docpriorytety zdrowotne z regionalnego punktu widzenia
download 
Reklamacja Transkrypt
priorytety zdrowotne z regionalnego punktu widzenia
Priorytety zdrowotne z regionalnego punktu widzenia... PRIORYTETY ZDROWOTNE Z REGIONALNEGO PUNKTU WIDZENIA Health priorities from the regional point of view Andrzej Bujnowski, Bernadeta Hordejuk, Irena Kierzkowska, Agnieszka Malinowska, Stanis∏awa Mas∏owska, Iwona Orkiszewska, Hanna Taraszkiewicz STRESZCZENIE Niniejszy artyku∏ ma na celu zaprezentowanie regionalnego- warmiƒsko-mazurskiego stanowiska wybranych interesariuszy systemu ochrony zdrowia dotyczàcego problematyki zagadnieƒ wa˝nych i priorytetowych w zakresie zarzàdzania ryzykiem, ubezpieczeƒ oraz organizacji i finansowania ochrony zdrowia. W uznaniu autorów wÊród najwa˝niejszych zagadnieƒ nale˝y wskazaç reform´ rozwiàzaƒ systemowych ze szczególnym uwzgl´dnieniem ustanowienia priorytetów zdrowotnych i ich hierarchii, planowaniem kosztów, a tak˝e planowaniem regionalnej strategii ochrony zdrowia. WÊród nowych problemów jakie mogà pojawiç si´ w najbli˝szym czasie wskazano niekorzystny trend demograficzny w zakresie „starzenia si´ spo∏eczeƒstwa” oraz coraz bardziej pog∏´biajàcy si´ brak mo˝liwoÊci zapewnienia odpowiedniej liczby kadr medycznych w podstawowych dziedzinach/ zawodach, dotyczàcy: piel´gniarek i po∏o˝nych, pediatrów, neonatologów, internistów, chirurgów, anestezjologów, po∏o˝ników, lekarzy medycyny pracy, geriatrów, ratownictwa medycznego. Wedle opinii autorów dokonujàce si´ zmiany cywilizacyjne i wynikajàce z nich potrzeby zdrowotne, a wi´c coraz wi´ksze znaczenie chorób przewlek∏ych, cywilizacyjnych (np. cukrzyca, nadciÊnienie t´tnicze, choroby wieƒcowe, oty∏oÊç udary, zawa∏y, alergie, nowotwory), wymagajàcych d∏ugoterminowej opieki, b´dà warunkowaç koniecznoÊç zmiany systemu zdrowotnego, który obecnie nastawiony jest na leczenie interwencyjne i naprawcze. Autorzy wskazujà, i˝ w aktualnej sytuacji permanentnego niedofinansowania sektora ochrony zdrowia istotnie wa˝na jest wspó∏praca pomi´dzy naukà, a przemys∏em, instytucjami publicznymi, organizacjami spo∏ecznymi oraz interesariuszami systemu i rynku ochrony zdrowia w celu poszukiwania efektywnych, a zarazem skutecznych rozwiàzaƒ systemowych. ABSTRACT The aim of this article is to present the regional, warmiƒsko-mazurskie voivodeship, stance of selected health care system stakeholders on issues of significance and priority in the field of risk management, insurance as well as health care organization and financing. What the authors believe to be of utmost importance is a reform of systemic solutions, with particular attention being given to the establishment of health priorities and their hierarchy, cost planning as well as regional health care strategy planning. The new problems likely to emerge in the nearest future which the authors would like to indicate include an unfavourable demographic trend, the ageing of the society, as well as an ever more acute inability to ensure a sufficient number of basic medical human resources, namely, nurses and midwives, paediatricians, neonatologists, general practitioners, surgeons, anaesthesiologists, obstetricians, occupational medicine physicians, geriatricians, paramedics. In the opinion of the authors, the civilization changes in progress and the resultant health needs involving an ever growing importance of chronic, civilization, diseases (e.g. diabetes, hypertension, coronary diseases, obesity, strokes, infarcts, allergies, tumours) requiring long-term care will necessitate a change to the health care system which is now oriented towards interventional and corrective treatment. The authors point out that in the present situation of permanent Journal of Health Policy, Insurance and Management – Polityka Zdrowotna 67 