ponadto w Gminie Telatyn powstał ośrodek rehabilitacyjno – wczasowy dla osób starszych
docelowo mieścił będzie 60 miejsc.
Tabela 13. Ochrona zdrowia na obszarze „G6 Grzędy Sokalskiej”
Przychodnie i
Praktyki
Apteki
Gmina
ośrodki zdrowia
lekarskie
Gmina Jarczów
1
0
1
Gmina Łaszczów
3
1
2
Gmina Rachanie
2
2
2
Gmina Telatyn
1
1
1
Gmina Tyszowce
2
2
2
Gmina
1
1
1
Ulchówek
Razem
10
7
9
Działalność pozarządowa
Na obszarze objętym projektem działa wiele organizacji pozarządowych skupiających
mieszkańców poszczególnych wsi. Niemal w kaŜdej gminie działa Ochotnicza StraŜ PoŜarna,
która oprócz walki z poŜarami uczestniczy w usuwaniu skutków wypadków drogowych oraz
angaŜuje się w róŜne wydarzenia mające miejsce na terenie gminy. Bardzo waŜną rolę
odgrywają Koła Gospodyń Wiejskich, które integrują środowiska kobiece i angaŜują się w
promocję wyrobów i tradycji lokalnych.
34
Organizacje te działają bardzo pręŜnie, angaŜując się w Ŝycie wsi oraz uczestnicząc w róŜnych
wydarzeniach na poziomie powiatowym czy regionalnym. Liczne są równieŜ organizacje
działające na rzecz rozwoju poszczególnych obszarów, promujące sport oraz te, które
skierowane są na pomoc róŜnym grupom społecznym (osobom najbiedniejszym,
uzaleŜnionym, niepełnosprawnym). Do najbardziej aktywnych organizacji naleŜą między
innymi organizacje wspierające osoby niepełnosprawne w Muratynie, „Otwarta Dłoń’
Stowarzyszenie Feniks, którego celem jest załoŜenie orkiestry dętej.
Telatyn
Tyszowce Ulhówek
Liczba
organiz
acji
Liczba
członkó
w
Liczba
organiz
acji
Liczba
członkó
w
Liczba
organiz
acji
Liczba
członkó
w
Liczba
organiz
acji
Liczba
członkó
w
Liczba
organiz
acji
Liczba
członkó
w
Liczba
organiz
acji
Liczba
członkó
w
Tabela 14. Organizacje pozarządowe na obszarze LGD
Jarczów Łaszczów Rachanie
Wyszczególnienie
OSP
6
92
9
132 8 207 11 208
KGW
8 115 1
12
8 165 6 147
LZS
1
29
1
56
1
85
1
75
Stowarzyszenia
1
19
3
101 1
85
4 116
Liczba Parafii
2 4210 3 6521 3 6102 2 3980
Źródło: Dane z urzędów gmin wg stanu na koniec 2007 roku
12
5
2
3
2
420
100
120
68
6792
4
6
1
2
3
89
169
36
48
4236
NajwaŜniejsze cykliczne wydarzenia kulturalne na obszarze LGD:
Dla całego obszaru G 6 najwaŜniejszym cyklicznym świętem są doŜynki. DoŜynki – czyli
podziękowanie za zebrane plony obchodzone są uroczyście w kaŜdej gminie. W ramach
realizowanego II Schematu PilotaŜowego Programu Leader + Stowarzyszenie brało w nich
czynny udział.
Ponadto na obszarze G6 obchodzone są święta oraz dni związane z obszarem
gospodarczym, specyfiką zainteresowań, jak teŜ uroczystościami wynikającymi z tradycji
historycznej.
- Gmina jest gospodarzem Dni Kalafiora i Brokułu – niniejsza uroczystość związana
jest w szczególności z uprawami jakie występują na terenie G6.
- Gmina Tyszowce kaŜdego roku organizuje DoŜynki Fasolowe – uroczystość związana
jest w szczególności z uprawą fasoli.
- Gmina Rachanie jest gospodarzem corocznie obchodzonego Święta Sportu –
promocja sportu jest dla tego obszaru dość priorytetową sprawą. Reprezentacja z
Rachań jest często zdobywcą pierwszych miejsc w zawodach sportowych zarówno na
szczeblu powiatowym jak i wojewódzkim
- Gmina Jarczów szczyci się uroczystościami związanymi z rozwojem kultury jak teŜ
związane z zachowaniem dziedzictwa kulturowego. Uroczystościom tym towarzyszą
zarówno występy zespołów ludowych (na terenie gminy Jarczów występuje najwięcej
Kół Gospodyń Wiejskich, a takŜe ludowych zespołów śpiewaczych). Uroczystościom
35
-
-
-
tym towarzyszą równieŜ degustacje potraw przygotowane przez Koła Gospodyń
Wiejskich.
Gmina Telatyn słynie z organizacji imprez dla dzieci i młodzieŜy. W 2008 roku
zorganizowano imprezę na której dzieci wystąpiły w roli piosenkarek, piosenkarzy.
Istotne znaczenie ma równieŜ fakt, Ŝe przy gimnazjum działa kółko muzyczno –
teatralne, które przy większych uroczystościach prezentuje taniec „Polonez”
Uczniowie mają zakupione specjalne stroje dostosowane do epoki w której powstał
taniec.
W gminie Ulhówek od wielu lat obchodzone są uroczystości rozpoczynających okres
wakacyjny. W dniach tych zarówno młodzieŜ jak i osoby dorosłe mogą ciekawie
spędzić czas.
Na terenie G6 odbywa się coroczny turniej szachowy
o puchar prezesa
Stowarzyszenia.
PowyŜsze wydarzenia kulturalne mające w poprzednich latach charakter lokalny, stały się
wizytówką obszaru G6. Z roku na rok cieszą się coraz większym zainteresowaniem
mieszkańców oraz gości z poza terenu LGD.
2.4. Specyfika obszaru
Obszar objęty LSR to obszar charakteryzujący się duŜym bogactwem kulturowym i
historycznym, z mieszanką tradycji róŜnych społeczności lokalnych oraz duŜą ilością
zabytków, które zachowały się do dnia dzisiejszego.
Na obszarze G6 znajdują się pozostałości grodu Czermno, który jest utoŜsamiany z dawną
stolicą Grodów Czerwieńskich. Cały zespół grodu zajmuje powierzchnię ok. 40 ha.
Najliczniejsze są zabytki kultury sakralnej, którą reprezentują kościoły katolickie i cerkwie
prawosławne. Cechą charakterystyczną obszaru jest istnienie aŜ 7 cerkwi prawosławnych,
które naleŜą do najcenniejszych zabytków „G6”.
Unikatową tradycją o skali międzynarodowej jest zwyczaj wytapiania świec z wosku
pszczelego, które osiągają długość 5m. Są to największe świece na świecie.
Wosk pszczeli wytapiany jest w gospodarstwach pszczelarskich całego obszaru G6, a
następnie jest przekazywany w formie darowizn i przewoŜony do Tyszowiec, gdzie wytapiane
są świece. Rozwinięte pszczelarstwo umoŜliwia stabilny i długofalowy dostęp do surowca
niezbędnego do produkcji. W kaŜdej gminie występują pasieki. Stąd teŜ zakłada się, ze nigdy
nie zabraknie lokalnego wosku do wytapianie świec. PrzywoŜenie wosku z dalszego terenu
jest kosztowne.
Na terenach 6 gmin ponadto w ostatnim czasie przywrócono i rozwinięto zwyczaj
haftowania. Istniejące tu Koła Gospodyń Wiejskich chętnie spotykają się i wymieniają swoimi
doświadczeniami i umiejętnościami. Charakterystyczną cechą haftu jest haft krzyŜykowy.
36
Haft krzyŜykowy jest ściegiem ozdobnym cieszącym się wielką popularnością. Wzory
wyszywane tą techniką są łatwe dla początkujących hafciarek i piękne. W przypadku haftu
krzyŜykowego wzór jest narysowany w formie schematu. KaŜdej kratce na schemacie
odpowiada jeden krzyŜyk.
Do wykonywania obrazu haftem krzyŜykowym uŜywa się
zazwyczaj igieł hafciarskich z tępą końcówką.
Charakterystyczną cechą jest oznakowanie terenu. W ramach realizacji Schematu II
PilotaŜowego Programu Leader + zostały zakupione witacze. Jest to jedyne tak
charakterystyczne oznakowanie LGD na skalę wojewódzką, a nawet krajową. Fundacja
Programów Pomocy dla Rolnictwa określiła, Ŝe była to największa namacalna inwestycja na
terenie całego kraju w ramach wdraŜanego programu.
37
3. Analiza SWOT dla obszaru objętego LSR; wnioski wynikające z
przeprowadzonej analizy
Przeprowadzona analiza SWOT umoŜliwiła przeprowadzenie analizy zasobów obszaru LGD.
Została wykonana na podstawie informacji uzyskanych w diagnozie. Dotyczy całego
spektrum zagadnień gospodarczych, środowiskowo-przyrodniczych, kulturowych i
społecznych tego obszaru. Uczestnicy warsztatów wykorzystali przeprowadzoną analizę
SWOT do sformułowania celów strategii oraz przedsięwzięć.
MOCNE STRONY
obszar o bogatym dziedzictwie
kulturowym (zabytki architektury
sakralnej i świeckiej, bogate tradycje
kulturowe)
korzystne warunki do uprawiana turystyki
pieszej, konnej, rowerowej
ludność utrzymująca się z pracy na
własny rachunek wykazuje się wysokim
poziomem aktywności społecznej
występowanie podobnych upraw rolnych
wysoka jakość gleb bonitacyjnych
rozwinięta infrastruktura drogowa
trwała współpraca samorządów 6 gmin
wysoki poziom bezpieczeństwa (niska
przestępczość, brak patologii, więzi
rodzinne i sąsiedzkie)
rozwój współpracy z partnerami z
Hiszpanii oraz Ukrainy i z Niemiec
SZANSE
środki unijne do wykorzystania w nowym
okresie programowania
pojawienie się moŜliwości alternatywnych
źródeł dochodów w rolnictwie
otwartość beneficjentów na realizację
nowych projektów
rozwój i wykorzystanie alternatywnych
źródeł energii
duŜe zainteresowanie mieszkańców
moŜliwością prowadzenia jednoosobowej
działalności gospodarczej
SŁABE STRONY
bardzo mała liczba działalności
agroturystycznej
brak jednolitego oznakowania atrakcji
turystycznych
niewystarczająca oferta usług dla turystów, w
tym słabo rozwinięta baza oraz infrastruktura
turystyczna i okołoturystyczna
brak kompleksowej oferty dla inwestorów
zewnętrznych
brak przedsiębiorstw generujących nowe
miejsca pracy,
starzenie się społeczeństwa i migracje młodych
ludzi
słaba promocja i niski poziom wykorzystania
posiadanych zasobów przyrodniczych,
kulturalnych, historycznych (m.in. produktów
lokalnych)
brak środków finansowych na realizację zadań
LGD
Upadek w regionie cukrowni – dobrego źródła
dochodów rolników
ZAGROśENIA
kryzys gospodarczy
nasilenie niekorzystnych procesów
demograficznych (ujemny przyrost, starzenie
się wsi, migracja wykształconej młodzieŜy)
marginalizacja obszarów „na obrzeŜu”
niestabilna i w wielu przypadkach
nieuregulowana kwestia własności obiektów
zabytkowych oraz uŜyteczności publicznej
brak środków finansowych na prefinansowanie
inwestycji
38
Wnioski wynikające z przeprowadzonej analizy
1. NaleŜy wykorzystać potencjał i zasoby naturalne, historyczne i kulturowe obszaru dla
rozwoju turystyki na terenie LGD G6 Grzędy Sokalskiej.
2. Wprowadzić jednolite oznakowanie atrakcji turystycznych,
3. Wykorzystać zainteresowanie mieszkańców kultywowaniem tradycji, w szczególności
dorobek Kół Gospodyń Wiejskich,
4. Wzmocnić system doradztwa i wspomóc tworzenie gospodarstw agroturystycznych oraz
umoŜliwić rozbudowę zaplecza turystycznego w postaci usług okołoturystycznych,
5. Stwarzać sprzyjające warunki do zrzeszania się i organizowania podmiotów
gospodarczych,
6. Stworzyć system szkoleń oraz doradztwa w zakresie prowadzenia działalności
gospodarczej oraz pozyskiwania pozarolniczych źródeł dochodów,
7. Stwarzać sprzyjające warunki do integracji społecznej, tak aby pełni wykorzystać
aktywność społeczną ludności utrzymującej się z pracy na własny rachunek,
8. Promować walory obszaru podkreślając posiadane zasoby przyrodniczych, kulturalne, i
historycznych (m.in. produkty lokalne, rękodzieło i sztukę ludową ) ,
9. Wspierać rozwój przedsiębiorczości, w tym szczególnie wśród ludzi młodych,
10. Dbać o środowisko naturalne i edukować w zakresie ochrony przyrody i zasobów kultury.
39
4. Określenie celów ogólnych i szczegółowych LSR oraz wskazanie
planowanych przedsięwzięć słuŜących osiągnięciu poszczególnych
celów szczegółowych, w ramach których będą realizowane operacje
4.1. Cele ogólne LSR
Lokalna Strategia Rozwoju LGD „G6 Grzędy Sokalskiej” zawiera cztery cele ogólne,
wynikające ze specyfiki i wizji rozwoju obszaru:
Cel ogólny 1 Zachowanie dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego obszaru „G 6”
Rozwój turystyki przy wykorzystaniu posiadanych zasobów naturalnych i
kulturowych
Cel ogólny 3 Poprawa jakości Ŝycia na obszarze „G6”
RóŜnicowanie działalności gospodarczej w kierunku tworzenia
Cel ogólny 4
pozarolniczych miejsc pracy
Cel ogólny 2
PowyŜsze cele są zgodne z celami Osi 4 Leader, określonymi w Programie Rozwoju
Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013:
• aktywizacja mieszkańców, wzmocnienie kapitału społecznego;
• róŜnicowanie działalności gospodarczej, tworzenie pozarolniczych miejsc
pracy;
• polepszenie zarządzania lokalnymi zasobami i ich waloryzacja;
• poprawa samoorganizacji i zarządzania na poziomie lokalnym.
• poprawa jakości Ŝycia;
4.1. Cele szczegółowe LSR
Tabela 15. Zestawienie celów szczegółowych oraz przedsięwzięć
Cel ogólny 1:
Zachowanie dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego obszaru „G 6”
Cele szczegółowe:
Waloryzacja dziedzictwa architektonicznego
Wskrzeszenie tradycji jarmarków i targów
lokalnych
Odnowa tradycji rękodzieła (wyrobów
rzemieślniczych)
Promocja walorów kulturalnych i artystycznych
Przedsięwzięcia
I Skarby Grzędy Sokalskiej
40
Cel ogólny 2:
Rozwój turystyki przy wykorzystaniu posiadanych zasobów naturalnych i
kulturowych.
