doc4. Aktorzy społeczni i liderzy środowiska
download 
Reklamacja Transkrypt
4. Aktorzy społeczni i liderzy środowiska
Diagnoza lokalna obszarów Rakowca i Szczęśliwic w dzielnicy Ochota m.st. Warszawy 4. Aktorzy społeczni i liderzy środowiska Niniejszy rozdział dotyczyć będzie aktorów społecznych i liderów lokalnych Rakowca i Szczęśliwic. W ramach wstępnej analizy danych zastanych, pogłębionej o jakościową analizę prasy lokalnej, wyłonieni zostali lokalni aktywiści, których zaangażowanie społeczne ma wpływ na jakość życia mieszkańców Ochoty. Do następnych rozmówców docieraliśmy za pomocą metody kuli śnieżnej, (ang. snowball sampling), polegającej na rekomendowaniu kolejnych uczestników badania przez już wyłonionych aktywistów. Łącznie przeprowadzono 16 indywidualnych wywiadów pogłębionych (IDI) z przedstawicielami organizacji pozarządowych, radnymi, oddolnymi działaczami, a także reprezentantami spółdzielni iwspólnot mieszkaniowych. W ramach analizy jakościowej Informatora Ochoty i Włoch wyłoniliśmy aktorów i liderów, którzy nie tylko potencjalnie znani są mieszkańcom Ochoty, ale należą do najbardziej aktywnych jej działaczy. Wnioski, jakie nasuwają się po przeanalizowaniu prasy, wskazują na niewielką liczbę aktywistów w tym środowisku. W prasie lokalnej nie znajdujemy potwierdzenia dla możliwości artykułowania problemów mieszkańców poprzez liderów. Ich nazwiska pojawiają się rzadko, zwykle przy analizie konkretnych wydarzeń, w których brali udział. Trudno podejrzewać, że ich sylwetki są bliżej znane mieszkańcom Rakowca i Szczęśliwic. 4.1. Liderzy instytucjonalni Pierwszą wyodrębnioną do wywiadów grupę stanowili przedstawiciele wspólnot i spółdzielni mieszkaniowych. W badaniu udział wzięło czworo respondentów, którzy byli przedstawicielami: 1. Spółdzielni WSM Rakowiec, 2. Wspólnoty Mieszkaniowej Grójecka 99 i 103 oraz Opaczewska 6, 3. Spółdzielni Mieszkaniowej „Włodarzewska II” oraz 4. Spółdzielni Mieszkaniowej „Szczęśliwice”. Drugą, najliczniejszą grupą wyłonionych działaczy stanowili pracownicy organizacji pozarządowych. Niestety, nie ze wszystkimi z niżej wymienionych udało się przeprowadzić wywiady, choć rozmawialiśmy z większością. Byli to reprezentanci następujących organizacji: 1. Fundacji Inicjatyw Badawczo-Szkoleniowych Wyższej Szkoły Pedagogicznej TWP w Warszawie; 2. Fundacji „Spotkajmy się”; 3. Fundacji „D.O.M.”, 4. Koalicji na rzecz Ochoty; 5. Klubu Seniora „Rakowiec”; 6. Centrum Edukacyjnego „Empiria”; 7. DZW "GONG"; 8. Fundacja „MaMa”; 9. Stowarzyszenia Kupców Targowiska „Banacha”; 32 Diagnoza lokalna obszarów Rakowca i Szczęśliwic w dzielnicy Ochota m.st. Warszawy 10. Stowarzyszenia Inicjatyw Lokalnych „Białobrzeska”; 11. Stowarzyszenia Miłośników Starych Szczęśliwic. Ostatnią grupą byli działacze wywodzący się z instytucji publicznych oraz z organów związanych z funkcjonowaniem samorządu dzielnicowego. Wśród respondentów z tej grupy znaleźli się przedstawiciele: 1. Rady Dzielnicy Ochota m.st. Warszawy, 2. Młodzieżowej Rady Dzielnicy Ochota m.st. Warszawy 3. Biblioteki „Przystanek Książka” 4. Domu Kultury „Rakowiec” 5. Polskiego Komitetu Pomocy Społecznej Ochota 6. Międzyszkolnego Ośrodka Sportowego nr 7 na Ochocie. W grupie spółdzielni oraz wspólnot mieszkaniowych dominuje pogląd, że najbardziej zaangażowanymi aktorami były osoby związane bezpośrednio z administracją lokalną. (…) dla mnie dosyć ważną taką osobą będzie pierwszy prezes tej spółdzielni, (tu nazwisko) i oczywiście Rada Nadzorcza, która zdecydowała się na taki krok, żeby wydzielić się ze spółdzielni, bo to jest bardzo duże przedsięwzięcie. Natomiast samo podejście Pana Prezesa, ja to go wspominam bo jeszcze wówczas byłam zwykłym pracownikiem, takiego prawdziwego gospodarza i to jest ogromne. Oczywiście mamy osoby, które czynnie uczestniczą w życiu spółdzielni, bo to jest pod moim kątem to jest najważniejsze. Będzie to Pani Elżbieta Cichawa, która wielokrotnie działała i właśnie w Radach Nadzorczych była przewodniczącą, Komisji Rewizyjnej zresztą też jest. Pani Wiesia Majcherek. Jest Pani Przewodnicząca Rad Kolonii. Wiele takich osób, które naprawdę są osobami ciekawymi i mocno zaangażowanymi w życie społeczne, to jest bardzo istotne, dlatego że młodzi ludzie tak naprawdę nie chcą przychodzić na zebrania, nie chcą uczestniczyć w posiedzeniach Rady Nadzorczej, której poświęca się swój prywatny czas tak de facto.”17. 4.2. Liderzy oddolni Analizy prasy oraz przeprowadzone wywiady wskazują na znikomą liczbę oddolnych inicjatyw. Z tego powodu najmniej liczną grupą wśród respondentów wywiadów byli lokalni aktywiści bez afiliacji związanej z konkretną instytucją w zakresie prowadzonych na Ochocie działań. Rozmawialiśmy tylko z jedną taką osobą, która inicjowała i silnie angażowała się w oddolnie prowadzone działania i akcje na rzecz dobra wspólnego mieszkańców Ochoty. Była to Róża Pawlicka, mieszkanka Ochoty i wolontariuszka Muzeum Neonów. Ponadto w toku wywiadów, niestety zbyt późno by przeprowadzić wywiad, kilkakrotnie wskazywano kolejną aktywistkę – panią Annę Haman, która, jak opowiadała respondentka jednego z wywiadów: 17 Wywiad z przedstawicielem „WSM Rakowiec” 33 Diagnoza lokalna obszarów Rakowca i Szczęśliwic w dzielnicy Ochota m.st. Warszawy jest naszą mieszkanką i ona była pierwszą osobą, tak mi się wydaje, pierwszą osobą, która zainicjowała Dzień Sąsiada na terenie naszej spółdzielni. Było to akurat na terenie Kolonii III [teren Rakowca – przyp. S.B.), ona jest mieszkanką Kolonii III (mówię o Koloniach w sensie, że to jest taki podział nieruchomości), więc tutaj przy innowacji Pani Ani Haman, odbył się Dzień Sąsiada, przy naszej współpracy, pomocy, bo oczywiście robiliśmy wszystko społecznie”18. Niewiele osób podejmuje działania poza strukturami instytucji. Badanie potwierdziło obawy co do nieznajomości przedstawicieli ochockiego środowiska aktywistów. Respondenci nie zawsze potrafili wskazać na liderów. Zdarzały się także opinie deprecjonujące lokalne zaangażowane: „No są, ale bardzo nieliczni [aktywiści – M.C.]. Często ta aktywność bardziej przybiera formy destrukcyjne, niż konstruktywne, takie są moje obserwacje. Więc może jakby ktoś tym pokierował i właściwie wykorzystał ich czas i inicjatywę, to może to poszłoby w dobrym kierunku. Bo tak to ci co akurat mają czas, albo wręcz powiem, że nie mają co robić, to raczej działają destrukcyjnie”19. Ta obserwacja sugeruje, że znane mieszkańcom są jedynie inicjatywy społeczne o charakterze protestu. Można podejrzewać, że inne, zidentyfikowane przez nas przedsięwzięcia i ich organizatorzy nie są bliżej znane mieszkańcom. Być może nie były one dobrze rozgłoszone lub zorganizowane. 4.3. Wnioski z rozdziału Podsumowując, działacze Ochoty, zarówno instytucjonalni, jak i pozainstytucjonalni, nie stanowią jednolitej grupy. Niektórzy z nich związani są z dzielnicą poprzez urodzenie, inni dzięki pracy. Wszystkich ich łączy zaangażowanie. Stanowią reprezentantów różnych środowisk, które z reguły tylko okazjonalnie podejmują wspólne działania – wyjątkiem jest tutaj Koalicja na rzecz Ochoty, w ramach której działają różne organizacje pozarządowe przy udziale Urzędu dzielnicy. Innym wyjątkiem jest również regularna współpraca instytucji publicznych z Urzędem. Dominującymi typem i formą aktywności jest ta prowadzona przez instytucje i organizacje, którym działacze przewodzą. Na badanych terenach zidentyfikowaliśmy nieliczne inicjatywy oddolne, z których tylko niektóre wychodzą w przestrzeń. Liderzy i aktywiści nie traktują obecnie obszaru przestrzeni publicznej jako potencjalnej przestrzeni do rozszerzenia lub prowadzenia swych działań, nie są nią zainteresowani lub nie wiedzą, w jaki sposób można z niej skorzystać – zarówno w rozumieniu, na jakich zasadach i za czyim pozwoleniem, jak i jak można przestrzeń wykorzystać w ciekawy sposób. Brak 18 19 Wywiad z przedstawicielem WSM „Rakowiec” Wywiad z przedstawicielem Spółdzielni Mieszkaniowej „Włodarzewska II” 34 Diagnoza lokalna obszarów Rakowca i Szczęśliwic w dzielnicy Ochota m.st. Warszawy wiedzy na temat właścicieli terenów wydaje się być szczególnie dotkliwy i blokujący działania. Wydaje się, że zarówno na Szczęśliwicach jak i Rakowcu mieszkają osoby, które potencjalnie mogłyby być zainteresowane aktywnym działaniem na rzecz przestrzeni. Naszym zdaniem do tej pory nie wydarzyło się nic takiego, aby doszło do oddolnego zorganizowania tych osób, tak aby było ich widać i słychać. Natomiast potencjał ludzki i społeczny jest bardzo duży, jak również istnieje przestrzeń społeczna, z której mieszkańcy korzystają. Respondenci wspominali, że jeśli dochodzi do drobnych inicjatyw na Szczęśliwicach i Rakowcu, to zazwyczaj mają one destrukcyjny lub negatywny charakter, działają „przeciw” czemuś, a nie „ku”. Stąd przypuszczenie, że w przypadku eskalacji jakiegoś konfliktu może dojść do samoorganizacji