A. Bujnowski, B. Hordejuk, I. Kierzkowska, A. Malinowska, S. Mas∏owska, I. Orkiszewska, H. Taraszkiewicz underfunding of the health care sector what becomes of crucial importance is cooperation between science, industry, public institutions, social organizations and stakeholders in the system and in the health care market in order to seek efficient and also effective systemic solutions. S∏owa kluczowe: polityka zdrowotna, system ochrony zdrowia, priorytety w ochronie zdrowia, potrzeby zdrowotne Keywords: health policy, health care system, priorities of health care, health needs WPROWADZENIE Niniejszy artyku∏ prezentuje regionalne – warmiƒsko-mazurskie – stanowisko wybranych interesariuszy systemu ochrony zdrowia dotyczàce problematyki uj´tej w raporcie na temat zagadnieƒ wa˝nych i priorytetowych w zakresie zarzàdzania ryzykiem, ubezpieczeƒ oraz organizacji i finansowania ochrony zdrowia w opinii s´dziów kompetentnych wybranych spoÊród najwa˝niejszych interesariuszy polskiego systemu ochrony zdrowia 76. Regionalny punkt widzenia prezentujà wspólnie: Irena Kierzkowska – dyrektor Wojewódzkiego Specjalistycznego Szpitala w Olsztynie, Hanna Taraszkiewicz – zast´pca dyrektora ds. piel´gniarstwa w Wojewódzkim Specjalistycznym Szpitalu w Olsztynie, Andrzej Bujnowski – prezes zarzàdu „Pro-Medica” w E∏ku sp. z o. o., Stanis∏awa Mas∏owska – kierownik Dzia∏u Zamówieƒ Publicznych i Zaopatrzenia Wojewódzkiego Specjalistycznego Szpitala w Olsztynie, Agnieszka Malinowska – zast´pca dyrektora ds. administracyjnych Zespo∏u Opieki Zdrowotnej w Nidzicy, Iwona Orkiszewska – dyrektor Powiatowego Szpitala im. W∏. Biegaƒskiego w I∏awie, Bernadeta Hordejuk – dyrektor Wydzia∏u Rozwoju i Zarzàdzania Projektami w Starostwie Powiatowym w I∏awie. W uznaniu autorów okreÊlona w komentowanym raporcie hierarchia wa˝noÊci problematyki zagadnieƒ wa˝nych i priorytetowych w ochronie zdrowia nie wpisuje si´ w aktualnà gradacj´ problemów interesariuszy regionu Warmii i Mazur. Jako jedno z najwa˝niejszych zagadnieƒ s∏usznie zosta∏a natomiast wskazana problematyka w zakresie dotyczàcym reformy rozwiàzaƒ systemowych. Stanowi ona 76 najbardziej pilnà kwesti´ ze szczególnym uwzgl´dnieniem ustanawiania priorytetów zdrowotnych i ich hierarchii, planowaniem kosztów, a tak˝e planowaniem regionalnej strategii ochrony zdrowia. REGION WARMI¡SKO-MAZURSKI W LICZBACH Województwo warmiƒsko-mazurskie stanowi jedno z szesnastu polskich województw i zarazem regionów. Po∏o˝one jest w pó∏nocno-wschodniej cz´Êci kraju. G∏ówna jednostka samorzàdu terytorialnego (lokalny sejmik na czele z marsza∏kiem) znajduje si´ w najwi´kszym mieÊcie regionu – Olsztynie. Region warmiƒsko-mazurski obejmuje obszar 24 173,47 km2 (z czego 55% zajmujà u˝ytki rolne, 32% u˝ytki leÊnie, nieca∏e 5% wody powierzchniowe, a tereny zabudowane jedynie 3,5%). Jest to czwarty pod wzgl´dem obszaru region Polski, liczàcy 1,44 mln mieszkaƒców, co stanowi 3,77% ludnoÊci kraju77. W porównaniu z 2013 rokiem liczba mieszkaƒców regionu zmniejszy∏a si´ o 2 810 osób. Województwo warmiƒsko-mazurskie od wielu lat charakteryzuje si´ najni˝szà g´stoÊcià zaludnienia w kraju (w 2013 r. wskaênik ten wyniós∏ 60 osób/km2 i nie uleg∏ zmianie od 2010 r.). Porównujàc wspó∏czynnik g´stoÊci zaludnienia na Warmii i Mazurach oraz w Polsce (123 osoby/km2) – jest on dwukrotnie ni˝szy. W strukturze ludnoÊci wed∏ug p∏ci przewa˝ajà kobiety – stanowià one 51,04% (736 979), natomiast m´˝czyêni – 48,96% (706 988) populacji. W strukturze wiekowej mieszkaƒców województwa najliczniej reprezentowane sà osoby w wieku: Holly R. “Vital and key issues in risk management, inrurance and the organization and financing of health care in the view of competent judges selected from the most important stakeholders of the polish healthcare system”. Journal of Health Policy, Insurance and Management 16/6: 9-22. 