Ogólna charakterystyka Województwa Warmińsko

Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Marszałkowskiego Województwa
Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie
Kategoria: Województwo
Ogłoszono 2016-01-29 11:56:40 przez Grzegorz Usczyk | wersja archiwalna
Ogólna charakterystyka Województwa WarmińskoMazurskiego
Województwo warmińsko-mazurskie leży w północno-wschodniej części Polski. Składa się z
historycznych krain Warmii, Mazur i Powiśla. Z uwagi na swoje walory przyrodnicze uważane jest za
jeden z najpiękniejszych regionów Polski.
Województwo warmińsko-mazurskie jest czwartym co do wielkości regionem Polski o powierzchni
ponad 24 tys. km kwadratowych.
Podział administracyjny: 116 gmin, 19 powiatów. Stolica regionu: Olsztyn (ponad 170 tys.
mieszkańców), inne miasta: Elbląg (130 tys. mieszkańców), Ełk (60 tys.). 29,9 % powierzchni
województwa zajmują lasy, 6% wody, 46,3 % użytki rolne.
Ludność
Województwo warmińsko-mazurskie zamieszkuje ponad 1,4 miliona osób.
Najwięcej mieszka w powiecie olsztyńskim (112.440 osób), ostródzkim (105.604) i iławskim (89.908).
Najmniej w powiecie węgorzewskim (23.738 osób), gołdapskim (27.062) i nidzickim (33.971).
Gęstość zaludnienia jest najniższa w Polsce – 59 osób na km kwadratowy (Polska – 122). Najbardziej
zróżnicowany etnicznie region Polski, liczne mniejszości narodowe: Ukraińcy (ok. 80.000 osób),
Niemcy (20.000), Romowie, Białorusini i in.
Społeczeństwo województwa jest stosunkowo młode: 23,2 % mieszkańców w wieku
przedprodukcyjnym, 63,5% w wieku produkcyjnym, 13,3% w wieku poprodukcyjnym. Województwo
charakteryzuje się jednym z najwyższych w kraju wskaźnikiem przyrostu naturalnego: 1,6 (Polska: –
0,2).
Gospodarka
W województwie warmińsko-mazurskim zarejestrowano w systemie REGON 108 910 podmiotów
gospodarczych. Wśród nich dominuje sektor prywatny – 94%. Produkcja sprzedana przemysłu w
regionie miała wartość 15,8 mld zł, co daje 11 miejsce wśród 16 województw. Udział sektora
prywatnego w produkcji sprzedanej przemysłu to 86%. Wśród ogólnej liczby podmiotów
gospodarczych 76,3% zakładów prowadzą osoby fizyczne, 0,7% spółdzielnie, 10,9% spółki prawa
handlowego. Zaledwie 0,056% ogółu przedsiębiorstw to przedsiębiorstwa państwowe.
Przemysł
Województwo warmińsko-mazurskie, jako jedno z najmniej zanieczyszczonych regionów kraju, objęte
jest programem Zielonych Płuc Polski. Główne działy gospodarki to produkcja zdrowej żywności,
1/5
przemysł drzewny, proekologiczna gospodarka leśna, ekoturystyka, produkcja opon, maszyn i
urządzeń – gdzie stosuje się czyste technologie przemysłowe i korzysta z odnawialnych źródeł
energii.
Dominuje produkcja artykułów spożywczych i napojów (ok. 32,2% produkcji sprzedanej w
przemyśle), produkcja mebli (ok. 14,3%), produkcja maszyn i aparatury elektrycznej (ok. 4,3%),
produkcja odzieży i wyrobów futrzarskich (ok. 1,6%). 42,5 % produkcji krajowej wyrobów gumowych
pochodzi z Olsztyna, gdzie zlokalizowana jest fabryka opon.
Produkt krajowy brutto na jednego mieszkańca województwa warmińsko-mazurskiego wynoszący 16
504 zł jest niższy niż średnio w Polsce (21 366 zł) i kształtował się na koniec 2002 roku na poziomie
77% średniej dla Polski.
Surowce naturalne
Kopaliny budowlane – kruszywo naturalne, piaski kwarcowe do produkcji cegły wapienno-piaskowej i
betonów komórkowych, surowce ilaste do produkcji ceramiki budowlanej i kruszywa lekkiego.