społeczeństwa. I można też zaobserwować, że jeżeli nie ma żadnego tematu [dla mieszkańców – S.B.] dotkliwego, to nie przychodzą na takie konsultacje. Natomiast jeśli widzą, że coś zagraża to wtedy przyjdą, żeby się jakoś zorganizować i bronić przed tym20. Naszym zdaniem jednak nie trzeba czekać na ten moment eskalacji konfliktu, a nawet należy wyprzedzić moment samoorganizacji i przekazać władzom lokalnym inicjatywę wywołania impulsu do dialogu na temat przestrzeni. Impuls negatywny, którym byłby konflikt, mógłby zostać zastąpiony impulsem pozytywnym, którym jest zdecydowane działanie Urzędu i zachęta do dialogu na temat konkretnego miejsca istotnego dla mieszkańców – jakiegoś fragmentu przestrzeni publicznej, który potencjalnie mógłby być konfliktowy lub co najmniej interesujący dla mieszkańców. Wówczas niewidzialni i niesłyszalni dotąd aktywiści, osoby z wiedzą ekspercką na temat przestrzeni publicznej, a także liderzy lokalni, mogliby się ujawnić i włączyć do wspólnych działań na rzecz przestrzeni. Potrzebę takiego impulsu widać w przypadku lidera stowarzyszenia miłośników Starych Szczęśliwic, które, tak jak pisaliśmy w poprzednim rozdziale, nie podjęło jeszcze żadnego konkretnego działania, ani nawet nie dokończyło formalnej rejestracji, chociaż już skupia mieszkańców zainteresowanych swoim miejscem zamieszkania i wyczulonych na kwestie społeczne21. Ostatni wniosek dotyczy wspólnot i spółdzielni i wspólnot mieszkaniowych. Ich działacze wydają się być niezwykle istotną grupą aktywistów lokalnych. Spółdzielnie stanowią władztwo na znaczącej części terenów Rakowca i Szczęśliwic, mają więc własny potencjał w zakresie ożywiania przestrzeni, w której codziennie poruszają się mieszkańcy. Administratorzy i zarządy wspólnot i spółdzielni mają też bezpośredni kontakt z mieszkańcami oraz najlepiej znają swoje tereny oraz ich problemy i potencjał – najczęściej bowiem sami w nich mieszkają i czują się z nimi związani. Ponadto dotąd współpraca właśnie z tymi instytucjami wydaje się być najmniej rozwinięta i wykorzystana dla dobra mieszkańców. 20 21 Wywiad z przedstawicielem Spółdzielni Mieszkaniowej Włodarzewska II” Wywiad z przedstawicielem Stowarzyszenia Miłośników Starych Szczęśliwic 35 Diagnoza lokalna obszarów Rakowca i Szczęśliwic w dzielnicy Ochota m.st. Warszawy 5. Problemy dotyczące przestrzeni publicznej W rozdziale zostały opisane najważniejsze problemy dotyczące przestrzeni publicznej na terenie Szczęśliwic i Rakowca. Problemy zostały wyodrębnione na podstawie analizy prasy lokalnej i forów internetowych z okresu kwiecień 2012 – marzec 2013 oraz na podstawie wywiadów przeprowadzonych z mieszkańcami i działaczami ze Szczęśliwic i Rakowca. 5.1. Najczęściej zgłaszane problemy Poniżej prezentowane są poszczególne problemy, które najczęściej pojawiały się w analizowanych źródłach. 5.1.1. Niedobór miejsc do parkowania Problem ten wskazywany był wielokrotnie przez działaczy organizacji pozarządowych, członków wspólnot mieszkaniowych oraz samych mieszkańców. Dotyczy wielu miejsc na terenie Rakowca i Szczęśliwic. · Brak miejsc parkingowych dla niepełnosprawnych pod przychodniami na Rakowcu, przy ul. Sanockiej i na Szczęśliwicach, przy ul. Szczęśliwickiej. · W okolicy urzędów publicznych miejsca parkingowe zarezerwowane są dla ich pracowników, co zmniejsza pulę miejsc przeznaczonych dla mieszkańców. Problem ten dotyczy rejonu ulic Opaczewskiej i Białobrzeskiej. · Obok osiedla Gorlicka powstała centrala banku. Zwiększył się w tej okolicy ruch samochodów, ale nie powstały nowe miejsca parkingowe. W efekcie samochody stoją na chodnikach i w innych niedozwolonych miejscach, trawniki są rozjeżdżane. · Mieszkańcy skarżą się na zbyt surowe obwarowania prawne, które zmniejszają przestrzeń do parkowania, np. ustawienie słupków uniemożliwiających parkowanie zaraz obok przejścia dla pieszych. Pojawiają się też apele o ustawienie parko matów w całej dzielnicy oraz o zakaz parkowania dla dużych samochodów. · Zbyt mała liczba miejsc do parkowania powoduje ciągłe napięcia i konflikty. W wypowiedziach daje się zauważyć niechęć do osób przyjezdnych. Zdarzało się nawet przebijanie opon w samochodach z pozawarszawską rejestracją. 5.1.2. Bezpieczeństwo Dość powszechnym problemem na terenie Szczęśliwic i Rakowca jest zaniedbana infrastruktura miejska, a w szczególności chodniki – ich powierzchnia jest nierówna, często nie są sprzątane i odśnieżane, a zdarza się też, że nie ma ich tam, gdzie być powinny. Jest to niekiedy efekt nieuregulowanej własności terenu. Na forach internetowych i w tekstach prasowych znaleźć można przykłady takich miejsc. · W budynku przy ul. Grójeckiej 99 trwa remont. Budowlańcy przesunęli płot na chodnik tak, że nie można tamtędy przejść. · W okolicy SM „Szczęśliwice” brakuje chodników i bezpiecznych ścieżek dla pieszych. 36 Diagnoza lokalna obszarów Rakowca i Szczęśliwic w dzielnicy Ochota m.st. Warszawy Przy skrzyżowaniu ul. Żwirki i Wigury z ul. Racławicką znajduje się ścieżka prowadząca w stronę osiedli. Prowadzi przez teren, którym nikt się nie zajmuje. Zimą ścieżka ta jest nieodśnieżona, co utrudnia dojście do i z przystanków autobusowych i sklepu spożywczego. Mieszkańcy Szczęśliwic i Rakowca deklarują, że ich dzielnica ogólnie jest bezpieczna, ale nie wieczorami. W okolicznych parkach i skwerach zbierają się grupki ludzi pijących alkohol, hałasujących i zaśmiecających teren. Patrole straży miejskiej i policji nie pojawiają się tam wystarczająco często. Na terenie poddanym analizie mieszkańcy nie czują się bezpiecznie głównie wieczorami. Okoliczne ławki i trzepaki zlokalizowanie miedzy blokami oblegane są przez grupy osób spożywające alkohol i głośno zachowujące się. Partole policji lub straży miejskiej są zbyt rzadkie, bywa także, że interwencje są nieskuteczne. Picie alkoholu w miejscu publicznym oraz zagłuszanie ciszy nocnej bardzo często można zauważyć tuz obok posterunku policji, co jest kolejnym powodem do negatywnej oceny służb odpowiedzialnych za porządek i bezpieczeństwo. Ponad to, respondenci zwracali uwagę na często powtarzające się akty wandalizmu. 23 kwietnia tego roku odbyła się Społeczna Debata organizowana przez Urząd m.st. Warszawy, na temat bezpieczeństwa w dzielnicy Ochota. Podczas spotkania poruszano wiele kwestii. Ustalono, że na terenie Ochoty działa siedem grup osiedlowych sąsiedzkiej czujności. Mieszkańcy mogli też zgłosić problemy związane z bezpieczeństwem. Oto niektóre z nich: · Notoryczne zakłócanie porządku i bezpieczeństwa publicznego przez bezdomnych i nietrzeźwych. Problem ten dotyczy następujących miejsc: Skwer pod Skrzydłami, Skwer Dobrego Maharadży, Park Zachodni, wiele innych, mniejszych parków i skwerów. · Zakłócanie ciszy nocnej przez głośne grupy młodzieży spożywające alkohol na osiedlach i okolicznych terenach zielonych. To w szczególności park Malickiego, park Korotyńskiego, park Szczęśliwicki. · Zagrożenia w ruchu drogowym. Dotyczy to w szczególności skrzyżowania ulic Grójeckiej z Dickensa oraz Korotyńskiego. Mieszkańcy zgłaszali potrzebę utworzenia większej liczby przejść dla pieszych, wysepek dla pieszych oraz zainstalowania fotoradarów. Przedstawiciele wspólnot i spółdzielni mieszkaniowych poruszali kwestię ogólnego bezpieczeństwa na ich terenie, a co za tym idzie istnienia monitoringu na osiedlach. Przedstawiciel WSM Rakowiec zaproponował rozszerzenie strefy monitoringu i sukcesywne włączanie osiedli za pomocą światłowodów do sieci monitoringu miejskiego. Przedstawiciele władz dzielnicy i policji obiecali rozwiązanie zgłaszanych problemów poprzez ustanowienie patroli konnych i rowerowych na terenach rekreacyjnych oraz wsparcie działań Komendy Rejonowej Policji Warszawa III patrolami Wydziału Wywiadowczo-Patrolowego Komendy Stołecznej Policji. · 37 Diagnoza lokalna obszarów Rakowca i Szczęśliwic w dzielnicy Ochota m.st. Warszawy 5.1.3. Miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego Brak uchwalonego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obszaru (MPZP) Szczęśliwic oraz niedobór informacji w zakresie interpretacji MPZP obszaru Rakowca są przyczyną wielu problemów związanych z przestrzenią publiczną. Niektóre miejsca latami pozostają niezagospodarowane, na innych powstają budynki niepasujące skalą czy wyglądem do okolicznej zabudowy. Mieszkańcy nie wiedzą też, jakie nieruchomości mogą powstać w ich okolicy – czy będzie to tylko zabudowa mieszkaniowa, czy może przemysłowa. Poniżej przytoczone są najbardziej problematyczne kwestie związane z zagospodarowaniem przestrzeni Rakowca i Szczęśliwic. · Mieszkańcy uskarżają się na brak informacji o planach poszerzenia ul. Racławickiej oraz budowy trasy do węzła Grójecka, której przebieg dzieli osiedle na dwie części. · Problem dotyka także działkowców. Brak miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego precyzyjnie określających przeznaczenie danego terenu i możliwości zabudowy powoduje, że tereny ogrodów stają się atrakcyjne dla deweloperów. Ci chcieli by przekształcić ogródki działkowe w osiedla mieszkaniowe. · Emocje budzi kwestia budowy Parku Zachodniego, w okolicy Dworca Zachodniego PKP. Pierwotny projekt był konsultowany z okolicznymi mieszkańcami. Po pewnym czasie został zmieniony, a zmian tych już nie poddano konsultacjom. Nowy plan przewiduje m. in. budowę biurowców, a nie parku z kompleksem sportowym. 