Informatyka jako siła sprawcza gwałtowego rozwoju i

INFORMATYKA JAKO SIŁA SPRAWCZA GWAŁTOWEGO ROZWOJU I KRYZYSÓW
ANDRZEJ STRASZAK
Szkoła Wysza im. Pawła Włodkowica w Płocku
Streszczenie
Dzisiaj jesteĞmy w Ğrodku lub na początku „wyprodukowanego” w USA drugiego kryzysu rynkowego od 2000 roku, który zagraĪa całemu Ğwiatu. Stany Zjednoczone osiągnĊły korzyĞci z eksportu toksycznych kredytów hipotecznych do Ğwiata, co
wymaga teraz całego Ğwiata, aby z tym siĊ uporaü.
Informatyka była w pewnym sensie siłą sprawczą dwu gwałtownych i wymuszonych wzrostów i dwu kryzysów rynkowych od 1995 roku. Rynki nie mogą rządziü same sobą.
Słowa kluczowe: gwałtowne wzrosty rynków, kryzysy rynków finansowych, informatyka globalnego sektora finansów
1. Wprowadzenie
Informatyka nazywana dzisiaj take infotech jest dzisiaj jedn z najwaniejszych dziedzin
technologii, ogromn stale rozrastajc si dziedzin rónorodnych zastosowa, w tym w szczególnoci powstawania społeczestwa informacyjnego czy internetowego czy nawet nowej cywilizacji cyfrowej. Cywilizacja cyfrowa obejmuje ju dzisiaj ponad 4 miliardy uytkowników na całym
wiecie a wic wicej ni połow całej ludnoci. Najbardziej zinformatyzowanym globalnym sektorem jest globalny sektor finansów, wydatki na informatyk liczone na jednego zatrudnionego w
tym sektorze s wielokrotnoci wydatków na jednego zatrudnionego w innych sektorach gospodarczych czy przemysłowych.
Informatyka powstała wraz z produkcj seryjn automatycznych elektronicznych maszyn matematycznych dla potrzeb tradycyjnego wojska, wojskowej fizyki atomowej i wojskowych bada
systemowych w USA oraz wraz z podjciem ich budowy w sektorze nauki i szkolnictwa wyszego
w innych krajach w tym w Polsce a wic 60 lat temu.
Seryjna produkcja elektronicznych komputerów dla potrzeb cywilnej gospodarki w USA i W.
Brytanii rozpoczła si dopiero 50 lat temu. Masowa produkcja komputerów dla potrzeb osobistych kadego człowieka rozpoczła si zaledwie 30 lat temu, z tym, e rynek komputerów oferuje
dzisiaj komputery we wzgldnie przystpnej cenie o parametrach 30 lat temu niewyobraalnych.
E-gospodarka - kryzysy finansowe i gospodarcze
Masowa elektroniczna gospodarka, e-gospodarka liczy sobie zaledwie 15 lat, tzn. gdy zaczły
powstawa pierwsze przedsibiorstwa internetowe, tak zwane dotcomy. Jedn z pierwszych firm
208
Andrzej Straszak
Informatyka jako siła sprawcza gwałtowego rozwoju i kryzysów
internetowych jest Amazon.com, pierwsza e-ksigarnia na wiecie. Firma ta została załoona przez
Jeffa Bezosa – informatyka, – który posiadał wizj nowego ładu gospodarczego opartego na efektywnym i jednoczenie etycznym wykorzystaniu Internetu do handlu, handlu jednoczenie globalnego i lokalnego. Amazon.com jest jednoczenie firm innowacyjn i liderem handlu elektronicznego na wiecie.
Amazon.com jest firm internetow, która tylko jednego najbardziej intensywnego pod
wzgldem zakupów dnia – 15 grudnia 2008 roku – musiała obsłuy ponad 6.3 Miliona ezamówie. W grudniu 2008 bdc jednym z klientów tej firmy mogłem osobicie stwierdzi jej
wysok sprawno, cho nastpiło pewne niewielkie opó
nienie w dostawie.