Kopaliny znajdujące zastosowanie w rolnictwie – kreda jeziorna i torf. Kopaliny przydatne w
lecznictwie – borowina (okolice Górowa Iławeckiego, Barcian i Gołdapii).
Rolnictwo
Użytki rolne stanowią 46,3% powierzchni województwa (w tym grunty orne 33,4%, łąki 7,5%,
pastwiska 7,5%, sady 0,1%). Lasy zajmują 29,9% powierzchni.
Warunki przyrodnicze (krótki okres wegetacji, konfiguracja terenu i zróżnicowanie gleb) stawiają
przed rolnictwem województwa wymóg wysokiego poziomu uzbrojenia technicznego i powodują, że
jednostkowe koszty produkcji rolniczej są wyższe, dochodowość natomiast mniejsza niż w innych
regionach kraju.
Prawie wszystkie gospodarstwa rolne są we władaniu prywatnym. Obszar przeciętnego
gospodarstwa indywidualnego jest dośc duży i wynosi 14 ha. Odsetek gospodarstwa o powierzchni
ponad 20 ha (14,5%) zdecydowanie przewyższa średnią krajową.
Wody w województwie zajmują 6,0% powierzchni, co stanowi 18,2% ogólnej powierzchni wód w
kraju. Gospodarka rybacka odgrywa w województwie dużą rolę i rozwija się w trzech kierunkach:
gospodarki jeziorowej, gospodarki stawowej i rzecznej. Rybactwo morskie prowadzone jest na
wodach Zalewu Wiślanego.
Rolnictwo w regionie produkuje i przetwarza na skalę rynkową głównie zboża (79,4% powierzchni
zasiewów) i ziemniaki (3,8%). Hoduje się głównie drób, trzodę chlewną, bydło, konie i w niewielkim
procencie owce.
Kierunki rozwoju
Przyjęta przez Sejmik Województwa Warminsko-Mazurskiego strategia rozwoju społecznogospodarczego zakłada, że zasobność regionu będzie zależała od postępu w trzech podstawowych
dziedzinach gospodarczych: rolnictwie, gospodarce turystycznej i przemyśle o technologiach
przyjaznych środowisku. Rozwojowi tych dziedzin służą liczne fundusze Unii Europejskiej
wykorzystywane przez województwo. Tylko w ramach funduszy strukturalnych na Warmię i Mazury
trafi w najbliższych latach 182 miliony euro.
Turystyka
Warmia i Mazury to region o wybitnych walorach turystycznych i rekreacyjnych. Nazywany jest
krainą tysiąca jezior, choć jest ich ponad dwukrotnie więcej. Największe jeziora to Śniadrwy (113,8
km2) i Mamry (104,4 km2). Najgłębsze to Wukśniki (68m), Babięta Wielkie (65m), Piłakno (56,6m) i
Ełckie (55,8m). Część tych jezior, spięta kanałami i rzekami, tworzy wielokilometrowe szlaki wodne.
2/5
Najbardziej znany to Kanał Elbląski z systemem pochylni umożliwiających podróż statkiem po...
lądzie.
Bogactwem województwa są lasy i puszcze zajmujące prawie 30% jego powierzchni z licznymi
parkami krajobrazowymi i rezerwatami przyrody.
Piękno naturalnego krajobrazu dopełniają dzieła rąk ludzkich: świetnie zachowane zamki gotyckie,
kościoły i pałace. Z listy 100 niezwykłych zabytków Polski, jaką przygotował dziennik
„Rzeczpospolita”, 16 znajduje się na Warmii i Mazurach. Atrakcje turystyczne sprawiają, że region
odwiedza rocznie średnio 5 milionów turystów, a co piąty turysta przybywa z zagranicy. Do ich
dyspozycji jest ponad 34 tys. miejsc noclegowych.
Rzesze turystów przyciągają Pola Grunwaldzkie, na których w 1410 r. sprzymierzone wojska polskolitewskie rozbiły potęgę krzyżacką. W kolejne rocznice tego wydarzenia odbywają się tu pokazy
przybliżające ducha tamtych lat i rycerską kulturę. Dużym zainteresowaniem cieszą się ruiny dawnej
kwatery Hitlera w Gierłoży k. Kętrzyna, a także Muzeum Budownictwa Ludowego w Olsztynku.