77 Biuletyn Ochrony Zdrowia Województwa Warmiƒsko-Mazurskiego 2014. 2015. Wojewoda WarmiƒskoMazurski. Olsztyn. dane z dn.30 czerwca 2014 r. 68 2015 • XVI Priorytety zdrowotne z regionalnego punktu widzenia... • 70 lat i wi´cej – 127 615 osoby, tj. 8,8 % • 30-34 lat – 121 941 osoby, tj. 8,4 % • 25-29 lat – 112 540 osoby, tj. 7,8 % • 35-39 lat – 111 983 osoby, 7,8 % • 55-59 lat – 113 032 osoby, tj. 7,8 % Do kluczowych bran˝ w województwie zalicza si´ przemys∏ spo˝ywczy. Przesàdza o tym wysoki udzia∏ w tworzeniu PKB (8,2%), du˝e zatrudnienie w tej bran˝y (34% mieszkaƒców), du˝a dost´pnoÊç do surowca (rolnictwo) oraz walory Êrodowiskowe charakteryzujàce omawiany region. Innà wa˝nà dla regionu bran˝à jest przemys∏ drzewno-meblarski, który tak˝e generuje wysoki udzia∏ w wartoÊci sprzedanej przemys∏u oraz zatrudnienia. Dodatkowo Warmia i Mazury sà regionem turystycznym. Ârodowisko naturalne, po∏o˝enie i struktura geograficzna (jeziora, lasy), niski stopieƒ zanieczyszczenia Êrodowiska naturalnego jak i du˝a iloÊç zabytków (zamki gotyckie, koÊcio∏y) sprzyja rozwojowi turystyki. W województwie warmiƒsko-mazurskim w 2014 zarejestrowane by∏y 52 podmioty lecznicze udzielajàce stacjonarnych i ca∏odobowych Êwiadczeƒ szpitalnych oraz 30 podmiotów udzielajàcych stacjonarnych i ca∏odobowych Êwiadczeƒ innych ni˝ szpitalne. Na terenie tego regionu w podmiotach wykonujàcych dzia∏alnoÊç leczniczà w 2014 roku udziela∏o Êwiadczeƒ zdrowotnych (wg podstawowego miejsca zatrudnienia) ogó∏em 2 795 lekarzy oraz 583 lekarzy-dentystów. Ponadto, w tym samym roku, w podmiotach wykonujàcych dzia∏alnoÊç leczniczà, Êwiadczeƒ zdrowotnych udziela∏o 6 470 piel´gniarek i 766 po∏o˝nych, z tego w szpitalach 4 409 piel´gniarek.78 Tabela 1. Charakterystyka sytuacji demograficznej i opieki zdrowotnej w województwie warmiƒsko-mazurskim Parametry Województwo warmiƒsko-mazurskie 24 173,17 km2 Powierzchnia Liczba mieszkaƒców 1 443 967 G´stoÊç zaludnienia 60 os./km2 Liczba kobiet 736 979 Liczba m´˝czyzn 706 988 Szpitale wojewódzkie 9 Szpitale powiatowe 11 Szpitale miejskie 3 Pozosta∏e szpitale publiczne 3 Niepubliczne szpitale 15 Podmioty lecznicze posiadajàce w swych strukturach oddzia∏y jednodniowe 11 èród∏o: Biuletyn Ochrony Zdrowia Województwa Warmiƒsko-Mazurskiego 2014. 2015. Wojewoda Warmiƒsko-Mazurski. Olsztyn. 78 Biuletyn Ochrony Zdrowia Województwa Warmiƒsko-Mazurskiego 2014. 2015. Wojewoda WarmiƒskoMazurski. Olsztyn. Journal of Health Policy, Insurance and Management – Polityka Zdrowotna 69 A. Bujnowski, B. Hordejuk, I. Kierzkowska, A. Malinowska, S. Mas∏owska, I. Orkiszewska, H. Taraszkiewicz WARMI¡SKO-MAZURSKI REGIONALNY PUNKT WIDZENIA W przekonaniu autorów, prezentujàcych w niniejszym tekÊcie swoje stanowisko, problematyka zawarta w komentowanym raporcie zosta∏a przestawiona w sposób doÊç trafny i w∏aÊciwie sformu∏owany. Obejmuje szeroki wachlarz obszarów problemowych: rozwiàzaƒ systemowych w ochronie zdrowia, ubezpieczeƒ zdrowotnych, kszta∏cenia kadr medycznych, finansowania Êwiadczeƒ medycznych, zarzàdzania ryzykiem, roli i miejsca przemys∏u farmaceutycznego i producentów sprz´tu medycznego, rozwiàzaƒ innowacyjnych, transferu technologii i poprawy jakoÊci leczenia. Naszym zdaniem cz´Êç ze wskazanych za∏o˝eƒ ma natomiast charakter jedynie teoretyczny. Niektóre z nich nie majà prze∏o˝enia na polskà rzeczywistoÊç, jak np. wykorzystanie Risk Adjustment System. Niedosyt w zakresie tematyki problemowej obj´tej sonda˝em pozostawia tak˝e brak rozwini´cia lub chocia˝by opisu poszczególnych kwestii, na przyk∏ad dotyczàcych ryzyka wprowadzenia dodatkowych ubezpieczeƒ zdrowotnych. W naszym uznaniu istotnà wag´ stanowi równie˝ uzupe∏niajàca problematyka zg∏oszona przez s´dziów kompetentnych. Uwzgl´dnienie tej równie wa˝nej tematyki dla sektora ochrony zdrowia