Wystąpienie

LSZ-4101-32-02/2011
P/11/125
Szczecin, dnia
lutego 2012 r.
Pan
Jerzy Bibro
Prezes Zarządu Banku Spółdzielczego
w Białogardzie
WYSTAPIENIE POKONTROLNE
Na podstawie art. 2 ust. 3 ustawy z dnia 23 grudnia 1994 r. o NajwyŜszej Izbie Kontroli1, zwanej dalej
ustawą o NIK, NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Szczecinie przeprowadziła kontrolę w Banku Spółdzielczym
w Białogardzie, zwanym „Bankiem” w zakresie przydzielania i wykorzystania preferencyjnych kredytów
inwestycyjnych na rzecz rolnictwa w latach 2009-2011.
W związku z kontrolą, której wyniki przedstawione zostały w protokole kontroli podpisanym w dniu 15
lutego 2012 r., NajwyŜsza Izba Kontroli, na podstawie art. 60 ust. 1 ustawy o NIK, przekazuje Panu Prezesowi
niniejsze wystąpienie pokontrolne.
NajwyŜsza Izba Kontroli pozytywnie ocenia skontrolowaną działalność, mimo stwierdzonych uchybień.
1. W Banku przestrzegane były procedury i warunki obowiązujące przy udzielaniu kredytów preferencyjnych
inwestycyjnych na rzecz rolnictwa ustalonych w umowie zawartej 25.06.2007 r. z Agencją Restrukturyzacji
i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR), której przedmiotem były warunki i zasady udzielania przez ARiMR pomocy
finansowej, zgodnie rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 26.04.2007 r. w sprawie szczegółowego zakresu
i kierunków działań Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa oraz sposobów ich realizacji2.
2. W ocenie NIK, stosowane przez Bank formy informowania potencjalnych kredytobiorców o moŜliwościach
zaciągnięcia kredytów inwestycyjnych, umoŜliwiały zainteresowanym skorzystania z tej formy kredytowania.
W latach 2009- 2011 do Banku wpłynęło 57 wniosków o przyznanie preferencyjnych kredytów inwestycyjnych
dla rolników, w tym: 19 wniosków w 2009 r., 20 w 2010 r. i 18 w 2011 r. Spośród złoŜonych 57 wniosków - 26
dotyczyło linii kredytowej nGR (na zakup gospodarstwa rodzinnego), po 11 wniosków - linii nMR (dla młodych
rolników) i nIP (na inwestycje podstawowe) oraz 9 wniosków linii nKZ (na zakup uŜytków rolnych). Z 57 złoŜonych
1
2
Dz.U. z 2012 r. poz. 82.
Dz.U. z 2007 r. poz. 514; od 26.02.2009 r. Dz.U. z 2009 r. poz. 121.
wniosków, tylko 1 wniosek z linii nMR został rozpatrzony negatywnie. Przyczyną odmowy był brak zdolności
kredytowej oraz niespełnienie warunków ustalonych dla tej linii.
3. W badanym okresie, w Banku nie opracowano odrębnego regulaminu w zakresie udzielania kredytów
preferencyjnych dla rolnictwa, tj. ich przyznawania, realizacji i kontroli. Nie zostało równieŜ wyodrębnione osobne
stanowisko do obsługi preferencyjnych kredytów inwestycyjnych dla rolników. Jednak w 5 Oddziałach Banku
w ramach Zespołu Obsługi Klienta (ZOK), funkcjonowało Stanowisko Obsługi Kredytowej, gdzie prowadzono
sprzedaŜ i administrację wszystkimi rodzajami kredytów oferowanych przez Bank, w tym takŜe kredytów
preferencyjnych z dopłatami. Realizacja kredytów inwestycyjnych dla rolników została odnotowana w zakresach
obowiązków. Ustalono, Ŝe Stanowisko Obsługi Kredytowej, funkcjonujące w ramach ZOK, nie zostało ujęte
w schemacie organizacyjnym Banku.
4. W latach 2009-2011 Bank udzielił ogółem 56 kredytów preferencyjnych na kwotę 17.170 tys. zł, w tym 26
kredytów (46,4 % ogółu) na zakup uŜytków rolnych przeznaczonych na utworzenie lub powiększenie
gospodarstwa rodzinnego. Wartość tych kredytów wynosiła 11.741 tys. zł, co stanowiło 68,4 % ogółu wartości
kredytów udzielonych przez Bank w tym okresie. Dopłaty ARiMR do oprocentowania kredytów inwestycyjnych
w tym okresie (równieŜ dopłaty do kredytów udzielonych w latach 1994- 2008, które dokonane były w 2009 r.)
wyniosły ogółem 2.043 tys. zł, co było zgodne z ewidencją księgową oraz sprawozdawczością Banku.
