docwięcej - BIP Bielawa
download 
Reklamacja Transkrypt
więcej - BIP Bielawa
Załącznik do Uchwały Rady Miejskiej Bielawy nr …......... z dnia …............... GMINNY PROGRAM WSPIERANIA RODZINY NA LATA 2013-2015 Bielawa, 2012 r. 1 Spis treści I Wprowadzenie...............................................................................................................3 II Diagnoza sytuacji demograficznej i społecznej mieszkańców Bielawy....................5 III Organizacja wsparcia rodziny...................................................................................10 IV Analiza SWOT.............................................................................................................18 V Zasoby..........................................................................................................................19 VI Adresaci........................................................................................................................20 VII Zadania.........................................................................................................................20 VIII Efekty i rezultaty programu ......................................................................................26 IX Finansowanie ..............................................................................................................26 X Monitorowanie.............................................................................................................26 XI Zespół tworzący program...........................................................................................27 2 „Rodzina jest pierwszą i podstawową szkołą miłości społecznej. Trzeba uczynić wszystko, ażeby ta szkoła mogła pozostawać sobą. Równocześnie zaś rodzina musi być na tyle silna miłością wzajemną wszystkich, którzy ją tworzą – że potrafi pozostać ostoją dla człowieka pośród wszystkich niszczycielskich prądów i bolesnych doświadczeń.” Jan Paweł II I. Wprowadzenie Rodzina stanowi dla dziecka najlepsze naturalne środowisko, w którym otoczone jest opieką i ma możliwość zaspokajania swoich potrzeb. W prawidłowo funkcjonującej rodzinie, w systemie cenionych wartości, na plan pierwszy wysuwane jest szczęście i dobro dziecka, które daje równocześnie szczęście rodzicielskie i małżeńskie. Jednak nie wszystkie rodziny swoje funkcje realizują w takim stopniu, by dzieci mogły się w nich prawidłowo rozwijać i czuć się szczęśliwe. W wielu dysfunkcyjnych rodzinach występują problemy, które zakłócają ich funkcjonowanie i są szczególnie groźne dla dziecka, jego rozwoju psychosomatycznego i wychowania. W rodzinach pojawiają się trudności na skutek czynników zewnętrznych ( np. bezrobocie, choroba, wzrost kosztów utrzymania). Są jednak i takie rodziny, w których źródło dysfunkcji tkwi w wielu czynnikach odnoszących się do właściwości osobowościowych członków rodziny (np. nałogi, przestępczość, przemoc, zaniedbywanie obowiązków). Dokonujące się zmiany, postęp, szybsze tempo życia niosą za sobą wiele pozytywnych skutków, ale niestety pogłębiają też wiele negatywnych zjawisk, takich jak: bezrobocie, uzależnienia, przemoc, przestępczość, które bardzo często powodują rozpad rodziny. Takie nieprawidłowe funkcjonowanie rodziny odbija się negatywnie na losach jej członków, jak i na całym społeczeństwie. Tak więc, jeśli w rodzinie pojawiają się dysfunkcje, instytucje i służby zobligowane do wspierania rodziny, zobowiązane są do podjęcia na jej rzecz określonych działań. W pracy tej bardzo istotne jest koordynowanie działań wszystkich instytucji zajmujących się wspieraniem rodziny, ponieważ problemy te bardzo często wymagają interdyscyplinarnych rozwiązań. Organizując różnorodne formy wsparcia na rzecz rodziny problemowej, należy doceniać i konsekwentnie realizować zasadę podstawowej roli opiekuńczej i wychowawczej rodziny 3 w rozwoju dziecka. Zamiast zastępować i wyręczać rodzinę w wypełnianiu jej roli, należy ją przede wszystkim wspierać i wspomagać, aby przywrócić jej prawidłowe funkcjonowanie. Wspierać i wspomagać tak, aby dzieci rozwijały się na miarę swoich możliwości i stały się w przyszłości samodzielnymi życiowo dorosłymi. Należy budować system wspierania rodzin biologicznych oraz rozwijać rodzinne formy opieki zastępczej. Bardzo ważne zatem jest, aby wszystkie podmioty i instytucje uczestniczyły w procesie wspierania rodziny. Gminny Program Wspierania Rodziny na lata 2013-2015, utworzony został w oparciu o ustawę z dnia 9 czerwca 2011 roku o wsparciu rodziny i systemie pieczy zastępczej, obowiązującą od 01.01.2012 roku. Opracowanie i realizacja Gminnego Programu Wspierania Rodziny należy do zadań własnych Gminy (art. 176 pkt1 w/w ustawy). 