w bazowym zakresie kwestionariusza mog∏oby mieç znaczàcy wp∏yw na finalne wyodr´bnienie grupy zagadnieƒ priorytetowych. Dodatkowo tematyka zawarta w sonda˝u nie jest jednorodna co do zasi´gu/obszaru oddzia∏ywania problemów ochrony zdrowia, co stanowi istotne znaczenie dla usprawniania zaopatrzenia zdrowotnego zarówno z punktu widzenia odbiorców, jak i dostawców Êwiadczeƒ zdrowotnych. Naszym zdaniem wÊród wskazanych kwestii problemowych zwiàzanych z organizacjà i finansowaniem systemu ochrony zdrowia trudno wskazaç jednoznacznie temat „numer 1”. „Dwójki” i „trójki” dotyczà zaÊ zagadnieƒ globalnych, które nie sà widoczne z perspektywy regionalnej. Wskazana przez s´dziów kompetentnych hierarchia problematyki jest wa˝na i poprawna z punktu widzenia polityki zdrowotnej o znaczeniu globalnym, a wi´c du˝ych korporacji. W naszym uznaniu inny by∏by rozk∏ad wskazanych priorytetów, z perspektywy potrzeb danego regionu/woje70 2015 • XVI wództwa, a jeszcze inny, gdyby w próbie badawczej znalaz∏y si´ poszczególne grupy interesariuszy. Obecny system nie spe∏nia bowiem oczekiwaƒ ani interesariuszy, ani te˝ samych instytucji i przedsi´biorstw funkcjonujàcych w ochronie zdrowia. Naszym zdaniem sektor ten jest zcentralizowany, przeregulowany, nie uwzgl´dnia zmieniajàcych si´ potrzeb zdrowotnych poszczególnych regionów, nadu˝ywajàcy praktyk monopolowych opartych na modelu kontroli, szacowaniu zapotrzebowania na Êwiadczenia zdrowotne. Dzia∏aƒ naprawczych wymaga dodatkowo wycena i sposób finansowania us∏ug zdrowotnych. Aktualnie g∏ównym problemem dla pacjentów jest tak˝e dost´pnoÊç do us∏ug medycznych oraz brak koordynacji systemu, co uniemo˝liwia kompleksowe podejÊcie do leczenia pacjenta. WÊród najwa˝niejszych kwestii problemowych mo˝na wskazaç równie˝ nieprecyzyjne przepisy dotyczàce list oczekujàcych, które wywo∏ujà u pacjentów poczucie bezsilnoÊci. Z punktu widzenia Êwiadczeniodawców równie˝ wiele aspektów wymaga poprawy. Poczàwszy od sposobu liczenia i kwalifikowania kosztów leczenia szpitalnego oraz w∏aÊciwego zdefiniowania wielu poj´ç. Istotne znaczenia ma tak˝e wyznaczenie wspólnych celów, czy to w obszarze prowadzonej statystyki szpitalnej, polityki jakoÊciowej, efektywnoÊci kompleksowego leczenia pacjenta, profilaktyki, czy edukacji zdrowotnej. Niezwykle wa˝ne jest tak˝e kszta∏towanie poczucia odpowiedzialnoÊci pacjenta za jego stan zdrowia wynikajàcy ze stylu ˝ycia, a wi´c od˝ywiania, aktywnoÊci fizycznej itp. Polski system opieki zdrowotnej wymaga wi´c zwi´kszenia finansowania, efektywniejszego wydatkowania pieni´dzy publicznych, lepszego szacowania i planowania potrzeb zdrowotnych. Cz´ste modyfikacje systemu ochrony zdrowia wskazujà na brak stabilnoÊci oraz d∏ugofalowej strategii w tym zakresie – kosztem dost´pnoÊci pacjentów do us∏ug zdrowotnych, a nawet z naruszeniem statusu samodzielnoÊci SPZOZ-ów, jak w przypadku „ustawy 203”. Województwo warmiƒsko-mazurskie nie jest w tej kwestii wyjàtkiem. Równie˝ nie posiada ono regionalnej strategii organizacji ochrony zdrowia. W Olsztynie istniejà a˝ cztery organy za∏o˝ycielskie wiodàcych szpitali, sà to: samorzàd wojewódzki, Priorytety zdrowotne z regionalnego punktu widzenia... samorzàd miejski, Uniwersytet Warmiƒsko-Mazurski, Ministerstwo Spraw Wewn´trznych, podobnie w regionie – szpitale powiatowe publiczne, niepubliczne skomercjalizowane, czy podmioty prywatne. Utrudnia to, a nawet uniemo˝liwia sensownà restrukturyzacj´ szpitali. Widzimy ponadto koniecznoÊç decentralizacji systemu finansowania ochrony zdrowia poprzez proponowane przejÊcie na bud˝etowe finansowanie i przekazywanie funduszy do wojewodów, którzy w ramach bud˝etów zadaniowych realizowaliby zadania zwiàzane z kontraktowaniem Êwiadczeƒ zdrowotnych, czy poprzez decentralizacj´ Centrali NFZ. Spowodowane jest to potrzebà zmian struktur