Cele szczegółowe:
Rozbudowa infrastruktury szlaków pieszych,
rowerowych i konnych
Rozbudowa zaplecza gastronomicznego oraz
noclegowego
Wspieranie rozwoju sektora produktów lokalnych
oraz stworzenie oferty produktu lokalnego, w
oparciu o produkty tradycyjne i artystyczne
Podniesienie poziomu wiedzy nt. prowadzenia
działalności agroturystycznej oraz turystycznej
Odnowa obiektów sakralnych i zabytkowych
Cel ogólny 3:
Przedsięwzięcia
II Szlakiem tradycji cerkiewnej
III Marka produktu lokalnego G”6”
IV Grody i grodziska Grzędy
Sokalskiej
Poprawa jakości Ŝycia na obszarze „G6”
Cele szczegółowe:
Przedsięwzięcia
Nabywanie nowych umiejętności zawodowych
V Razem, tu i teraz dbamy o naszą
przez mieszkańców m.in. w kierunku
przyszłość
prowadzenia działalności gospodarczej.
Wzrost aktywności społecznej mieszkańców oraz
aktywizacja w kierunku podejmowania inicjatyw
lokalnych
Poprawa infrastruktury technicznej w kierunku
ułatwienia dostępu do usług kulturalnych,
rekreacyjnych i zdrowotnych.
Cel ogólny 4:
RóŜnicowanie działalności gospodarczej w kierunku tworzenia pozarolniczych
miejsc pracy
Cele szczegółowe:
Przedsięwzięcia
VI Dynamiczni i kreatywni
Wspieranie rozwoju podmiotów gospodarczych
sektora MŚP
Wspieranie inicjatyw gospodarczych np.
organizowania się podmiotów gospodarczych
Popularyzacja i wsparcie produkcji i wytwarzania
wyrobów regionalnych
Wzrost kwalifikacji rolników i przedsiębiorców w
zakresie prowadzenia działalności gospodarczej
41
4.3. Opis planowanych do realizacji przedsięwzięć
Przedsięwzięcie I Skarby Grzędy Sokalskiej
Przedsięwzięcie przyczyni się do realizacji:
- celu ogólnego: 1. Zachowanie dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego obszaru
„G6” oraz wszystkich celów szczegółowych:
- Waloryzacja dziedzictwa architektonicznego
- Wskrzeszenie tradycji jarmarków i targów lokalnych
- Odnowa tradycji rękodzieła (wyrobów rzemieślniczych)
- Promocja walorów kulturalnych i artystycznych
Uzasadnienie:
Burzliwa historia obszaru G6 nierozerwalnie połączona z historią państwa i narodu przez
wieki kształtowała wyjątkowy klimat wielokulturowości. Przedstawiciele wielu narodowości i
róŜnych wyznań zamieszkujący wsie i miasteczka stanowili o bogactwie wierzeń, tradycji oraz
kultur. Pozostawili po sobie spuściznę w formie obiektów sakralnych takich jak: kościoły,
cerkwie, synagogi, zbory oraz cmentarze rzymsko – katolickie, prawosławne, unickie czy
Ŝydowskie.
W celu zachowania spuścizny materialnej i niematerialnej niezbędne są działania zmierzające
do waloryzacji dziedzictwa architektonicznego, odnowy tradycji rękodzieła oraz jarmarków i
targów lokalnych.
Grupa docelowa beneficjentów:
Jednostki samorządu terytorialnego, instytucje kultury, kościoły i związki wyznaniowe,
organizacje pozarządowe zajmujące się turystyką, kulturą, sportem oraz ochroną dziedzictwa
kulturowego, osoby fizyczne, osoby prawne, zarządcy obiektów zabytkowych i historycznych.
Lista rekomendowanych operacji:
Odnowa i rozwój wsi – liczba operacji min. 5
Preferowane będą operacje dotyczące odnowy obiektów zabytkowych i o duŜym znaczeniu
lokalnym oraz przystosowania ich do celów publicznych.
RóŜnicowanie w kierunku działalności nierolniczej – nie dotyczy
Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw – nie dotyczy
Małe projekty – liczba operacji min. 27
Preferowane będą projekty dotyczące wskrzeszania tradycji poprzez organizację tradycyjnych
imprez kulturalnych promujących zwyczaje, obyczaje, dziedzictwo kulinarne. Projekty
stanowiące wsparcie dla rozwoju zespołów pieśni i tańca kultywujących lokalny folklor.
42
Aktywizacja i nabywanie umiejętności – liczba operacji min. 1
Preferowane będą projekty dotyczące identyfikacji bazy rękodzieła, publikacji prezentującej
tradycyjne wyroby rzemieślnicze oraz związane z opracowaniem praktycznej bazy danych o
dziedzictwie historyczno-kulturowym regionu.
Przedsięwzięcie II Szlakiem tradycji cerkiewnej
- celu ogólnego: 2. Rozwój turystyki przy wykorzystaniu posiadanych zasobów
naturalnych i kulturowych
oraz celów szczegółowych:
- Rozbudowa infrastruktury szlaków pieszych, rowerowych i konnych
- Rozbudowa zaplecza gastronomicznego oraz noclegowego
- Odnowa obiektów sakralnych i zabytkowych
- Wspieranie rozwoju sektora produktów lokalnych oraz stworzenie oferty produktu
lokalnego, w oparciu o produkty tradycyjne i artystyczne
- Podniesienie poziomu wiedzy nt. prowadzenia działalności agroturystycznej oraz
turystycznej.
Uzasadnienie:
Przedstawiciele wielu narodowości i róŜnych wyznań zamieszkujący wsie i miasteczka
obszaru „G6” stworzyli unikatowy klimat bogaty w wierzenia i tradycje. Ocalałe do naszych
czasów obiekty sakralne, takie jak: kościoły, cerkwie, synagogi, zbory oraz cmentarze
rzymsko – katolickie, prawosławne, unickie czy Ŝydowskie stanowią atrakcyjne dziedzictwo
obszaru G6. Dlatego istnieje teŜ potrzeba kreowania oferty turystycznej w oparciu o szlaki
kulturowe i historyczne, ściśle związane z historią. Cerkwie prawosławne stanowią
wyjątkowy atrybut atrakcyjności obszaru (na terenie G6 istnieje aŜ 8 takich obiektów) oraz
stanowią podstawę do utworzenia unikatowego szlaku turystycznego, który moŜe być
kontynuowany w ramach współpracy międzyregionalnej. Jednoczesna obfitość terenu w
pomniki przyrody, parki podworskie oraz atrakcyjne miejsca widokowe jest dodatkowym
argumentem do wytyczenia takiego szlaku. Istnieje równieŜ konieczność budowy
infrastruktury ścieŜek rowerowych i szlaków pieszych oraz konnych, udostępniających
turystom najpiękniejsze tereny do rekreacji i wypoczynku.
Jednostki samorządu terytorialnego, organizacje pozarządowe zajmujące się turystyką,
kulturą, sportem oraz ochroną dziedzictwa kulturowego, osoby fizyczne.
Odnowa i rozwój wsi – liczba operacji min. 2
43
Preferowane będą projekty związane z odnową cerkiewnych obiektów zabytkowych i
obiektów sakralnych oraz infrastruktury szlaków pieszych, rowerowych i konnych
RóŜnicowanie w kierunku działalności nierolniczej – liczba operacji min. 2
Preferowane będą projekty związane z budową oraz rozbudową zaplecza noclegowego w
postaci gospodarstw agroturystycznych.
Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw – liczba operacji min. 1
Preferowane będą projekty wspierające rozwój małej przedsiębiorczości pracującej na rzecz
ruchu turystycznego
Preferowane będą projekty dotyczące wprowadzenia jednolitego oznakowania obiektów
zabytkowych i tras krajoznawczych.
Preferowane będą projekty dotyczące szkoleń dla instruktorów obsługi turystycznej oraz
działania zmierzające do podniesienia poziomu wiedzy w zakresie prowadzenia działalności
agroturystycznej oraz turystycznej.
Projekty współpracy – liczba operacji min.1
Preferowane będą projekty, które poprzez nawiązanie długofalowych kontaktów z
partnerami krajowymi i zagranicznymi przyczynią się do wzmocnienia budowy szlaków
turystycznych atrakcyjnych dla turystów.
Przedsięwzięcie III Marka produktu lokalnego
-celu ogólnego: 2. Rozwój turystyki przy wykorzystaniu posiadanych zasobów
oraz celu szczegółowego
- Wspieranie rozwoju sektora produktów lokalnych oraz stworzenie oferty produktu
lokalnego w oparciu o produkty tradycyjne i artystyczne.
Uzasadnienie:
Obszar Grzędy Sokalskiej charakteryzuje się mi.n. bogactwem tradycji kulinarnej oraz
róŜnorodnością produktów. Pomimo powyŜszych walorów dotychczas nie stworzono
jednolitej marki produktu lokalnego. Zaplanowane przedsięwzięcie ma na celu stworzenie
marki rozpoznawalnej nie tylko na obszarze G6, ale równieŜ na poziomie regionalnym oraz
ogólnokrajowym, która przyczyni się do wypromowania produktów oraz usług lokalnych.
44
kulturą, oraz ochroną dziedzictwa kulturowego, osoby fizyczne, osoby prawne (instytucje
kultury dla których organem prowadzącym są JST, organizacje pozarządowe).
Odnowa i rozwój wsi – nie dotyczy
Preferowane będą projekty związane z tworzeniem usług związanych z wykorzystaniem
lokalnych zasobów, takich jak rzemiosło, rękodzielnictwo, tradycjami kulinarnymi obszaru
„G6”
Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw – nie dotyczy
Preferowane będą projekty dotyczące stworzenia centrum informacji i promocji turystycznej;
wspierania i aktywnej promocji działalności twórczej, artystycznej, rękodzieła artystycznego
jako produktów lokalnych. Wsparciem objęte zostaną równieŜ projekty związane z
integracją oraz aktywizacją osób zaangaŜowanych w rozwój produktu lokalnego.
Preferowane będą projekty dotyczące opracowania koncepcji oraz stworzenie sieci
dystrybucji produktów lokalnych; druk publikacji; stworzenie oferty Kateringu Grzędy
Sokalskiej w oparciu o potencjał Kół Gospodyń Wiejskich i lokalnych producentów
produktów Ŝywnościowych; udział w targach, wystawach i imprezach tematycznych.
Projekty współpracy – nie dotyczy
Przedsięwzięcie IV Grody i grodziska Grzędy Sokalskiej
- celu ogólnego: 2. Rozwój turystyki przy wykorzystaniu posiadanych zasobów
oraz celów szczegółowych:
- Rozbudowa infrastruktury szlaków pieszych, rowerowych i konnych;
- Rozbudowa zaplecza gastronomicznego oraz noclegowego
- Podniesienie poziomu wiedzy nt. prowadzenia działalności agroturystycznej oraz
turystycznej.
45
Uzasadnienie:
Obszar objęty LSR to teren na którym znajduje się bardzo duŜa liczba kurchanów oraz
pozostałości po dawnych grodach i grodziskach. Wynika to z faktu, Ŝe na obszarze G6
znajdują się pozostałości grodu Czermno, który jest utoŜsamiany z dawną stolicą Grodów
Czerwieńskich. Cały zespół grodu zajmuje powierzchnię ok. 40 ha i stanowi bardzo duŜą
atrakcje dla miłośników archeologii oraz pradawnych dziejów. To podstawa rozwoju
agroturystyki i pole do wielu działań mogących przyciągnąć na ten obszar turystów krajowych
i zagranicznych chcących wypocząć od zgiełku aglomeracji miejskich.
Stąd istnieje konieczność budowy infrastruktury ścieŜek rowerowych i szlaków pieszych oraz
konnych, udostępniających turystom najpiękniejsze tereny do rekreacji i wypoczynku.
Preferowane będą projekty związane z budową oraz rozbudową zaplecza noclegowego w
Preferowane będą projekty związane z budowa oraz rozbudową zaplecza noclegowego w
ruchu turystycznego
Preferowane będą projekty dotyczące wprowadzenia jednolitego oznakowania obiektów
zabytkowych i tras krajoznawczych.
Preferowane będą projekty dotyczące szkoleń dla instruktorów obsługi turystycznej oraz
działania zmierzające do podniesienia poziomu wiedzy w zakresie prowadzenia działalności
agroturystycznej oraz turystycznej.
Projekty współpracy – liczba operacji min.1
Preferowane będą projekty, które poprzez nawiązanie długofalowych kontaktów z
partnerami krajowymi i zagranicznymi przyczynią się do wzmocnienia budowy szlaków
turystycznych atrakcyjnych dla turystów.
46
Przedsięwzięcie V Razem, tu i teraz dbamy o naszą przyszłość
- celu ogólnego: 3. Poprawa jakości Ŝycia na obszarze „G6”
oraz wpisanych w niego celów szczegółowych takich jak:
- Nabywanie nowych umiejętności zawodowych przez mieszkańców m.in. w kierunku
prowadzenia działalności gospodarczej;
- Wzrost aktywności społecznej mieszkańców oraz aktywizacja w kierunku podejmowania
inicjatyw lokalnych;
- Poprawa infrastruktury technicznej w kierunku ułatwienia dostępu do usług kulturalnych,
rekreacyjnych i zdrowotnych.
Uzasadnienie:
Przeprowadzona analiza SWOT wskazuje na istnienie wewnętrznego potencjału wśród
mieszkańców, którzy prowadzą działalność na własny rachunek. Potencjał ten odpowiednio
stymulowany moŜe przynieść trwałe efekty w jakości Ŝycia. Bardzo waŜnym elementem
aktywizacji są zarówno działania na poziomie infrastruktury technicznej oraz dostępności do
niej jak i aktywizowanie społeczności lokalnej. Coraz większa świadomość istniejących
moŜliwości rozwoju pozwala na uruchomienie skutecznych działań w tym zakresie. W celu
uzyskania maksymalnych korzyści planowane przedsięwzięcie nie będzie się koncentrowało
wyłącznie na operacjach w obrębie pojedynczych miejscowości, ale zostanie połoŜony w nim
nacisk na współpracę róŜnych podmiotów oraz wymianę doświadczeń pomiędzy
poszczególnymi wsiami czy sołectwami.