Infrastruktura
Sieć dróg województwa zapewnia dobrą komunikację wewnętrzną. Szczególne znaczenie mają drogi
krajowe nr 7 relacji Gdańsk - Olsztynek - Nidzica - Warszawa, nr 16 relacji Iława - Olsztyn Augustów oraz nr 51 relacji Olsztynek - Olsztyn - Bezledy. Wskaźnik dróg publicznych o twardej
nawierzchni na 100 km kwadratowych wynosi w województwie 53,5 (Polska - 80).”
Sieć linii kolejowych zapewnia dobre połączenia między największymi miastami regionu i obwodem
kaliningradzkim. Wskaźnik gęstości linii kolejowych w województwie wynosi 5,5 na 100 km
kwadratowych (Polska - 6,7).
W Szymanach koło Szczytna funkcjonuje międzynarodowy Port Lotniczy „Mazury”, obsługujący
głównie mały ruch lotniczy i przewozy czarterowe.
Jedyny w województwie port morski znajduje się w Elblągu nad Zalewem Wiślanym. W 1997 roku
przeładowano w nim 641 tys. tom towarów i obsłużono ponad 16 tys. pasażerów. Port elbląski
posiada 2,5 km nabrzeży. Na jego terenie znajdują się elewatory zbożowe, bocznice kolejowe,
stocznie remontowe, liczne bazy żeglarskie.
Województwo warmińsko- mazurskie sąsiaduje z obwodem kaliningradzkim Federacji Rosyjskiej. Ten
ponad 200 km odcinek polsko-rosyjskiej granicy jest zewnętrzną granicą Unii Europejskiej. Znajduje
się na niej sześć przejść granicznych kolejowych i drogowych. Projektowana jest budowa trzech
kolejnych.
Infrastruktura telekomunikacyjna zapewnia dobrą łączność regionu ze światem. Na 1.000
mieszkańców przypada 301,2 linii telefonicznych (Polska – 321), łącz cyfrowych ISDN funkcjonuje
prawie 50 tys., placówek pocztowych 389.
Wiosna i jesienią organizowane są w Olsztynie liczne imprezy targowe. Największe i najchętniej
odwiedzane targi odbywają się w centrum miasta w hali „URANIA”. Organizatorzy targów oferuje
wystawcom powierzchnie wystawowe wewnątrz i na zewnątrz hali oraz w pawilonach wystawowych.
Wystawcy to producenci i dystrybutorzy technologii i materiałów budowlanych, wyposażenia
mieszkań i biur, techniki sanitarnej i grzewczej, producenci rolni, artykułów dla rolnictwa i in.
Inwestycje zagraniczne
Kapitał zagraniczny w województwie to tylko ok. 0,8% kapitału zagranicznego w Polsce. Ok. 43%
tego kapitału jest ulokowana w spółkach. Istnieją 4.524 spółki handlowe, w tym 779 spółek z
udziałem kapitału zagranicznego.
Według danych Państwowej Agencji Inwestycji Zagranicznych w połowie 2002 r. z 920
zagranicznych inwestorów sklasyfikowanych na tzw. liście PAIZ (obejmujących inwestorów, z
których każdy zainwestował w Polsce co najmniej 1 mln USD) 52 przypadało na Warmię i Mazury.
Warmińsko-Mazurskie znajdowało się zatem na 14 miejscu na liście województw według liczby
„dużych” projektów inwestycyjnych.
3/5
Wśród największych zagranicznych inwestorów na Warmii i Mazurach wymienić należy: Michelin
(Francja, produkcja opon w Olsztynie), Safilin (Francja, przetwórstwo lnu w Miłakowie i Szczytnie),
Philips Lighting (Holandia, przemysł elektromaszynowy w Kętrzynie), Heineken (Holandia, browar w
Elblągu), Schieder (Niemcy, meblarstwo), Ikea, (Szwecja, zakłady meblarskie w Lubawie), Alstom
Power (producent turbin w Elblągu), Smithfield Food (USA, udziałowiec w Zakładach Mięsnych w
Ełku, Morlinach i Ekodrobie w Iławie).