organizacyjnych jednostek systemu, ale przede wszystkim przepisów prawnych, które powinny byç spójne z klarownà wyk∏adnià prawnà i wdra˝ane w sposób zrównowa˝ony i przemyÊlany. Nale˝y równie˝ zwróciç uwag´ na fakt, i˝ w okresie ostatnich kilkunastu lat szpitale i inne jednostki ochrony zdrowia prze˝ywa∏y szybkà i nie do koƒca skoordynowanà transformacj´. Swobodny dost´p do wiedzy na temat zastosowania nowoczesnej aparatury, technik medycznych, rozwiàzaƒ technicznych spowodowa∏ wzrost oczekiwaƒ zarówno Êwiadczeniodawców, jak pacjentów. Dost´p do funduszy unijnych pozwoli∏ na cz´Êciowe zrealizowanie tych potrzeb. Szpitale kupujà specjalistyczny sprz´t niejednokrotnie bez wczeÊniejszej systemowej oceny zapotrzebowania i wykorzystywania, a czasem z powodu wygórowanych warunków szczegó∏owych NFZ wymagajàcych posiadanie okreÊlonego sprz´tu na danym oddziale, pomimo posiadania tego sprz´tu w szpitalu. Brakuje w regionie systemowej oceny stopnia wykorzystania wysokospecjalistycznej aparatury funkcjonujàcej w danym mieÊcie czy rejonie oraz informacji na temat dost´pnoÊci do tej aparatury. Rozwój infrastruktury nie jest poprzedzony obiektywnà ocenà potrzeb danej populacji. Szpitale rozbudowujà i modernizujà bloki operacyjne nie majàc pewnoÊci jakiej wysokoÊci kontrakt zostanie podpisany z p∏atnikiem, a wiec jakie i ile zabiegów operacyjnych b´dzie móg∏ zrealizowaç szpital, a tym samym jaki b´dzie jego przychód. Szpital nie mo˝e w d∏u˝szej perspektywie zaplanowaç przychodów (krótkoterminowe umowy, zmiennoÊç wymagaƒ). Pomimo to nadal istnieje bardzo du˝e zró˝nicowanie podmiotów leczniczych pod wzgl´dem funkcjonalnoÊci, stopnia realizacji planów dostosowawczych do wymogów sanitarnych, technicznych, przeciwpo˝arowych pod wzgl´dem bezpieczeƒstwa, wyposa˝enia w sprz´t i aparatur´ medycznà. Dodatkowo nale˝y zaznaczyç, i˝ pojawi∏y si´ bardzo szczegó∏owe wymagania prawne, które porzàdkujà obszary zarzàdcze ale te˝ ograniczajà publiczne zak∏ady we wdra˝aniu nowych rozwiàzaƒ organizacyjnych, racjonalnego wykorzystywania posiadanych zasobów czy te˝ w mo˝liwoÊciach pozyskiwania funduszy. Wedle naszej opinii wÊród nowych problemów zwiàzanych z ochronà zdrowia, jakie mogà pojawiç si´ w najbli˝szym okresie, mo˝na wskazaç: • niedobór kadr medycznych w podstawowych dziedzinach/zawodach, a wi´c piel´gniarek i po∏o˝nych, pediatrów, neonatologów, internistów, chirurgów, anestezjologów, po∏o˝ników, lekarzy medycyny pracy, geriatrów, ratowników medycznych; • kolejnym problemem mo˝e okazaç si´ przystosowanie podmiotów leczniczych do wymagaƒ prawnych w zakresie infrastruktury, a w szczególnoÊci dostosowanie pomieszczeƒ pod wzgl´dem technicznym oraz dostosowanie bazy informatycznej do wdro˝enia systemowego projektu informatyzacji. Pojawia si´ pytanie czy i jakie zostanà przyj´te rozwiàzania dla zak∏adów niespe∏niajàcych wymagaƒ oraz zabezpieczenia Êwiadczeƒ dla mieszkaƒców okreÊlonej miejscowoÊci, powiatu, regionu; • bark mo˝liwoÊci porównania efektywnoÊci i skutecznoÊci podmiotów leczniczych ze wzgl´du na brak jednolitego systemu gromadzenia danych. Gromadzone dane definiowane sà niejednokrotnie intuicyjnie, brak wytycznych systemowych powoduje, ˝e szpitale gromadzà dane, które nie mogà byç porównywane ze wzgl´du na nieprecyzyjne definiowanie; • brak obligatoryjnego, ujednoliconego systemu wyceny Êwiadczeƒ na podstawie kosztów rzeczywistych w poszczególnych podmiotach leczniczych b´dzie utrudnia∏ zarzadzanie finansami zarówno na poziomie szpitala, jak i ca∏ego systemu opieki zdrowotnej; Journal of Health Policy, Insurance and Management – Polityka Zdrowotna 71 A. Bujnowski, B. Hordejuk, I. Kierzkowska, A. Malinowska, S. Mas∏owska, I. Orkiszewska, H. Taraszkiewicz • rozdêwi´k pomi´dzy potrzebami zdrowotnymi (d∏uga lista oczekujàcych), mo˝liwoÊciami realizacji