RóŜnicowanie w kierunku działalności nierolniczej – nie dotyczy
Preferowane będą projekty związane z poprawą infrastruktury technicznej obiektów
uŜyteczności publicznej z urządzaniem i porządkowaniem terenów zielonych, parków i
innych miejsc wypoczynku i rekreacji w tym: zakupu materiału siewnego lub nasadzeniowego
w postaci roślin wieloletnich.
47
Preferowane będą projekty dotyczące szkoleń dla lokalnych liderów oraz animowania
społeczności lokalnych, organizacja imprez kulturalnych, rekreacyjnych i sportowych oraz
utworzenie ośrodka doradztwa w zakresie pozyskiwania funduszy.
Przedsięwzięcie VI Dynamiczni i kreatywni
- celu ogólnego: 4. RóŜnicowanie działalności gospodarczej w kierunku tworzenia
oraz wszystkich celów szczegółowych wskazanych w celu 4, takich jak:
- wpieranie rozwoju podmiotów gospodarczych sektora MŚP,
- wspieranie inicjatyw gospodarczych np. organizowania się podmiotów gospodarczych,
- popularyzacja i wsparcie produkcji i wytwarzania wyrobów i usług regionalnych
- wzrost kwalifikacji rolników i przedsiębiorców w zakresie prowadzenia działalności
gospodarczej.
Uzasadnienie:
Obszar objęty LSR to teren o słabej aktywności gospodarczej mieszkańców. Wynika to
przede wszystkim z rolniczego charakteru obszaru, czemu sprzyjają bardzo dobre warunki
glebowo-klimatyczne umoŜliwiające uprawę wszystkich krajowych roślin. Efektem tego jest
słabo rozwinięta gospodarka sektora pozarolniczego. Jednocześnie moŜemy mówić o
potencjale w postaci zasobów kulturowych oraz przyrodniczych, które dają szansę na rozwój
form działalność gospodarczej związanej z turystyką. Dlatego teŜ planowane przedsięwzięcie
ma na celu dywersyfikacje działalności pozarolniczej.
Mikroprzedsiębiorcy, osoby fizyczne o potencjale rozwoju i tworzenia nowych miejsc pracy
w tym równieŜ poprzez tworzenie nowych, małych firm.
Preferowane będą operacje polegające na tworzeniu dodatkowych źródeł dochodu w tym
m.in. poprzez wytwarzanie energii z biomasy.
48
produkcji oraz usług lokalnych.
Małe projekty – nie dotyczy
Preferowane będą projekty dotyczące szkoleń oraz systemu doradztwa na rzecz rozwoju
przedsiębiorczości ze szczególnym uwzględnieniem zasad prowadzenia działalności
gospodarczej.
49
4.3. Wskaźniki produktu, rezultatu i oddziaływania dla kaŜdego przedsięwzięcia
Tabela. Wskaźniki realizacji przedsięwzięć
Matryca logiczna dla przedsięwzięcia I Skarby Grzędy Sokalskiej
Wskaźniki realizacji
przedsięwzięcia
Zachowanie dziedzictwa Wskaźniki
kulturowego i
oddziaływania:
przyrodniczego obszaru - Poprawa stanu
„G 6”
technicznego obiektów
zabytkowych
- Poprawa estetyki
przestrzeni publicznej
Wskaźniki rezultatu:
1. Waloryzacja
dziedzictwa
Do 2015 zostanie:
architektonicznego
- odnowionych min. 5
2. Wskrzeszenie tradycji obiektów o znaczeniu
lokalnym i zabytkowym
jarmarków i targów
- ok. 4000 osób
lokalnych
3. Odnowa tradycji
weźmie udział w
rękodzieła (wyrobów
jarmarkach i imprezach
kulturalnych
rzemieślniczych)
- zostanie opracowana i
4. Promocja walorów
kulturalnych i
aktualizowana baza
artystycznych
danych
- Min. 2 zespoły ludowe
rozwinie swoją
działalność
Opis
Cel ogólny
realizowany przez
przedsięwzięcie
Cele szczegółowe
Dane z terenu G6
Dokumentacje z
Urzędów Gmin
Protokoły działań
Listy obecności
Materiały prasowe
ZałoŜenia/ryzyko
(niezaleŜne od LGD)
- Efektywna promocja
PROW
- Sprawnie
funkcjonujące biuro
-Spotkania
konsultacyjne
Dane z terenu G6
Dokumentacje z
Urzędów Gmin
Listy obecności
Materiały prasowe
PROW
- Sprawnie
-Spotkania
konsultacyjne
Źródła weryfikacji
50
Działania PROW
RóŜnicowanie w
kierunku działalności
rolniczej
Tworzenie i rozwój
mikroprzedsiębiorstw
Odnowa i rozwój wsi * Operacje dotyczące
odnowy obiektów
zabytkowych
* Operacje dotyczące
obiektów zabytkowych
o duŜym znaczeniu
lokalnym
przystosowania
do celów publicznych
Małe projekty
wskrzeszania tradycję
poprzez organizację
tradycyjnych imprez
kulturalnych
promujących zwyczaje,
obyczaje dziedzictwo
kulinarne
wsparcia dla rozwoju
zespołów pieśni i tańca
kultywujących lokalny
folklor
WdraŜanie projektów
Wskaźniki produktu:
Minimum 5 operacji
Dane z terenu G6
Dokumentacje z
Urzędów Gmin
Listy obecności
Materiały prasowe
PROW
- Sprawnie
-Spotkania
konsultacyjne
Minimum 27 operacji
Dane z terenu G6
Dokumentacje z
Urzędów Gmin
Listy obecności
Materiały prasowe
PROW
- Sprawnie
-Spotkania
konsultacyjne
51
współpracy
Nabywanie
umiejętności i
aktywizacja
identyfikacji bazy
Minimum 1 operacja
rękodzielnictwa,
publikacji prezentującej
tradycyjne wyroby
rzemieślnicze
* Operacje związane z
opracowaniem
praktycznej bazy danych
o dziedzictwie
historyczno –
kulturowym regionu.
Dane z terenu G6
Dokumentacje z
Urzędów Gmin
Listy obecności
Materiały prasowe
PROW
- Sprawnie
-Spotkania
konsultacyjne
Matryca logiczna dla przedsięwzięcia II Szlakiem tradycji cerkiewnej
Opis
Cel ogólny
realizowany przez
przedsięwzięcie
Rozwój turystyki przy
wykorzystaniu
posiadanych zasobów
naturalnych i
kulturowych
przedsięwzięcia
Wskaźniki
oddziaływania:
- Poprawa stanu
technicznego obiektów
zabytkowych
- Poprawa estetyki
- Rozwój usług
turystycznych jak teŜ
rozwój wiedzy na temat
prowadzenia działalności
gospodarczej
Dane z terenu G6
Dokumentacje z
Urzędów Gmin
Listy obecności
Materiały prasowe
ZałoŜenia/ryzyko
PROW
- Sprawnie
-Spotkania
konsultacyjne
52
Cele szczegółowe
1. Rozbudowa
infrastruktury szlaków
pieszych, rowerowych i
konnych
2. Rozbudowa zaplecza
gastronomicznego oraz
noclegowego
3. Odnowa obiektów
sakralnych i
zabytkowych
4. Wspieranie rozwoju
sektora produktów
lokalnych oraz
stworzenie oferty
produktu lokalnego w
oparciu o produkty
tradycyjne i artystyczne
5. Poniesienie poziomu
wiedzy nt. prowadzenia
działalności
agroturystycznej oraz
turystycznej
Działania PROW
RóŜnicowanie w
kierunku działalności budową zaplecza
rolniczej
noclegowego w postaci
gospodarstw
agroturystycznych
Tworzenie i rozwój
Do 2015 zostanie:
- powstaną 2 miejsca
noclegowe o charakterze
agroturystycznym
- zostaną odnowione
dwa obiekty sakralne
- powstanie 1 ścieŜka
rowerowa
- Minimum 100 osób
weźmie udział w
szkoleniu w zakresie
działalności
agroturystycznej
- Zostaną wprowadzone
jednolite oznakowania
tras w min. 4
miejscowościach
Dane z terenu G6
Dokumentacje z
Urzędów Gmin
Listy obecności
Materiały prasowe
PROW
- Sprawnie
-Spotkania
konsultacyjne
Liczba operacji min. 2
Dane z terenu G6
Dokumentacje z
Urzędów Gmin
Listy obecności
Materiały prasowe
Dane z terenu G6
PROW
- Sprawnie
-Spotkania
konsultacyjne
53
mikroprzedsiębiorstw rozwojem małej
przedsiębiorczości na
rzecz ruchu
turystycznego
Minimum 1operacja
Odnowa i rozwój wsi
Minimum 2 operacji
Małe projekty
współpracy
* Operacje w zakresie
odnowy cerkiewnych
* Operacje w zakresie
odnowy obiektów
sakralnych
infrastrukturą szlaków
konnych
wprowadzeniem
jednolitego
oznakowania obiektów
zabytkowych i tras
krajoznawczych
długofalowymi
kontaktami z partnerami
krajowymi i
zagranicznymi
przyczyniające się do
wzmocnienia budowy
szlaków turystycznych
atrakcyjnych dla
turystów
Minimum 6 operacji
Minimum 1 operacja
Dokumentacje z
Urzędów Gmin
Listy obecności
Materiały prasowe
Dane z terenu G6
Dokumentacje z
Urzędów Gmin
Listy obecności
Materiały prasowe
PROW
- Sprawnie
-Spotkania
konsultacyjne
PROW
- Sprawnie
-Spotkania
konsultacyjne
Dane z terenu G6
Dokumentacje z
Urzędów Gmin
Listy obecności
Materiały prasowe
Dane z terenu G6
Dokumentacje z
Urzędów Gmin
Listy obecności
Materiały prasowe
PROW
- Sprawnie
-Spotkania
konsultacyjne
PROW
- Sprawnie
-Spotkania
konsultacyjne
54
nabywanie
umiejętności i
aktywizacja
* Operacje związane ze
szkoleniami dla
instruktorów obsługi
turystycznej
* Operacje zmierzające
do podniesienia
poziomu wiedzy w
zakresie prowadzenia
działalności
turystycznej
Minimum 1 operacja
Dane z terenu G6
Dokumentacje z
Urzędów Gmin
Listy obecności
Materiały prasowe
PROW
- Sprawnie
-Spotkania
konsultacyjne
Matryca logiczna dla przedsięwzięcia III Marka produktu lokalnego
Opis
Cel ogólny
realizowany przez
przedsięwzięcie
wykorzystaniu
naturalnych i
kulturowych
Cele szczegółowe
Wspieranie rozwoju
sektora produktów
lokalnych oraz
stworzenie oferty
produktu lokalnego w
oparciu o produkty
przedsięwzięcia
Wskaźniki
oddziaływania:
- Rozwój usług
turystycznych
- Poprawa estetyki
Do roku 2015 zostanie:
- powstanie centrum
informacji i promocji
- zostanie
zorganizowanych min 3
wystawy rękodzielnicze
Dane z terenu G6
Dokumentacje z
Urzędów Gmin
Listy obecności
Materiały prasowe
ZałoŜenia/ryzyko
PROW
- Sprawnie
-Spotkania
konsultacyjne
Dane z terenu G6
Dokumentacje z
Urzędów Gmin
Listy obecności
Materiały prasowe
PROW
- Sprawnie
-Spotkania
konsultacyjne
55
- minimum 2 osoby
znajdzie zatrudnienie w
pozarolniczym kierunku
działalności (związanym
z lokalnym rzemiosłem)
- zostanie
zorganizowanych 20
targów na których
prezentowane będą
lokalne zasoby
Działania PROW
RóŜnicowanie w
*Operacje związane z
kierunku działalności tworzeniem usług z
rolniczej
wykorzystaniem
lokalnych zasobów,
takich jak rzemiosło,
rękodzielnictwo,
tradycjami kulinarnymi
obszaru G6
Tworzenie i rozwój
mikroprzedsiębiorstw
Małe projekty
* Operacje związane ze
stworzenie centrum
informacji i promocji
turystycznej
* Operacje wspierające i
aktywizujące naraz
promujące działalność
twórczą, artystyczną ,
rękodzieła artystycznego
Min. 1 operacja
Dane z terenu G6
Dokumentacje z
Urzędów Gmin
Listy obecności
Materiały prasowe
PROW
- Sprawnie
-Spotkania
konsultacyjne
Minimum 12 operacji
Dane z terenu G6
Dokumentacje z
Urzędów Gmin
Listy obecności
Materiały prasowe
PROW
- Sprawnie
-Spotkania
konsultacyjne
56
jako produktu lokalnego
* Operacje związane
integracją i aktywizacją
osób zaangaŜowanych w
rozwój produktu
lokalnego
współpracy
nabywanie
umiejętności i
aktywizacja
utworzeniem sieci
Minimum 2 operacje
dystrybucji produktów
lokalnych
drukiem publikacji
opracowaniem oferty
cateringu i udziałem w
targach i wystawach
Dane z terenu G6
Dokumentacje z
Urzędów Gmin
Listy obecności
Materiały prasowe
PROW
- Sprawnie
-Spotkania
konsultacyjne
Matryca logiczna dla przedsięwzięcia IV Grody i Grodziska Grzędy Sokalskiej
Opis
Cel ogólny
realizowany przez
przedsięwzięcie
wykorzystaniu
naturalnych i
kulturowych
przedsięwzięcia
Wskaźniki
oddziaływania:
- Rozwój turystyki
- Poprawa estetyki
- Rozwój dochodów
mieszkańców
Dane z terenu G6
Dokumentacje z
Urzędów Gmin
Listy obecności
Materiały prasowe
ZałoŜenia/ryzyko
PROW
- Sprawnie
-Spotkania
konsultacyjne
57
spowodowany rozwojem
działalności
agroturystycznej
Cele szczegółowe
-Rozbudowa
infrastruktury szlaków
konnych;
- Rozbudowa zaplecza
gastronomicznego oraz
noclegowego
- Podniesienie poziomu
działalności
turystycznej.
Działania PROW
RóŜnicowanie w
kierunku działalności budową oraz
rolniczej
rozbudową zaplecza
noclegowego w postaci
gospodarstw
agroturystycznych.