1.1 Użyte w Gminnym Programie Wspierania Rodziny określenia oznaczają: OPS – Ośrodek Pomocy Społecznej PCPR – Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie KPP – Komenda Powiatowa Policji PUP – Powiatowy Urząd Pracy PPP – Poradnia Psychologiczno Pedagogiczna NPPP – Niepubliczna Poradnia Psychologiczno Pedagogiczna NZOZ „Euro Medica” - Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej „Euro Medica” GCI – Gminne Centrum Informacji PCK – Polski Czerwony Krzyż DDPS – Dzienny Dom Pomocy Społecznej 4 II. Diagnoza sytuacji demograficznej i społecznej mieszkańców Bielawy. Bielawa to niespełna 32 - tysięczne miasto położone w centralnej części woj. dolnośląskiego w powiecie dzierżoniowskim, rozciągające się na długości 12 km wzdłuż potoku Bielawica, na powierzchni ponad 36 km². Podstawowym atutem miasta jest jego położenie w sąsiedztwie Gór Sowich. Bielawa rozciąga się na wysokości od 280 do 345 m n.p.m. Rozwojowi miasta sprzyja specyficzne położenie w trójkącie miast, w skład którego wchodzą również Dzierżoniów i Pieszyce. Usytuowanie to stwarza możliwość łączenia ponadlokalnych funkcji komunikacji, oświaty, kultury. Połączenie to zwiększa potencjał gospodarczy regionu, a także sprzyja rozwojowi sektora usług w gminie. 2.1 Ludność w Bielawie. Struktura demograficzna. Populacja – dane GUS 2011 Liczba mieszkańców 32 130 osób − w tym mężczyźni 14 704 − w tym kobiet 17 426 Z danych statystycznych wynika iż od roku 2006 systematycznie wzrasta liczba mieszkańców Bielawy. Niestety dane statystyczne nie obejmują migracji czasowych, związanych z czasową zmianą miejsca zamieszkania. Niepokojąca jest zmiana struktury wieku mieszkańców. Sukcesywnie spada liczba osób w wieku przedprodukcyjnym i wzrasta liczba osób starszych. Dane statystyczne stanowią symptomy wejścia Bielawy w fazę starzenia się społeczeństwa. Zidentyfikowane problemy społeczne związane ze strukturą demograficzną w Bielawie: Ujemne saldo migracji (zwłaszcza spośród grupy osób młodych, lepiej wykształconych). Starzenie się społeczeństwa miasta. Minimalny przyrost naturalny. 5 2.2 Zjawiska wywołujące trudności socjalno - bytowe osób i rodzin oraz zapotrzebowanie na pomoc społeczną. Pierwszoplanowym problemem wśród rodzin objętych pomocą przez Ośrodek Pomocy Społecznej w Bielawie jest wynikająca najczęściej z bezrobocia, zła sytuacja materialna. Przepisy ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej wprowadzają próg ubóstwa, przez ustalenie tzw. kryterium dochodowego. Warunkuje ono prawo do pieniężnych świadczeń z pomocy społecznej. W Bielawie najważniejszą przyczyną ubóstwa jest nadal bezrobocie. Trudności, jakich doświadczają bezrobotni, w związku z problemami na rynku pracy w największym stopniu przyczyniają się do ich ubożenia. Udzielana pomoc materialna dla tych rodzin tylko łagodzi skutki ubożenia, będące prostą konsekwencją braku możliwości zarobkowania. Podopieczni korzystający z pomocy Ośrodka z powodu dysfunkcji powstałych na skutek braku możliwości zatrudnienia stanowią największą kategorię osób ubiegających się o pomoc. Osoby te obok wsparcia finansowego obejmowane są również pracą socjalną oraz działaniami z zakresu aktywnej integracji, które służyć mają przywróceniu ich na rynek pracy. Niestety działania te nie zawsze przynoszą oczekiwany skutek, gdyż w wielu przypadkach mamy do czynienia z niechęcią ze strony osoby bezrobotnej, która wybrała taki sposób na życie. Wśród klientów OPS pozostających bez pracy wiele jest osób młodych, które nie miały w swym otoczeniu wzorców prawidłowych postaw i zachowań, niejako „odziedziczyły” brak pracy, który dotykał także ich rodziców, są to też często dłużnicy alimentacyjni którzy nie podejmują „legalnej” pracy w obawie, że część wynagrodzenia zajmie komornik na poczet alimentów. Osoby długotrwale bezrobotne prezentują też często postawę wyuczonej bezradności, są przeświadczone, że ich działania są daremne, że nie mają wpływu na bieg zdarzeń, w związku z czym nie podejmują żadnej aktywności w celu zmiany swej sytuacji życiowej. Pracownicy socjalni oraz asystenci rodziny Ośrodka Pomocy Społecznej dążą w swych działaniach do ograniczenia tego typu niekorzystnych zjawisk między innymi poprzez stosowanie narzędzi aktywnej integracji, kontraktów socjalnych mających zmotywować osoby długotrwale korzystające z pomocy społecznej do podjęcia wspólnych działań na rzecz wyjścia z trudnej sytuacji. Inne, obok bezrobocia, przyczyny korzystania ze wsparcia finansowego OPS to: ubóstwo, niepełnosprawność, bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych, alkoholizm. długotrwała choroba, 6 35,00% 30,00% 25,00% 20,00% 15,00% 10,00% 5,00% 0,00% Serie1 ubóstwo bezrobocie 29,99% 27,29% niepełnospraw bezradność w ność spr. opiek20,35% 10,63% alkoholizm długotrwała choroba 6,10% 5,63% Najczęściej występujące przyczyny korzystania ze wsparcia finansowego Źródło: Sprawozdanie MPiPS-03 za rok 2011. W okresie od stycznia do grudnia 2011 roku 2 132 rodziny skorzystały ze świadczeń rodzinnych – wydano w tych sprawach 2 755 decyzji Struktura wydatków kształtowała się następująco: L.p. Rodzaj świadczenia Ilość osób/ ro- Ilość świadczeń Kwota świadczeń dzin 1 Zasiłek rodzinny 2 Dodatek do zasiłku rodzinnego z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzysta- 1804 23206 1.980.875 150 1243 482.341 138 143 143.000 