4. Recenzja Beata Oelszlaeger

Ustroń, 3.07.2015 r.
dr Beata Oelszlaeger-Kosturek
Uniwersytet Śląski w Katowicach
Wydział Etnologii i Nauk o Edukacji w Cieszynie
Recenzja programu nauczania „Trampolina do sukcesu”, obudowy dydaktycznej oraz
scenariuszy zajęć dla klasy pierwszej
1.
Zaproponowany przez autorów - Dawida Kiedrowicza, Maję Szołkowską, Bernadetę
Szydziak, Radosława Szymańskiego i Katarzynę Wiaderkiewicz – program, jest jednym z
rezultatów projektu pt. „Trampolina do sukcesu – innowacyjny program nauczania dla klas IIII szkoły podstawowej drogą do kreatywnego i interdyscyplinarnego rozwoju dziecka”,
realizowanego przez firmę Lander’s education & services Wojciech Kostecki w ramach
konkursu otwartego nr 1/POKL/3.3.4/2013.
Program obejmuje: wstęp, dwanaście głównych rozdziałów, bibliografię. Ma charakter
innowacyjny – w jego ramach jest kształtowana umiejętność komunikowania się w języku
obcym, zarówno w mowie, jak i piśmie. Nawiązano do naturalnych cech rozwoju języka u
dzieci w wieku wczesnoszkolnym. Kryterium innowacyjności wyodrębniono z listy
umiejętności kluczowych ujętych w podstawie programowej kształcenia ogólnego, wynika
także z „Zalecenia Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia 2006 r. w sprawie
kompetencji kluczowych w procesie uczenia się przez całe życie”.
Program uwzględnia zróżnicowanie pod względem wiekowym dzieci, które
rozpoczęły edukację w wieku 6 i 7 lat, a także zakłada wsparcie dla dzieci ze specjalnymi
potrzebami edukacyjnymi. Koreluje i integruje treści nauczania języka obcego (angielskiego)
z treściami edukacji wczesnoszkolnej w klasie pierwszej szkoły podstawowej i co równie
ważne – ukazuje pewne zakresy i sposoby współpracy nauczyciela języka angielskiego z
nauczycielem (nauczycielami) edukacji wczesnoszkolnej.
Realizacja treści nauczania w zakresie klasy pierwszej w ramach programu
„Trampolina do sukcesu” została oparta o następujące nowatorskie zasady nauczania-uczenia
się:
- zasadę integracji,
- zasadę kluczowych elementów,
- zasadę harmonii,
1
- zasadę atrakcji,
- zasadę metrum i rotacji elementów,
- zasadę inicjatywy i aktywności każdego dziecka,
- zasadę „pół na pół”,
- zasadę partycypacji dorosłych,
- zasadę warstw językowych,
- zasadę oceniania kształtującego-uczenia się.
Treści programu mają być realizowane w oparciu o jego innowacyjną obudowę
dydaktyczną.
Program „Trampolina do sukcesu”, przeznaczony do realizacji w klasie pierwszej,
jasno określa adresatów – odbiorców programu (uczniów klasy pierwszej), realizatorów
programu (nauczycieli), partnerów programu (rodziców), warunki organizacyjne i środki
techniczne (organizacja przestrzeni edukacyjnej z różnorodnością użytkową środków
dydaktycznych.
W programie zostały wyodrębnione szczegółowe cele kształcenia i wychowania oraz
zostały opisane sposoby ich realizacji w zakresie: edukacji polonistycznej, nowożytnego
języka obcego, edukacji muzycznej, edukacji plastycznej, edukacji społecznej, edukacji
przyrodniczej,
edukacji
matematycznej,
zajęć komputerowych, zajęć technicznych,
wychowania fizycznego i edukacji zdrowotnej. Program uwzględnia w całości wymogi
odnośnie celów i treści kształcenia wynikające z podstawy programowej. Odpowiednie ich
uszczegółowienie, sposoby środki i warunki ich realizacji znalazły swoje odzwierciedlenie w
obudowie programu, w tym – w scenariuszach lekcji z języka angielskiego oraz zajęć
edukacyjnych w klasie pierwszej.