Rok wczeniej take w dniu o najwikszej liczbie e-zakupów Amazon.com zrealizował „tylko” 5.4 Miliona zamówie. Obecne rekordowe e-zamówienia to ju pite z rzdu, gdy w dniu o
najwyszych obrotach liczba zamówie w Amazon.com ronie, co najmniej kilkanacie procent.
Amazon.com zawsze uchodził za lidera cenowego. Pod wieloma wzgldami przypomina on WalMart, tylko w wersji on-line, a w czasach recesji klienci chtniej robi zakupy tam, gdzie jest taniej. Amazon.com jest take dla mnie i innych ródłem e-wiedzy.
Amazon.com jest wzorcowym przykładem handlu elektronicznego w cywilizacji cyfrowej.
W wita Boego Narodzenie w 2008 roku w USA warto sprzeday on-line była o 2.3%
nisza ni w podobnym okresie 2007 roku, ale znacznie gorzej było w handlu tradycyjnym, gdzie
obroty spadły od 5.5% do 8%. Okres ten jest bardzo wany, biorc pod uwag to, e w tym okresie
ma miejsce 30% do 50% rocznych obrotów handlowych.
Pierwszy kryzys gospodarki internetowej rozpoczł si 10 lat temu, w pitym roku istnienia
tej przyszłociowej gospodarki. Było to wynikiem gwałtownego (gwałtowego) wzrostu, dzisiaj
moemy powiedzie take wymuszonego i „kreatywnego”, w złym sensie wzrostu notowa firm
internetowych na tak zwanej internetowej giełdzie technologicznej NASDAQ.
W drugiej połowie lat XX wieku, wan organizatorsk rol, ale moe nie tylko organizatorsk rol w tym odegrali bracia Madoff. W cigu zaledwie kilku lat na giełdzie NADSAQ stworzono
„bak dotkomow”. Interesujce, e firma Amazon.com nie skorzystała z „dobrodziejstw” giełdy
NASDAQ w tamtym czasie, mimo nie najlepszych wówczas wyników finansowych, przy sukcesie
marketingowym i dynamice wielkoci sprzeday. Po pkniciu „baki dotkomowej” gospodarka
internetowa straciła opini w bankach, co spowodowało bankructwo korporacji ENRON lidera
sprzeday internetowej swoich produktów i lidera wzrostu korporacyjnego. ENRON na krótko pojawił si w czołówce korporacji giełdowych USA, ale jak pó
niej si okazało było to take wynikiem nowego oszustwa informatycznego tak zwanej „kreatywnej ksigowoci”.
Pierwszy kryzys gospodarki internetowej zahamował tempo elektronicznej, informatycznej
i internetowej rewolucji. W drugiej połowie lat 90, XX wieku po raz pierwszy informatyka stała si
w USA wanym czynnikiem wzrostu PKB.
Skutki pierwszego kryzysu gospodarki internetowej odczuła take gospodarka tradycyjna,
gdy zjawisko informatycznej „kreatywnej ksigowoci” wystpiło take w innych korporacjach
i nie tylko USA, cho nie miało to jeszcze charakteru masowego.
Szybki wzrost informatyzacji i internetyzacji gospodarki wiatowej przyczynił si przyspieszenia jej globalizacji w drugiej połowie lat 90, XX wieku.
Informatyka, internetyzacja i rozpowszechnianie tak zwanej ‘inynierii finansowej” przyczyniła si do gwałtownego rozwoju w obecnej dekadzie XXI wieku innego sektora rynku finansowego a mianowicie sektora kredytów hipotecznych. Zadłuenie na tym rynku w latach 2003-2006
Andrzej Straszak
Informatyka jako siła sprawcza gwałtowego rozwoju i kryzysów
209
wzrosło z 6 000 Mld USD do 12 000 Mld USD, to znaczy podwoiło si o warto, która wzrastała
stopniowo od 1949 do 2002 roku.
Zdaniem George Sorosa (Soros, 2008) po krachu spółek internetowych stworzono warunki
w sektorze finansowym USA, które umoliwiły powstawanie „super baki” na rynku nieruchomoci.
Według Josepha Stiglitz „wyprodukowany w USA” obecny kryzys finansowy wymaga głbokiego, bardziej globalnego szerokiego przegldu (Stiglitz, 2008) dla ratowania gospodarki wiatowej, mona by powiedzie bada systemowych globalnej gospodarki i gospodarki Unii Europejskiej, a take Polski a w szczególnoci sektora finansów w tym w szczególnoci banków.