129 1408 246.480 180 2497 199.760 nia z urlopu wychowawczego 3 Dodatek do zasiłku rodzinnego z tytułu urodzenia dziecka 4 Dodatek do zasiłku rodzinnego z tytułu samotnego wychowywania dziecka 5 Wychowanie dziecka w rodzinie wielodzietnej 7 L.p. Rodzaj świadczenia Ilość osób/ ro- Ilość świadczeń Kwota świadczeń dzin Dodatek do zasiłku rodzinnego z tytułu 6 7 kształcenia i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego Dodatek do zasiłku rodzinnego z tytułu rozpoczęcia roku szkolnego 8 135 1432 112.540 895 1375 137.500 177 1382 71.940 Dodatek do zasiłku rodzinnego z tytułu podjęcia nauki poza miejscem zamieszkania 9 Zasiłek pielęgnacyjny 743 8072 1.235.016 10 Świadczenie pielęgnacyjne 94 855 437.092 11 Jednorazowa zapomoga z tyt. urodzenia 262 265 265.000 316 5132 1.591.828 dziecka 12 Świadczenia z Funduszu Alimentacyjnego Ponadto opłacono składki na ubezpieczenie społeczne dla pobierających świadczenia pielęgnacyjne osób uprawnionych oraz składkę na ubezpieczenie zdrowotne dla osób pobierających świadczenie pielęgnacyjne. Zgodnie z ustawą z dnia 07.09.2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów prowadzono postępowania wobec 385 dłużników alimentacyjnych zamieszkałych na terenie Gminy Bielawa. Wiele rodzin zgłaszających się po pomoc finansową nie uzyskuje jej pomimo rzeczywistej trudnej sytuacji materialnej. Powód stanowi przekraczanie przez te osoby, często o niskich lub bardzo niskich dochodach tzw. kryterium dochodowego ( od 01.10.2012 r. kryterium dochodowe dla osoby samotnie gospodarującej wynosi 542 zł a dla osoby w rodzinie 456 zł.) i niemożność udzielenia im wsparcia finansowego przez OPS. Dotyczy to głównie osób starszych, prowadzących samotnie gospodarstwo domowe a także rodzin wielodzietnych oraz osób niepełnosprawnych i ich rodzin. Osoby te objęte są opieką 8 pracowników socjalnych, którzy wspierają je w przezwyciężaniu trudnej sytuacji i kierują do współpracujących instytucji mogących udzielić wsparcia w postaci darmowych posiłków, pomocy rzeczowej czy finansowej Ośrodek Pomocy Społecznej udziela wsparcia również ofiarom przemocy w rodzinie. W rozwiązywaniu tego problemu pomaga współpraca z innymi jednostkami działającymi na terenie miasta w ramach powołanego w roku 2011 Zespołu Interdyscyplinarnego ds. przemocy w rodzinie. Kolejnym zjawiskiem jest bezdomność, z uwagi na złożoność przyczyn oraz szczególnie dotkliwe społeczno – ekonomiczne skutki, jest to kwestia społeczna o dużym znaczeniu, mająca swoje specyficzne, regionalne i lokalne uwarunkowania. W gminie Bielawa liczebność bezdomnych obywateli nie jest zbyt duża, to jednak stanowi istotny problem wymagający odpowiednich działań i dużych nakładów. Bezdomność to jedno z najgroźniejszych zjawisk patologii społecznej, najbardziej skrajny przejaw wykluczenia społecznego, związanego z brakiem miejsca zamieszkania, z brakiem pracy i środków do życia, często z uzależnieniem od alkoholu. Dla społeczeństwa, bezdomność stanowi zagrożenie bezpieczeństwa i spokoju. Bezdomność warunkują liczne przyczyny, do których należy zaliczyć przede wszystkim eksmisje - prawny nakaz opuszczenia lokalu, spowodowany w większości przypadków zadłużeniem z tytułu opłat czynszowych i nieprzestrzeganiem norm współżycia społecznego, przemoc w rodzinie, konflikty spowodowane brakiem tolerancji społecznej oraz uzależnienia. Warunkiem racjonalnych i skutecznych działań na rzecz rozwiązywania problemów bezdomności, powinno być współdziałanie odpowiednich samorządowych podmiotów działających nie tylko w zakresie polityki społecznej. Zasadnym wydaje się ustalenie procedury mającej na celu ograniczenie zjawiska powstawania bezdomności ze względów administracyjnych. Dokonując diagnozy demograficznej i społecznej mieszkańców Bielawy rozpoznano występujące problemy: ▪ Bezrobocie. ▪ Starzejące się społeczeństwo i wzrost liczby osób niepełnosprawnych. ▪ Wzrost liczby rodzin niepełnych. 9 ▪ Rodziny z problemami opiekuńczo wychowawczymi. ▪ Występowanie zjawiska przemocy w rodzinie. ▪ Alkoholizm jako przyczyna trudnej sytuacji życiowej (zdrowotnej, materialnej) Nasilenie się występowania problemu bezdomności. ▪ III. Organizacja wsparcia rodziny Obowiązek wspierania rodziny przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych oraz organizacji pieczy zastępczej, w zakresie ustalonym ustawą, spoczywa na jednostkach samorządu terytorialnego oraz na organach administracji rządowej. Obowiązek, o którym mowa, jednostki samorządu terytorialnego oraz organy administracji rządowej realizują w szczególności we współpracy ze środowiskiem lokalnym, sądami i ich organami pomocniczymi, policją, instytucjami oświatowymi, podmiotami leczniczymi, a także kościołami i związkami wyznaniowymi oraz organizacjami społecznymi. Ustawa również dokonuje podziału kompetencji, w tym działań i zadań pomiędzy samorządami, który przedstawia się następująco: GMINA POWIAT • Profilaktyka - wspieranie rodziny SAMORZĄD WOJEWÓDZKI Piecza zastępcza rodzinna i instytucjonalna • Usamodzielnienia