Innowacyjnym elementem programu jest wprowadzenie informacji o możliwych i
spodziewanych rezultatach nauki języka obcego w przedszkolu oraz warunkach i sposobach
realizacji podstawy programowej wychowania przedszkolnego w zakresie przygotowania
dziecka do posługiwania się językiem obcym nowożytnym, w tym – do kontynuacji tej nauki
w klasie pierwszej. Są to istotne informacje dla nauczyciela języka obcego, który musi
wiedzieć, na jakim poziomie językowym mogą być uczniowie, z którymi rozpoczyna
edukację w klasie pierwszej. Interesujące jest także wprowadzenie informacji o drugim etapie
edukacyjnym – celów kształcenia i wymagań ogólnych w zakresie nauki języka obcego
nowożytnego. Są to równie ważne informacje dla nauczyciela języka obcego, który musi
wiedzieć, jakie będą kolejne cele i zadania, stawiane przed jego uczniami po ukończeniu
2
klasy trzeciej. Program zawiera cele kształcenia oraz ogólne wymagania związane z ich
realizacją – aktualną podstawę programową do edukacji wczesnoszkolnej.
Wiele miejsca poświęcono omówieniu:
- metod nauczania języka obcego w klasie pierwszej: Total Physical Response (TPR) –
metodzie reagowania całym ciałem, metodzie audiolingwalnej, podejściu komunikacyjnemu,
Community Language Learning (CLL) – nauczaniu doradczemu;
- formom nauczania języka obcego w klasie pierwszej – zbiorowej, indywidualnej, pracy w
parach, grupowej;
- technikom nauczania języka obcego w klasie pierwszej (piosenki, rymowanki, wierszyki;
gry i zabawy; teksty narracyjne; poznanie kinestetyczne; dryle językowe; gotowe frazy
leksykalne, używanie pomocy wizualnych; używanie materiałów autentycznych; tablica
multimedialna).
Bardzo szczegółowo omówiono problem integracji treści nauczania języka
angielskiego z innymi treściami edukacji wczesnoszkolnej realizowanymi w klasie pierwszej.
Ukazano przykładowy przebieg zajęć edukacyjnych, a także przedstawiono ramowy plan
dydaktyczny z nowożytnego języka obcego dla klasy pierwszej i ramowy plan integracji
treści nowożytnego języka obcego z treściami pozostałych rodzajów edukacji w klasie
pierwszej. W odrębnym rozdziale programu uwzględniono treści nauczania w zakresie
edukacji wczesnoszkolnej, w tym – dla klasy pierwszej.
Program nauczania „Trampolina do sukcesu” proponuje jako system kontroli o ceny
ocenianie kształtujące. Omawia osiem elementów tego oceniania, które buduje strategię
nauczania-uczenia się, pozwalającą określić i wyjaśnić uczniom klasy pierwszej cel uczenia
się i kryteriów sukcesu.
W programie przedstawiono informacje o sposobach uświadamiania uczniom
kryteriów ocen i metodach sprawdzania osiągnięć. Informacje te pozwalają nauczycielowi
dobrać odpowiednie metody, środki i formy oceny.
W programie są odwołania do strony internetowej, na której można się zapoznać z
programem, obudową dydaktyczną i scenariuszami zajęć, a także wykorzystać je w czasie
zajęć edukacyjnych.
2.
Program „Trampolina do sukcesu” został zaopatrzony w obudowę dydaktyczną dla
klasy pierwszej, do której między innymi zaliczono scenariusze zajęć edukacyjnych z języka
angielskiego i zajęć edukacyjnych obejmujących pozostałe rodzaje edukacji wczesnoszkolnej,
skorelowane i zintegrowane z językiem angielskim. Łącznie jest to 100 scenariuszy zajęć dla
3
klasy pierwszej. Odrębnie przedstawiono rozkład materiału nauczania języka angielskiego dla
klasy pierwszej, w którym uwzględniono następujące obszary:
- krąg tematyczny,
- temat,
- cele szczegółowe w zakresie wiedzy, umiejętności i zastosowania,
- wprowadzane struktury gramatyczne,
- wprowadzane słownictwo.