Tworzenie i rozwój
* Operacje wspierające
mikroprzedsiębiorstw rozwój małej
przedsiębiorczości
pracującej na rzecz
ruchu turystycznego
- Powstaną dwa miejsca
gastronomiczne
- w 4 miejscowościach
zostanie wprowadzone
jednolite oznakowanie
- Zostaną
przeprowadzone (8)
szkoleń na rzecz
rozwoju ruchu
turystycznego
Dane z terenu G6
Dokumentacje z
Urzędów Gmin
Listy obecności
Materiały prasowe
PROW
- Sprawnie
-Spotkania
konsultacyjne
Min. 1 operacja
Dane z terenu G6
Dokumentacje z
Urzędów Gmin
Listy obecności
Materiały prasowe
Dane z terenu G6
Dokumentacje z
Urzędów Gmin
Listy obecności
Materiały prasowe
PROW
- Sprawnie
-Spotkania
konsultacyjne
PROW
- Sprawnie
-Spotkania
konsultacyjne
Min 1 operacja
58
Małe projekty
wprowadzeniem
jednolitego
oznakowania obiektów
zabytkowych i tras
krajoznawczych.
Minimum 2 operacje
Dane z terenu G6
Dokumentacje z
Urzędów Gmin
Listy obecności
Materiały prasowe
PROW
- Sprawnie
-Spotkania
konsultacyjne
współpracy
* Operacje
przyczyniające się
nawiązaniu
długofalowych
kontaktów z partnerami
krajowymi i
zagranicznymi
przyczyniające się do
wzmocnienia budowy
szlaków turystycznych
atrakcyjnych dla
turystów.
szkoleń dla instruktorów
obsługi turystycznej
* Operacje zmierzające
do podniesienia
poziomu wiedzy w
działalności
turystycznej.
Minimum 1 operacja
Dane z terenu G6
Dokumentacje z
Urzędów Gmin
Listy obecności
Materiały prasowe
PROW
- Sprawnie
-Spotkania
konsultacyjne
Minimum 2 operacje
Dane z terenu G6
Dokumentacje z
Urzędów Gmin
Listy obecności
Materiały prasowe
PROW
- Sprawnie
-Spotkania
konsultacyjne
Funkcjonowanie
lokalnej grupy
działania, nabywanie
umiejętności i
aktywizacja
59
Matryca logiczna dla przedsięwzięcia V Razem tu i teraz dbamy o naszą przyszłość
przedsięwzięcia
Poprawa jakości Ŝycia Wskaźniki
na obszarze „G6”
oddziaływania:
Nabywanie nowych
umiejętności poprzez
wzrost aktywności
lokalnej społeczności
Opis
Cel ogólny
realizowany przez
przedsięwzięcie
Cele szczegółowe
- Nabywanie nowych
umiejętności
zawodowych przez
mieszkańców m.in. w
kierunku prowadzenia
działalności
gospodarczej;
- Wzrost aktywności
społecznej mieszkańców
oraz aktywizacja w
kierunku podejmowania
inicjatyw lokalnych;
- Poprawa infrastruktury
technicznej w kierunku
ułatwienia dostępu do
usług kulturalnych,
rekreacyjnych i
zdrowotnych.
- Powstanie ośrodek w
zakresie pozyskiwania
środków finansowych z
Unii Europejskiej
- Udział 400 osób w
szkoleniach dla
lokalnych liderów
- Zostanie odnowionych
4 świetlic wiejskich
- Minimum 2 osoby
znajdzie zatrudnienie
Dane z terenu G6
Dokumentacje z
Urzędów Gmin
Listy obecności
Materiały prasowe
ZałoŜenia/ryzyko
PROW
- Sprawnie
-Spotkania
konsultacyjne
Dane z terenu G6
Dokumentacje z
Urzędów Gmin
Listy obecności
Materiały prasowe
PROW
- Sprawnie
-Spotkania
konsultacyjne
Działania PROW
60
RóŜnicowanie w
kierunku działalności
rolniczej
Tworzenie i rozwój
ruchu turystycznego
Małe projekty
współpracy
Funkcjonowanie
lokalnej grupy
umiejętności i
aktywizacja
Min 2 operacje
Dane z terenu G6
Dokumentacje z
Urzędów Gmin
Listy obecności
Materiały prasowe
PROW
- Sprawnie
-Spotkania
konsultacyjne
poprawą infrastruktury Minimum 8 operacje
technicznej obiektów
uŜyteczności publicznej
z urządzaniem i
porządkowaniem
terenów zielonych,
parków i innych miejsc
wypoczynku i rekreacji
w tym: zakupu materiału
siewnego lub
nasadzeniowego w
postaci roślin
wieloletnich
Dane z terenu G6
Dokumentacje z
Urzędów Gmin
Listy obecności
Materiały prasowe
PROW
- Sprawnie
-Spotkania
konsultacyjne
szkoleń dla lokalnych
Min 2 operacje
liderów oraz
animowania
społeczności lokalnych,
Dane z terenu G6
Dokumentacje z
Urzędów Gmin
Listy obecności
PROW
- Sprawnie
-Spotkania
61
organizacja imprez
kulturalnych,
rekreacyjnych i
sportowych oraz
utworzenie ośrodka
doradztwa w zakresie
pozyskiwania funduszy
Materiały prasowe
konsultacyjne
Matryca logiczna dla przedsięwzięcia VI Dynamiczni i kreatywni
Cel ogólny
realizowany przez
przedsięwzięcie
RóŜnicowanie
działalności
gospodarczej w
kierunku tworzenia
pozarolniczych miejsc
pracy
przedsięwzięcia
Wskaźniki
oddziaływania:
- rozwój usług
pozarolniczych
- wzrost dochodów
mieszkańców
Cele szczegółowe
- wpieranie rozwoju
podmiotów
gospodarczych sektora
MŚP,
- wspieranie inicjatyw
gospodarczych np.
organizowania się
podmiotów
gospodarczych,
- popularyzacja i
Do roku 2015
- 300 Przedsiębiorców
weźmie udział w
szkoleniach
- Zostanie
przekształcone
gospodarstwo rolne na
gospodarstwo
wykorzystujące energię z
Opis
Dane z terenu G6
Dokumentacje z
Urzędów Gmin
Listy obecności
Materiały prasowe
ZałoŜenia/ryzyko
PROW
- Sprawnie
-Spotkania
konsultacyjne
Dane z terenu G6
Dokumentacje z
Urzędów Gmin
Listy obecności
Materiały prasowe
PROW
- Sprawnie
-Spotkania
konsultacyjne
62
wsparcie produkcji i
wytwarzania wyrobów i
usług regionalnych
- wzrost kwalifikacji
rolników i
przedsiębiorców w
działalności
gospodarczej.
biomasy
- Minimum 2 osoby
zostanie zatrudnionych
w ruchu
agroturystycznym
RóŜnicowanie w
* Operacje polegające
kierunku działalności na tworzeniu
rolniczej
dodatkowych źródeł
dochodu w tym m.in.
poprzez wytwarzanie
energii z biomasy.
Minimum 1 Operacja
Dane z terenu G6
Dokumentacje z
Urzędów Gmin
Listy obecności
Materiały prasowe
PROW
- Sprawnie
-Spotkania
konsultacyjne
Tworzenie i rozwój
ruchu turystycznego
Min 2 operacje
Dane z terenu G6
Dokumentacje z
Urzędów Gmin
Listy obecności
Materiały prasowe
PROW
- Sprawnie
-Spotkania
konsultacyjne
Min 2 operacje
Dane z terenu G6
Dokumentacje z
Urzędów Gmin
PROW
- Sprawnie
Małe projekty
współpracy
Funkcjonowanie
lokalnej grupy
szkoleń oraz systemu
doradztwa na rzecz
63
umiejętności i
aktywizacja
rozwoju
przedsiębiorczości ze
szczególnym
uwzględnieniem zasad
prowadzenia
działalności
gospodarczej.
Listy obecności
Materiały prasowe
-Spotkania
konsultacyjne
64
5. Określenie misji LGD
Misją Lokalnej Grupy Działania jest:
Działanie na rzecz zrównowaŜonego rozwoju obszaru „G6” poprzez
aktywizację mieszkańców oraz przyczynianie się do powstawania nowych miejsc
pracy na obszarach wiejskich, a takŜe polepszenie zarządzania lokalnymi zasobami
kulturowymi i przyrodniczymi i ich waloryzacja.
Wizją Lokalnej Grupy Działania jest:
Po okresie programowania 2007- 2013 będziemy posiadali wyedukowane lokalne
społeczeństwo pod kątem wartości posiadanego dziedzictwa kulturowego
znajdującego się na naszym obszarze z rozwiniętą siecią gospodarstw
agroturystycznych promujących produkty lokalne
i szeroką ofertą turystyczną opierającą się na wyeksponowanych obiektach
dziedzictwa obszaru G6.
65
6. Wykazanie spójności specyfiki obszaru z celami LSR
Cały obszar objęty projektem jest spójny terytorialnie pod względem geograficznym. Z uwagi
na fakt, Ŝe gminy wchodzące w skład LGD sąsiadują ze sobą, i połoŜone są w jednym,
historycznie ukształtowanym obszarze, ich rozwój społeczny i ekonomiczny przebiegał w
podobny sposób. Aby wzmocnić efektywność LSR wybrane cele ogólne, cele szczegółowe
oraz zaplanowane przedsięwzięcia wykorzystują i rozwijają elementy charakterystyczne dla
obszaru G6 Grzędy Sokalskiej. Sformułowane cele pozostają w ścisłym związku ze specyfiką
obszaru.
Cele szczegółowe
1.1. Waloryzacja dziedzictwa
architektonicznego
Spójność i specyfika obszaru
Obszar
objęty
LSR
to
obszar
charakteryzujący się duŜym bogactwem
kulturowym i historycznym, z mieszanką
tradycji róŜnych społeczności lokalnych oraz
duŜą ilością zabytków, które zachowały się do
dnia dzisiejszego. Najliczniejsze są zabytki
kultury sakralnej, którą reprezentują kościoły
katolickie i cerkwie prawosławne. Cechą
charakterystyczną obszaru jest istnienie aŜ 7
cerkwi prawosławnych, które naleŜą do
najcenniejszych zabytków tego obszaru.
Na obszarze G6 znajdują się pozostałości
grodu Czermno, który jest utoŜsamiany z
dawną stolicą Grodów Czerwieńskich. Cały
zespół grodu zajmuje powierzchnię ok. 40 ha.
1.2. Wskrzeszenie tradycji jarmarków i targów Znaczące miejsce w Ŝyciu kaŜdego
lokalnych
mieszkańca odgrywa moŜliwość zakupów na
odbywających się tu jarmarkach i targach.
Lokalne targi w róŜnych miejscowościach
odbywają się zawsze w ściśle ustalony dzień.
MoŜliwość zorganizowania jarmarku stworzy
wartość ekonomiczną jak równieŜ kulturową.
1.3. Odnowa tradycji rękodzieła (wyrobów
Unikatową tradycją o skali międzynarodowej
rzemieślniczych)
jest zwyczaj wytapiania świec z wosku
pszczelego, które osiągają długość 5m. Są to
największe świece na świece.
Na obszarze LGD znajdował się jeden z
najsłynniejszych
cechów
szewskich.
Datowany na rok 1563 r. przywilej szycia
66
butów i wyprawiania skór chałupniczym
sposobem został przyznany Tyszowcom. Od
nazwy miejscowość swoja nazwę otrzymały
jedne z najbardziej znanych w Polsce butów
„tyszowiaki”.
1.4. Promocja walorów kulturalnych i
artystycznych
Obszar Grzędy Sokalskiej charakteryzuje się
równieŜ bogactwem tradycji kulinarnych,
które wynikają z przenikania się kultury
polskiej, ukraińskiej oraz Ŝydowskiej.
Kultywowaniem
kulinarnych przepisów
zajmują się Koła Gospodyń Wiejskich, wśród
potraw które juŜ od dłuŜszego czasu goszczą
na naszym obszarze moŜna wymienić
Chłopskie Rozdopki, swojego wypieku
pieczywa: pieroŜki i chleb na zakwasie.
Kwitnie równieŜ muzyczna twórczość
ludowa: na tym terenie występuje; zespół
Złoty Kłos, Wilga, Grupa Ludowa Pieniny.
Cech szewców z Tyszowiec posiadał własne
odświętne stroje. Były to uszyte z
granatowego sukna kapoty w formie Ŝupana i
w tym samym kolorze okrągłe czapki z
szerokim rondem. Kobiety nosiły tak zwane
"ligi erki" i granatowe "szuby" do samej
ziemi, podpasane czerwoną "krajką" (pasem).
"Ligi erki" przyozdobione były kołnierzem i
mankietami u rękawów z sinych karakułów.
Na głowach kobiety nosiły wełniane,
wzorzyste chustki tak zwane "szalonówki".
Stroje te były uŜywane jeszcze po I wojnie
światowej.
2.1. Rozbudowa infrastruktury szlaków
pieszych, rowerowych i konnych
G6 to zwarty obszar sześciu gmin naleŜący do
jednego powiatu tomaszowskiego. Na terenie
obszaru G6 nie istnieją Ŝądne ścieŜki
rowerowe . Pomimo dość ciekawego pejzaŜu
brak jest ścieŜek rowerowych, w związku z
czym celem będzie realizacja projektów
związanych ze ścieŜką rowerową
2.2 Rozbudowa zaplecza gastronomicznego
oraz noclegowego
Pomimo duŜej atrakcyjności turystycznej tego
obszaru, słabo jest rozwinięta infrastruktura
67
2.3. Wspieranie rozwoju sektora produktów
lokalnych oraz stworzenie oferty produktu
lokalnego, w oparciu o produkty tradycyjne i
artystyczne
turystyczna. Jedynie 9 podmiotów
gospodarczych specjalizuje się w działalności
hotelarskiej oraz restauracyjnej.
produkty regionalne – specyficzne i unikalne
produkty wytwarzane na obszarze G6,
wykorzystujące posiadane lokalne zasoby, np.
Chłopskie Rozdopki, swojego wypieku
pieczywa: pieroŜki i chleb na zakwasie,
woskowe świece.
2.4. Podniesienie poziomu wiedzy nt.
prowadzenia działalności agroturystycznej
oraz turystycznej
Bardzo słabo jest rozwinięta baza
agroturystyczna (3 podmioty). 7 podmiotów
jest na etapie rozpoczynania działalności
usługowej w zakresie turystyki. Warto
zaznaczyć, Ŝe miejscowości DobuŜek został
zagospodarowany dworek w obecnej chwili
prowadzona jest tam hodowla koni, danieli i
dzików w najbliŜszym czasie zostanie
zaadaptowany dworek na usługi turystyczne.
Podobne działania podejmowane są w
miejscowości Rachanie oraz w Tyszowcach.
3.1. Nabywanie nowych umiejętności
zawodowych przez mieszkańców m.in. w
kierunku prowadzenia działalności
gospodarczej.