Êwiadczeƒ przez podmioty lecznicze (nadprodukcja Êwiadczeƒ), mo˝liwoÊciami p∏atnika (nieop∏acone nadlimity) b´dzie pog∏´biaç niezadowolenie spo∏eczne, ale równie˝ wp∏ywaç na pogorszenie stanu zdrowia pacjentów d∏ugo oczekujàcych na Êwiadczenia diagnostyczne, lecznicze, czy te˝ rehabilitacyjne, • wysokie koszty utrzymanie gotowoÊci szpitala do realizacji Êwiadczeƒ medycznych przy zbyt niskim poziomie kontraktowania powoduje niewykorzystanie zasobów przy jednoczesnym wzroÊcie zad∏u˝enia szpitali. JednoczeÊnie brak rozwiàzaƒ umo˝liwiajàcych sprzeda˝ us∏ug pacjentom pragnàcych skorzystaç z us∏ug poza systemem kolejkowym, za odp∏atnoÊcià, ale w publicznym zak∏adzie, • wzrost ÊwiadomoÊci pacjentów spowoduje wzrost zainteresowania szpitalami bezpiecznymi, komfortowo wyposa˝onymi, realizujàcymi Êwiadczenia z wykorzystaniem nowoczesnej aparatury i profesjonalnie przygotowanej kadry medycznej. W d∏u˝szej perspektywie wÊród kwestii problemowych dotyczàcych ochrony zdrowia nie mo˝na pominàç procesu starzenia si´ spo∏eczeƒstwa, a tak˝e wzrostu liczby osób zagro˝onych niepe∏nosprawnoÊcià, wymagajàcych rehabilitacji. Nale˝y zwróciç uwag´ na du˝y problem kalectwa pourazowego, cz´sto przecie˝ dotyczàcego m∏odych ludzi, którzy wymagajà specjalnych programów rehabilitacyjnych z udzia∏em psychologa, logopedy, zespo∏u terapeutów. Aktualny system nie ma dla nich ˝adnej oferty. Ju˝ obecnie obserwujemy, i˝ na terenie województwa warmiƒsko-mazurskiego grupa wiekowa powy˝ej 70. roku ˝ycia stanowi najwi´kszy udzia∏ procentowy, bo a˝ 8,8 % ogó∏u ludnoÊci. WczeÊniactwo, a co za tym idzie, noworodki obcià˝one wieloma chorobami, b´dà wymaga∏y opieki specjalistów w deficytowych dziedzinach, których, jak ju˝ wspomniano, na naszym terenie brakuje, a ta tendencja b´dzie wzrostowa; • kolejny problem, jaki dostrzegamy, to rozchwiane finansowanie na poziomie systemowym (zbyt skàpe w niektórych zakresach), które w perspektywie 5-10 lat mo˝e prowadziç do powa˝nych zagro˝eƒ w do- 72 2015 • XVI st´pie do niektórych us∏ug zdrowotnych dla ca∏ych grup Êwiadczeniobiorców; • kwestia problemowa dotyczy tak˝e otwierajàcego si´ rynku Êwiadczeƒ transgranicznych – brak jasnych uregulowaƒ co do realizacji Êwiadczeƒ przez podmioty publiczne; • wzrost oczekiwaƒ pacjentów co do jakoÊci udzielanych Êwiadczeƒ mo˝e spowodowaç wybór podmiotów spe∏niajàcych te oczekiwania, co przy braku elastycznoÊci przep∏ywu p∏atnoÊci za Êwiadczenia mo˝e spowodowaç wzrost zad∏u˝enia na skutek przekraczania wartoÊci kontraktu z p∏atnikiem; • ma∏e zaanga˝owanie systemu w profilaktyk´ i edukacj´ zdrowotnà mo˝e powodowaç wzrost kosztów leczenia chorób przewlek∏ych i zawodowych; • kolejne problemy za 5-10 lat b´dà si´ pojawiaç równie˝ z powodu braku odpowiedniej strategii i stabilnoÊci systemu oraz braku zabezpieczenia Êrodków finansowych potrzebnych na wprowadzanie nowoczesnych technologii medycznych oraz zaspokajàcych zmieniajàce si´ potrzeby zdrowotne. Zakres przedmiotowy oraz hierarchia wa˝noÊci problematyki zagadnieƒ wa˝nych i priorytetowych w ochronie zdrowia, naszym zdaniem, b´dzie zmienia∏a si´ w zale˝noÊci od poziomu zaspokojenia potrzeb i skali ryzyka po stronie odbiorców i dostawców Êwiadczeƒ. B´dzie ona wynikaç tak˝e z trendu demograficznego w zakresie „starzenia si´ spo∏eczeƒstwa” oraz pog∏´biajàcego si´ coraz bardziej braku mo˝liwoÊci zapewnienia odpowiedniej liczby kadr medycznych. Zarówno kszta∏cenie personelu medycznego, a tak˝e zapewnienie odpowiedniej infrastruktury koniecznej do zabezpieczenia Êwiadczeƒ zdrowotnych oraz opieki osobom starszym. Osoby m∏ode z kolei z ∏atwym dost´pem do u˝ywek, dopalaczy i narkotyków sà nara˝one na problemy uzale˝nieƒ ze wszystkimi tego konsekwencjami, ale pami´tajmy o tendencji wzrostowej uzale˝nieƒ od hazardu, gier komputerowych i innych, które równie˝ b´dà