5.1.4. Śmieci Mieszkańcy zgłaszają problem przepełnionych altan śmietnikowych i okolicznych pojemników. Podobno niektóre spółdzielnie, z oszczędności, zamawiają za mało kontenerów. Nadwyżka odpadów trafia więc do okolicznych koszy, które w szybkim czasie stają się przepełnione. 5.1.5. Liczne budowy Obecnie na terenie Rakowca i Szczęśliwic trwa wiele inwestycji budowlanych. Największą z nich jest rozbudowa kampusu WUM przy ul. Trojdena. Mieszkańcy uskarżają się na uciążliwości z tym związane – dewastacja samochodów, chodników, trawników przez przejeżdżające ciężarówki. 5.1.6. Park z Cmentarzem Mauzoleum Mieszkańcy osiedli położonych na zachód od ul. Żwirki i Wigury korzystają z parku przy Cmentarzu Mauzoleum Żołnierzy Radzieckich. Od strony skrzyżowania ul. Żwirki i Wigury i Racławickiej w stronę parku prowadzi jedynie wydeptana w trawie ścieżka, która podczas deszczu znika pod kałużą. W parku nie ma też toalet. Teren ten należy administracyjnie do Mokotowa, jednak problemy z nim związane były na tyle często zgłaszane, że postanowiliśmy informację o nim umieścić w tej Diagnozie. 38 Diagnoza lokalna obszarów Rakowca i Szczęśliwic w dzielnicy Ochota m.st. Warszawy 5.1.7. Inne Spośród wielu innych problemów zgłaszanych na forach internetowych i pojawiających się w prasie naszą uwagę zwróciła kwestia mniejszości Wietnamskiej, która obecna jest na terenie Ochoty. Osoby te budzą silne reakcje wśród okolicznych mieszkańców, niekiedy ksenofobiczne. Na Forum pojawia się też kwestia opieki nad bezdomnymi kotami i dokarmiania ptaków. Jest grupa chętnych mieszkańców, którzy zajmują się zwierzętami, jednak brakuje budek i karmników, w których można by wykładać jedzenie dla kotów i ptaków. W efekcie podwórka są zaśmiecone, nagminnie wyrzucane są resztki jedzenia przez okna. Na terenie SM Szczęśliwice i SM Włodarzewska zaobserwowano brak systemu odwadniania: w okresach deszczowych pojawiają się na chodnikach i ulicach liczne kałuże 5.2. Postulaty dotyczące konkretnych zmian Lokalni liderzy często zgłaszali postulaty dotyczące konkretnych zmian. Najważniejsze z nich to: · Przeniesienie postawionego przy Pomniku Lotnika słupka, który opowiada o wydarzeniach czasu okupacji. Słupek jest postawiony na skraju zieleni, w mało reprezentacyjnym miejscu. Szczególnie upodobały go sobie psy. · Postawienie tablicy wyjaśniającej, kim był Dobry Maharadża, który patronuje skwerowi przy ul. Opaczewskiej. · Potrzeba zagospodarowania boiska szkolnego u zbiegu ulicy Geodetów, Architektów, Powstańców Wielkopolskich. · Więcej stacji Veturilo, szczególnie przy szkołach. Ta przy dworcu służy głównie przejezdnym, a nie mieszkańcom Ochoty. · Potrzeba placu zabaw w okolicach wspólnot mieszkaniowych Grójecka 99, 103, Opaczewska 6. 5.3. Potrzeby konsultacyjne Niemal wszyscy rozmówcy dostrzegali potrzebę organizowania konsultacji społecznych. Bardzo rzadko jednak precyzowali, na jakie tematy należałoby je zorganizować. Wyjątkiem był temat bezpieczeństwa, który kilkakrotnie został wymieniony jako priorytetowy. W pierwszej kolejności konsultacje powinny dotyczyć rozwiązania problemów z bezpieczeństwem: Tak naprawdę sprawa bezpieczeństwa, to jest najważniejsza sprawa22. Chociaż większość respondentów zgłaszała wcześniej konkretne problemy, opowiadała o sprecyzowanych potrzebach, to nie miała zdania na temat zakresu przedmiotowego pożądanych konsultacji. Może to wynikać z małego doświadczenia 22 Wywiad z przedstawicielem „WSM Rakowiec” 39 Diagnoza lokalna obszarów Rakowca i Szczęśliwic w dzielnicy Ochota m.st. Warszawy w dialogu z Urzędem lub braku zaufania do konsultacji jako formy odpowiedzi na zgłaszane problemy i potrzeby. Potwierdza to jeden z cytatów: Niska świadomość mieszkańców w zakresie tego że można i jak można wpływać na dotyczące ich sprawy. Nie mają też często czasu.23 Więcej informacji na temat tego, co i jak powinno być konsultowane, dostarczają nam wyniki ankiety przeprowadzonej na reprezentatywnej próbie mieszkańców Ochoty w ramach projektu OMDO „Mieszkańcy Ochoty. Obraz i zmiana Placu Narutowicza”. Między lipcem a sierpniem 2011 roku w ankiecie wzięło udział 625 osób. Interesujące nas pytanie miało charakter zamknięty. Na prośbę o uporządkowanie listy możliwych spraw poruszanych na konsultacjach społecznych, od najważniejszych, aż do obojętnych: jako najważniejsze respondenci uznali: 1. Likwidacja lub modernizacja lokalnych bazarów, tak odpowiedziało 80,6% badanych mieszkańców Rakowca i 69,3% badanych mieszkańców Szczęśliwic. Należy pamięć, że ankieta przeprowadzana była w okresie nasilenia konfliktu związanego z modernizacją bazaru i prowadzoną kampanią informacyjną przez Centrum Komunikacji Społecznej Urzędu m.st. Warszawy, a więc dużo wcześniej niż nasze badania liderów. 2. Na drugim miejscu pojawiła się ocena stanu bezpieczeństwa dzielnicy – 75,5% Rakowiec, 65,7% Szczęśliwice. 3. Trzecim najważniejszym zagadnieniem były Zmiany w zakresie terenów zielonych – odpowiednio – 72 % dla mieszkańców Rakowca oraz 54 % dla mieszkańców Szczęśliwic. Dla mieszkańców Rakowca ważniejsze niż dla mieszkańców Szczęśliwic były: · Zmiany w zakresie terenów zielonych (wycinka drzew, nowe nasadzenia, modernizacja parków), odpowiedziało tak 71,9% z nich i tylko 53,6 % mieszkańców Szczęśliwic; · Projekty rewitalizacyjne (określenie obszaru przewidzianego do rewitalizacji i zakres zmian) odpowiednio:. 47 % mieszkańców Szczęśliwic, a 52 % Rakowca; · opiniowanie długofalowych projektów inwestycyjnych, odpowiedź tę wybrało 60,7% mieszkańców Rakowca i 48,8% Szczęśliwic · Likwidacja i lub wprowadzenie nowych przystanków komunikacji miejskiej, 58,7%, 41,0% (najrzadziej wybierana odpowiedź). Podobną wagę – przy czym jest to szósta w kolejności odpowiedź mieszkańców Rakowca i trzecia mieszkańców Szczęśliwic. – miała Organizacja przejść dla pieszych i systemu świateł – 57,7% Rakowiec, 56,0% Szczęśliwice. 23 Wywiad z przedstawicielem Koalicji na Rzecz Ochoty 40 Diagnoza lokalna obszarów Rakowca i Szczęśliwic w dzielnicy Ochota m.st. Warszawy Najrzadziej wybieranym problemem do konsultacji społecznych przez mieszkańców Rakowca – 51,0% i mało ważnym dla mieszkańców Szczęśliwic – 45,8% było Wprowadzenie płatnych stref parkowania. Przeczytam Panu/i listę możliwych spraw, proszę się zastanowić i uporządkować je zaczynając od tych, które są najważniejsze do tych, które są najmniej ważne lub obojętne. Szczęśliwce Rakowiec 46% 51% Wprowadzeni płatnych spraw parkowania. 56% 58% Organizacja przejść dla pieszych i systemu świateł Likwidacja i lub wprowadzenie nowych przystanków komunikacji miejskiej 41% 59% 49% Opiniowanie długofalowych projektów inwestycyjnych Projekty rewitalizacyjne (określenie obszaru przewidzianego do rewitalizacji i zakres zmian). 61% 47% Zmiany w zakresie terenów zielonych (wycinka drzew, nowe nasadzenia, modernizacja parków) 62% 54% 72% 66% Ocena stanu bezpieczeństwa dzielnicy 75% 69% Likwidacja lub modernizacja lokalnych bazarów 0% 20% 40% 60% 87% 80% 100% Wykres nr 3. Potrzeby konsultacyjne mieszkańców Szczęśliwic i Rakowca. Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników ankiety przeprowadzonej w ramach projektu OMDO przez PTS Analizując te same wyniki pod względem płci mieszkańców Ochoty, zarówno dla kobiet (76,8%) i mężczyzn (74,4%) najważniejszym tematem do poruszenia podczas konsultacji była Likwidacja lub modernizacja lokalnych bazarów. Drugim co do ważności tematem, o bardzo zbliżonych wynikach była Ocena stanu bezpieczeństwa dzielnicy - kobiety 71,6%, mężczyźni 69,7%. Dla mężczyzn (70,9%) minimalnie ważniejsze, ale dla kobiet (65,6%) także ważne były Zmiany w zakresie terenów zielonych (wycinka drzew, nowe nasadzenia, modernizacja parków). Tworząc następujące przedziały wiekowe respondentów: 18-29, 30-49, 50-69, 70 i więcej, w zasadzie nie ma różnicy wśród udzielanych odpowiedzi. Dla wszystkich grup wiekowych najważniejsza była Likwidacja lub modernizacja lokalnych bazarów. Porównywalnie bardzo ważne były Ocena stanu bezpieczeństwa dzielnicy oraz Zmiany w zakresie terenów zielonych (wycinka drzew, nowe nasadzenia, modernizacja parków). Wykształcenie respondentów także nie za bardzo różnicuje odpowiedzi respondentów. Wszyscy za bardzo ważne uznali rozwiązanie sprawy z bazarami, zarówno ci z wykształceniem podstawowym/gimnazjalnym/zawodowym (79,3%), średnim (75,3%), jak i wyższym (73,8%). Silniejsze różnice można zauważyć przy kwestii bezpieczeństwa, 41 Diagnoza lokalna obszarów Rakowca i Szczęśliwic w dzielnicy Ochota m.st. Warszawy na które najsilniejszy nacisk kładli respondenci z wykształceniem wyższym -75,8% oraz podstawowym- 73,0%, za to dużo słabiej z wykształceniem średnim – 66,8%. I znów trzecim najczęściej wybieranym tematem, znów słabo rozwarstwionym w wynikach, były tereny zielone, które wybrało 70,3% respondentów z wykształceniem podstawowym 68,3% z średnim i 65,8% z wyższym. Podsumowując potrzeby konsultacyjne, wyrażone w wywiadach i ankiecie, należy stwierdzić że nie są one zbieżna z wyjątkiem zagadnienia bezpieczeństwa, które było jednym z dwóch najważniejszych problemów obu badanych grup mieszkańców. Warto podkreślić, że w wywiadach nie pojawiły się zupełnie tematy bazarów oraz zieleni – tak ważnych w opinii respondentów ankiety. Być może wynika to z faktu, że rozmawialiśmy z przedstawicielami instytucji i organizacji, a nie z mieszkańcami, którzy robią w okolicy codzienne zakupy i bliskie im są okoliczne drzewa i tereny zielone. Z drugiej strony, w wywiadach pojawiły się bardzo lokalne wątki, ale z innego zakresu tematycznego – np. modernizacja konkretnych podwórek. Odwrotna sytuacja zachodzi w odniesieniu do miejsc parkingowych, które w wywiadach były zgłaszane najczęściej jako priorytetowe, zaś w ankiecie były marginalną kwestią do konsultacji. Wydaje się, że problemy mają charakter sezonowy lub co najmniej falowy, kiedy jakiś temat staje się po prostu sprawą publiczną – i tak jak podczas przeprowadzania ankiety głośna i kontrowersyjna była sprawa bazaru, tak w czasie, gdy były prowadzone wywiady, wciąż aktualny i poruszający był temat dopiero wprowadzonej w części Starej Ochoty strefy płatnego parkowania niestrzeżonego. Do tematów konsultacyjnych należy podchodzić podobnie – odpowiadając na aktualnie społecznie istotne tematy, problemy i potrzeby. Ta ostatnia rekomendacja powinna być stosowana oczywiście z zastrzeżeniem możliwych działań Urzędu w danym zakresie, ponieważ mieszkańców nie powinno się pytać w konsultacjach o więcej, niż o to na co Urząd może wpłynąć w określonym okresie czasu. 5.4. Formy konsultacji społecznych Z przeprowadzonych wywiadów wynika, że jakkolwiek liderzy nie artykułują konkretnych tematów do konsultacji, to chętnie wypowiadali się na temat tego, w jaki sposób powinien wyglądać dialog Urzędu z mieszkańcami i instytucjami. Poniżej znajdują się opisy najważniejszych spośród zgłaszanych sugestii i postulatów, które naszym zdaniem powinny zostać potraktowane priorytetowo podczas organizacji wszelkich procesów partycypacyjnych: · Zróżnicowana forma z przewagą spotkań na żywo i rozmów, ale z włączaniem narzędzi internetowych i innych prostych form, np. ankiet. Myślę, że chyba najlepsze są spotkania bezpośrednie, oczywiście Internet też w obecnych czasach jest no niezbędny i takie źródło informacji, ale zakładając że no część osób, zwłaszcza że ochota się na niestety troszkę postarzała24 24 Wywiad z Międzyszkolnym Ośrodkiem Sportowym o nr 7 42 Diagnoza lokalna obszarów Rakowca i Szczęśliwic w dzielnicy Ochota m.st. Warszawy Na pewno potrzebne są spotkania, ale spotkania, żywe spotkania, że proszę mówić za i przeciw za jakąś tam tematyką. Na takich spotkaniach można wiele też uzgodnić, porozmawiać, wyjaśnić sprawy, więc ja jestem za dialogiem jak najbardziej25. Moim zdaniem ankiety nie są najlepszą z form, bo ankiety niekoniecznie muszą wrócić, co niektórzy wyrzucają do kosza i na tym się skończy przekazanie własnej opinii26. · · Skierowane głównie do mieszkańców, a rola organizacji pozarządowych powinna być starannie zaplanowana i szczególna. Prowadzone w miejscu otwartym i przystępnym, koordynowane przez przyjazną osobę. Wydaje mi się, że powinna być osoba, która by się zajmowała kontaktem z organizacjami pozarządowymi. Niby jest taka osoba, ale żeby to nie była taka skostniała struktura urzędnicza. To musi być takie oderwane od tego urzędu. Nawet gdyby taka osoba była w innym miejscu niż cały urząd. Żeby tam nie trzeba było się przedzierać przez kilkanaście biurek i pokoi. Żeby też ta osoba wychodziła z urzędu.27 Podobne preferencje wyrazili mieszkańcy we wspomnianych badaniach ankietowych przeprowadzonych na próbach reprezentatywnej próbie. Pytając mieszkańców - W jaki sposób chcieliby te sprawy konsultować? Najwięcej osób uważa, że poprzez Otwarte spotkania z mieszkańcami, tak odpowiedziało 59,5% badanych mieszkańców Rakowca i 43,4% badanych mieszkańców Szczęśliwic. Drugą najczęściej wybieraną formą, choć dużo częściej wybieraną w Rakowcu, była Ankieta wśród mieszkańców – 51,4% Rakowiec, 36,5% Szczęśliwice. Trzecią najczęściej wybieraną przez mieszkańców Rakowca formą były uzgodnieniowe spotkania – 31,8% Rakowiec, 20,5% Szczęśliwice. Zaś dla mieszkańców Szczęśliwic trzecią najważniejszą formą i równie ważną dla mieszkańców Rakowca był Stały zespół doradczy przy Urzędzie dzielnicySzczęśliwice 28,8%, Rakowiec 27,3%. Ankiety lub referendum w Internecie częściej wybieli mieszkańcy Rakowca- 27,7%, niż Szczęśliwic- 19,6%. Najmniejszą popularnością cieszyły się Sondaże telefoniczne i Protest lub weto online. Niestety aż 40,6% mieszkańców Szczęśliwic udzieliło odpowiedzi Nie wiem, trudno powiedzieć. 25 Wywiad z przedstawicielem spółdzielni „Szczęśliwice II” Wywiad z przedstawicielem Fundacji Inicjatyw Społeczno-Ekonomicznych 27 Wywiad z przedstawicielem Fundacji „Spotkajmy się” 26 43 Diagnoza lokalna obszarów Rakowca i Szczęśliwic w dzielnicy Ochota m.st. Warszawy W jaki sposób chciałby/chciałaby Pan/i te sprawy konsultować? Nie wiem, trudno powiedzieć Szczęśliwice Rakowiec 41% 11% 13% 8% 13% 12% Protest lub weto on-line Sondaże telefoniczne 20% Ankiety lub referendum w intrenecie Stały zespół doradczy przy urzędzie dzielnicy 20% Spotkania uzgodnieniowe Ankiety wśród mieszkańców 28% 29% 27% 32% 36% 51% 43% Otwarte spotkania z mieszkańcami 0% 20% 40% 51% 60% Wykres nr 4. Preferowane formy konsultacji. Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników ankiety przeprowadzonej w ramach projektu OMDO przez PTS Dzieląc respondentów odpowiadających na to pytanie, można by się spodziewać, różnych odpowiedzi w zależności od wieku respondenta, nie zawsze jednak taka zależność zachodzi. Najwięcej grup wiekowych najchętniej jako formę konsultacji wybiera Otwarte spotkania z mieszkańcami. Najchętniej tę opcję wybiera grupa 50-69 lat (56,7%) i następnie 70 i więcej (57,2%), 30-49 (52,4%), 18-29 (40,6%). Najczęściej wybieraną przez najmłodszych odpowiedzią były Ankiety wśród mieszkańców -50,9%, które jednak częściej wybierali respondenci w wieku 50-69 lat (51,8%), 49,5% respondentów z grupy 30-49 wybrało tę odpowiedź i tylko 39,1% z grupy 70 i więcej. O przepaści technologicznej między pokoleniami może świadczyć wybranie odpowiedzi Ankiety i referendum w Internecie, przez 49,1% 18-29-latków i tylko 6,5% respondentów z grupy 70 i więcej, osoby między 50-69 wybrały tę odpowiedź w 19,4% i 46,7% 30-49-latków chciałby właśnie tak przeprowadzać konsultacje. W wypadku odpowiedzi Protest lub weto on-line, duże różnice także są widoczne: 18-29 (20,8%), 30-49 (12,9%), 50-69 (6,5%), 70 i więcej (3,6%). Wyniki te mogą świadczyć o tym, że mieszkańcy Ochoty nie są jeszcze gotowi na współpracę z Urzędem za pomocą Internetu. Urząd zatem powinien pozostać na razie przy „tradycyjnych” formach komunikacji i zainwestować w szkolenia uczące korzystania z Internetu dla starszych mieszkańców. Dzieląc respondentów według ich wykształcenia, najróżniej wybierali oni odpowiedź Ankiety lub referendum w Internecie, jedynie 18,1% respondentów z wykształceniem podstawowym udzieliło takiej odpowiedzi, 26,2% z średnim i 38,1% z wyższym. Wszystkie grupy najchętniej wybierały Otwarte spotkania z mieszkańcami: podstawowe (45,8%), średnie, (52,8%), wyższe (59,5%). Wysoki rozdźwięk był także przy Spotkaniach uzgodnieniowych – podstawowe (19,4%), średnie (30,6%), wyższe (30,4%). 