Cechą charakterystyczną ludności wiejskiej
zamieszkującej teren objęty LSR jest brak
posiadanej
umiejętności
dodatkowego
zarobkowania, zwłaszcza w
sektorze
nierolniczym. Wielu rolników nie wierzy, Ŝe z
takiej działalności moŜna utrzymać się lub
traktować jako dodatkowe źródło dochodów.
Stad konieczna jest organizacja szkoleń, które
zmienia powszechny na tych terenach sposób
myślenia i wspiera działania
zmierzające do alternatywnego zarobkowania.
3.2. Wzrost aktywności społecznej
mieszkańców oraz aktywizacja w kierunku
podejmowania inicjatyw lokalnych
Przeprowadzona analiza obszaru wskazuje na
istnienie wewnętrznego potencjału wśród
mieszkańców, który odpowiednio
stymulowany moŜe przynieść trwałe efekty w
jakości Ŝycia. Bardzo waŜnym elementem
aktywizacji są zarówno działania na poziomie
infrastruktury technicznej oraz dostępności
do niej jak i aktywizowanie społeczności
68
lokalnej. Coraz większa świadomość
istniejących moŜliwości rozwoju pozwala na
uruchomienie skutecznych działań
w tym zakresie.
3.3. Poprawa infrastruktury technicznej w
Cel ten ma za zadanie rozwój infrastruktury w
kierunku ułatwienia dostępu do usług
kierunku dostępu do usług kulturalnych,
kulturalnych, rekreacyjnych i zdrowotnych.
rekreacyjnych i zdrowotnych. Na terenie
obszaru występuje duŜa liczba ośrodków,
która mogłaby być w tym celu wykorzystana.
Niniejsze zadanie wpłynęło by na poprawę
jakości Ŝycia na obszarze gmin grzędy
Sokalskiej.
4.1. Wspieranie rozwoju podmiotów
Obszar objęty LSR to teren o słabej
gospodarczych sektora MŚP
aktywności gospodarczej mieszkańców.
Wynika to przede wszystkim z rolniczego
charakteru obszaru, czemu sprzyjają bardzo
dobre warunki glebowo-klimatyczne
umoŜliwiające uprawę wszystkich krajowych
roślin. Efektem tego jest słabo rozwinięta
gospodarka sektora pozarolniczego.
4.2. Wspieranie inicjatyw gospodarczych np. Znaczącymi uprawami są kalafior i brokuł
organizowania się podmiotów gospodarczych oraz fasola. Dobra produkcja miodu, w tym
gryczanego, leśnego i spadowego. Hodowla
karpia o doskonałych i specyficznych
walorach smakowych. PowyŜsza działalność
skłania do organizowania się podmiotów
gospodarczych w celu podniesienia
konkurencyjności.
4.3. Popularyzacja i wsparcie produkcji i
RóŜnorodność produktów lokalnych, od
wytwarzania wyrobów regionalnych
rolniczych (kalafior, brokuł, fasola, miód,
karp) po woskowe świece,
4.4. Wzrost kwalifikacji rolników i
Podmioty gospodarcze sektora prywatnego
przedsiębiorców w zakresie prowadzenia
na obszarze G6 stanowią 95% ogólnej liczby
podmiotów zarejestrowanych w rejestrze
REGON. W strukturze podmiotów
prywatnych dominują osoby fizyczne
prowadzące działalność gospodarczą, które
stanowią 79% podmiotów gospodarczych
funkcjonujących na całym obszarze LGD.
Istnieje potrzeba podnoszenia kwalifikacji
zawodowych dla tej grupy przedsiębiorców
oraz rolników w kierunku aktualizacji wiedzy
wobec zmieniających się przepisów i regulacji.
69
7.
Uzasadnienie podejścia zintegrowanego dla przedsięwzięć
planowanych w ramach LSR
Zintegrowany charakter LSR dotyczy trzech płaszczyzn:
Celów, przedsięwzięć i operacji zaplanowanych w LSR.
Przyjęte cele LSR stanowią spójną całość i wzajemnie się uzupełniają tworząc bazę dla
stabilnego rozwoju obszarów G6. Cel 1 (Zachowanie dziedzictwa kulturowego i
przyrodniczego obszaru „G6”) koresponduje bezpośrednio z celem 2 (Rozwój turystyki przy
wykorzystaniu posiadanych zasobów naturalnych i kulturalnych). Podoba sytuacja występuje
w przypadku celów 3 i 4. MoŜna teŜ zauwaŜyć, Ŝe cele 1, 2 i 4 w znaczący sposób będą
wpływać na realizację celu 3 tj. Poprawy jakości Ŝycia na obszarze „G6”. Przyjęte załoŜenia
tworzą logiczne związki oraz wzajemnie na siebie wpływają, dając efekt synergii.
Jednocześnie na poziomie celów szczegółowych zachodzą wzajemne powiązania i zaleŜności.
Cele szczegółowe przypisane do kaŜdego z celów głównych wzajemnie się uzupełniają. Np.
Cele szczegółowe 1.1. Waloryzacja dziedzictwa architektonicznego, 1.2. Wskrzeszenie
tradycji jarmarków i targów lokalnych doskonale koresponduje z celem szczegółowym 1.4.
Promocja walorów kulturalnych i artystycznych. Dlatego teŜ dla wszystkich tych celów
przewidziano realizację jednego wspólnego przedsięwzięcia „Skarby Grzędy Sokalskiej”.
Powiązania zachodzą równieŜ na poziomie celów szczegółowych dla róŜnych celów
ogólnych. Np. Cel Rozbudowa zaplecza gastronomicznego oraz noclegowego wiąŜe się
bezpośrednio z celem 4.1. Wspieranie rozwoju podmiotów gospodarczych sektora MŚP.
dzięki podejściu zintegrowanemu moŜna liczyć na uzyskanie miarodajnych efektów realizacji
przedsięwzięć w postaci wzrostu miejsc pracy oraz stworzenia szerokiej kompleksowej
turystycznej.
70
Związków między róŜnymi podmiotami i aktorami lokalnymi uczestniczącymi
w realizacji LRS.
Projekty w ramach poszczególnych przedsięwzięć realizowane będą przez podmioty z
róŜnych sektorów publicznego społecznego i gospodarczego.
Przedsięwzięcia
Beneficjenci
I Skarby Grzędy Sokalskiej
Jednostki samorządu terytorialnego, instytucje
kultury, kościoły i związki wyznaniowe,
organizacje pozarządowe zajmujące się
turystyką, kulturą, sportem oraz ochroną
dziedzictwa kulturowego, osoby fizyczne,
osoby
prawne,
zarządcy
obiektów
zabytkowych i historycznych.
II Szlakiem tradycji cerkiewnej
Jednostki
samorządu
terytorialnego,
dziedzictwa kulturowego, osoby fizyczne.
III Marka produktu lokalnego G”6”
Jednostki
samorządu
terytorialnego,
turystyką, kulturą, oraz ochroną dziedzictwa
kulturowego, osoby fizyczne, osoby prawne
(instytucje kultury dla których organizatorem
są JST, organizacje pozarządowe).
IV Grody i grodziska Grzędy Sokalskiej
Jednostki
samorządu
terytorialnego,
V Razem, tu i teraz dbamy o naszą przyszłość Jednostki
samorządu
terytorialnego,
VI Dynamiczni i kreatywni
Mikroprzedsiebiorcy, osoby fizyczne o
potencjale rozwoju i tworzenia nowych
miejsc pracy w tym równieŜ poprzez
tworzenie nowych, małych firm.
71
Wykorzystanie róŜnych zasobów lokalnych, toŜsamości i specyfiki.
Zaplanowane przedsięwzięcia uwzględniają wykorzystanie róŜnych zasobów lokalnych,
toŜsamości oraz specyfiki. Np. Przedsięwzięcie „Marka produktu lokalnego G”6”” bazuje
nie tylko na tradycyjnych zasobach kulinarnych, ale równieŜ obejmuje pojęciem marki
lokalnej produkty oraz usługi takie jak usługi agroturystyczne oraz turystyczne. Marka
produktu lokalnego ma tworzyć określoną jakość usług oraz charakterystyczne produkty np.
produkcji rolnej. Specyficznymi produktami obszaru LGD jest kalafior i brokuł.
W ramach przedsięwzięcia „Szlakiem tradycji cerkiewnej” uwzględniono zasoby, którymi są
obiekty architektury prawosławnej, obiekty obsługi ruchu turystycznego będące w fazie
rozwoju. WaŜnym aspektem tego przedsięwzięcia jest osadzenie w przyrodniczej i kulturowej
atrakcyjności regionu.
8. Uzasadnienie podejścia innowacyjnego dla przedsięwzięć
planowanych w ramach LSR
Zgodnie ze specyfiką podejścia Leader niniejsza strategia ma charakter innowacyjny. Oddolne
partnerskie podejście do rozwoju obszaru realizowane przez LGD, polegające na
opracowaniu przez społeczność wiejską LSR oraz realizacja wynikających z niej projektów są
w obrębie działania LGD innowacyjne w odniesieniu do wymiaru lokalnego.
Innowacyjne podejście w ramach LSR, przede wszystkim wyraŜa się we wdroŜeniu jej przez
trzy sektory. Zaproponowane w strategii przedsięwzięcia do realizacji na obszarze „G6”
wiąŜą się z równoczesnym i szerokim wykorzystaniem wszystkich zasobów, tj.
przyrodniczych, kulturowych, historycznych, gospodarczych i społecznych. Wykorzystanie
ich w tak duŜej skali i przez tak duŜą liczbę podmiotów nie miało tutaj nigdy miejsca .
Innowacyjny charakter planowanych przedsięwzięć znajduje swój wyraz w następujących
specyficznych elementach zaplanowanych działań:
uzyskiwanie efektu synergii moŜliwe dzięki działaniom przekrojowym, mającym na
celu wspieranie przedsiębiorczości, bazującej na lokalnych zasobach i jednocześnie –
przyczyniającej się do podniesienia jakości Ŝycia bądź promocji obszaru,
innowacyjne w skali regionalnej jest uwzględnienie w planach zasady rozwoju
zrównowaŜonego – co dotyczy zarówno eksploatacji zasobów przyrodniczych i
historyczno-kulturalnych, jak te_ innych obszarów,
budowanie wspólnej oferty turystycznej obszaru ( przez działania mieszkańców
wszystkich Gmin) pod jedną marką.
72
9. Określenie procedury oceny zgodności operacji z LSR,
procedury wyboru operacji przez LGD, procedury odwołania od
rozstrzygnięć organu decyzyjnego w sprawie wyboru operacji w
ramach działania „WdraŜanie LSR”, kryteriów, na podstawie
których jest oceniana zgodność operacji z LSR, oraz kryteriów
wyboru operacji, a takŜe procedury zmiany tych kryteriów
Procedura oceny zgodności operacji z LSR
(Opisowa)
Procedury oceny wniosków oraz stosowane w nich kryteria oceny stanowią bardzo istotny
element realizacji LSR, poniewaŜ:
Celem procedury oceny zgodności jest zapewnienie, Ŝe operacje (projekty) ocenianie przez
organ decyzyjny – Radę Programową Lokalnej Strategii Rozwoju dla obszaru G6.
Poszczególne etapy procedury oceny zgodności operacji z LSR przedstawione zostały w
poniŜszym opisie oraz schemacie.
1. Wniosek o przyznanie pomocy składa się osobiście albo przez upowaŜnioną osobę w
siedzibie Lokalnej Grupy Działania Stowarzyszenia „G 6 Grzędy Sokalskiej” .
2. Z chwilą złoŜenia wniosku o przyznanie pomocy Biuro LGD (specjalista ds. wdraŜania
projektów – pracownik biura) wydaje potwierdzenie jego złoŜenia, zawierające datę i
godzinę wpływu wniosku, opatrzone pieczęcią LGD oraz podpisane przez osobę
przyjmującą ten wniosek.
3. Specjalista ds. wdraŜania projektów – pracownik biura przekazuje Organowi decyzyjnemu
(Radzie Programowej):
a. Wniosek o pomoc,
b. Kartę oceny zgodności operacji z LSR,
c. Kartę oceny (lokalne kryteria wyboru)
d. Deklaracji poufności i bezstronności.
4. JeŜeli wniosek o przyznanie pomocy został złoŜony po terminie lub nie został
wypełniony we wszystkich wymaganych pozycjach, lub nie dołączono do niego, co
najmniej jednego z dokumentów, których niedołączenie skutkuje nieprzyznaniem
pomocy, Rada Programowa przekazuje niezwłocznie ten wniosek Zarządowi
Województwa.
73
5. JeŜeli we wniosku o przyznanie nie wskazano adresu wnioskodawcy i nie ma moŜności
ustalenia tego adresu na podstawie posiadanych danych, LGD przekazuje niezwłocznie
ten wniosek zarządowi województwa.
6. Zgodnie z regulaminem funkcjonowania Rady Programowej (§ 3 Regulaminu) przed
przystąpieniem do procedury oceny kaŜdy z Członków Rady jest zobowiązany do
złoŜenia na ręce przewodniczącego Rady Deklaracji poufności i bezstronności.
Przewodniczący Rady na podstawie oświadczenia Członka Rady wyłącza go z oceny oraz
decyzji dotyczącej wyboru wniosku w przypadku którego występuje minimum jedna z
przesłanek wymienionych w art. 3 ust. 3 Regulaminu.
7. Rada Programowa dokonuje oceny zgodności operacji z LSR (Karta oceny zgodności operacji z
LSR). Decyzje organu decyzyjnego podejmuje się większością bezwzględną składu
(ponad 50% jego składu).
Procedura wyboru operacji przez LGD
(Opisowa)
Celem procedury wyboru operacji jest zapewnienie, Ŝe operacje (projekty) realizowane na
terenie objętym LSR zgodne są z priorytetami określonymi przez LGD. Poszczególne etapy
procedury oceny zgodności operacji z LSR przedstawione zostały w poniŜszym opisie oraz
schemacie.
1. Rada Programowa dokonuje oceny na podstawie lokalnych kryteriów wyboru (Karta oceny
- lokalne kryteria wyboru), Decyzje Rady podejmuje się większością bezwzględną składu
(ponad 50% jego składu).
2. Organ decyzyjny przekazuje do Biura LGD:
a. Wniosek o pomoc,
b. Wypełnione Karty oceny zgodności z LSR
c. Wypełnione Karty oceny (lokalne kryteria wyboru),
d. Listę operacji wraz z informacją o zgodności z LSR oraz informacją o kolejności
według liczby uzyskanych punktów w ramach oceny (lista zawiera dane umoŜliwiające
identyfikację tych operacji)
3. Biuro LGD przekazuje zarządowi województwa Listę wybranych operacji wraz ze
złoŜonymi wnioskami o przyznanie pomocy.