Stany Zjednoczone osignły korzyci z eksportu toksycznych kredytów hipotecznych do
wiata. Rynki finansowe nie mog rzdzi same sob (Stiglitz, 2009). Zjawisko to było dostrzegane lokalnie, niedostrzeono, e sektor finansów USA jest tylko czci globalnego sektora finansów i instrumenty finansowe kredytów hipotecznych udzielanych w USA w naszej cywilizacji cyfrowej były szeroko dystrybuowane na całym wiecie (Zaharia, 2009).
Gwałtowne wzrosty na rynkach finansowych wywołuj take tzw. „pokusy naduycia” (Soros, 2008). Take i tym razem kryzys ujawnia nowe naduycia, które bez informatyki i internetu
byłyby niemoliwe takie jak na przykład „kreatywne zarzdzanie pienidzmi klientów”, które zastosowała wielce zasłuona dla gospodarki internetowej posta – B. Madoff. Oszustwo wyszło na
jaw, gdy na pocztku grudnia 2008 roku grupa klientów zadała wypłaty z jego firmy 7 Mld USD.
Okazało si, e kasa firmy Madoffa jest pusta a warto popełnionych oszustw on sam oszacował
na 50 Mld USD. Dzisiaj take ju wiemy, e ta niedua firma z Nowego Jorku była ju firm globaln a nie lokaln i straty, które ona spowodowała to straty na finansowym rynku globalnym a nie
tylko lokalnym.
Obecny kryzys niektórzy porównuj do Wielkiego Kryzysu Gospodarczego z lat 20, XX wieku, a wic kryzysu Ery Przemysłowej, dzisiaj w Erze Informatyki i Internetu, w Cywilizacji Cyfrowej wszystko jest inne i bdzie inne.
Moe jednak mie racj G.Soros, gdy pisze, e obecny kryzys to nie tylko zwykły kryzys, ale
to koniec obecnej ery stymulowania rozwoju gospodarczego(Soros, 2008).
Rozpoczta w ostatniej dekadzie XX wieku Era Informatyki i Internetu jak pisał w 2001 roku
Michael Dertouzos jest dopiero w pierwszej fazie tej niezakoczonej rewolucji, zakoczenie
pierwszej fazy tej rewolucji przewidywał dopiero po 2020 roku (Dertouzos, 2001).
Rozpoczta 60 lat temu rewolucja informatyczna to rewolucja nie na wiele dekad, ale wiele
stuleci a nawet tysicleci. Rewolucja informatyczna jest coraz bardziej wielowymiarowa i wielowtkowa, bdzie potrzebowała do swojego rozwoju wielkiej rónorodnoci, nieliniowych zjawisk
fizyki, chemii i biologii, wielkich konstrukcji i rozwiza inynierskich oraz wielkich energii.
Globalne rynki finansowe dla swego rozwoju bd wymagały coraz bardziej zaangaowanej
a jednoczenie wiarygodnej informatyki i internetu semantycznego, coraz bardziej zaawansowanego i sprawnego audytu informatycznego, a take nowego audytu systemowego.
yjemy obecnie w społeczestwie i gospodarce coraz bardziej zinformatyzowanej i zinternetowanej, dla których głównym imperatywem s oparcie si na wiedzy, kreatywnoci a nie „kreatywnoci” i innowacyjnoci (Tapscott, 1996). Potrzebna jest strategia oparta na inynierii wizji
i kultury oraz sprzeniach zwrotnych (Rys 1.). Naley take wykorzysta zaawansowane metody
zarzdzania ryzykiem w oparciu o inynieri nadsystemów systemów (system of systems – SOS)
(Sage, 2008).
210
Andrzej Straszak
Informatyka jako siła sprawcza gwałtowego rozwoju i kryzysów
Rys.1 – Strategie oparte o inĪynieriĊ wizji kultury oraz sprzĊĪeniach zwrotnych (Straszak, 2009)
Uwagi koĔcowe
Społeczestwa internetowe i gospodarka internetowa nie jest i nie bdzie wolna od Wielkich
Wstrzsów Rozwojowych (Straszak, 2009).