44 Diagnoza lokalna obszarów Rakowca i Szczęśliwic w dzielnicy Ochota m.st. Warszawy 5.5. Wnioski z rozdziału Analizując udzielane w ankiecie i wywiadach informacje i opinie należy wnioskować, że głównymi tematami jakimi powinien się zająć Urząd i w których powinien konsultować się z mieszkańcami są poprawa bezpieczeństwa w dzielnicy oraz lokalne kwestie każdego z sąsiedztw, w stosunku do których nie można odgórnie narzucić kategorii problemu. Niewykluczone, że miejscami będą to zgłaszane w wywiadach miejsca parkingowe lub lokalne podwórka, a w innych okolicach sygnalizowane w ankiecie kwestie bazarów i zieleni. Aby konsultacje docierały do większości mieszkańców, najlepiej, by przebiegały w formie otwartych spotkań i badań ankietowych, dostępnych również w formie internetowej. Może się wydawać, że takie nowoczesne kanały komunikacji jak ankiety internetowe i fora docierają jedynie do najmłodszych mieszkańców, a więc do bardzo ograniczonej grupy, jednak nie oznacza to, iż należy zupełnie rezygnować ze stopniowego włączania tych form do publicznego użytku. Z tego względu wydaje się, że dobrym kierunkiem jest dalsze rozwijanie stworzonych już kanałów komunikacji, które będą opisane w rozdziale następnym. Z rozdziału należy wysnuć oddzielnie wnioski na temat postrzegania przestrzeni publicznej przez respondentów wywiadów oraz redaktorów prasy lokalnej. Jeśli chodzi o respondentów wywiadów: · Zauważają zaniedbane tereny i miejsca. · Mają pomysły na zagospodarowanie tych miejsc. · Ich brak działania wiąże się z brakiem odpowiednich kompetencji oraz brakiem wiedzy w jaki sposób skutecznie wpływać na przestrzeń w swojej okolicy. · Brak jest działaczy i aktywistów, którzy jednocześnie będą pełnić rolę lokalnego lidera, który nie jest z ramienia urzędu czy partii. · Mieszkańcy zauważają potrzebę konsultowania ważnych kwestii dotyczących zagospodarowania przestrzennego. · Starsi twierdzą, że młodzi nie są zainteresowani działalnością społeczną – wnioskują to na podstawie nieobecności młodych na spotkaniach wspólnot mieszkaniowych lub podobnych spotkaniach konsultacyjnych. · Słaba integracja mieszkańców – nie wiedzą o swoich problemach, potrzebach, działaniach. · Osoby zainteresowane aktywne wiedzą, że konsultacje się odbywają, czasem w nich uczestniczą. · W konsultacjach uczestniczy mało mieszkańców, jeśli w ogóle to raczej osoby starsze, młodzi nie okazują zainteresowania sprawami własnej okolicy. · Respondenci oraz prasa skupiają się na sprawach bardzo lokalnych, ograniczonych do partykularnego interesu, nie odwołując się do wartości czy też wizji ogólno dzielnicowych. W związku tym trudniej tutaj będzie realizować efektywny dialog wśród mieszkańców. 45 Diagnoza lokalna obszarów Rakowca i Szczęśliwic w dzielnicy Ochota m.st. Warszawy · Zwracano uwagę na potencjalne konflikty społeczne, które mogą mieć znaczenie podczas realizacji konsultacji, tworząc sprzeczne grupy interesu. Grupami wykluczonymi lub niechcianymi mogą być osoby przyjeżdżające do Warszawy tylko do pracy i wynajmujące mieszkania bez stałego meldunku oraz Wietnamczycy, którzy stanowią sporą grupę wśród mieszkańców. 46 Diagnoza lokalna obszarów Rakowca i Szczęśliwic w dzielnicy Ochota m.st. Warszawy 6. Komunikacja z Urzędem Głównym przedmiotem niniejszego rozdziału są po pierwsze narzędzia komunikacji stworzone przez Urząd, a po drugie ocena komunikacji przez respondentów wywiadów oraz ankiet dokonana podczas wspomnianych badań ankietowych Komunikacja Urzędu z mieszkańcami i innymi interesariuszami to kwestia kluczowa zarówno jeśli chodzi o budowę zaufania, nawiązywania współpracy oraz podejmowania wspólnych działań. Bez sprawnej komunikacji właściwie nie może być też mowy o realizowaniu przez władze interesu publicznego, ponieważ wówczas Urząd nie będzie zdawał sobie sprawy z problemów mieszkańców dzielnicy, a mieszkańcy z działań Urzędu. Do analizy komunikacji z Urzędem należy wyjaśnić dokładne rozumienie tego zagadnienia. Przez komunikację rozumiemy z jednej strony jednostronne komunikowanie informacji przez Urząd w stosunku do mieszkańców i odwrotnie – możliwość oddolnego skontaktowania się mieszkańców z Urzędem w jakiejś sprawie i przekazania mu swoich opinii, potrzeb lub problemów. Najważniejsza w niniejszym badaniu jest jednak komunikacja dwustronna, czyli sposób, w jaki Urząd prowadzi dialog z mieszkańcami: 1. Sposób, w jaki Urząd zasięga opinii mieszkańców i następnie na nie odpowiada i odwrotnie, jaki jest 2. Mechanizm zwrócenia się mieszkańców o interwencję w jakiejś sprawie, a następnie sposób podjęcia i prowadzenia sprawy przez Urząd. Bardzo istotne jest też wyjaśnienie pojęcia Urząd – który będzie tu rozumiany jako zespół pracowników Urzędu na czele z burmistrzem, który jest zarówno formalnym, jak i praktycznym szefem Urzędu. Nie będzie więc pod uwagę brana komunikacja pomiędzy mieszkańcami a radnymi, ponieważ nie są oni częścią Urzędu, a organem dzielnicy. 6.2. Przegląd narzędzi do komunikacji z mieszkańcami W celu komunikacji z mieszkańcami Urząd dzielnicy Ochota stworzył szereg narzędzi i sposobów skontaktowania się z pracownikami Urzędu. Poniżej znajduje się ich przegląd. 6.2.1. Informacja w Urzędzie dzielnicy Miejscem pracy pracowników Urzędu jest Urząd Dzielnicy Ochota m.st. Warszawy, który znajduje się na ul. Grójeckiej 17a, w rejonie Starej Ochoty. W Urzędzie znajduje się Wydział Obsługi Mieszkańców, w którym można załatwić zamknięty, określony wykaz spraw. Przy wejściu do Urzędu jest też stanowisko „Informacja”, w którym urzędnicy mogą odpowiedzieć na pytania lub udzielić rady mieszkańcom. Kontakt bezpośredni z pracownikami pozostałych wydziałów, wyspecjalizowanych w danej dziedzinie, jest możliwy wyłącznie po umówieniu się na rozmowę. Można to zrobić telefonicznie, mailowo lub pisemnie – wszystkie dane kontaktowe dostępne są w „Informacji” oraz podane na stronie internetowej Urzędu. W tym kontekście położenie i łatwość dojazdu do Urzędu mają z pewnością wpływ na płynność i częstotliwość przekazywanych informacji drogą bezpośrednią. Należy jednak 47 Diagnoza lokalna obszarów Rakowca i Szczęśliwic w dzielnicy Ochota m.st. Warszawy zauważyć, że mimo iż mieszkańcy Rakowca i Szczęśliwic mają dalej do Urzędu niż ci, którzy mieszkają w jego najbliższym sąsiedztwie, Urząd jest położony w bardzo dobrym miejscu pod względem łatwości dojazdu z dwóch dalszych osiedli. Z drugiej jednak strony nie należy się spodziewać, by mieszkańcy, którzy nie mają codziennych interesów w okolicy centrum Warszawy, byli częstymi odwiedzającymi Urząd, aby po prostu zobaczyć, co się dzieje aktualnie w dzielnicy lub w innej sprawie. Z powyższych powodów ogłaszanie wydarzeń lub zawiadomień wyłącznie w siedzibie Urzędu jest zdecydowanie niewystarczające. Jeśli chodzi o możliwość skontaktowania się z pracownikami Urzędu, można to zrobić również telefonicznie lub mailowo – wszystkie telefony i adresy e-mail dostępne są w zakładce „Urząd” → „Wydziały”. Wciąż istotna w Urzędzie jest komunikacja za pomocą pism formalnych, wysyłanych pocztą lub składanych w kancelarii Urzędu. Nazwisko odpowiedniej osoby można znaleźć w tej samej zakładce. 6.2.2. Strona internetowa Urzędu Dzielnicy Strona internetowa dzielnicy28 jest bardzo istotnym źródłem informacji dla mieszkańców, ponieważ zawiera bardzo wiele zróżnicowanych wiadomości, aktualności i ogłoszeń. Należy jednak podkreślić, że często są to informacje nieaktualne, co oznacza, że tych najbardziej potrzebnych mieszkańcom wiadomości po prostu nie ma, a przedawnienie danych może prowadzić nawet do wprowadzenia w błąd. Wydaje się, że część spośród bardzo dużej liczby nagromadzonych na stronie zakładek została przez Urząd zapomniana i nie jest więcej wykorzystywana, choć nigdy nie została ukryta. Strona z uwagi na wielość zakładek jest również w naszej opinii mało czytelna, trudno na niej znaleźć szukanej informacji. W zakładce „Wyślij e-mail” znajduje się również formularz kontaktowy, za pomocą którego można zadać pytanie lub zwrócić się do Urzędu z daną sprawą. Ponieważ w formularzu obowiązkowe jest podanie wyłącznie adresu e-mail, z formalnego punktu widzenia nie mogą być to sprawy wymagające podania danych osobowych. Niestety, użytkownik strony nie jest o tym informowany przed wysłaniem formularza. Treść wiadomości wysłanej przez formularz jest przesyłana do Wydziału Obsługi Mieszkańców, gdzie w zależności od kompetencji pracowników wydziału nadawca uzyskuje odpowiedź bądź wiadomość przekazywana jest do odpowiedniego pod względem tematycznym wydziału. Ponieważ nie istnieje system monitorowania, czy na przekazaną wiadomość została udzielona odpowiedź, a w przypadku jej braku użytkownik może ponownie zwrócić się o udzielenie mu odpowiedzi, narzędzie należy uznać za zbyt mało dopracowane. Nie gwarantuje ono niestety obustronnej komunikacji, a nawet może doprowadzić do frustracji ze strony mieszkańców, którzy przestają ufać w możliwość otrzymania pomocy i informacji od Urzędu w formie elektronicznej. Od czerwca 2012 r. na stronie internetowej Urzędu dzielnicy działa Forum Mieszkańców Dzielnicy Ochota. Wydaje się, że jest to dużo bardziej dopracowana forma 28 www.urzadochota.waw.pl 48 Diagnoza lokalna obszarów Rakowca i Szczęśliwic w dzielnicy Ochota m.st. Warszawy komunikacji dwustronnej, ponieważ Urząd może zasięgać opinii mieszkańców na konkretny temat, uprzednio załączając materiały merytoryczne potrzebne do efektywnej dyskusji. Urzędnicy mogą również brać udział w prowadzonej dyskusji i udzielać na bieżąco informacji. Z drugiej zaś strony mieszkańcy mogą proponować nowe tematy do dyskusji, tak aby Urząd poznał zróżnicowane opinie na temat ważny dla mieszkańców. Z analizy dotychczasowo utworzonych wątków wynika, że spośród urzędników aktywny był wyłącznie aktualny administrator Forum, a poszczególni pracownicy nie byli zaangażowani w dyskusję. Ponadto czas oczekiwania na odpowiedź na pytania zadawane przez użytkowników był niestety dłuższy niż ten, do którego przyzwyczajeni są internauci, korzystający codziennie z portali społecznościowych oraz innych forów dyskusyjnych, gdzie komunikacja odbywa się bardzo szybko. Z tego powodu należy podkreślić, by aby dobrze wykorzystać niewątpliwy potencjał utworzonego narzędzia, należy zadbać o jego żywotność, aktualność i budowę zaufania na bazie transparentności komunikacji, która się na jego łamach odbywa. 