4. W terminie 10 dni od dnia wyboru operacji Biuro LGD informuje na piśmie o:
a. zgodności albo niezgodności operacji z LSR, wskazując przyczyny niezgodności,
b. wybraniu albo niewybraniu operacji wskazując przyczyny niewybrania,
c. liczbie uzyskanych punktów w ramach oceny,
d. miejscu na liście wybranych operacji.
74
Procedura odwołania od decyzji Rady Programowej
(Opisowa)
1.
Prawo do skorzystania z procedury odwołania przysługuje wszystkim wnioskodawcom.
2.
Odwołanie wnosi się:
a. do Biura LGD w terminie nie późniejszym niŜ 5 dni od dokonania wyboru operacji
przez Radę. W przypadku odwołań przesłanych za pośrednictwem Poczty Polskiej, o
zachowaniu terminu decyduje data stempla pocztowego
b. na formularzu, określonym we wzorach dokumentów, wypełnione pismem
komputerowym, maszynowym lub ręcznie z uŜyciem drukowanych liter.
3.
W ramach Procedury rozpatrywane są odwołania od decyzji Rady Programowej, które
są prawidłowe pod względem formalnym. Odwołanie powinno zawierać pisemne
uzasadnienie odwołania, nr wniosku nadany na etapie rejestracji w ramach Procedury
wyboru oraz czytelny podpis odwołującego się.
4.
KaŜde odwołanie jest rejestrowane i otrzymuje numer, który uŜywany jest w trakcie
jego rozpatrywania.
a. Specjalista -Specjalista ds. wdraŜania projektów – pracownik biura sprawdza zgodność
odwołań pod względem formalnym.
b. Odwołania wniesione po terminie podlegają odrzuceniu
c. W przypadku innych braków formalnych, niŜ wniesienie odwołania po terminie,
wzywa się odwołującego do uzupełnienia tych braków, w terminie 2 dni od dnia
otrzymania wezwania, pod rygorem odrzucenia odwołania.
5.
Kierownik Biura LGD występuje do Przewodniczącego z wnioskiem o zwołanie
Posiedzenia w celu rozpoznania odwołań. Do wniosku Kierownika Biura LGD dołącza
się prawidłowe pod względem formalnym odwołania od decyzji podjętej przez Radę
Programowej.
Przewodniczący zwołuje posiedzenie Rady zgodnie z jej Regulaminem.
6.
Kierownik Biura informuje pisemnie odwołującego się o przyjęciu jego odwołania do
rozpatrzenia, bądź jego odrzuceniu.
Pismo o przyjęciu odwołania do rozpatrzenia winno zawierać następujące informacje:
a.
numer pod jakim odwołanie zostało zarejestrowane,
b.
prawie do uczestniczenia w Posiedzeniu przeprowadzanym w ramach
procedury w roli obserwatora, to jest bez prawa do zabierania głosu w dyskusji,
c.
pouczenie o prawie do złoŜenia dodatkowych wyjaśnień na Posiedzeniu
przeprowadzanym w ramach procedury,
d.
miejsce, termin i godzinę Posiedzenia.
75
7.
Pismo o odrzuceniu odwołania winno zawierać następujące informacje:
a. numer pod jakim odwołanie zostało zarejestrowane,
b. podstawę odrzucenia odwołania.
8.
Do przeprowadzenia Posiedzenia stosuje się odpowiednio przepisy Regulaminu Rady
Programowej i Procedury oceny zgodności.
9.
Odwołujący się ma prawo brać udział w posiedzeniu Rady, na którym będzie
rozpatrywane jego odwołanie. Odwołujący się moŜe być reprezentowany na tym
posiedzeniu przez pełnomocnika. Pełnomocnikiem odwołującego się, moŜe być osoba
mająca pełną zdolność do czynności prawnych. Pełnomocnictwo naleŜy udzielić na
piśmie lub ustnie do protokołu posiedzenia.
W razie wątpliwości co do pisemnego uzasadnienia odwołania, Przewodniczący na
wniosek Rady moŜe poprosić odwołującego się lub jego pełnomocnika o udzielenie
dodatkowych wyjaśnień.
10.
Od decyzji podjętej w ramach Procedury nie ma odwołania.
11.
Dalsze postępowanie jest zgodne z Procedurą wyboru.
Procedura zmiany kryteriów
(Opisowa)
Uprawnieni do wystąpienia o zmianę lokalnych kryteriów wyboru są: Zarząd, Członkowie
Rady Programowej
1. Pisemną propozycję zmian wraz ze szczegółowym uzasadnieniem naleŜy złoŜyć w
Biurze LGD.
2. Zarząd LGD przedstawia propozycje na najbliŜsze posiedzenie Rady Programowej
3. Rozpatrzenie propozycji zmian kryteriów wyboru
4. W przypadku zmiany lokalnych kryteriów wyboru będą one obowiązywać w konkursach
ogłoszonych po dniu zatwierdzenia zmian przez Walne Zebranie Członków
Stowarzyszenia
Uszczegółowienie procedur stanowi załącznik Nr 1 do Lokalnej Strategii Rozwoju w
brzmieniu: Określenie procedury oceny zgodności operacji z LSR, procedury wyboru operacji przez LGD,
procedury odwołania od rozstrzygnięć organu decyzyjnego w sprawie wyboru operacji w ramach działania
„WdraŜanie LSR”, kryteriów, na podstawie których jest oceniana zgodność operacji z LSR, oraz kryteriów
wyboru operacji, a takŜe procedury zmiany tych kryteriów
76
10.Określenie budŜetu LSR dla kaŜdego roku jej realizacji
BudŜet LSR przedstawia stronę finansową przyjętych celów ogólnych, celów szczegółowych
oraz planowanych do realizacji przedsięwzięć, operacji i działań. Zgodnie z wytycznymi w
budŜecie uwzględniono następujące kategorie kosztów:
Koszty całkowite oznaczające całkowity planowany koszt działania/ operacji/
przedsięwzięcia. Na te koszty składają się koszty kwalifikowalne i niekwalifikowalne.
Koszty kwalifikowalne to koszty wymienione w wykazach kosztów kwalifikowanych
(w odpowiednich rozporządzeniach wykonawczych do ustawy o wspieraniu PROW z
EFRROW). W zaleŜności od działania/operacji koszty kwalifikowalne refundowane
mogą być w całości bądź w części, jednak do wysokości pewnych limitów.
Koszty do refundacji to cześć kosztów kwalifikowalnych, która moŜe być
zrefundowała ze środków pochodzących z EFRROW oraz krajowych środków
publicznych, przeznaczonych na współfinansowanie wydatków realizowanych z
EFRROW, uwzględniając poziom refundacji oraz limity przyznawania pomocy.
Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 23.05.2008 r. w
sprawie szczegółowych kryteriów i sposobu wyboru lokalnej grupy działania do realizacji
lokalnej strategii rozwoju w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007—
2013 (Dz.U. nr 103, poz. 659, par. 2, pkt. 5 a, 5b, 5c), maksymalna wysokość środków do
refundacji dla Lokalnej Grupy Działania „G6 Grzędy Sokalskiej” w ramach Osi 4 LEADER
wynosi 4.794.756 zł.
Kwota ta stanowi iloczyn liczby mieszkańców (32.397) zameldowanych na pobyt stały na
obszarze LSR (wg stanu na dzień 31.12.2006 r.) i kwoty 148 zł, która jest sumą poniŜszych
wartości (przypisanych do poszczególnych działań):
116 zł – na wdraŜanie LSR
3 zł – na wdraŜanie projektów współpracy
29 zł – na funkcjonowanie LGD
Dla poszczególnych działań maksymalne kwoty do refundacji przedstawiają się następująco:
3.758.052 zł. – na wdraŜanie LSR
97.191 zł.- na wdraŜanie projektów współpracy
939.513 zł.- na funkcjonowanie LGD
W budŜecie przewidziano następujący podział środków w ramach komponentu „WdraŜanie
lokalnych strategii rozwoju” (kod 413):
Nazwa działania
RóŜnicowanie w kierunku działalności
nierolniczej
Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw
Małe projekty
Razem
Udział %
10,13
Kwota w zł
381 000,00
14,90
63,9
11,08
100
560 000,00
2 400.000,00
416 750,00
3.757.750,00
77
Tabela Harmonogram realizacji przedsięwzięć w ramach LSR
Przedsięwzięcia i typy operacji
2009
I II
2010
I II
Okresy realizacji LSR
2011
2012
2013
I II I II I II
2014
I II
2015
I II
Przedsięwzięcie I
Skarby Grzędy Sokalskiej
Przedsięwzięcie II
Szlakiem tradycji cerkiewnej
Przedsięwzięcie III
Marka produktu lokalnego „G6”
Przedsięwzięcie IV
Grody i grodziska Grzędy Sokalskiej
Przedsięwzięcie V
Razem – tu i teraz dbamy o naszą przyszłość
Przedsięwzięcie VI
Dynamiczni i kreatywni
Projekty Współpracy
Funkcjonowanie LGD
78
Tabela BudŜet dla kaŜdego roku realizacji LSR w zł.
431 – Funkcjonowanie LGD, nabywanie
umiejętności i aktywizacja
421 –
WdraŜanie
projektów Funkcjonow Nabywanie
anie LGD
umiejętności Razem 431
Razem 413 współprac
(koszty
y
i aktywizacja
bieŜące)
413 – WdraŜanie lokalnych strategii rozwoju
ROK
KATEGORIA
KOSZTU
całkowite
2009
kwalifikowalne
do refundacji
całkowite
2010
2011
150000
150000
500000
500000
65000
65000
765000
765000
33000
33000
53300
53300
306000
306000
359300
359300
1157300
1157300
25000
75000
375000
45500
520500
33000
53300
306000
359300
912800
200000
200000
600000
600000
2500000
2500000
200000
200000
3500000
3500000
33000
33000
50000
50000
150000
150000
200000
200000
3733000
3733000
100000
300000
1875000
140000
2415000
33000
50000
150000
200000
2648000
całkowite
200000
300000
200000
100000
800000
15000
50000
55000
105000
920000
kwalifikowalne
do refundacji
200000
300000
200000
100000
800000
15000
50000
55000
105000
920000
100000
150000
150000
70000
470000
15000
50000
55000
105000
590000
kwalifikowalne
312000
312000
70000
70000
80000
80000
462000
462000
9500
9500
50000
50000
55000
55000
105000
105000
576500
576500
do refundacji
156000
35000
56000
247000
9500
50000
55000
105000
361500
90000
90000
62900
90000
90000
62900
6688
6688
6688
50000
50000
50000
50000
50000
50000
105000
105000
105000
196688
196688
169588
60500
60500
42350
60500
60500
42350
20000
20000
20000
25000
25000
25000
45000
45000
45000
105500
105500
87350
12000
12000
13213
13213
25213
25213
25213
25213
12000
13213
25213
25213
kwalifikowalne
do refundacji
całkowite
2014
kwalifikowalne
do refundacji
całkowite
2015
kwalifikowalne
do refundacji
całkowite
20092015
Oś 4
50000
50000
całkowite
2013
Małe
projekty
kwalifikowalne
do refundacji
całkowite
2012
RóŜnicowa Tworzeni
nie w
e i rozwój Odnowa
kierunku
mikroi rozwój
działalności przedsięb
wsi
nierolniczej
iorstw
Razem
kwalifikowalne
do refundacji
762000
762000
1120000
1120000
3200000
3200000
595500
595500
5677500
5677500
97188
97188
285300
285300
654213
654213
939513
939513
6714201
6714201
381000
560000
2400000
416750
3757750
97188
285300
654213
939513
4794451
79
11. Opis procesu przygotowania i konsultowania LSR
Podstawą do przygotowania Lokalnej Strategii Rozwoju był dokument „Zintegrowanej
Strategii Rozwoju Gmin Grzędy Sokalskiej”, który został sformułowany przy wykorzystaniu
kilku współcześnie stosowanych na świecie metod analitycznych i planistycznych. Są to m.in:
analiza danych statystycznych, metoda warsztatowych konsultacji społecznych, metoda
analizy SWOT, metodologia Goal Oriented Project Planning, metodologia „błędnego koła”,
analiza Failure Mode and Effect Analysis, i metodologia planowana strategicznego Strategicznej
Karty Wyników.
Dla celów analizy statystycznej pozyskano dane z Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego.
Proces aktualizacji strategii ukierunkowany na przygotowanie Lokalnej Strategii Rozwoju
zgodnej z wytycznymi „PROW 2007-2013”został zapoczątkowany juŜ w trakcie wdraŜania
projektu w ramach Schematu II Leader+. Został on zainicjowany przez przedstawicieli
partnera hiszpańskiego (LGD Portodemourus), który przedstawił swoje doświadczenia
związane z Inicjatywą Leader. Zaprezentowano proces zmian jakie zachodziły w dokumencie
strategicznym oraz niezbędne dostosowania w zakresie budowania procedur wdroŜeniowych.
Strona hiszpańska zaprezentowała min. system zarządzania LGD w ramach którego
poruszono następujące kwestie: zasady zarządzania LGD, stosowane procedury
wdroŜeniowe oraz procedury rozliczeń finansowych, słabe oraz mocne strony przyjętych
rozwiązań.
Kolejnym etapem była ewaluacja ZSROW przeprowadzona pod koniec realizacji projektu.
Ogólnym celem przeprowadzonej ewaluacji było podwyŜszenie stopnia adekwatności,
efektywności oraz znaczenia rezultatów wynikających z realizowanego projektu dla realizacji
zadań w okresie programowania 2007-2013. Ponadto ewaluacja pozwoliła na zbadanie
jakości projektu prowadzące do doskonalenia warsztatu planistycznego oraz zarządczego
Lokalnej Grupy Działania.
Ewaluacji zostały poddane najwaŜniejsze elementy ZSROW:
• Funkcjonowanie partnerstwa, w tym zaangaŜowanie róŜnych grup społecznych
• Realizacja załoŜonych celów, priorytetów oraz działań
• Realizacja współpracy krajowej oraz międzynarodowej
• Funkcjonowanie przyjętych zasad monitoringu oraz procedur
Wyniki ewaluacji posłuŜyły jako podstawa do przeglądu celów i załoŜeń stając się bazą dla
dalszych prac nad LSR.