obcià˝a∏y bud˝et ochrony zdrowia. Pomini´cie tych problemów jako kwestii priorytetowych ju˝ na obecnym etapie, stanowi ogromne zagro˝enie w zabezpieczeniu zdrowotnym. Rozwiàzania systemowe w ochronie zdrowia wprowadzone w najbli˝szym okresie spowo- Priorytety zdrowotne z regionalnego punktu widzenia... dujà zmiany w hierarchii wa˝noÊci problematyki. Na pierwszym planie w naszym przekonaniu znajdzie si´ polityka ubezpieczeƒ oraz komplementarnoÊç segmentów publicznego i prywatnego. Wedle naszej opinii, przeobra˝enia w sektorze ochrony zdrowia b´dà zale˝eç w najwi´kszym stopniu od przemian spo∏ecznych, struktury demograficznej, poziomu wydolnoÊci rozwiàzaƒ systemowych w konfrontacji z potrzebami, oczekiwaniami i mo˝liwoÊciami dostosowania struktury zasobów. Bioràc pod uwag´ rosnàca ÊwiadomoÊç spo∏ecznà oraz mo˝liwoÊci dost´pu do wysokich technologii medycznych i niewystarczajàcy poziom finansowania Êwiadczeƒ, wydaje si´ byç konieczna zmiana, która spowoduje nie tylko zwi´kszenie finansowania sektora zdrowia, ale te˝ b´dzie stymulowa∏a efektywne gospodarowanie posiadanymi funduszami. Poziom finansowania okreÊlonych Êwiadczeƒ nie powinien bowiem zale˝eç od usytuowania szpitala czy formy w∏aÊcicielskiej, ale od realnie ponoszonych kosztów powiàzanych z jakoÊcià us∏ugi. Dokonujàce si´ zmiany cywilizacyjne i wynikajàce z nich potrzeby zdrowotne, a wi´c coraz wi´ksze znaczenie chorób przewlek∏ych, cywilizacyjnych (np. cukrzyca, nadciÊnienie t´tnicze, choroby wieƒcowe, oty∏oÊç, udary, zawa∏y, alergie, nowotwory), wymagajàcych d∏ugoterminowej opieki, b´dà warunkowaç koniecznoÊç zmiany systemu zdrowotnego, który obecnie nastawiony jest na leczenie interwencyjne i naprawcze. Usprawnienie wczesnej diagnostyki i czynnej opieki nad osobami zagro˝onymi chorobami przewlek∏ymi i ich odleg∏ymi powik∏aniami w sposób szczególny b´dzie zale˝a∏ od dokonujàcego si´ post´pu technologicznego dla województwa warmiƒsko-mazurskiego. Jego specyfika – rozleg∏oÊç terenu i wspomniana na wst´pie niska g´stoÊç zaludnienia, du˝e odleg∏oÊci do wyspecjalizowanych podmiotów leczniczych – obecnie znacznie utrudniajà dost´p do tych Êwiadczeƒ. Przy zabezpieczeniu aparatury medycznej (stacjonarnej, mobilnej, telemedycynie) u∏atwi mo˝liwoÊç badaƒ diagnostycznych bli˝ej miejsca zamieszkania i da szanse na szybszà diagnostyk´ i monitorowanie przebiegu choroby. Tak˝e zakrojone na szerokà skal´ dzia∏ania profilaktyczne, edukacja zdrowotna i kszta∏towanie poczucia odpowiedzialnoÊci za w∏asny stan zdrowia a tak˝e najbli˝szych b´dà mia∏y istotny wp∏yw na ÊwiadomoÊç zdrowotnà spo∏eczeƒstwa. Podj´cie dzia∏aƒ na rzecz odwrócenia niepokojàcych trendów dotyczàcych nadwagi, niezdrowej diety, stylu ˝ycia, braku aktywnoÊci fizycznej nie tylko u doros∏ych, ale i u dzieci b´dzie równie˝ wyzwaniem dla systemu w najbli˝szej perspektywie. Nowa generacja pacjentów wymaga coraz wi´kszej wygody, sprawnej obs∏ugi i profesjonalizmu. Transformacja pokoleniowa i rosnàca konkurencyjnoÊç w sektorze ochrony zdrowia spowodujà zmiany filozofii funkcjonowania sektora zdrowia, dodatkowe ubezpieczenia zdrowotne i mapowanie potrzeb zdrowotnych. Post´p technologiczny rozbudza nadziej´ na wyzdrowienie. Jednak nowe technologie cz´sto przerastajà mo˝liwoÊci finansowe placówek s∏u˝by zdrowia. Dzieje si´ tak z uwagi na konkurencyjnoÊç na rynku oraz zaspokajanie potrzeb Êwiadomego pacjenta. Znacznie lepiej ekonomicznie wyglàda sytuacja, gdy pojawia si´ konkurencja. P∏atnik nie zawsze odpowiada pozytywnie na finansowanie nowych metod leczenia co w konsekwencji bierze na siebie placówka. W naszym uznaniu w pogoni za technologià zapomniano jednak o profilaktyce oraz zdrowym trybie ˝ycia. Ogólnopolskie akcje promujàce bieganie to zbyt ma∏o, aby zmieniç myÊlenie ca∏ego spo∏eczeƒstwa. W finansowaniu ochrony zdrowia pojawia si´ ju˝ wiele badaƒ przesiewowych majàcych na celu wczesne rozpoznania chorób nowotworowych. Niestety, z badaƒ korzysta zbyt ma∏a liczba osób. Zapewnienie pacjentom dost´pu do nowoczesnych technologii leczenia wymaga wi´c zmian w sposobie finansowania ochrony zdrowia w zakresie proponowanych rozwiàzaƒ, tj. np. wspó∏p∏acenie pacjenta za us∏ugi medyczne, dodatkowe ubezpieczenia, wprowadzenie realnego systemu wyceny Êwiadczeƒ (Agencja Oceny Technologii Medycznych), wzrostu wydatków na ochron´ zdrowia z dotychczasowych 6,5% PKB do poziomu PKB innych paƒstw europejskich (np. Niemcy 11,3% PKB). W sytuacji permanentnego braku wystarczajàcego finansowania, wa˝ne jest promowanie wspó∏pracy nastawionej na podnoszenie efektywnoÊci systemu we wszystkich aspektach i obszarach dzia∏alnoÊci z wyko- Journal of Health Policy, Insurance and Management – Polityka Zdrowotna 73 A. Bujnowski, B. Hordejuk, I. Kierzkowska, A. Malinowska, S. Mas∏owska, I. Orkiszewska, H. Taraszkiewicz rzystaniem praktycznych rozwiàzaƒ dla interesariuszy systemu i rynku ochrony zdrowia majàcych na celu popraw´ organizacji, ekonomizacj´, sprawnoÊç systemu, zaopatrzenie medyczne, równowa˝enie ryzyka. W zwiàzku z tym niewàtpliwie pomi´dzy przemys∏em a naukà winna zachodziç Êcis∏a wspó∏praca. To przemys∏ odpowiada na potrzeby nauki, która poprzez badania i doÊwiadczenia odkrywa nowe rozwiàzania, metody leczenia. W dobie gwa∏townego rozwoju technologicznego gospodarki Êwiatowej zagadnienia wspó∏pracy nauki z przemys∏em stajà si´ niezwykle wa˝nym czynnikiem warunkujàcym konkurencyjnoÊç i atrakcyjnoÊç wytwarzanych wyrobów, a co za tym idzie sukces ekonomiczny. Obecnie koncentrujemy si´ na budowaniu gospodarki opartej na wiedzy, a zatem uczestnictwo w tym procesie podmiotów naukowych oraz jednostek badawczo-rozwojowych staje si´ niezb´dnym motorem nap´dowym przemian gospodarczych. G∏ównym problemem staje si´ jednak w∏aÊciwe formu∏owanie transferowanej myÊli naukowej do przemys∏u, a jednoczeÊnie jasne i precyzyjne okreÊlenie efektów oczekiwanych przez podmioty gospodarcze. Inaczej mówiàc, chodzi o takie samo rozumienie i postrzeganie tych samych problemów oraz wyników realizowanych wspólnie projektów. Dla osób pracujàcych w firmach typowo produkcyjnych trudnym do zaakceptowania staje si´ tryb prac badawczo-rozwojowych, w wyniku którego powstaje demonstrator technologii, w pewnej cz´Êci b´dàcy wynikiem dopasowania elementów na tworzonym w warunkach warsztatowych obiekcie fizycznym. Która z dróg usprawnienia systemu ochrony zdrowia w Polsce oka˝e si´ najw∏aÊciwsza, najprostsza do zaimplementowania, gdzie i jak powinny si´ one krzy˝owaç, które nale˝y budowaç najpierw, które równolegle, a byç mo˝e na niektóre nas nie b´dzie staç? Jak b´dziemy szukaç odpowiedzi na te i inne pytania, czy s∏u˝ebna rola nauki wobec praktyki wystarczy i dostarczy odpowiednich dowodów, ˝eby przekonaç decydentów do proponowanych zmian systemu opieki zdrowotnej w Polsce? Profesjonalnie opracowane, przemyÊlane, policzone i podparte dowodami naukowymi propozycje muszà wygraç z gie∏dà pomys∏ów, obietnic i programowych deklaracji, za którymi nie stojà realne dzia∏ania 74 2015 • XVI naprawcze systemu ochrony zdrowia, a jawne i niejawne, partykularne polityczne interesy. BIBLIOGRAFIA 1. Biuletyn Ochrony Zdrowia Województwa Warmiƒsko-Mazurskiego. 2014. 2015. Wojewoda Warmiƒsko-Mazurski. Olsztyn. Dane z 30 czerwca 2014 r. 2. Biuletyn Ochrony Zdrowia Województwa Warmiƒsko-Mazurskiego 2014. 2015. Wojewoda Warmiƒsko-Mazurski. Olsztyn. 3. Holly R. 2015. “Vital and key issues in risk management, inrurance and the organization and financing of health care in the view of competent judges selected from the most important stakeholders of the polish healthcare system”. Journal of Health Policy, Insurance and Management 16/6: 9-22.
