259

WYDAWNICTWO UNIWERSYTETU JAGIELLOŃSKIEGO
ANATOMIA CZŁOWIEKA
Z ELEMENTAMI
FIZJOLOGII
pod redakcją
Ja n u sza Skrzata i Jerzego W alochy
PODRĘCZNIKDLASTUDEMTdWILEKARZY
WYDAWNICTWO UNIWERSYTETU JAGIELLOŃSKIEGO
SPIS TREŚCI
OSIE, PŁASZCZYZNY I OKOLICE CIAŁA (Joanna Jaworek, Janusz Skrzat, Jarosław Zawiliński)
11
Podział topograficzny klatki piersiowej
Podział topograficzny brzucha
12
12
TUŁÓW - ŚCIANY I PRZESTRZENIE (Joanna Jaworek, Ewa Mizia)
15
Klatka piersiowa (thorax)
Jama klatki piersiowej (\cavum thoracis)
Jama brzuszna (cavum abdominis)
Zawartość jamy brzusznej
15
15
16
17
UKŁAD NARZĄDU RUCHU (Paweł Depukat, Joanna Jaworek, Ewa Mizia, Janusz Skrzat)
21
Ogólna budowa narządu ruchu
Kości (ossa)
Połączenia kości
Podziały stawów
Kręgosłup i szkielet klatki piersiowej
Czaszka (cranium)
Szkielet kończyn
Mięśnie
21
22
23
24
24
26
32
33
UKŁAD NACZYNIOWY (Leszek Bryniarski, Grzegorz Goncerz, Grzegorz Lis, Jacek Majewski,
Małgorzata Mazur, Maria Olszewska, Michał Pawlik, Jerzy Walocha)
39
Budowa ogólna
Cechy anatomiczne naczyń tętniczych i żylnych
Mikrokrążenie
Serce (cor)
Budowa ogólna serca
Ściana serca
Szkielet serca
Układ przewodzący serca
Zjawiska elektryczne w sercu
Zastawki serca
Unaczynienie serca
Unerwienie serca
39
40
41
41
43
45
45
46
47
50
51
53
8
Spis treści
Zarys fizjologii układu krążenia
Fizjologiczna rola układu krążenia i jego charakterystyka hemodynamiczna
Mikrokrążenie i jego rola fizjologiczna
Krążenie płucne
Mechanizmy regulacyjne układu sercowo-naczyniowego
Zarys fizjologii serca
Wstęp
Czynność mechaniczna serca i podstawowe prawa hemodynamiki
Regulacja funkcji układu krążenia
Leki stosowane w chorobach układu krążenia
Leki hamujące konwertazę angiotensyny (inhibitory ACE)
Antagoniści receptora angiotensyny (ARB)
Leki blokujące receptory beta-adrenergiczne (beta-blokery)
Leki blokujące kanały wapniowe
Leki blokujące receptory alfa-adrenergiczne (alfa-blokery)
Leki przeciwnadciśnieniowe działające centralnie (na ośrodkowy
układ nerwowy)
Leki moczopędne (diuretyki)
Leki stosowane w leczeniu zaburzeń serca (antyarytmiki)
Glikozydy naparstnicy
Nitraty
Leki obniżające poziom lipidów we krwi (hipolipemizujące)
Leki przeciwkrzepliwe
Krążenie duże (duży krwiobieg)
Krążenie małe
Układ chłonny
53
53
60
62
62
64
64
65
67
70
71
71
72
72
73
73
73
74
75
75
76
76
77
84
84
UKŁAD ODDECHOWY (Justyna Sienkiewicz-Zawilińska, Jerzy Walocha, Jarosław Zawiliński)
91
Drogi oddechowe
Jama nosowa i zatoki przynosowe
Gardło (pharyna;)
Krtań (laryme)
Tchawica (trachea) i oskrzela (bronchi)
Płuco (pulmo)
Układ tworów we wnęce płuca
Opłucna (pleura)
Unaczynienie czynnościowe płuc, czyli krążenie małe,
oraz unaczynienie odżywcze
Unerwienie płuc
Oddychanie
91
91
93
94
95
96
97
98
100
100
101
UKŁAD POKARMOWY (Piotr Ceranowicz, Tomasz Gładysz, Marcin Lipski, Andrzej Matyja,
Agata Musiał, Michał Nowakowski, Jerzy Walocha, Jarosław Zawiliński)
103
Jama ustna (cavitas oris)
Przedsionek jamy ustnej
Jama ustna właściwa
Język (lingua)
103
103
104
105
Spis treści