Szczegółowymi badaniami kontrolnymi we wszystkich 4 liniach kredytowych objęto 24 kredyty na kwotę
10.592,7 tys. zł, co stanowiło 61,7% ogółu kredytów preferencyjnych udzielonych przez Bank w latach 20092011(III kwartały). Do wszystkich 24 wniosków kredytowych dołączony był plan przedsięwzięcia, a kwoty
przyznanego kredytu nie przekraczały wartości nakładów inwestycyjnych. We wszystkich badanych kredytach
naliczona została prowizja w wysokości 2 % kwoty udzielonego kredytu. Przyjęty w umowie kredytowej termin,
wielkość i forma wnoszenia wkładu własnego przez kredytobiorców, był przestrzegany. Nie stwierdzono
przesłanek do zwrotu dopłat do oprocentowania. Ustalono, Ŝe Bank nie zawsze egzekwował od kredytobiorców
wpłaty prowizji w terminach ustalonych w umowach kredytowych. W 4 przypadkach z 24 objętych kontrolą, nie
zapłacono w ustalonym terminie prowizji na ogólną kwotę 23.536 zł. Opóźnienia wynosiły od 1 do 6 dni.
5. Kontrola wykazała, Ŝe przyznane 24 kredyty preferencyjne wydatkowane zostały zgodnie z przeznaczeniem.
Środki przyznane na zakup uŜytków rolnych (13 kredytów), zostały wykorzystane przez kredytobiorców na wykup
gruntów w terminach i kwotach ustalonych w umowach sprzedaŜy zawartych w formie aktu notarialnego. Środki
przyznane na zakup maszyn rolniczych, budowę, przebudowę lub remont budynków gospodarczych
(11 kredytów), zostały wydatkowane zgodnie z fakturami VAT wystawionymi przez sprzedających lub
wykonawców robót w terminach nie przekraczających 3 miesiące od dnia pobrania środków finansowych
z rachunku kredytowego oraz do kwoty zaciągniętego kredytu. Ustalono jednak, iŜ pracownicy Banku nie
dokumentowali w protokołach z kontroli przeprowadzonych u kredytobiorcy celu na jaki został udzielony kredyt.
W 6 przypadkach (z tego: w 4 kredytach preferencyjnych na kwotę 857.800 zł przeznaczonych na zakup
ciągników i maszyn rolniczych oraz w 2 na kwotę 531.700 zł przeznaczonych na budowę, remont budynków
2
gospodarczych) nie sprawdzono, czy cel ten został osiągnięty. Ponadto w protokołach z kontroli
przeprowadzonych u 4 kredytobiorców, którym przyznano kredyt na zakup maszyn rolniczych, nie
udokumentowano faktu czy sprzęt będący przedmiotem kontroli został zakupiony z kredytu preferencyjnego.
Przedstawiając Panu Prezesowi powyŜsze uwagi, NajwyŜsza Izba Kontroli wnosi o realizację następujących
wniosków pokontrolnych:
1. Egzekwowanie wpłaty prowizji przez kredytobiorców w terminie przyjętym w umowie kredytowej,
2. Sprawdzanie
prawidłowości
wykorzystanego
kredytu
z
załoŜeniami
umowy
kredytowej,
a w szczególności: osiągnięcia celu na jaki został udzielony oraz potwierdzenia posiadania przez
kredytobiorcę sprzętu zakupionego z kredytu preferencyjnego,
3.
Ujęcie w schemacie organizacyjnym Banku Zespołu Obsługi Klienta, w którym funkcjonuje Stanowisko
Obsługi Kredytowej, zajmujące się m.in. przyznawaniem i rozliczaniem kredytów preferencyjnych.
NajwyŜsza Izba Kontroli na podstawie art. 62 ust. 1 ustawy o NIK oczekuje od Pana Prezesa, w terminie
miesięcznym od daty otrzymania niniejszego wystąpienia, informacji o sposobie wykorzystania uwag i wykonania
wniosków, bądź o podjętych działaniach na rzecz ich realizacji lub przyczynach niepodjęcia takich działań.
Zgodnie z treścią art. 61 ust. 1 ustawy o NIK, w terminie 7 dni od daty otrzymania niniejszego
wystąpienia, przysługuje Panu Prezesowi prawo zgłoszenia na piśmie do Dyrektora Delegatury NIK w Szczecinie
umotywowanych zastrzeŜeń w sprawie ocen, uwag wniosków zawartych w tym wystąpieniu.
W razie zgłoszenia zastrzeŜeń, zgodnie z art. 62 ust. 2 ustawy o NIK, termin nadesłania informacji,
o którym mowa wyŜej, liczy się od dnia otrzymania ostatecznej uchwały właściwej komisji NIK.
3