pełnoletnich wychowanków pieczy zastępczej • Asystent rodziny • • • Placówki wsparcia dziennego; Adopcja Rodziny zastępcze i rodzinne domy dziecka • Placówki opiekuńczo – wychowawcze • Rodziny wspierające • Inne podmioty lub instytucje działające na rzecz dziecka i rodziny • Usamodzielnienie • Organizator rodzinnej pieczy zastępczej (Koordynator) • Rodziny pomocowe • Ośrodek adopcyjny • Regionalna placówka opiekuńczo terapeutyczna • Interwencyjny ośrodek preadopcyjny 10 Profilaktyka - wspieranie rodziny: Wsparcie rodziny powinno być w miarę możliwości wczesne i mieć charakter profilaktyczny i ochronny. Priorytetem wspierania rodziny jest zapewnienie odpowiednich warunków rozwoju dzieci, młodzieży oraz kształtowanie wartości i norm związanych z ich wychowaniem. Działania profilaktyczne skierowane są przede wszystkim do rodzin wychowujących dzieci, a jednocześnie niewydolnych wychowawczo, dotkniętych przemocą, ubogich i zagrożonych ubóstwem, przeżywających trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo – wychowawczych. Rodzinie takiej zapewnia się wsparcie, które polega w szczególności na: • analizie sytuacji rodziny i środowiska rodzinnego oraz przyczyn kryzysu w rodzinie; • wzmocnieniu roli i funkcji rodziny; • rozwijaniu umiejętności opiekuńczo-wychowawczych rodziny; • podniesieniu świadomości w zakresie planowania oraz funkcjonowania rodziny; • pomocy w integracji rodziny; • przeciwdziałaniu marginalizacji i degradacji społecznej rodziny; • dążeniu do reintegracji rodziny. Rodzina może otrzymać wsparcie przez działania tj. asystentów rodziny, placówek wsparcia dziennego, rodzin wspierających oraz innych podmiotów lub instytucji działających na rzecz dziecka i rodziny. Wspieranie rodziny jest prowadzone w formie pracy z rodziną oraz pomocy w opiece i wychowaniu dziecka. Praca z rodziną: Praca z rodziną w szczególności ukierunkowana jest na wspieranie więzi uczuciowych w rodzinie, pomoc w integrowaniu rodziny z otoczeniem, pomoc w odbudowywaniu funkcji opiekuńczo – wychowawczych, neutralizowanie czynników negatywnie działających na dziecko. Praca z rodziną powinna być możliwie wcześnie podejmowana i prowadzona przez profesjonalnie przygotowaną kadrę. Praca z rodziną realizowana jest poprzez: konsultacje i poradnictwo specjalistyczne; terapię i mediacje; usługi dla rodzin z dziećmi, pomoc prawną, szczególnie w zakresie prawa 11 rodzinnego; organizowanie spotkań dla rodzin, mających na celu wymianę ich doświadczeń oraz zapobieganie izolacji, zwanych „grupami wsparcia” lub „grupami samopomocowymi”. Pomoc rodzinie powinna opierać się na sprawnie prowadzonej komunikacji i informacji na rzecz dziecka i rodziny. Istotnym we wzmocnieniu systemu opieki nad dzieckiem jest budowanie w środowisku lokalnym systemu informacyjnego polegającego przede wszystkim na zgłaszaniu każdej niepokojącej informacji na temat dziecka do ośrodka pomocy społecznej. W pracy z rodziną ważna jest koordynacja działań wszystkich instytucji i służb zobligowanych do wspierania rodziny. W Bielawie jednostką, której powierzono organizację pracy z rodziną jest Ośrodek Pomocy Społecznej. Jednostka realizuje zadania wynikające z szeroko rozumianej profilaktyki; konsekwentnie od wielu lat buduje lokalny system wsparcia i współpracy z osobami, instytucjami i organizacjami działającymi na polu profilaktyki i nie tylko, realizuje i prowadzi wiele działań ukierunkowanych na dziecko i rodzinę. Z realizowanych przez OPS w Bielawie różnorodnych form pomocy w 2011 roku skorzystało ok. 700 rodzin. Jest to pomoc zarówno indywidualna, jak i w formie grup wsparcia i edukacyjno – terapeutycznych. W formie działań środowiskowych podejmowanych w ramach projektu systemowego oraz promocji zdrowia i propagowania trzeźwych obyczajów. Instytucje i podmioty działające na rzecz dziecka i rodziny Na terenie miasta Bielawa i powiatu funkcjonują podmioty działające w zakresie pomocy dziecku i rodzinie. Są to między innymi Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie, Ośrodek Pomocy Społecznej, Policja, Powiatowy Urząd Pracy, Zespół kuratorskiej służby sądowej, Zespół Interdyscyplinarny, Niepubliczna Poradnia Psychologiczno Pedagogiczna, Poradnia Psychologiczno Pedagogiczna, NZOZ „Euro Medica” oraz placówki oświatowe i organizacje pozarządowe. W tabeli poniżej zestawiono dane o formach pomocy oferowanej dziecku i rodzinie zebrane od lokalnych instytucji. 