Mapa Kultury

Pobrano z portalu Mapa Kultury
12.11.2014
Tanecznym krokiem z muzyką tamtych lat
____________________________
autor: RzeszowskaMapaKultury
Chociaż współcześnie znanych jest wiele form rozrywki i z pewnością każdy może znaleźć coś dla
siebie, wciąż wracamy do tradycji, korzeni, minionych lat. Ileż to razy z utęsknieniem pytamy: „Gdzie się
podziały tamte prywatki?”. Retrospektywę minionych lat zapewnił nam pan Jerzy Dynia – dzieląc się
wspomnieniami, doświadczeniem, anegdotami, barwnym słowem przenosząc nas w rzeszowski
muzyczno – rozrywkowy świat.
Posłuchaj nagrania - MAGICZNEJ OPWIEŚCI PRZENOSZĄCEJ W KLIMAT TAMTYCH LAT...
„Rok 1848 był to dziwny rok, w którym rozmaite znaki na niebie i ziemi zwiastowały jakoweś
nadzwyczajne zdarzenia” tak można by zacząć opowieść o rzeszowskiej kulturze, parafrazując
początek „Ogniem i mieczem” Henryka Sienkiewicza. Jakież to nadzwyczajne zdarzenia? Dynamiczny
rozwój Rzeszowa pod względem administracyjnym (siedziba cyrkułu), wzrost liczby mieszkańców,
uzyskanie autonomii galicyjskiej, stacjonowanie 6. Pułku Ułanów, 17.Pułku Piechoty Obrony Krajowej,
40. Pułku Piechoty z własną orkiestrą wojskową, którą zastąpił 90. Pułk. Prasa lokalna od 1883 r.
regularnie informowała o koncertach, balach i zabawach, między innymi u zbiegu ulic Kościuszki i
Słowackiego w Hotelu Luftmaszyna. Było to miejsce, gdzie bawiły się wyższe sfery. Na inaugurację
balu tańczono poloneza, a potem walce i kadryle, zaś apogeum stanowiło tango.
A po co szło się na bal? Nie tylko charytatywnie, ale także w celach matrymonialnych. I tak tanecznym
krokiem przenieśmy się w lata 80. XIX w. Prym w Rzeszowie wiodła orkiestra wojskowa, która umilała
mieszkańcom czas w czwartki i w niedziele. Zdarzało się, że gościła tu również cywilna orkiestra
Becka. Centrum muzycznych prezentacji stał się Pawilon „Pod Kasztanami”. Wykonywane były
fragmenty oper Wagnera, Moniuszki, utwory Beethovena, Liszta, Schuberta, Haydna, Mozarta, a także
melodie ludowe Repertuar tych koncertów był bardzo urozmaicony.
Życie towarzyskie toczyło się także w kawiarniach Lewickiego i Schumachera, powstających
restauracjach. Tam także rozbrzmiewała muzyka. Kapela damska grała w otwartej w sierpniu 1912
roku kawiarni „Edison” przy ulicy Kolejowej, występy kabaretowe odbywały się w Kawiarni „Łuczki” i
lokalu „Apollo”, prowadzonych przez „Sami Weisa”. Do tańca przygrywały także kapele żydowskie:
Krebsa, Zimlera, Fischbeina. W drugiej połowie XIX w. pojawiła się w Rzeszowie na krótko pierwsza
szkoła muzyczna. Została powołana w 1885 roku przez Kółko Literacko–Muzyczne.
Po wojnie życie muzyczne Rzeszowa można sprowadzić do trzech obszarów: zorganizowanej
orkiestry dętej rzeszowskiego garnizonu, muzyków - repatriantów z kresów wschodnich oraz muzyków
grających w restauracjach. W 1955 r. powstała w Rzeszowie orkiestra symfoniczna.
Słynnymi w tym okresie rzeszowskimi lokalami były „Jutrzenka” i „U Pasiaków” – w których grali byli
więźniowie obozów koncentracyjnych. Z czasem tamte lokal U Pasiaków został zamknięty, a w
Jutrzence brylowało małżeństwo Kmiecików, znanych z dystyngowanej kultury. Lata 50. i 60.
strona 1 / 2
Pobrano z portalu Mapa Kultury
przyniosły również rozwój muzycznej kultury miasta poza restauracjami. Popularne stały się masowe
zabawy taneczne organizowane w soboty w hali Klubu Sportowego „Walter” dla mieszkańców miasta i
okolic.
Muzycznym centrum miasta, obok Restauracji Śródmiejska, stała się mieszcząca się przy ul.
Kościuszki Restauracja „Rzeszowska”. Jej kierownikiem był Tadeusz Szeliga, o którym mówiono, że
jest człowiekiem małego wzrostu ale wielkiego duchem. Była to osba, która bardzo dbała o poziom
rozrywki w kierowanej przez siebie restauracji. Do tańca grał tam zespół Romana Albrzykowskiego, a
od 1 czerwca 1960 zespół Jerzego Dyni. Postacią, o której warto przy tej okazji wspomnieć jest
Tadeusz Hejda, pomysłodawca i założyciel radiowej orkiestry rozrywkowej – Zespołu Rzeszowskiego
Studia Muzycznego. Występowali w nim w większości muzycy rzeszowskiej Filharmonii. Jerzy Dynia
kierował w tym składzie sekcja rytmiczną. Losy zespołu były zmienne i burzliwe. Rozstania, zmiany,
dostosowywanie repertuaru do potrzeb, to najważniejsze wyznaczniki jego działalności w kolejnych
latach, ale w Archiwum Muzycznym rzeszowskiego Radia zachowanych jest kilkadziesiąt nagranych
utworów.
Głównym celem było zawsze tworzenie dobrej muzyki. Restauracji w Rzeszowie przybywało.
Rzeszowskie Zakłady Gastronomiczne otwierały kolejno „Relaks”, „Cristal”, „Kaprys” i „Hungaria”, a
następnie Restaurację w Hotelu Rzeszów.
Na uwagę zasługuje pierwszy w mieście bar nocy –
„Piekiełko”, gdzie można było spotkać m. in. trębacza Zbigniewa Kaplitę, pianistę Antoniego Dynaka.
Nie sposób nie wspomnieć o Tadeuszu Nalepie, a zwłaszcza o jego muzycznym debiucie w skromnej
restauracji „Parkowa”, a następnie w „Przodowniku”.
Bardzo ważną rolę w popularyzowaniu dobrej muzyki i rozrywki odgrywała Estrada Rzeszowska, która
powstała w 1958 r. Przy placówce tej działał etatowy zespół muzyczny, prowadzono szkolenia dla
wokalistów. To właśnie ESTRADA zaczęła w rzeszowskich restauracjach organizować programy
artystyczne.
Tak zbliżamy się do lat 70. i ich szarej rzeczywistości, poprzez wprowadzenie m.in. reglamentacji
żywności. Nie był to dobry czas dla zabaw. Wprowadzenie w grudniu 1982 roku stanu wojennego nie
mogło pozostać bez wpływu na muzykę i kulturę. Jej uprawianie” zostało zawieszone. W tym okresie
muzycy stali się gońcami-posłańcami, łącznikami pomiędzy rozsianymi po mieście restauracjami i
barami, a dyrekcją RzZG, wspomina Pan Jerzy Dynia, znany rzeszowski muzyk i dziennikarz, który był
naszym przewodnikiem po dziejach rzeszowskiej muzycznej kultury do owego roku.
strona 2 / 2