Elementem, który wyznacza charakter integracji jest krąg tematyczny. Zaproponowano
szesnaście kręgów tematycznych w wersji angielskiej i polskiej. W ich zakresie wyznaczono
tematy zajęć edukacyjnych z języka angielskiego i innych rodzajów edukacji dla klasy
pierwszej.
Przedstawiono scenariusze zajęć z języka angielskiego oraz z pozostałych rodzajów
edukacji wczesnoszkolnej w zakresie klasy pierwszej.
W strukturze scenariuszy lekcji z języka angielskiego dla klasy pierwszej
odzwierciedlone są zapisy programu „Trampolina do sukcesu”. Scenariusze te są spójne z
rozkładem materiału nauczania z języka angielskiego w klasie pierwszej. Można w nich
wyodrębnić takie stale elementy, takie jak:
- temat lekcji,
- tytuł rozdziału (informacja o realizowanym kręgu tematycznym),
- cele kształcenia ogólnego zgodne z treścią podstawy programowej,
- treści nauczania nowożytnego języka obcego zgodne z podstawa programową,
- integracja treści nauczania nowożytnego języka obcego z pozostałymi obszarami edukacji
wczesnoszkolnej,
- informacja o programie nauczania („Trampolina do sukcesu”),
- cele ogólne, cele operacyjne (zapamiętanie wiadomości, zrozumienie wiadomości,
zastosowanie wiadomości w sytuacjach typowych, zastosowanie wiadomości w sytuacjach
problemowych), sposoby realizacji celów,
- cele wychowawcze,
- zasób leksykalny i struktury gramatyczne,
- metody i techniki nauczania,
- formy organizacyjne,
- środki dydaktyczne,
- planowana kontrola/ewaluacja,
4
- przebieg lekcji (część wstępna, zasadnicza część lekcji, część końcowa) oraz uwagi i
komentarz metodyczny (z informacjami np. o rodzaju oceny, o wdrażanej zasadzie).
Na koniec każdego scenariusza lekcji języka angielskiego w klasie pierwszej odnotowano
uwagę o stosowaniu pakietu materiałów ćwiczeniowych dla dzieci ze specjalnymi potrzebami
edukacyjnymi, zróżnicowanego dla dzieci 6- i 7- letnich. Uwzględniono także literaturę
przedmiotu, odwołanie do Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 maja 2014
r. zmieniające rozporządzenie w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego
oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz.U. 2014 nr 0 poz. 803
2014.09.01) oraz zasoby internetowe.
Scenariusze lekcji z języka angielskiego dla klasy pierwszej oceniam wysoko. Są na
bardzo dobrym poziomie merytorycznym i dydaktycznym.
Podobną strukturę można zauważyć odnośnie scenariuszy zajęć z pozostałych
rodzajów edukacji wczesnoszkolnej realizowanych w klasie pierwszej:
- temat lekcji,
- krąg tematyczny,
- cele kształcenia ogólnego zgodne z treścią podstawy programowej,
- treści nauczania zgodne z podstawa programową,
- informacja o programie nauczania („Trampolina do sukcesu”),
- cele ogólne, cele operacyjne (zapamiętanie wiadomości, zrozumienie wiadomości,
zastosowanie wiadomości w sytuacjach typowych, zastosowanie wiadomości w sytuacjach
problemowych), sposoby realizacji celów,
- cele wychowawcze,
- inne informacje,
- metody wg W. Okonia,
- formy organizacyjne,
- środki dydaktyczne,
- planowana kontrola/ewaluacja,
- przebieg lekcji (część wstępna, zasadnicza część lekcji, część końcowa) oraz uwagi i
komentarz metodyczny (z informacjami np. o rodzaju oceny, o wdrażanej zasadzie).
W przebiegach poszczególnych zajęć dla klasy pierwszej widać dbałość o włączanie treści
nauczania języka obcego (angielskiego), na przykład w zabawach, piosenkach itp. Na końcu
każdego scenariusza zajęć ujęto literaturę przedmiotu, odwołanie do Rozporządzenie Ministra
Edukacji Narodowej z dnia 30 maja 2014 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie podstawy
5
programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych
typach szkół (Dz.U. 2014 nr 0 poz. 803 2014.09.01) oraz do zasobów internetowych.