Na tym etapie powołano Grupę Roboczą ds. strategii. w skład której weszli przedstawiciele
trzech sektorów: społecznego, gospodarczego oraz publicznego. W jej skład weszły
następujące osoby:
W jej skład weszły następujące osoby:
Pan Zdzisław Wojnar – Wójt Gminy Jarczów
Pan Cezary Girgiel – Wójt Gminy Łaszczów
Pan Mariusz Zając – Burmistrz Miasta i Gminy Tyszowce
Pan Kazimierz Organista – Wójt Gminy Rachanie
80
Pan Łukasz Kłębek – Wójt Gminy Tyszowce
Pan Edward Suski – Wójt Gminy Telatyn
Pan Rafał Swatowski – Prezes Stowarzyszenia „G 6 Grzędy Sokalskiej”
Pani Monika IŜyńska – animator partnerstw lokalnych
Pani Monika Woch – przedstawiciel przedsiębiorców
W celu zapoznania się z wymaganiami dotyczącymi struktury dokumentu zorganizowano dwa
seminaria podczas których omówiono główne załoŜenia dotyczące LSR- wytyczne MRiRW.
Grupa Robocza dokonała wstępnej analizy SWOT obszaru oraz opracowała generalne
załoŜenia (misja, wizja, cele ogólne, cele szczegółowe) do LSR, a następnie przekazała je do
konsultacji z partnerami LGD.
Wszystkie te elementy zostały przedyskutowane w trakcie spotkań i warsztatów
planistycznych na poziomie LGD. Odbyło się łącznie 18 spotkań. Łącznie w szkoleniach
uczestniczyło 360 osób.
Następnie zweryfikowane załoŜenia zostały przedstawione do konsultacji społecznych w
kaŜdej z gmin z udziałem większej liczby osób, co umoŜliwiło szeroką konsultację
planowanych zamierzeń. WaŜnym elementem konsultacji społecznych było funkcjonowanie
punktów informacyjno- konsultacyjnych. Przedstawiciele róŜnych grup (m.in. rolnicy, mali
przedsiębiorcy) mieli okazję do zapoznania się z załoŜeniami LSR oraz wskazania działań,
które w ich opinii są najistotniejsze. Ponadto przedstawiono poszczególnym grupom
zainteresowanych obszary, w których będą mogli aplikować o dofinansowanie projektów.
(Ogółem z punktów konsultacyjnych skorzystało 91 osób). Ten ostatni element był
szczególnie waŜny dla podjęcia szczegółowych prac nad opisem przedsięwzięć oraz
budŜetem.
Przygotowana przez Grupę Roboczą pierwsza wersja dokumentu została przedstawiona
podczas spotkania członków LGD oraz przesłana do poszczególnych gmin w celu
dokonania konsultacji społecznych. KaŜdy mieszkaniec obszaru G6 mógł zapoznać się z
dokumentem w Urzędzie Gminy. Uzyskane wnioski i opinie zostały przeanalizowane przez
Grupę Roboczą oraz posłuŜyły do przygotowania ostatecznej wersji dokumentu.
Równocześnie toczyły się prace dotyczące przygotowania niezbędnych procedur
wdroŜeniowych.
Ostateczna wersja dokumentu została zatwierdzona i przyjęta podczas Walnego Zebrania.
NaleŜy podkreślić, Ŝe Lokalna Strategia Rozwoju sporządzana została dzięki zaangaŜowaniu
liderów Ŝycia gospodarczego i społecznego obszaru 6 gmin. Zastosowany model pracy
opierał się na współdziałaniu partnerów lokalnych oraz ekspertów- moderatorów.
KaŜdorazowo diagnoza ekspercka konfrontowana była z opinią przedstawicieli społeczności
lokalnej w czasie warsztatowych sesji konsultacyjnych.
81
12. Opis procesu wdraŜania i aktualizacji LSR
12.1. Proces wdraŜania LSR
LGD „G6 Grzędy Sokalskiej”, będzie zarządzać procesem realizacji Lokalnej Strategii
Rozwoju, mając na uwadze, Ŝe celem podejścia Leader jest aktywizowanie i zachęcenie
lokalnej społeczności do podejmowania nowych inicjatyw. WdraŜając LSR LGD będzie
uŜywać wszystkich moŜliwych instrumentów by odbywało się to przy jak najszerszym udziale
wszystkich partnerów LGD i wszystkich mieszkańców tego obszaru. Temu celowi będzie
słuŜyć zasada pełnej „ jawności i transparentności działań” podejmowanych przez LGD.
12.2. Proces informowania o wdraŜaniu LSR
Nieodłącznym elementem wdraŜania LSR jest proces informowania.
Dlatego teŜ
dostarczanie kompleksowej informacji zostanie skierowane zarówno do ogółu opinii
publicznej jak i do kluczowych grup docelowych. Proces informowania będzie realizowany z
uwzględnieniem takich kryteriów jak: dostępność, aktualność, przystępność, obiektywizm,
rzetelność, łatwa identyfikacja.
Wykorzystanie dostępnych narzędzi promocji ma na celu zapewnienie transparentności
działań podejmowanych w ramach LSR.
W procesie informowania przewidziano wykorzystanie takich narzędzia jak:
Cykl konferencji promujących LSR,
Opracowania: Foldery, broszury, CD,
Strona internetowa,
Gazetka LGD,
Punkty informacyjne w sołectwach, urzędach gmin,
Punkt informacyjno-konsultacyjny w siedzibie LGD,
Publikacje w prasie lokalnej i regionalnej.
W celu dostosowania zakresu informacji do poszczególnych grup odbiorców, a takŜe z uwagi
na róŜnorodne potrzeby tych grup zostanie przeprowadzona:
Dokładna identyfikacja grup docelowych,
Aktywna współpraca z partnerami społecznymi i mediami,
Gromadzenie informacji w postaci protokołów i raportów z działalności LGD, a takŜe
przekazywania ich do wiadomości publicznej,
Promocja dobrych praktyk,
UmoŜliwienie łatwego dostępu do informacji,
Kampania promująca LSR,
82
Wykorzystanie róŜnego rodzaju promocji m.in. podczas imprez kulturalnych,
Rozpowszechnianie gadŜetów promocyjnych,
Organizowanie paneli dyskusyjnych,
Objęcie systemem patronatu róŜnego rodzaju przedsięwzięcia.
12.3. Proces aktualizacji LSR
Aktualizacja LSR jest bezpośrednio związana z systemem monitoringu oraz ewaluacji, a
opisany proces aktualizacji zapewnia społeczności lokalnej powszechny i systematyczny
udział
w konsultacjach oraz adekwatność konsultacji do zakresu aktualizacji LSR.
PoniŜej zaprezentowano uproszczone „koło” przedstawiające główne etapy
wdraŜania oraz aktualizacji LSR.
PLANOWANIE
AKTUALIZACJA
WDRAśANIE
KONSULTACJE
MONITORING
EWALUACJA
83
Generalnie LSR powinna podlegać corocznej aktualizacji.
W celu przeprowadzenia kompleksowego i szczegółowego procesu aktualizacji wymagane
będzie powołanie przez Zarząd, zespołu zadaniowego, w którym powinni się znaleźć
przedstawiciele społeczności lokalnej z uwzględnieniem reprezentatywności trzech sektorów:
społęcznego, gospodarczego oraz publicznego.
Zespół pełnić będzie następujące funkcje:
koncepcyjną;
monitoringowo- wnioskodawczą;
wewnętrznej dystrybucji informacji;
promocyjną;
doradczą.
Koordynatorem prac zespołu będzie Zarząd, któremu instytucjonalnie powierzono
kompetencje
nadzorowania wdraŜania i monitoringu strategii.
W procesie aktualizacji przewidziano 3 etapy:
Etap pierwszy obejmuje zebranie propozycji zmian oraz skonfrontowanie ich z wynikami
monitoringu oraz ewaluacji.
W ramach etapu drugiego jest formułowana propozycja zmian, która jest kierowana do
konsultacji społecznych w procesie informowania (opisanym w punkcie dotyczącym
informowania o LSR). Na tym etapie odbywają się równieŜ (w razie potrzeby) warsztaty
planistyczne.
Trzeci etap obejmuje przygotowanie zestawień oraz korekty pierwotnej wersji LSR. Zarząd
przygotowuje wniosek o zmianę Lokalnej Strategii Rozwoju wraz z uzasadnieniem do
rozpatrzenia na Walnym Zebraniu Członków LGD.
84
13. Zasady i sposób dokonywania oceny (ewaluacji) własnej
Lokalna Grupa Działania „G6 Grzędy Sokalskiej” jest organizacją uczącą się. Chcąc uzyskać
najlepsze rezultaty z realizacji LSR przewidziano dokonywanie ewaluacji własnej
(wewnętrznej).
Podstawowym celem ewaluacji LSR jest ocena efektywności, skuteczności oraz wpływu i
trwałości podejmowanych działań w odniesieniu do zaplanowanych celów, dlatego teŜ
przeprowadzana ewaluacja będzie obejmowała:
analizę efektywności wykorzystania środków
analizę skuteczności w zakresie osiągania załoŜonych celów
analizę funkcjonowania struktur LGD
Ewaluacja umoŜliwi:
Zbieranie wiarygodnych informacji o potrzebach beneficjentów z uwzględnieniem
dynamiki potrzeb,
Zbieranie informacji nt. jakości realizowanych przedsięwzięć i oferowanych usług,
Dokonanie oceny popełnionych błędów (identyfikację dobrych i złych praktyk),
Podniesienie jakości usług,
Wymianę informacji z innymi LGD na temat sposobu realizacji zadań oraz metod
udoskonalania warsztatu pracy.
Cele szczegółowe ewaluacji będą kaŜdorazowo aktualizowane w celu uzyskania miarodajnych
wyników adekwatnych do badanego okresu oraz etapu realizacji LSR.
Ocena LSR będzie przeprowadzana w oparciu o następujące kryteria ewaluacyjne:
Trafność
Efektywność
Skuteczność
Oddziaływanie/Wpływ
Trwałość efektów
Ewaluacja będzie się składała z dwu faz:
Faza I- ewaluacja okresowa- ocena w trakcie realizacji LSR (przeprowadzana po kaŜdym
roku)
Faza II- ewaluacja końcowa- ocena końcowa po zakończeniu okresu programowania
PowyŜsze załoŜenia umoŜliwią przedstawienie postępów w osiąganiu rezultatów projektu
(miękkich i twardych). Jednocześnie coroczna ewaluacja umoŜliwi doskonalenie pracy z
uczestnikami projektu oraz bardziej elastyczne reagowanie na potrzeby beneficjentów
ostatecznych.
85
W ramach kaŜdej z faz zostaną wyodrębnione trzy etapy:
Pierwszy etap obejmujący analizę dostępnych dokumentów oraz wyników badań wtórnych.
Drugi etap obejmujący zebranie i przeanalizowanie rezultatów badań pierwotnych.
Danych gromadzonych i przetwarzanych w ramach monitoringu realizacji projektu;
Ilościowe badania kwestionariuszowe dotyczące doświadczeń i opinii beneficjentów
końcowych projektu.
Trzeci etap realizacji ewaluacji obejmujący opisanie zagadnień o charakterze zarządczym w
oparciu o przeprowadzone krótkie wywiady z pracownikami Fundacji zaangaŜowanymi w
realizację projektu.
Ewaluacja będzie przeprowadzana w oparciu o europejskie standardy ewaluacji oraz polskie
standardy ewaluacji.
Organem odpowiedzialnym za przeprowadzanie ewaluacji jest Zarząd LGD.
Raporty z przeprowadzanej ewaluacji będą prezentowane raz do roku podczas walnego
Zebrania Członków LGD i będą stanowiły podstawę do dokonywania aktualizacji LSR.
86
14. Określenie powiązań LSR z innymi dokumentami planistycznymi
związanymi z obszarem objętym LSR
Tabela zgodności LSR ze Strategiami Rozwoju poszczególnych Gmin
Strategia Gminy
Jarczó Łaszczó Rachani Telatyn Tyszow Ulhówe
w
w
e
ce
k
Cel LSR
Cel ogólny 1: Zachowanie dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego obszaru „G 6”
Cele szczegółowe:
Waloryzacja dziedzictwa X
X
X
X
X
X
architektonicznego
Wskrzeszenie
tradycji X
X
X
X
X
X
jarmarków
i
targów
lokalnych
Odnowa
tradycji X
X
X
X
X
X
rękodzieła
(wyrobów
rzemieślniczych)
Promocja
walorów X
X
X
X
X
X
kulturalnych
i
artystycznych
Cel ogólny 2: Rozwój turystyki przy wykorzystaniu posiadanych zasobów
naturalnych i kulturowych.
Cele szczegółowe:
Rozbudowa infrastruktury X
X
X
X
X
X
szlaków
pieszych,
rowerowych i konnych
Rozbudowa
zaplecza X
X
X
X
X
X
gastronomicznego
oraz
noclegowego
Wspieranie
rozwoju X
X
X
X
X
X
sektora
produktów
lokalnych oraz stworzenie
oferty produktu lokalnego,
w oparciu o produkty
Podniesienie
poziomu X
X
X
X
X
X
działalności
agroturystycznej
oraz
87
turystycznej
Cel ogólny 3: Poprawa jakości Ŝycia na obszarze „G6”
Cele szczegółowe:
Nabywanie
nowych X
X
X
umiejętności zawodowych
przez mieszkańców m.in.
w kierunku prowadzenia
działalności gospodarczej.
Wzrost
aktywności X
X
X
społecznej mieszkańców
oraz
aktywizacja
w
kierunku podejmowania
inicjatyw lokalnych
X
X
X
X
X
X
Poprawa
infrastruktury X
X
X
X
X
X
technicznej w kierunku
ułatwienia dostępu do
usług
kulturalnych,
rekreacyjnych
i
zdrowotnych.
Cel ogólny 4: RóŜnicowanie działalności gospodarczej w kierunku tworzenia
Cele szczegółowe:
Wspieranie
rozwoju X
X
X
X
X
X
podmiotów gospodarczych
sektora MŚP
Wspieranie
inicjatyw X
X
X
X
X
X
gospodarczych
np.
organizowania
się
podmiotów gospodarczych
X
X
X
X
X
Popularyzacja i wsparcie X
produkcji i wytwarzania
wyrobów regionalnych
Wzrost
kwalifikacji X
X
X
X
X
X
rolników i przedsiębiorców
w zakresie prowadzenia
Główne punkty zgodności LSR ze Strategią Rozwoju Powiatu Tomaszowskiego
- zachowanie dziedzictwa kulturowego, historycznego
- rozwój współpracy ze szczególnym uwzględnieniem współpracy zagranicznej
- rozwój turystyki z wykorzystaniem dziedzictwa i zasobów
- poprawa jakości Ŝycia mieszkańców
88
- rozwój działalności gospodarczej
- promocja produktów regionalnych
Główne obszary zgodności ze Strategią Rozwoju Województwa Lubelskiego na lata
2006-2020:
- Priorytet 1. Wzrost konkurencyjności regionalnej gospodarki oraz jej zdolności do
tworzenia miejsc pracy - rozwoju sektora turystycznego, w tym agroturystyki,
rozwoju agrobiznesu oraz sektora MŚP.