Stanisław Lem, który bardzo wczenie przeczytał w oryginale ksik N. Wienera „Cybernetyka” i wykorzystał zawart w niej wiedz do swojej genialnej twórczoci, w której przewidywał
wielki rozwój informatyki i powstanie w przyszłoci internetu, w pó
niejszym okresie swojej twórczoci uył nazwy Megabitowa Bomba (Lem, 1999). Obecny Drugi Kryzys Gospodarki (Internetowej), który wybuchł znienacka to w pewnym sensie eksplozja bomby (superbaki), która rozsadziła obecny globalny sektor finansów.
Era Informatyki i Internetu to era jednostek zachłannych na wiedz, w tym e-wiedz i mdro, ale równie jednostek zachłannych na pienidze, w tym e-pienidze, które mog zbyt gwałtownie rosn, ale równie znika.
Bibliografia
1.
2.
3.
4.
Soros G.:– The Credit Crisis of 2008 and What it Means. W: The New Paradigm for
Financial Market, New York, ISBN 9781586486839
Stiglitz J.: - Global Crisis Made in America – W: Spiegel On-line International, Nov 12,
2008, http://www.spiegel.de/international/business/0,1518,590028,00.html
Wiener N.: - Cybernetics – Or the Control and Communication in the Animal and the
Machine, Paris 1948, Libraire Hermann & Cie, and Cambridge , MA: MIT Press:
Cambridge, MA: MIT Press
Times On-Line: - Wall Street Legend Bernard Madoff arrested over $50 bilion Ponzi
scheme. W: Times On-Line, Dec. 12, 2008,
http://www.timesonline.co.uk/tol/news/world/us_and_americas/article5331997.ece
Andrzej Straszak
Informatyka jako siła sprawcza gwałtowego rozwoju i kryzysów
211
5.
6.
Lem S.: - Bomba megabitowa. W: Wydawnictwo Literackie, 1999
Heckman L.: - Research and Information Guides in Business, Industry, and Economic
Institution. W: Routledge; 1st edition, 2001, ISBN: 978-0815321187
7. McLean B.: - The Smartest Guys in the Room: The Amazing Rise and Scandalous Fall of
Enron. W: Portfolio Trade, 2004, ISBN: 978-1591840534
8. Sage A.P.: Risk in Systems of Systems Engineering and Management. W:Journal of
Industrial and Management and Optimization, Vol 4 No. 3, 2008
9. Dertouzos M.: The Unfinished Revolution. W: Harpercollins Publisher, New Jork, 2001,
ISBN 0-06-662067-8.
10. Straszak A.: Społeczestwo internetowe oparte na wiedzy – wielkie wstrzsy rozwojowe.
W: Pracy Zbiorowej – problemy globalnego społeczestwa informacyjnego pod redakcj
Szewczyk A, Wydawnictwo Uniwersytetu Szczeciskiego, 2003
11. Stiglitz J.: Market can’t rule themselves. W: Newsweek Issues 2009.
http://www.newsweek.com/id/177447?from=rss?nav=slate
12. Zaharia S.: Writing the Rules for a New World. W: Newsweek Issues 2009.
http://www.newsweek.com/id/177385
13. Chmielewski J.: Zarzdzanie Wiedz w Warunkach Kryzysu Finansowego Gospodarki Spojrzenie przez E-wiedz. W: Artykuł na VI Kongres Polskiego Stowarzyszenia
Zarzdzania Wiedz, 2009
INFORMATICS AS A DRIVING FORCES OF THE VIOLENT GROWTH AND CRISES
Summary
Today, we are in the middle o the beginning of a “made in the USA” the second
crisis since 2000 that is threatening the entire world. The United States benefited
from its export of toxic mortgages. Wall Street exported troubles to the world; it
needs world help to fix them.
Informatics was a driving force of the two violent growth and two crises since
1995. Market can not rule themselves.
Keywords: the violent growth, crisis, markets, informatics within global financial sector
Andrzej Straszak
Szkoła Wysza im. Pawła Włodkowica w Płocku