Rynek pracy
Zgodnie z prognozami demograficznymi GUS w okresie do 2010 roku należy spodziewać się w
województwie warmińsko-mazurskim dość znacznych przyrostów liczby ludności w wieku
produkcyjnym. Prognozowany przyrost ludności w wieku produkcyjnym stworzy dodatkową presję na
regionalny rynek pracy, co oznacza konieczność utworzenia nowych miejsc pracy.
W województwie warmińsko-mazurskim pracuje prawie 435 tys. osób. Struktury pracujących w
województwie warmińsko-mazurskim i w Polsce niewiele się różnią między sobą. Udział pracujących
w rolnictwie i przemyśle w województwie jest porównywalny do udziału w Polsce. Większy jest
natomiast udział zatrudnionych w usługach.
Od kilku lat województwo warmińsko-mazurskie charakteryzuje się najwyższym w kraju natężeniem
bezrobocia. Wskaźnik stopy bezrobocia, mierzony stosunkiem liczby bezrobotnych do czynnych
zawodowo mieszkańców regionu, na koniec sierpnia 2006 roku wynosił 24,4%.
Nauka
Olsztyn, stolica regionu, jest liczącym się w Europie ośrodkiem rozwoju przemysłu mleczarskiego.
Znajdują się tu uniwersytecki Instytuty Rozwoju Mleczarstwa, Instytut Rozrodu Zwierząt i Badań
Żywności PAN – Oddział Nauki o Żywności, Centrala Polskiego Komitetu Międzynarodowej Federacji
Mleczarskiej FIL/IDF. Uniwersytecki Wydział Ochrony Środowiska i Rybactwa, stacja badawcza PAN
i ośrodki zarybieniowe to również liczący się potencjał badawczy rybactwa śródlądowego.
W regionie funkcjonuje 9 szkół wyższych, na których w roku akademickim 2004/2005 studiowało
(łącznie z cudzoziemcami) 61 353 studentów. Największą uczelnią regionu jest Uniwersytet
Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, który kształci ponad 30 tys. studentów. Pracuje tu około 1720
nauczycieli akademickich, z których 213 posiada tytuł naukowy profesora, a kolejnych 215 stopień
naukowy doktora habilitowanego. Z 14 wydziałów uczelni 7 ma pełne prawa akademickie, czyli
uprawnienia do nadawania stopni naukowych doktora habilitowanego – w 16 dyscyplinach
naukowych. W skali kraju UWM ma największe po Politechnice Warszawskiej osiągnięcia we
wdrażaniu wynalazków i osiągnięć prac badawczo-rozwojowych. Ponad 8% mieszkańców
województwa legitymuje się wyższym wykształceniem.
Kultura
Wśród cyklicznych imprez kulturalnych odbywających się na terenie województwa na szczególną
uwagę zasługują: Międzynarodowy „Piknik Country” w Mrągowie, Międzynarodowy Festiwal Jazzu
Tradycyjnego „Złota Tarka” w Iławie, Międzynarodowy Festiwal Piosenki Żeglarskiej i Morskiej
„Szanty w Giżycku”, Międzynarodowe Spotkania Rodzin Muzykujących w Dobrym Mieście oraz
Ogólnopolskie Spotkania Zamkowe „Śpiewajmy poezję”. Znaczenie ponadregionalne posiadają też
odbywające się w najpiękniejszych katedrach i kościołach regionu (m.in. we Fromborku, Giżycku,
Morągu, Olsztynie, Św. Lipce) imprezy pod wspólnym hasłem „Niedzielne Koncerty Organowe”.
Polska młodzież dorocznie w lipcu bawi się na Festiwalu Muzyki Rockowej w Węgorzewie oraz
podczas „Przystanku Olecko”, na który składają się spektakle teatralne, happeningi oraz koncerty
piosenki poetyckiej. W ostatnich latach coraz większą popularność zdobywa także mrągowski
Festiwal Kultury Kresowej. W województwie funkcjonują dwa teatry: im. Stefana Jaracza w Olsztynie
i Teatr Dramatyczny w Elblągu. Filharmonia w Olsztynie nosi miano znanego, urodzonego na Warmii
4/5
kompozytora Feliksa Nowowiejskiego.
5/5