Gardło (pharyruc)
Przełyk (esophagus)
Żołądek (pentriculus, gaster)
Jelito cienkie (intestinum tenue)
Jelito grube (intestinum crassum)
Wątroba (hepar, iecur)
Budowa wewnętrzna wątroby
Unaczynienie wątroby
Drogi żółciowe
Drogi żółciowe wewnątrzwątrobowe
Drogi żółciowe zewnątrzwątrobowe
Trzustka (pancreas)
Wprowadzenie do fizjologii układu pokarmowego
Neurohormonalna regulacja przyjmowania pokarmu
Motoryka przewodu pokarmowego
9
106
107
107
109
110
114
116
116
117
117
117
118
120
120
122
UKŁAD MOCZOWO-PŁCIOWY (Paweł Basta, Tomasz Bereza, Tomasz Stompór, Jerzy Walocha)
125
Układ moczowy
Nerka (ren, nephros)
Fizjologia nerek
Unaczynienie nerek
Budowa i czynność kłębuszka nerkowego
Przesączanie kłębuszkowe
Budowa i czynność kanalików nerkowych
Aparat przykłębuszkowy. Oś renina-angiotensyna-aldosteron
Nerki w równowadze kwasowo-zasadowej
Procesy zagęszczania i rozcieńczania moczu
Neurohormonalna kontrola czynności nerek
Hormony pochodzenia nerkowego o działaniu ogólnoustrojowym
Moczowody (ureteres)
Pęcherz moczowy (vesica urinaria)
Cewka moczowa (urethra)
Układ płciowy
Narządy płciowe męskie
Jądro (testis) i najądrze (epididymis)
Nasieniowód (ductus deferens)
Pęcherzyki nasienne (resiculae seminales)
Gruczoł krokowy stercz (prostata)
Prącie (penis)
Moszna (scrotum)
Powrózek nasienny (funiculus spermaticus)
Narządy płciowe żeńskie
Macica (uterus, hystera, metra)
Jąjowód (oriductus, tuba uterina)
Jajnik (orarium)
Pochwa (vagina)
Narządy płciowe żeńskie zewnętrzne
125
125
127
127
128
129
131
133
134
135
136
137
138
138
139
139
140
140
140
140
141
141
141
141
142
142
142
142
142
144
10
Spis treści
UKŁAD WEWNĄTRZWYDZIELNICZY (Iwona Brzozowska, Tomasz Iskra, Janusz Skrzat,
Jerzy Walocha, Jarosław Zawiliński)
145
UKŁAD NERWOWY (Grzegorz Goncerz, Tomasz Iskra, Grzegorz Jagła, Jerzy Walocha,
Jarosław Zawiliński)
151
Pojęcia podstawowe
Ośrodkowy układ nerwowy
Opony mózgowia i rdzenia kręgowego
Rdzeń kręgowy (medulla spinalis)
Twór siatkowaty (formatio reticularis)
Pień mózgu (truncus cerebri)
Rdzeń przedłużony (medulla oblongata)
Most (pons)
Śródmózgowie (mesencephalon)
Międzymózgowie (diencephalon)
Móżdżek (cerebellum)
Kresomózgowie (telencephalon)
Komory mózgu (pentriculi cerebri)
Układ limbiczny (systema limbicum)
Unaczynienie mózgowia
Drogi projekcyjne
Drogi zstępujące
Drogi piramidowe
Układ pozapiramidowy
Drogi wstępujące
Droga rdzeniowo-opuszkowo-wzgórzowo-korowa
Droga rdzeniowo-wzgórzowo-korowa
Droga jądrowo-wzgórzowo-korowa
Drogi czucia głębokiego (proprioceptywnego) nieświadomego
Drogi kojarzeniowe - pęczki podłużne
Drogi zmysłowe
Droga wzrokowa
Droga słuchowa
Droga równowagi
Droga smakowa
Droga węchowa
Układ nerwowy obwodowy
152
155
157
159
160
161
161
164
165
166
167
168
170
170
172
172
173
173
174
175
175
176
177
178
178
179
179
180
181
181
182
183
NARZĄDY ZMYSŁÓW (Tomasz Iskra, Grzegorz Jagła, Jerzy Walocha, Jarosław Zawiliński)
187
Zmysł węchu
Zmysł smaku
Zmysł wzroku
Zmysł słuchu i równowagi
187
187
188
191
Bibliografia
195
Spis rycin
197