6.2.3. Konsultacje społeczne Kilkakrotnie razy w roku organizowane są konsultacje społeczne, związane z planowanymi inwestycjami i modernizacjami przestrzeni. Są one zazwyczaj organizowane w postaci: · spotkań otwartych, (w których uczestniczą burmistrz, przedstawiciele odpowiedzialnych za sprawę jednostek Urzędu oraz inni eksperci), · ankiet dla mieszkańców, które są zbierane w wersji papierowej z miejscach publicznych oraz za pomocą warszawskiej platformy konsultacji społecznych 29 · złożonego procesu według Ochockiego Modelu Dialogu Obywatelskiego, który polega na włączaniu liderów społeczności lokalnych, szukaniu konsensusu oraz regularnym kontakcie mieszkańców z Urzędem30. 6.2.4. Grupa ekspercka Grupa ekspercka to nieformalne ciało doradcze przy burmistrzu, które działa od maja 2012 r. Składa się z mieszkańców Ochoty, którzy posiadają kompetencje przydatne w dialogu na temat przestrzeni publicznej oraz chcą społecznie działać dla jej kształtowania. Członkowie grupy spotykają się z burmistrzem w miarę potrzeby, mniej więcej raz na dwa miesiące. Są też ze sobą w stałym kontakcie za pomocą grupy mailingowej. Dzięki posiadanej wiedzy oraz stałemu kontaktowi z Urzędem członkowie grupy mogą szybko zawiadomić burmistrza o problemach lub narastających konfliktach związanych z przestrzenią publiczną, przyspieszając działanie reakcyjne Urzędu. Z drugiej strony Urząd podczas planowanych działań w przestrzeni może szybko zasięgnąć opinii mieszkańców – ekspertów, aby udoskonalić swe działania i dostosować do potrzeb mieszkańców, a także uniknąć jak największej liczby błędów. 29 www.konsultacje.um.warszawa.pl Gójska A., Kuczyński P., Lewenstein B., Pogoda I., Zielińska E. (2012), Konsultacje społeczne w przestrzeni wielkomiejskiej, Polskie Towarzystwo Socjologiczne, Warszawa; 30 49 Diagnoza lokalna obszarów Rakowca i Szczęśliwic w dzielnicy Ochota m.st. Warszawy Grupa ekspercka jest otwarta, można do niej dołączyć w każdej chwili. Niniejsza diagnoza miała na celu właśnie identyfikację osób mieszkających na Rakowcu i Szczęśliwicach, potencjalnie zainteresowanych działaniem w grupie. 6.3. Ocena komunikacji z Urzędem Na potrzeby przeprowadzanej diagnozy lokalnej zostało przeprowadzone osiemnaście wywiadów z liderami organizacji i instytucji, działającymi na Rakowcu i Szczęśliwicach. Zadawano im pytania o ocenę komunikacji z perspektywy mieszkańców i reprezentowanej instytucji. Z przeprowadzonych wywiadów wynika, że współpraca instytucji z Urzędem przebiega zazwyczaj dobrze. Urząd aktywnie bierze udział w organizowanych spotkaniach, i często chce wspierać działania innych podmiotów, choć nie zawsze ma na to fundusze. Komunikacja między organizacjami, a Urzędem najczęściej przebiega telefonicznie i osobiście. W przypadku korespondencji z Urzędem, niektórzy postulują o to, że powinna być mailowa, aby przyspieszyć załatwianie spraw. 6.3.1. Ocena innych jednostek sektora publicznego W ocenie komunikacji między Urzędem a jednostkami sektora publicznego należy wziąć pod uwagę, fakt ich uzależnienia finansowego od Urzędu. Część instytucji chwaliła bezpośrednią i regularną komunikację z Urzędem, szczególnie z Wydziałem Spraw Społecznych i Zdrowia oraz Wydziałem Kultury, dzięki czemu praca tych instytucji przebiega sprawnie. Zaznaczano jednak powolność spraw załatwianych przez Urząd i w tym kontekście potrzeba bardzo regularnego kontaktu przybiera inne znaczenie, sugerując na konieczność częstego przypominania o swoich sprawach przez poszczególne podmioty, aby sprawy te zostały sfinalizowane. Choć Urząd ciągle zmienia się na lepsze, – czego przykładem mogą być udane działania przy ul. Tarczyńskiej 11 – to Urząd jako organizacja jest dość skostniała i widać to np. przy problemach i długim procesie np. podejmowania decyzji i podpisywania umów wolontariackich”.31 Z kolei dyrektor jednej z jednostek budżetowych zajmujących się sportem, pochwalił współpracę z Urzędem, która jest bieżąca i dość częsta, z racji organizowania wielu imprez i przedsięwzięć, które dzielnica silnie wspiera.32 O zdanie zapytaliśmy także przedstawicielkę Domu Kultury „Rakowiec”, która powiedziała, że część przedsięwzięć organizowanych jest przez filię OKA, która bezpośrednio podlega pod dzielnicę, co powoduje dość częste kontakty z nią. Zauważyła, że na różnych spotkaniach, jak na przykład w sprawie śmieci, burmistrz potrafi rozmawiać z mieszkańcami 31 Wywiad z przedstawicielem Koalicji na rzecz Ochoty Wywiad z przedstawicielem Międzyszkolnego…, op. cit. 32 50 Diagnoza lokalna obszarów Rakowca i Szczęśliwic w dzielnicy Ochota m.st. Warszawy nawet kilka godzin. Stosunki z Urzędem są przyjazne, Dom Kultury zaprasza przedstawicieli dzielnicy na spotkania świąteczne.33 Bardziej krytyczne stanowisko ma jedna z radnych Urzędu Dzielnicy Ochota, której doświadczenia pokazują, że kontakt z burmistrzem jest dość utrudniony (nawet dla radnych), a o jego decyzjach mieszkańcy dowiadują się z gazet. Zauważyła także, że burmistrz przy podejmowaniu decyzji jest ubezwłasnowolniony przez inne agendy administracji jak na przykład ZDM, co utrudnia rozwiązywanie problemów dzielnicy. Radna zauważyła także problem na linii dzielnica – miasto, który wprowadza pewien dysonans wśród opinii mieszkańców: Kiedy interweniuję w związku z brudem w konkretnych przestrzeniach, to Urząd Ochoty odpowiada, że za sprzątanie odpowiedzialne jest miasto, a przecież miasto to też dzielnica Ochota”.34 6.3.2. Ocena organizacji pozarządowych Również z organizacjami pozarządowymi Urząd ma częstą okazję do komunikacji. Od kilku lat funkcjonuje na Ochocie Dzielnicowa Komisja Dialogu Społecznego, składająca się z organizacji pozarządowych działających na terenie dzielnicy oraz przedstawicielki Urzędu35. Ponadto na terenie dzielnicy działa również Koalicja na rzecz Ochoty, która skupia aktywne i chcące ze sobą współpracować organizacje pozarządowe z dzielnicy36. Działania Koalicji wspiera Urząd, a przedstawiciel jednego z wydziałów jest częstym uczestnikiem jej spotkań. Przedstawiciel jednej z fundacji powiedział, że Urząd Ochoty jest zawsze aktywny na spotkaniach organizowanych przez Koalicję, choć zależy to też od aktualnie urzędujących osób. Osoba ta wyraziła żal, że Urząd nie widzi potencjału i doświadczenia w fundacjach czy organizacjach, które mogłyby wykonać zadania Urzędu taniej i lepiej. Urzędnicy są jednak otwarci na propozycje i słuchają tego, co fundacja ma do powiedzenia.37 Prezes innej fundacji, choć ma pozytywne doświadczenia w komunikacji z Urzędem to, uważa, że komunikacja ta byłaby lepsza, gdyby Urząd informował także o nieprzyznanej dotacji, jak robi to urząd Żoliborza. Z kolei przedstawiciel organizacji zajmującej się pomocą społeczną i seniorami stwierdził, że kiedyś burmistrz i dzielnica mieli większe możliwości finansowe. Na pytanie jak wygląda współpraca jego organizacji z Urzędem odpowiedział: 33 Wywiad z przedstawicielem DK Rakowiec Wywiad z radną 35 www.urzadochota.waw.pl/page/index.php?str=521 36 http://klubsurma.wordpress.com/koalicja-na-rzecz-ochoty/ 37 Wywiad z przedstawicielem Fundacji MaMa 34 51 Diagnoza lokalna obszarów Rakowca i Szczęśliwic w dzielnicy Ochota m.st. Warszawy No tak jak mówię, zainteresowanie jest, chętnie oni uczestniczą w tym wszystkim, oceniam to dosyć wysoko, natomiast no nie mają wielkich możliwości, nie mają środków przeznaczonych na te cele, w związku z tym, duchem tylko nas wspierają.