Scenariusze zajęć zintegrowanych oceniam wysoko. Są na bardzo dobrym poziomie
merytorycznym i dydaktycznym. Widać dbałość o jednoczesne nauczanie i uczenie się dzieci
w klasie pierwszej zarówno w zakresie języka obcego, jak i innych rodzajów edukacji,
zgodnych z podstawa programową.
3.
W innowacyjnej obudowie dydaktycznej programu „Trampolina do sukcesu”
realizowanego w klasie pierwszej znalazły się ponadto:
- karty pracy,
- pacynki,
- Mystery Box,
- portfolio,
- przewodniki metodyczne,
- szczegółowe plany dydaktyczne,
- diagnoza wstępna i końcowa,
- sprawdzanie wiadomości,
- plansze edukacyjne,
- lekcje/godziny do dyspozycji nauczyciela,
- system motywacyjny,
- listening (nagrania na CD),
- fabuła tworząca atmosferę sprzyjającą uczeniu się,
- nagrania muzyczne wspomagające dyscyplinę,
- aplikacja komputerowa,
- nowatorskie pomoce dydaktyczne,
- szablony do wycinania,
- płyta CD z piosenkami,
- płyta DVD z filmami,
- oprogramowanie multimedialne (aplikacja komputerowa dla nauczycieli).
Elementy obudowy są dostępne na stronie internetowej www.landers.pl w zakładce
„Klasa 1”. Są opracowane na bardzo dobrym poziomie merytorycznym, dydaktycznym,
muzycznym i graficznym. I tak na przykład pod hasłem „karty pracy”, kryją się przykłady
środków dydaktycznych z kategorii: „portfolio”, „album”, „karty pracy ucznia j. ang.”. „karty
pracy ucznia EW”, karty pracy nauczyciela j. ang.”, „karty pracy nauczyciela EW”, „karty
6
sprawdzające wiedzę
P”.
Ich struktura i
treść uwzględniają
możliwości
dzieci
rozpoczynających naukę w klasie pierwszej. Poza tym dostępne są 32 plansze, 24 piosenki
porządkowe (i sygnały dźwiękowe), 24 piosenki tematyczne, 30 filmów dydaktycznych i 15
lekcji interaktywnych.
W początkowej nauce języka obcego (angielskiego) niektóre z nich, jak na przykład
filmy dydaktyczne lub plansze będą wykorzystywane w sposób wybiórczy. Te same elementy
obudowy, zgodnie z zalecaną w podstawie programowej zasadą spiralnego układu treści
kształcenia, będą pogłębiane i poszerzane w klasie drugiej i trzeciej.
Elementy obudowy umożliwiają uczniom klasy pierwszej, w tym sześcio- i
siedmiolatkom oraz uczniom ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, rozwijać się,
pogłębiać wiedzę i osiągać sukcesy na miarę możliwości. Nauczyciele zaś mają możliwość
rzetelnego i specjalistycznego przygotowania się do zajęć z języka obcego w klasie pierwszej.
Tego typu metodyczna obudowa stanowi szczególną pomoc dla początkujących
nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej, ale co ważniejsze – dla nauczycieli języka obcego
(angielskiego). Może też być przydatna dla nauczycieli z długoletnim stażem pracy, którzy
poszukują nowych pomysłów na organizację codziennej edukacji w klasie pierwszej.
Program „Trampolina do sukcesu” wraz z obudową dydaktyczną i scenariuszami zajęć
dla klasy pierwszej spełnia wymagania odnośnie struktury i
zgodności z podstawą
programową – wymagania stawiane w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia
21 czerwca 2012 r. w sprawie dopuszczania do użytku w szkole programów wychowania
przedszkolnego i programów nauczania oraz dopuszczania do użytku szkolnego
podręczników.
Wysoko oceniam program „Trampolina do sukcesu” wraz z obudową
dydaktyczną i scenariuszami zajęć dla klasy pierwszej szkoły podstawowej pod
względem dydaktycznym oraz merytorycznym, i rekomenduję do zastosowania w
praktyce edukacyjnej jako interesującą, innowacyjną koncepcję integrującą pracę
nauczyciela języka obcego nowożytnego (angielskiego) i nauczyciela (i) edukacji
wczesnoszkolnej.
7