- Priorytet 2. Rozwój nowoczesnego społeczeństwa i zasobów ludzkich
dostosowanych do wymogów gospodarki opartej na wiedzy – w zakresie,
tworzenia nowych miejsc pracy, promowania postaw przedsiębiorczych,
podnoszenia kwalifikacji i umiejętności , rozwoju kultury i kapitału społecznego w
regionie,.
- Priorytet 3. Poprawa atrakcyjności i spójności terytorialnej województwa
lubelskiego – zachowanie i wzmacnianie róŜnorodności przyrodniczej,
krajobrazowej i kulturowej Lubelszczyzny , wielofunkcyjnego rozwoju obszarów
wiejskich.
- Priorytet 4. Rozwój współpracy międzyregionalnej województwa oraz poprawa
skuteczności wdraŜania polityki rozwoju regionu - w zakresie współpracy z
mieszkańcami, promocji regionu .
15. Wskazanie planowanych działań, przedsięwzięć lub operacji realizowane
przez LGD w ramach innych programów wdraŜanych na obszarze LSR
15.1. Plany dotyczące przedsięwzięć, które zamierza realizować w ramach
programów innych niŜ oś 4 PROW 2007-2013
Regionalny Program Operacyjny Województwa Lubelskiego:
- „ Współpraca międzyregionalna – szansą rozwoju Ochotniczych Starzy PoŜarnych”
- „Promocja kultury i turystyki rozwojem agroturystyki na obszarze G 6”
- Infrastruktura kultury i turystyki (projekty lokalne)
- Ochrona i kształtowanie środowiska:
- bezpieczeństwo ekologiczne
- ochrona przyrody i kształtowanie postaw ekologicznych
Program Operacyjny Kapitał Ludzki
- Wyrównywanie szans edukacyjnych
- zmniejszenie nierówności w stopniu upowszechniania edukacji przedszkolnej
- wyrównanie szans edukacyjnych uczniów
89
- Upowszechnienie formalnego kształcenia ustawicznego
- Oddolne inicjatywy edukacyjne na obszarach wiejskich
- Rozwój pracowników i przedsiębiorstw
- wspieranie rozwoju kwalifikacji zawodowych
- wzmocnienie lokalnego partnerstwa
- Inicjatywy oddolne na rzecz aktywnej integracji
- Przeciwdziałanie wykluczeniu i wzmocnienie sektora ekonomicznego
- aktywizacja zawodowa i społeczna osób zagroŜonych wykluczeniem
- Rozwój potencjału trzeciego sektora
- wsparcia systemowe
- rozwój dialogu obywatelskiego
- Rozwój dialogu społecznego
- wzmocnienie uczestników dialogu społecznego
- Poprawa dostępu do zatrudnienia
- wsparcie osób pozostających bez zatrudnienia
- podniesienie poziomu aktywności zawodowej osób bezrobotnych
- Partnerstwo dla zwiększenia adaptacyjności
Współpraca terytorialna
Wzrost konkurencyjności obszaru przygranicznego:
- Lepsze warunki dla przedsiębiorczości
− wspólne inicjatywy skierowane na rozwój praktycznych rozwiązań zwiększających
dostępność usług edukacyjnych i nowych form kształcenia
− wspólne inicjatywy w zakresie marketingu regionalnego oraz promocji handlowej i
inwestycyjnej
- Rozwój turystyki
− wspólne inicjatywy skierowane na ochronę i promocję dziedzictwa kulturowego
− wspólne tworzenie zrównowaŜonych produktów turystycznych (ścieŜki tematyczne)
− wspólne przedsięwzięcia promujące turystyczne walory obszaru przygranicznego
− przygotowywanie i wdraŜanie inwestycji w zakresie infrastruktury turystycznej i
agroturystycznej oraz usług turystycznych
- Poprawa dostępności regionu
− Inwestycje zmierzające do poprawy dostępności i jakości infrastruktury społecznej i
gospodarczej z naciskiem na infrastrukturę transportu
Poprawa jakości Ŝycia:
- Ochrona środowiska w obszarze przygranicznym
- inwestycje w infrastrukturę ochrony środowiska
Współpraca sieciowa oraz inicjatywy społeczności lokalnych
- Rozwój współpracy
− tworzenie i rozwój sieci oraz działań współpracy miedzy organizacjami
pozarządowymi w dziedzinie: kultury, dziedzictwa kulturowego, środowiska i
dziedzictwa przyrodniczego, młodzieŜy, opieki społecznej i zdrowotnej, rozwoju
społeczności lokalnych itp.
90
- Inicjatywy społeczności lokalnych
− wspólne inicjatywy zwiększające zaangaŜowanie społeczności lokalnych i instytucji w
działania: ochrony środowiska, dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego oraz rozwój
społeczny i gospodarczy
− konferencje, seminaria szkoleniowe i wizyty studyjne słuŜące wymianie dobrych
praktyk i doświadczeń
− przygotowanie transgranicznych wydarzeń kulturalnych i sportowych
− przygotowanie pilotaŜowych i innowacyjnych programów
Planowane działania w ramach grantów i dotacji z innych programów. Cel
realizowanych projektów będzie zgodny z celem działalności Stowarzyszenia
zapisanym w Statucie.
15.2. Mechanizmy zabezpieczające przed nakładaniem się pomocy
(finansowaniem tych samych, róŜnych źródeł) w ramach PROW i innych
programów
Jako mechanizmy zabezpieczające przed nakładaniem sie pomocy w ramach PROW i innych
programów moŜna wskazać następujące rozwiązania:
kaŜda osoba zatrudniona przez LGD będzie miała umowę zawierającą szczegółowy
wykaz obowiązków i zadań, ze wskazaniem programu, na rzecz którego te zadania i
obowiązki będą wykonywane oraz podana kwotę wynagrodzenia pochodząca ze
środków tego programu,
w przypadku osób zaangaŜowanych jednocześnie w realizacje dwóch lub więcej
programów, w umowie o prace z ta osoba zostanie wskazany wymiar czasu pracy, jaki
ta osoba jest zobowiązana przeznaczyć na wykonanie zadań i obowiązków związanych
z realizacja poszczególnych programów. Łączny wymiar czasu pracy nie moŜe przy
tym przekroczyć wielkości maksymalnych dopuszczonych w Kodeksie Pracy,
LGD będzie prowadziła księgowość analityczną. Koszty kaŜdego projektu będą
osobno rozliczane na wyodrębnionych kontach analitycznych. KaŜdy dokument
księgowy będzie opisywany adekwatnie do wymogów projektu, tak by nie było
wątpliwości co do klasyfikacji kosztów;
LGD utworzy wydzielone konta bankowe (lub subkonta) do obsługi kaŜdego
programu,
kaŜdy program będzie miał wyznaczonego kierownika odpowiedzialnego za realizacje
i prawidłowe wydatkowanie środków programu,
kaŜdy wniosek o przyznanie pomocy, przygotowywany przez LGD, będzie zawierał
analizę ryzyka w zakresie nakładania się pomocy ze środków tego programu z
pomocą, która LGD uzyskało wcześniej z PROW lub innych programów oraz
propozycje mechanizmów, które naleŜy zastosować w celu uniemoŜliwienia
nakładania się pomocy.
91
Zarząd LGD zapewni dobry przepływ informacji miedzy zespołami realizującymi
róŜne programy, na przykład organizując co najmniej raz w miesiącu narady robocze z
udziałem wszystkich kierowników programów,
16. Przewidywany wpływ realizacji LSR na rozwój regionu i obszarów wiejskich
Analizując moŜliwe aspekty wpływu realizacji LSR na rozwój regionu i obszarów wiejskich
naleŜy wziąć pod uwagę aspekty krótkofalowe oraz długofalowe. W przypadku efektów
krótkofalowych, moŜna je w bezpośredni sposób powiązać z zaplanowanymi celami
szczegółowymi oraz przedsięwzięciami. Z uwagi na przyjęte cele oraz zaplanowane
przedsięwzięcia wpływ LSR w bezpośredni sposób będzie związany z obszarami:
rozwojem turystycznym regionu,
poprawą jakości Ŝycia mieszkańców.
Przedsięwzięcie „Skarby Grzędy Sokalskiej” będzie miało wpływ na rozwój turystyki.
Zachowanie oraz odnowa obiektów zabytkowych, promowanie tradycji rękodzieła lokalnego
oraz zwyczajów (np. targów i jarmarków okolicznościowych) jest podstawowym elementem
podnoszenia atrakcyjności regionu. Dbałość o kluczowe atrakcje umoŜliwi stworzenie oferty
interesującej dla potencjalnych turystów.
Przedsięwzięcia „Szlakiem tradycji cerkiewnej” oraz „Grody i grodziska Grzędy Sokalskiej”
przyczynią się do poprawy infrastruktury turystycznej obszaru oraz stworzą dodatkowe
warunki do promowania atrakcji regionu. Gospodarstwa agrotyrystyczne, które się pojawią
wpłyną pozytywnie na szerszą organizację działalności agroturystycznej oraz stworzą warunki
do uzyskiwania dodatkowych dochodów w gospodarstwach rolnych.
„Marka produktu lokalnego G”6”” jest przedsięwzięciem, które wpłynie pozytywnie na
promocję lokalnych produktów oraz rozwój przedsiębiorczości związanej m.in. z produktami
oraz usługami charakterystycznymi dla obszaru. W efekcie wzrośnie atrakcyjność turystyczna
obszaru.
Przedsięwzięcie „Razem, tu i teraz dbamy o naszą przyszłość” wpłynie pozytywnie na rozwój
wewnętrznego potencjału wśród mieszkańców, który odpowiednio stymulowany moŜe
przynieść trwałe efekty w poprawie jakości Ŝycia. Wzrośnie poziom wiedzy oraz umiejętności
mieszkańców m.in. w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej. Spodziewanym
efektem przedsięwzięcia będzie równieŜ wzrost aktywności społecznej i obywatelskiej
mieszkańców.
„Dynamiczni i kreatywni” to przedsięwzięcie, które wpłynie pozytywnie na poziom
aktywności gospodarczej mieszkańców. Ponadto dywersyfikacja działalności pozarolniczej
wpłynie pozytywnie na poziom dochodów rodzin. Powinna się równieŜ rozwijać współpraca
podmiotów gospodarczych.
92
W ujęciu długofalowym realizacja LSR będzie miała wpływ na:
poprawę konkurencyjności obszaru,
poprawę infrastruktury społecznej,
oŜywienie gospodarcze,
tworzenie nowych miejsc pracy,
zwiększenie szans rozwoju i działania gospodarczego młodych ludzi,
wzrost zainteresowania zewnętrznymi źródłami finansowania (spoza PROW).
Niewątpliwie realizacja kolejnego wspólnego przedsięwzięcia (za takie moŜna uznać LSR)
powinna wytworzyć większe więzi pomiędzy gminami wchodzącymi w skład partnerstwa,
wytwarzając liczne powiązania gospodarcze i społeczne pomiędzy mieszkańcami obszaru
LSR.
W celu wizualizacji przewidywanego wpływu , w poniŜszej tabeli wskazano
paramerty oraz wskaźniki, za pomocą których moŜna określić przewidywaną zmianę
sytuacji, wynikającą z realizacji LSR.
Dziedzina
Poprawa jakość Ŝycia mieszkańców –
poprzez poprawę infrastruktury sportoworekreacyjnej, stanu i wyposaŜenia świetlic
wiejskich,
wzbogacenia
oferty
dla
mieszkańców w zakresie spędzania czasu
wolnego
i
rozwijania
zainteresowań
artystycznych, kulturalnych i sportowych .
Waloryzacja dziedzictwa kulturowego i
przyrodniczego – poprzez odnawianie i
urządzanie miejsc i obiektów stanowiących
dziedzictwo kulturowe i przyrodnicze,
oznaczanie i promocja tych miejsc i obiektów,
a
takŜe
kształtowanie
poczucia
odpowiedzialności
mieszkańców
za
dziedzictwo kulturowe i przyrodnicze
obszaru.
Rozwój aktywności gospodarczej –
poprzez rozwój pozarolniczej działalności
gospodarczej w gospodarstwach rolnych oraz
rozwój mikroprzedsiębiorczości.
-
Wskaźniki
saldo migracji
róŜnorodność zorganizowanych form
spędzania wolnego czasu
-
wzrost ruchu turystycznego
odnowione zabytki
-
liczba utworzonych miejsc pracy
dochody gospodarstw ze źródeł
pozarolniczych
wzrost liczby mikroprzedsiębiorstw
wzrost dochodu podatkowego gmin
-
93
Wzrost atrakcyjności turystycznej –
poprawę w zakresie usług turystycznych,
rozwój bazy gastronomiczno-noclegowej,
wytyczanie tras turystycznych, odnowę
miejsc, obiektów, stanowiących atrakcję
turystyczną, a takŜe promocję regionu.
Wzrost integracji społecznej i wzrost
aktywności mieszkańców – poprzez
tworzenie sieci współpracy i podejmowaniem
wspólnych przedsięwzięć oraz większą
aktywność obywatelską.
-
wzrost ruchu turystycznego
wzrost dochodów z turystyki
liczba miejsc noclegowych
liczba punktów gastronomicznych
długość tras turystycznych
-
liczba organizacji pozarządowych
liczba
członków
organizacji
pozarządowych
odsetek mieszkańców uczestniczących
w wyborach
-
94
17. Informacja o załącznikach
Nr załącznika
Zał. 1
Określenie procedury oceny zgodności operacji z LSR, procedury wyboru operacji przez
LGD, procedury odwołania od rozstrzygnięć organu decyzyjnego w sprawie wyboru
operacji w ramach działania „WdraŜanie LSR”, kryteriów, na podstawie których jest
oceniana zgodność operacji z LSR, oraz kryteriów wyboru operacji, a takŜe procedury
zmiany tych kryteriów
95

LSR - Województwo lubelskie

Transkrypt

Podobne dokumenty

Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej

Regulamin Konkursu Fotograficznego

Jednostka miary Ilość Wartość (w PLN) Mierniki

Mapa mentalna: Drzewo problemów

Ogłaszamy nabór wniosków na „Różnicowanie w kierunku

regulamin konkursu fotograficznego

LISTA operacji zgodnych z LSR, które nie uzyskały minimum

Słowniczek pojęć stosowanych w trakcie oceny

Konsultacje Społeczne w sprawie aktualizacji LSR