“.38 Przedstawiciel jeszcze jednej z ochockich fundacji uważa, że współpraca z Urzędem układa się bez zastrzeżeń. Do tej pory taka współpraca miała miejsce głównie przy organizacji pikniku organizacji pozarządowych. Urząd zaprasza fundację także na różne konsultacje i wydarzenia. Respondent na pytanie co można by było polepszyć, zasugerował wprowadzenie budżetu partycypacyjnego i konsultacji społecznych. Mając ocenić lokalną administrację, powiedział: Patrząc z perspektywy Polski to pozytywnie. Bo ta gmina stawia na społeczne działania. Nawet jak po kraju jeździmy, to widać.”39 6.3.3. Ocena spółdzielni i wspólnot mieszkaniowych O ocenę współpracy z Urzędem Dzielnicy Ochota poprosiliśmy także ochockie spółdzielnie mieszkaniowe. Nie ma niestety żadnego stałego forum komunikacji pomiędzy tą grupą mieszkańców a Urzędem. Być może właśnie z tego powodu ta grupa oceniła komunikację z Urzędem najsłabiej. Wśród wypowiedzi można jednak znaleźć zarówno dobre, jak i negatywne opnie na ten temat. Wydaje się jednak, że z inicjatywą w konkretnych sprawach wychodzą obie strony – Urząd okazjonalnie organizuje spotkania, a spółdzielnie i wspólnoty komunikują się za pomocą pism i telefonicznie. Poniżej będą opisane problemy komunikacyjne, a następnie zostaną pokazane zalety komunikacji. Przedstawiciel jednej ze spółdzielni żalił się na podejście Urzędu do członków zarządu spółdzielni. Czasami odczuwa się podejście w urzędzie traktujące przychodzącego człowieka jak niechcianego petenta, nie uwzględniając, że przedstawiciel spółdzielni/wspólnoty też uczestniczy w pewnych strukturach władzy, tylko na niższym szczeblu. W wywiadach respondenci opisywali zbyt długi czas oczekiwania na odpowiedź w sprawach zgłaszanych do Urzędu (respondenci wskazywali na przypadki oczekiwania dłużej niż rok). Podkreślano, że utrudnia to pracę spółdzielni, gdyż teren wokół jej budynków należy do miasta. Badany zwrócił także uwagę, że: najlepszą drogą komunikacji z urzędem byłaby droga mailowa, gdyż jest bardziej ekonomiczna i pod względem czasu, jak i pieniędzy.40 38 Wywiad z przedstawiciele Międzyszkolnego… op.cit. Wywiad z przedstawicielem Fundacji Inicjatyw Badawczo Szkoleniowych 40 Wywiad z przedstawicielem OPS 39 52 Diagnoza lokalna obszarów Rakowca i Szczęśliwic w dzielnicy Ochota m.st. Warszawy Tę samą kwestię poruszył przedstawiciel innej spółdzielni, który cieszy się, że funkcjonuje Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji, dążące do utworzenia e-administracji. Szczególnie podkreślał szansę na oszczędność czasu dojazdu do Urzędu w celu załatwienia danej sprawy. Teraz, jeśli chcemy załatwiać dokumenty potrzebne na przykład do przeniesienia własności lokalu, to po każdy taki dokument musimy raz jechać, żeby złożyć wniosek, potem raz jechać, żeby go odebrać”. Respondent podkreślał, że droga pisemna jest ważna, bo wtedy ma się potwierdzenie i informacja nie może ulec zmianie. Jednak powinna być ona w formie elektronicznej, tak aby przyspieszyć załatwienie różnorakich zaświadczeń.41 Wśród wypowiedzi znalazły się również pozytywne opinie. Wśród najlepiej ilustrujących wymieniane zalety wyróżniliśmy następujące opinie. Oceniając współpracę z Urzędem, wystawiłbym piątkę. Spółdzielnia w zależności od sytuacji kontaktuje się z Urzędem albo pisemnie, bądź organizując debaty czy spotkania z mieszkańcami, które inicjuje także Burmistrz.42 Przedstawiciel innej spółdzielni zauważa nawet z zadowoleniem, że częsty kontakt z Urzędem, jest głównie inicjowany przez Dzielnicę, która interesuje się problemami mieszkańców i ich bezpieczeństwem.43 Respondent z jednej strony zwraca uwagę, że jakość kontaktu zależy od konkretnej osoby z którą się rozmawia w Urzędzie, oraz od tego, czy „posiada się kontakty do odpowiednich osób”. Z drugiej zaś chwali bardzo pracę Burmistrza, który Nigdy nie pozostawił żadnej sprawy bez odpowiedzi”. 6.4. Wnioski z rozdziału Urząd dzielnicy wytworzył dość rozbudowany zestaw narzędzi do komunikacji z mieszkańcami, są one jednak nie najlepiej wykorzystane i rozpoznane przez mieszkańców oraz rozreklamowane przez Urząd. Można wśród narzędzi znaleźć sposoby na jednostronne dotarcie do mieszkańców, jak strona internetowa, czy tablice ogłoszeniowe w Urzędzie. Nie zostały one jednak ocenione przez respondentów wywiadów, ponieważ nie ma tu możliwości reakcji mieszkańców, więc wówczas nie zachodzi dialog, a jedynie przekazywana jest informacja. 41 Wywiad z przedstawicielem Spółdzielni Mieszkaniowej „Szczęśliwice”: Wywiad z przedstawicielem WSM Rakowiec 43 Wywiad z przedstawicielem Spółdzielni Mieszkaniowej „Włodarzewska II” 42 53 Diagnoza lokalna obszarów Rakowca i Szczęśliwic w dzielnicy Ochota m.st. Warszawy Jeśli chodzi o możliwość zgłoszenia sprawy, pomysłu, problemu lub zadania przez mieszkańców pytania, to wydaje się, że stworzone do tego narzędzia nie są wykorzystane. Mało spośród respondentów wiedziało o istnieniu Forum Mieszkańców Dzielnicy Ochota, a nikt się na nim nie wypowiedział. Nie są niestety znane statystyki dotyczące wykorzystania formularza do przesyłania wiadomości do Urzędu. Najlepiej oceniane były oczywiście formy komunikacji dwustronnej, szczególnie zaś bezpośredni kontakt z burmistrzem. W tym kontekście należy podkreślić potencjał Grupy Eksperckiej jako narzędzia komunikacji, która umożliwia bezpośredni kontakt z burmistrzem oraz merytoryczną rozmowę na konkretny temat. Poza tym najczęstszą formą komunikacji był telefon lub pismo, które jednak czasami długo pozostaje bez odpowiedzi. Respondenci wskazywali e-mail jako ten sposób komunikacji, który mógłby ułatwić im współpracę z Urzędem. Podsumowując wywiady można powiedzieć, że przedstawiciele organizacji, z którymi przeprowadzone zostały wywiady, oceniają Urząd Dzielnicy Ochota pozytywnie, a Burmistrza jako aktywnie włączającego się w problemy swoich mieszkańców. Wprawdzie odczuwa się zbyt małą ilość pieniędzy i potrzebę skrócenia czasu korespondencji przez przejście na pocztę internetową, jednak większość podejmowanych przedsięwzięć czy zadań jest oceniana pozytywnie ze względu na współpracę z Urzędem. Ogólnie rzecz biorąc, powodzenie prowadzenia dialogu z poszczególnymi rodzajami instytucji można przedstawić na poniższym grafie, w którym kolorem: · ciemnym zielonym zaznaczono najlepsze relacje, · jasnym zielonym zaznaczono relacje pozytywne, ale z pewnymi zastrzeżeniami wymagającymi udoskonalenia · pomarańczowym zaznaczono relacje wymagające poprawy, ale nie oceniane jako negatywne ani pozytywne, · czerwonym zaznaczono relacje negatywne i wymagające gruntownej odnowy. W analizowanej sytuacji relacja ta nie wystąpiła. Organizacje pozarządowe Spółdzielnie i wspólnoty mieszkaniowe Instytucje publiczne Urząd Rysunek 7 Ocena komunikacji z Urzędem. Źródło: opracowanie własne na podstawie wywiadów 54 Diagnoza lokalna obszarów Rakowca i Szczęśliwic w dzielnicy Ochota m.st. Warszawy 7. Wnioski końcowe W poszczególnych rozdziałach raportu pokazaliśmy specyfikę społeczności zamieszkującej Rakowiec i Szczęśliwice, potencjał zasobów instytucjonalnych tych terenów, charakterystykę liderów i aktywistów lokalnych, główne problemy i potrzeby związane z przestrzenią publiczną, a także wskazaliśmy potrzebne działania konsultacyjne, informacyjne i komunikacyjne, aby skutecznie prowadzić dialog obywatelski. Najważniejsze wnioski są zaprezentowane na poniższym schemacie. 1. specyfika społeczności • Na Rakowcu mieszka dużo osób starszych, które posiadają potencjał do działań lokalnych i konsultacyjnych z uwagi na zasoby czasowe; • Na Szczęśliwicach znaczącą grupę stanowią niepełnoletnie, do których trzeba trafić z atrkacyjną ofertą spędzania czasu; • Potrzeby dominujacych grup mają konfliktowy charakter: przy próbach organizowania procesu dialogu wokół kwestii przestrzennych mogą zaistnieć problemy pomiędzy młodymi oraz starszymi miekszkańcami Rakowca i Szczęsliwic; • Głównymi decydentami przestrzeni Rakowca i Szczęsliwic są roproszone zarządy spółdzielni i wspólnot mieszkaniowych; • Z tego względu uzgadnianie kwestii związanych z zagospodarowaniem przestrzeni może okazać się bardzo trudne. 2. zasoby instytucjonalne • Istnieje stosunkowo małe zainteresowanie wychodzeniem z działaniami w przestrzeń ze strony instytucji i organizacji; • Najważniesze cykliczne wydarzenia w przestrzeni to dzień sąsiada oraz piknik na dzień dziecka w Parku Szczęśliwickim; • Brakuje organizacji strażniczych, które specjalizowałyby się w sprawach związanych z lokalną przestrzenią publiczną; • Nie jest wykorzystany potencjał społdzielni i wspólnot mieszkaniowych w zakresie animacji działań związnych z przetrzenią publiczną; • Istnieje dysonans miedzy szeroką i zróżnicowaną ofertą działań kulturalnosportowo-oświatowych prowadzonych przez organizacje pozarządowe i instytucje publiczne, a brakiem społecznego dostrzegania tej oferty (jest ona nieatrakcyjna lub słabo rozreklamowana). 55 Diagnoza lokalna obszarów Rakowca i Szczęśliwic w dzielnicy Ochota m.st. Warszawy 3. liderzy i aktywiści • Widoczny jest stosunkowo mały udział liderów typu "grass roots" (oddolnych) w aktywności dzielnicowej. Pole to zagospodarowane jest głównie przez osoby stojące na czele instytucji publicznych i innych organizacji; • Wyłonieni liderzy maja niewielką wiedzę na temat form oddziaływania na przestrzeń i działania w niej. 4. problemy i potrzeby • Najważniejsze problemy to bezpieczeństwo, miejsca do parkowania i zagospodarowanie małych lokalnych przestrzeni (skwerów, parków, placów, ulicy); • Brak poczucia bezpieczeństwa wśród mieszkańcow nie znajduje odzwierciedlenia w oficjalnych statystkach dotyczących zdarzeń przestępczych; • Problemy i potrzeby w odniersieniu do przestrzeni mają partykularny charakter - brak myślenia w kategoriach wizji i przyszłosci dla poszczegolnych rejonów; • Świadczy to być może o niewykrystalizowanych lokalnych identfikacjach mieszkańców obu rejonów. 