12 L.p Nazwa instytucji Pomoc psychol ogiczna Pomoc Pomoc Pomoc pedago finans rzeczo giczna owa wa Pomoc prawn a Pomoc edukacyjn a x x x x x x x x 1 Ośrodek Pomocy Społecznej x 2 Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie x 3 Zespół kuratorskiej służby sądowej 4 Komenda Powiatowa Policji 5 x x x x x Powiatowy Urząd x x x Pracy 6 Poradnia Psychologiczno – Pedagogiczna x x x Niepubliczna Poradnia Psychologiczno Pedagogiczna. x x x 8 NZOZ „Euro - Medica” x x x x 9 Zespół Interdyscyplinarny x x x x 10 Sudeckie Stowarzyszenie na rzecz ochrony zdrowia „SZANSA” x x x x 11 Stowarzyszenie „Inicjatywy Społeczne Mecenat” x x x x 12 Stowarzyszenie pomocy dzieciom „Ananas” x x x 13 Przedszkola x x 7 14 Szkoły podstawowe i gimnazja x x x x x x 13 15 Szkoły średnie x x 16 Świetlica Środowiskowa przy Parafii WNMP w Bielawie x x 17 x x x x x Gminne Centrum Informacji x 18 Polski Czerwony Krzyż 19 Dzienny Dom Pomocy Społecznej x x x x Środowiskowy Dom Samopomocy x x x x 20 21 22 x x Ośrodek Sportu i Rekreacji x Chrześcijańska Misja Pomocy Ludziom Uzależnionym „Nowa Nadzieja” x x x Asystent rodziny Nowym zadaniem ustawowym dla gminy jest wprowadzenie asystenta rodzinnego do bezpośredniej pracy z rodziną. Asystent rodziny zajmuje się niezależnie od pracowników socjalnych, wyłącznie pomocą i pracą z rodziną. Celem pracy asystenta jest osiągnięcie przez rodzinę podstawowego poziomu stabilności życiowej, która umożliwi jej wychowywanie dzieci. Jego głównym zadaniem jest niedopuszczenie do oddzielenia dzieci od rodziny oraz podjęcie działań zmierzających do zażegnania kryzysu w rodzinie. Elastyczny i nienormowany czas pracy asystenta rodzinnego służyć ma realnym potrzebom i rytmowi życia rodziny. Rolą asystenta rodziny nie jest powielanie pracy pracownika socjalnego, którego zadanie polega między innymi na systematycznej penetracji środowisk zagrożonych wykluczeniem i udzielanie im odpowiedniego wsparcia. Asystent rodziny kierowany jest do pracy tylko z tymi rodzinami, w których sytuacja dziecka małoletniego wymaga wsparcia zewnętrznego. Potrzeba jego obecności ustanie wraz z osiągnięciem przez rodzinę 14 umiejętności samodzielnego, prawidłowego wypełniania funkcji opiekuńczo – wychowawczych. Rola asystenta rodziny zaczyna się już na etapie profilaktyki. Jego zadaniem jest całościowe wspieranie rodzin wychowujących dzieci, zagrożonych różnymi dysfunkcjami. Rola asystenta rodzinnego polega na aktywnym wspieraniu rodziny wychowującej dzieci, w której mają miejsce problemy trudne do pokonania samodzielnie przez tę rodzinę. Asystent rodziny w swojej pracy korzysta z pomocy osób reprezentujących instytucje i służby zainteresowane rozwiązaniem problemu danej rodziny. Praca asystenta rodziny ma charakter kompleksowy. W pierwszej kolejności osoba pełniąca tę funkcję dba o rozwiązanie podstawowych problemów socjalno-bytowych rodzin, materialnych, zdrowotnych czy prawnych. Ponadto pomaga również w rozwiązaniu problemów psychologicznych podopiecznych (emocjonalnych, rodzinnych, problemów w grupie rówieśniczej) i w razie potrzeby kieruje ich na odpowiednią terapię. Asystent rodziny wspiera również swoich podopiecznych w podejmowaniu aktywności społecznej, łagodzi ewentualne konflikty z sąsiadami, rodziną czy przedstawicielami placówek pomocy społecznej. Do jego zadań należy też motywowanie podopiecznych do podnoszenia kwalifikacji zawodowych lub kontynuowania nauki, pomoc w wyborze odpowiedniej szkoły lub kursów zawodowych, przełamywaniu kompleksów i ewentualnych kryzysów wynikających z trudności i niepowodzeń w nauce. Asystent rodziny zachęca bezrobotnych do podjęcia pracy i wspiera ich w pierwszych miesiącach zatrudnienia. Intensywna praca asystenta z rodziną jest realizowana również w przypadku czasowego umieszczenia przez sąd dziecka poza rodziną. Wówczas zadaniem asystenta staje się nie tylko praca z rodziną w miejscu zamieszkania, ale również współpraca z rodziną zastępczą lub koordynatorem rodzinnej pieczy zastępczej, odpowiedzialnym za dziecko umieszczone w instytucji sprawującej pieczę zastępczą, będącej w gestii powiatu, oraz z sądem. Powinien on aktywnie uczestniczyć we wszystkich działaniach zmierzających do powrotu dziecka do rodziny. Przygotowując się do opracowania niniejszego programu przeprowadzono lokalną diagnozę, z której wynika, że około 70 rodzin korzystających z pomocy Ośrodka Pomocy Społecznej to rodziny z problemami opiekuńczo wychowawczymi. Ponadto do liczby tej należy dodać rodziny, które nie korzystają z pomocy Ośrodka Pomocy Społecznej. 15 W naszym mieście w pieczy zastępczej umieszczonych jest 85 dzieci. Przyczyny tych trudności wynikają przeważnie z niskich kompetencji wychowawczych, eurosieroctwa, rozbicia rodziny, przemocy, uzależnień, chorób psychicznych czy pogorszenia statusu rodziny, w tym bezrobocia. Zgodnie z ustawą na jednego asystenta rodzinnego nie może przypadać więcej niż 20 rodzin. Biorąc pod uwagę zdiagnozowaną w Bielawie liczbę rodzin z problemami opiekuńczo-wychowawczymi, w mieście należałoby zatrudnić 4 asystentów rodziny. Zarówno Bielawa jak i inne gminy w kraju nie posiadają wystarczających środków finansowych na zatrudnienie wymaganej liczby asystentów. W związku z tym pojawia się potrzeba pozyskiwania środków zewnętrznych. W roku 2012 Gmina złożyła wniosek o dofinansowanie zatrudnienia asystentów rodzinnych w ramach resortowego programu Wspierania Rodziny i Systemu Pieczy Zastępczej na rok 2012 Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej pt. „Asystent rodziny” i środki pozyskała. Pomoc w opiece i wychowaniu dziecka Im bogatsza oferta pomocy w najbliższym środowisku rodziny, tym większa szansa wychwycenia odpowiednio wcześniej sytuacji zagrażającej bezpieczeństwu dziecka. Efektywnym sposobem wspierania rodziny w wychowywaniu dziecka, mimo problemów występujących w rodzinie, jest stworzenie dzieciom i młodzieży z tych rodzin możliwości pobytu w środowiskowych dziennych instytucjach wychowawczych, czyli w różnorodnych placówkach wsparcia dziennego. Placówki te powinny nie tylko organizować dzieciom czas wolny i pomoc w nauce, ale również wychowawcy w nich zatrudnieni powinni współpracować z rodzicami dziecka, szczególnie w zakresie podnoszenia świadomości i odpowiedzialności rodzicielskiej. Rodziny wychowujące dzieci w wieku szkolnym, a zwłaszcza rodziny, które mają trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo – wychowawczych w stosunku do swoich dzieci, potrzebują pomocy w zakresie organizowania tym dzieciom czasu wolnego, pokonywania trudności szkolnych, zaburzeń zachowania itp. W związku z tym konieczny jest rozwój różnorodnych środowiskowych form dziennej opieki instytucjonalnej nad dziećmi w wieku szkolnym oraz instytucji wspierających rodziny w wychowaniu i kształceniu dzieci. Rolę tę mogą pełnić placówki wsparcia dziennego oraz rodziny wspierające. 16 Placówki wsparcia dziennego Placówka wsparcia dziennego może być prowadzona w formie • opiekuńczej, w tym kół zainteresowań , świetlic, klubów i ognisk wychowawczych • specjalistycznej • pracy podwórkowej, realizowanej przez wychowawcę Rodziny wspierające Ustawa o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej jako jedno z istotnych zadań w pracy z rodziną wyszczególnia wsparcie środowiska lokalnego. Ważną rolę w tym zadaniu pełnią sąsiedzi, rodziny zaprzyjaźnione, rodziny rówieśników dzieci. Zbudowanie sieci rodzin chętnych do służenia pomocą systematycznie lub w sposób doraźny stanowi nowe wyzwanie dla OPS oraz innych instytucji działających na rzecz dziecka i rodziny. Możliwość skorzystania przez rodzinę w kryzysie z pomocy innej rodziny, tzw. rodziny wspierającej może mieć nieocenione znaczenie w pracy z rodziną. Rodzina wspierająca, przy współpracy asystenta rodziny, pomaga rodzinie przeżywającej trudności w: opiece i wychowaniu dziecka; prowadzeniu gospodarstwa domowego oraz kształtowaniu i wypełnianiu podstawowych ról społecznych. Zgodnie z ustawą pełnienie funkcji rodziny wspierającej może być powierzone osobom z bezpośredniego otoczenia dziecka. Rodzinę wspierającą ustanawia wójt (w przypadku Bielawy Burmistrz miasta) właściwy ze względu na miejsce zamieszkania rodziny wspieranej po uzyskaniu pozytywnej opinii Dyrektora Ośrodka Pomocy Społecznej wydanej na podstawie przeprowadzonego rodzinnego wywiadu środowiskowego. Zadania gminy w zakresie ustawowym obejmują również: Współfinansowanie pobytu dziecka w pieczy zastępczej Zgodnie z ustawą o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej współfinansowanie pobytu dziecka w pieczy zastępczej jest nowym zadaniem własnym gminy. 17 W przypadku umieszczenia dziecka w rodzinie zastępczej albo w rodzinnym domu dziecka gmina właściwa ze względu na miejsce zamieszkania dziecka przed umieszczeniem go po raz pierwszy w pieczy zastępczej ponosi odpowiednio wydatki w wysokości: 1) 10% wydatków na opiekę i wychowanie dziecka – w pierwszym roku pobytu dziecka w pieczy zastępczej, 2) 30% wydatków na opiekę i wychowanie dziecka – w drugim roku pobytu dziecka w pieczy zastępczej, 3) 50% wydatków na opiekę i wychowanie dziecka – w trzecim roku i następnych latach pobytu dziecka w pieczy zastępczej. IV. Analiza SWOT WSPARCIE RODZINY NA TERENIE GMINY BIELAWA MOCNE STRONY SŁABE STRONY - poparcie działań i współpraca z samorządem gminnym, - niewystarczająca ilość placówek wsparcia dziennego, - działalność instytucji pracujących na rzecz rodzin, - działalność organizacji pozarządowych działających na rzecz rodzin, - niewystarczający system informacyjny, koordynacji i współpracy między instytucjami oraz organizacjami pozarządowymi, - niewystarczająca liczba asystentów rodziny - dobrze wykształcona kadra, - słabo rozwinięta idea samo pomocniczości - otwartość na współpracę, SZANSE ZAGROŻENIA - stworzenie zespołu ds. asysty rodzinnej (Art.10 pt.2 Ustawy z dnia 9 czerwca 2011 roku o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej), - trudna sytuacja finansowa - stworzenie zespołu problemowego (nie dotyczy spraw z problemami przemocy w rodzinie) - możliwość współpracy z organizacjami - większa skala zjawisk niepożądanych, - coraz bardziej skomplikowane problemy rodzin, - niepodjęcie działań zmierzających do wdrażania programu, - możliwość pozyskiwania środków zewnętrznych, - utworzenie placówki wsparcia dziennego 18 V. Zasoby Instytucje i organizacje realizujące zadania mieszczące się w zakresie wspierania rodziny oraz inne pełniące funkcje wspierające: • Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie • Ośrodek Pomocy Społecznej • Gminna Komisja ds. Rozwiązywania Problemów Alkoholowych • Gminne Centrum Informacji • Polski Czerwony Krzyż • Zespół Kuratorskiej Służby Sądowej • Powiatowy Urząd Pracy • Zespół Interdyscyplinarny ds przemocy w rodzinie • Niepubliczna Poradnia Psychologiczno Pedagogiczna • Poradnia Psychologiczno – Pedagogiczna • NZOZ Euro- Medica • Placówki oświatowe • Kościół • Organizacje pozarządowe • Komenda Powiatowa Policji • Straż Miejska • Środowiskowy Dom Samopomocy • Dzienny Dom Pomocy Społecznej • Chrześcijańska Misja Pomocy Ludziom Uzależnionym „NOWA NADZIEJA” • Apostolstwo Trzeźwości „BARNABA” przy Parafii p.w. Wniebowzięcia NMP w Bielawie • Kościół Zielonoświątkowy BETEZDA • CARITAS 19 VI. Adresaci Adresatami Programu są bielawskie rodziny, w szczególności przeżywające trudności w sferze opiekuńczo-wychowawczej, w tym rodziny, których dzieci umieszczone zostały w pieczy zastępczej. Wszystkie dzieci wymagają ochrony ich praw i wolności oraz pomocy dla zapewnienia harmonijnego rozwoju i przyszłej samodzielności życiowej. Szczególnej uwagi wymagają dzieci i młodzież z rodzin niewydolnych wychowawczo. Dysfunkcje rodziny przyczyniają się do powstawania znacznych strat rozwojowych dzieci żyjących w tych rodzinach. Niewydolność rodziców zaburza zaspokajanie podstawowych potrzeb rozwojowych dziecka, prowadzi między innymi do niepowodzeń szkolnych oraz izolacji społecznej. VII. Zadania CEL GŁÓWNY Wspieranie rodzin przeżywających trudności w wypełnianiu funkcji związanych z opieką, wychowaniem i skuteczną ochroną dzieci a także profilaktyka środowiska lokalnego w zakresie promowania społecznie pożądanego modelu rodziny. CELE SZCZEGÓŁOWE 1. Zapewnienie podstawowych potrzeb bytowych oraz bezpieczeństwa dziecku i rodzinie. Lp Działania Okres realizacji Realizator 1 Zapewnienie pomocy 2013-2015 Gmina finansowej, rzeczowej OPS oraz dożywiania dla rodzin zagrożonych lub PCPR przeżywających trudności Związki wyznaniowe w wypełnianiu funkcji opiekuńczo Organizacje wychowawczych. pozarządowe Źródło finansowania Środki własne realizatorów działania Placówki oświatowe 20 2 Monitorowanie sytuacji 2013-2015 OPS zdrowotnej dzieci z rodzin Placówki oświatowe zagrożonych kryzysem lub przeżywających trudności Zakłady opieki w wypełnianiu funkcji zdrowotnej opiekuńczo Placówki NZOZ wychowawczej. Środki własne realizatorów działania 3 Zapewnienie pomocy osobom doznającym przemocy. Środki własne realizatorów działania, dotacje, środki zewnętrzne 2013-2015 OPS Zespół interdyscyplinarny Placówki NZOZ i ZOZ PCPR PPP NPPP Komenda Policji Organizacje pozarządowe 4 5 Zabezpieczenie środków na pobyt dziecka w rodzinie zastępczej i placówkach określonych w ustawie o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. 2013-2015 OPS Organizacja wypoczynku dla dzieci z rodzin dysfunkcyjnych. 2013-2015 Gmina Środki własne realizatorów PCPR OPS Środki własne realizatorów działania, dotacje, środki zewnętrzne Placówki oświatowe Organizacje pozarządowe 21 2. Zapobieganie powstawaniu sytuacji kryzysowych wymagających interwencji oraz rozwiązywanie już istniejących. Lp Działania . Okres realizacji 1 Monitorowanie sytuacji 2013-2015 dzieci z rodzin zagrożonych kryzysem, w tym niewydolnych wychowawczo, w których występują problemy przemocy, uzależnień lub długotrwała choroba. Realizator Źródło finansowania OPS Środki własne realizatorów działania PPP NPPP Placówki oświatowe Zespół kuratorskiej służby sądowej Komenda Powiatowa Policji Placówki NZOZ 2 Zapewnienie wsparcia asystenta rodzinom przeżywającym trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo wychowawczych. 2013-2015 OPS Środki własne realizatorów działania, dotacje, środki zewnętrzne 3 Stworzenie zespołu ds. asysty rodzinnej (Art.10 pt.2 Ustawy z dnia 9 czerwca 2011 roku o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej), 2013-2015 OPS Środki własne 4 Stworzenie zespołu problemowego (nie dotyczy spraw z problemami przemocy w rodzinie) 2013-2015 OPS Środki własne 5 Utworzenie ośrodka wsparcia dziennego. 2013- 2015 Gmina Organizacje pozarządowe Środki własne realizatorów działania, dotacje, środki zewnętrzne 22 6 Współpraca z rodzinami, których dzieci umieszczone są w pieczy zastępczej. 2013-2015 OPS Placówki oświatowe Środki własne realizatorów działania, dotacje, środki zewnętrzne Organizacje pozarządowe Zespół kuratorskiej służby sądowej Komenda Powiatowa Policji PPP NPPP 7 Uczestnictwo w 2013-2015 szkoleńiach przygotowujących osoby działające na rzecz dziecka i rodziny do świadczenia kompleksowego wsparcia w środowisku lokalnym. OPS PCPR Środki własne realizatorów działania, dotacje, środki zewnętrzne NPPP PPP Organizacje pozarządowe Gmina Policja Zespół kuratorskiej służby sądowej Straż Miejska 8 9 Finansowanie istniejących 2013-2015 świetlic oraz dążenie do tworzenia nowych placówek wsparcia dziennego na terenie miasta. Gmina Zapewnienie dostępności 2013-2015 konsultacji, poradnictwa specjalistycznego oraz organizowanie i informowanie o miejscach OPS Organizacje pozarządowe NPPP Środki własne realizatorów działania, dotacje, środki zewnętrzne Środki własne realizatorów działania, dotacje, środki zewnętrzne PPP 23 pomocy. PCPR Organizacje pozarządowe Policja Straż Miejska 10 Terapie i mediacje 2013-2015 PPP NPPP Środki własne realizatorów działania, dotacje, środki zewnętrzne NZOZ Euro Medica Misja „Nowa Nadzieja” 11 Organizowanie grup wsparcia I samopomocowych 2013-2015 OPS NPPP Środki własne realizatorów działania, dotacje, środki zewnętrzne PPP (w razie potrzeby) NZOZ Euro Medica Misja „Nowa Nadzieja” 3. Wspieranie rodziny w wychowaniu dziecka oraz w pełnieniu funkcji opiekuńczo wychowawczej. Lp Działania . Okres realizacji 1 Podnoszenie kompetencji 2013-2015 rodzin tego wymagających w zakresie pełnienia prawidłowych funkcji opiekuńczo wychowawczych, poprzez organizowanie szkoleń, warsztatów, konsultacji. Realizator Źródło finansowania OPS Środki własne realizatorów działania, dotacje, środki zewnętrzne PCPR NPPP PPP Organizacje pozarządowe Oświata 2 Indywidualne poradnictwo 2013-2015 zawodowe, PCPR Środki własne realizatorów działania, dotacje, środki zewnętrzne 24 psychologiczne i pedagogiczne. PPP NPPP OPS Placówki oświatowe Urząd Pracy Gminne Centrum Informacji 3 Rozwój wolontariatu. 2013-2015 Placówki oświatowe OPS Środki własne realizatorów działania, dotacje, środki zewnętrzne,Gmina PCPR Organizacje pozarządowe 4 Promowanie rodzinnej integracji. 2013-2015 Placówki oświatowe OPS Środki własne realizatorów działania, dotacje, środki zewnętrzne Gmina Organizacje pozarządowe MOKiS OSiR 5 6 Pomoc rodzinom wspierającym (w razie stwierdzonych potrzeb) 2013-2015 Organizowanie szkoleń i tworzenie warunków do działania rodzin wspierajacych 2013-2015 Gmina OPS OPS PCPR Środki własne realizatorów działania, dotacje, środki zewnętrzne Środki własne realizatorów działania, dotacje, środki zewnętrzne Gmina Organizacje pozarządowe 25 1. Koordynator programu – Ośrodek Pomocy Społecznej w Bielawie. 2. Miejsce realizacji - Gmina Miejska Bielawa 3. Okres realizacji: 2013- 2015 VIII. Efekty i rezultaty programu W wyniku przeprowadzonych działań przewidywane jest osiągnięcie następujących efektów: Szersze rozeznanie rodzin pod kątem ich dysfunkcji, funkcjonowania i potrzeb. Poprawa funkcjonowania rodzin z problemami opiekuńczo-wychowawczymi. Zabezpieczenie podstawowych potrzeb bytowych rodzin celem zapobiegania powstawaniu sytuacji kryzysowych. Poprawa sytuacji dziecka w rodzinie. Poprawa stanu bezpieczeństwa rodziny i dziecka. Wypracowanie procedury dotyczącej analizy sytuacji rodziny pod kątem zasadności przydzielenia asystenta rodziny IX. Finansowanie Finansowanie Gminnego Programu Wspierania Rodziny na lata 2013-2015 odbywać się będzie w ramach środków własnych realizatorów działania, środków budżetu Gminy Miejskiej Bielawa, dotacji oraz środków pozabudżetowych pozyskanych z innych źródeł. X. Monitorowanie Prowadzenie ewaluacji i monitoringu realizacji programu służy sprawdzeniu czy zostały zrealizowane planowane działania oraz jaki jest wynik zrealizowanych przedsięwzięć. Ewaluacja ma na celu uzyskanie informacji czy osiągnięto zakładane rezultaty, czy pozwoliły i w jakim stopniu na realizację celów Programu. Ewaluacja Programu będzie odbywać się na bieżąco przez cały czas. Raport z ewaluacji i monitoringu programu, stworzony na podstawie informacji uzyskanych od podmiotów uczestniczących w realizacji zadań będzie sporządzany co roku i przekładany Radzie 26 Miejskiej przez Burmistrza Miasta Bielawa w terminie do 31 marca każdego roku. Równolegle trwać będzie proces monitorowania programu. Na zakończenie okresu trwania programu (okresu trwania pierwotnie zaplanowanego tj. 2015 r.) przeprowadzone zostanie podsumowanie i analiza z raportów rocznych oraz ewaluacja końcowa programu. W przypadku przedłużenia czasu trwania oraz modyfikacji programu założenia metodologii ewaluacji i monitoringu będą odpowiednio dostosowywane. Cele ewaluacji: Ewaluacja ma na celu uzyskanie informacji czy osiągnięto zakładane rezultaty. Cele monitoringu: Monitoring ma na celu uzyskanie informacji na temat realizacji planowanych w ramach programu działań w zakresie ich czasu realizacji, założeń, źródeł finansowania oraz przełożenia na osiągnięcie rezultatów programu. Cele ewaluacji programu to: • doskonalenie podejmowanych działań w ramach programu, • informacje o efektach wdrażania programu oraz uzyskanie odpowiedzi na pytania związane z realizacją programu, • wzrost jakości programu, • pogłębienie odpowiedzialności za wdrażanie programu wśród wszystkich zainteresowanych jej funkcjonowaniem i jej efektami. XI. Zespół tworzący program: 1. Magdalena Brzuska – pracownik socjalny Ośrodek Pomocy Społecznej w Bielawie. 2. Katarzyna Czepirska – psycholog Ośrodek Pomocy Społecznej w Bielawie. 3. Monika Szulc-Bernacik – asystent rodziny Ośrodek Pomocy Społecznej w Bielawie. 4. Agata Świtalska – asystent rodziny Ośrodek Pomocy Społecznej w Bielawie. Pod kierownictwem: 1. Anna Petruk – Dyrektor Ośrodka Pomocy Społecznej w Bielawie 2. Magdalena Szwej - Kierownik Sekcji Diagnostycznej Ośrodka Pomocy Społecznej w Bielawie 27