5. konsultacje i komunikacja • W związku z wyartykułowanymi potrzebami odnośnie przestrzeni, sygnalizujemy, że stosunkowo wąskie pojmowanie tej problematyki przez mieszkańców rodzić może nieumiejętność usytuowania spraw „własnego podwórka” w szerszym kontekście społecznym i może stanowić barierę przy próbie rozwijania dialogu obywatelskiego, w którym dąży się do wypracowania rozwiązań konsensualnych, uwzględniających szerokie interesy społeczne; • Dotychczasowe formy prowadzonych działań komunikacyjnych oceniane są stosunkowo dobrze; • Współpraca z admistracją oceniana jest tym lepiej, im częstszy i łatwiejszy jest bezpośredni kontakt z burmistrzem (spotkania osobiste lub otwarte, telefony); • Doceniana jest rola i znaczenie burmistrza dzielnicy w injcowaniu procesu dialogu obywatelskiego; • Potrzeba więcej szerokiej i skutecznej informacji na temat prowadznych przez dzielnice działań, w tym również na temat organizowanych konuslatcji; • Dotychczasowe konsultacje miały zbyt mało zróżnicowaną formę; • Preferowane przez mieszkańców formy konsultacji to przede wszystkim spotkania otwarte, a w wypadku osób z wyższym wykształceniem - Internet. 56 Diagnoza lokalna obszarów Rakowca i Szczęśliwic w dzielnicy Ochota m.st. Warszawy 8. Rekomendacje Na podstawie wniosków końcowych w kontekście całej zgromadzonej w raporcie wiedzy o badanych terenach, rekomendujemy następujące działania samorządu: Należy zorganizować konsultacje społeczne na temat: • oferty instytucji publicznych dla poszczególnych grup społecznych; • najbardziej palących kwestii – z uwagi na mobilizację społeczną możliwą "przeciw" czemuś (obecnie bezpieczeństwo oraz miejsca do parkowania); • zagospodarowania małych lokalnych przestrzeni, co do których pojawiły się kontrowersje (zob. rozdział 5) - wówczas lepiej organizować kameralne spotkania otwarte; • niektóre z zaproponowanych problematycznych wątków należy poruszyć na Forum lub w gronie Grupy eksperckiej. Podczas organizacji konsultacji społecznych należy pamiętać o: • skutecznym i szerokim informowaniu, docierając do wszystkich grup społecznych; • potrójnej funkcji konsultacji: edukacyjnej, aktywizacyjnej i wreszcie zasięgania opinii; • zróżnicowanych formach włączania mieszkańców z naciskiem na spotkania na żywo z burmistrzem i pracownikami urzędu, nie wyłączając narządzi internetowych, ale umożliwiając mieszkańcom poznanie wzajemnych opinii. Należy wykorzystać szczególny potencjał: • bibliotek i parków w celu organizacji działań komunikacyjnych i animacyjnych; • zidentyfikowanych aktywistów i liderów (np. do Grupy eksperckiej); • aktywnych przedstawicieli wspólnot i spółdzielni mieszkaniowych, • osób starszych na Rakowcu oraz młodzieży na Szczęśliwicach, dbając o uczestnictwo w dialogu także innych grup, pamiętając o tym, że ich dominacja może doprowadzić do konfliktów o przestrzeń z innymi grupami. W celu zwiększenia liczby wydarzeń i wpływu mieszkańców na przestrzeń należy: • zachęcić zarządy wspólnot i spółdzielni do współpracy w tym zakresie; • szukać osób zainteresowanych przestrzenią przy każdej okazji i włączać je do dialogu przed wybuchem konfliktu; • przygotować rzetelną ulotkę informacyjną na temat instytucji odpowiedzialnych za przestrzeń publiczną i podać ich dane kontaktowe; • zorganizować warsztaty, które będą stymulować myślenie holistyczne o przestrzeni, wykraczające poza najbliższą okolicę; • działania konsultacyjne poprzedzić animacją i edukacją mieszkańców w zakresie możliwości i form wpływania na przestrzeń w konkretnych sprawach i sytuacjach. 57 Diagnoza lokalna obszarów Rakowca i Szczęśliwic w dzielnicy Ochota m.st. Warszawy 8.1. Rekomendacje dla Grupy eksperckiej Biorąc pod uwagę wyniki diagnozy, rekomendujemy następujące działania w dalszej pracy Grupy eksperckiej, działającej przy burmistrzu Ochoty. Poza poniższymi działaniami Grupa powinna funkcjonować zgodnie z dotychczas przyjętymi zasadami. Powinno się włączyć do Grupy nowe osoby, mieszkające na Szczęśliwicach i Rakowcu: •osoby które zostały zdiagnozowane jako liderzy lub aktywiści (Róża Pawlicka, Anna Haman); •tych respondentów wywiadów, którzy zgłosili chęć udziału w Grupie eksperckiej (Agnieszka Matan, Katarzyna Urbanowicz); •przyszłościowo zaś należy dążyć do włączenia aktywnych przedstawicieli wspólnot i spółdzielni mieszkaniowych. Trzeba organizować spotkania w pełnym składzie Grupy, bez podziału na osiedla. •Na spotkaniach powinny być omówione kwestie związane ze wszystkimi częściami Ochoty, tak aby obecni członkowie mogli poznać problemy pozostałych obszarów, a nowi członkowie mogli poznać sposób prowadzenia dyskusji i zasady funkcjonowania Grupy, m.in. jej ekspercko-doradczy charakter. •Ewentualne rozdzielenie grupy na części obszarowe należy rozważyć dopiero po min. rocznym działaniu wspólnym w jednej Grupie eksperckiej. Grupa powinna zastanowić się, jakie działania aktywizacyjne i edukacyjne powinny być przeprowadzone na terenie Szczęśliwic i Rakowca •tak aby dialog między Urzędem a mieszkańcami tych terenów przebiegał w sposób satysfakcjonujący dla obu stron; •szczególnie w tych działaniach należy uwzględnić grupy osób starszych i młodych. W następnej kolejności grupa powinna rekomendować formy i tematy prowadzenia priorytetowych konsultacji, •które mogłyby rozpocząć się jeszcze w bieżącym roku kalendarzowym (2013); Grupa powinna też zastanowić się, w jaki sposób bardziej się spopularyzować •jako ciało, do którego zaproszeni są mieszkańcy-eksperci w dziedzinie przestrzeni publicznej, •tak aby Grupa nie sprawiała wrażenia zamkniętego, dalekiego od mieszkańców środowiska. W przypadku podjęcia przez Urząd działań związanych z wprowadzaniem budżetu partycypacyjnego przez Dzielnicę, Grupa ekspercka może dostarczyć mieszkańców do odpowiedniego zespołu przygotowującego budżet, •z uwagi na swój ekspercki skład mogłaby też stanowić ciało sterujące tymi procesami. •Członkowie Grupy pochodzący z różnych części Ochoty mogliby być organizatorami podgrup na tych obszarach. Ogólnym zadaniem Grupy eksperckiej w odniesieniu do wszystkich rejonów jest szybkie reagowanie na pojawiające się konflikty w związku ze sposobami gospodarowania przestrzenią przez Urząd dzielnicy. 58 Diagnoza lokalna obszarów Rakowca i Szczęśliwic w dzielnicy Ochota m.st. Warszawy 8.2. Rekomendacje dla Forum Mieszkańców Dzielnicy Ochota Z diagnozy wynikają także konkretne wnioski dla funkcjonowania Forum Mieszkańców Dzielnicy Ochota. Aby kontynuować realizację postawionych przed Forum celów, m.in. budowania zaufania mieszkańców do Urzędu oraz poprawę obustronnej komunikacji, do końca 2013 r. Forum powinno być rzetelnym, przejrzystym oraz powszechnie rozpoznawalnym źródłem ważnych dla mieszkańców informacji. W związku z tym powinny zostać podjęte następujące działania: Połączenie forum z portalem facebook (dalej FB) Wprowadzenie zaznaczenia graficznego odpowiedzi na konkretny post •tak aby wtyczki do FB umożliwiały udostępnienie, komentowanie i polubienie każdego wpisu, wątku i komentarza na Forum. •Dzięki temu będzie to bardziej żywe medium, dostępne dla szerszego grona bez konieczności logowania się, •Zachowany zostanie bardziej oficjalny charakter, który nadaje wagę słowom wypowiedzianym na Forum przez jego użytkowników oraz odpowiadających urzędników. np. przesunięcie w prawo i umieszczenie jej bezpośrednio pod danym postem. Dzięki temu będzie wiadomo, na które wątki jest już odpowiedź, a na które nie. Ponadto będzie mogła wywiązać się bardziej czytelna dyskusja między użytkownikami. Wprowadzenie zasady maksymalnie 2 dni na odpowiedź Urzędu Rozwijanie funkcji informacyjnoedukacyjnej Forum Nawet jeśli niemożliwa jest jeszcze odpowiedź merytoryczna, na dany komentarz lub pytanie, warto dać sygnał, że Urząd podjął konkretne działania w celu udzielenia odpowiedzi. tak aby na Forum można było komentować planowane inwestycje, konsultacje i inne działania Urzędu w przestrzeni publicznej. Na Forum powinny zostać poruszone następujące wątki spośród wskazanych w Diagnozie jako problematyczne: Parkingi: Bezpieczeństwo : (dyskusja o zasadności różnych środków poprawy poczucia bezpieczeństwa, m.in. kamery CCTV, latarnie, patrole policji, światła drogowe i przejścia dla pieszych, straż społeczna itp.). Tematy związane z konkretnym miejscem w przestrzeni : dyskusja na temat wprowadzenia płatnej strefy parkowania niestrzeżonego – powinny odbyć się konsultacje dyskusja z mieszkańcami Starej społeczne. Na Forum powinny Ochoty, gdzie system już być poruszane tematy ogólne, funkcjonuje. Dyskusja na temat które mogą stać się dobrym parkingów podziemnych kontekstem prowadzenia wydaje się bezcelowa, dopóki konsultacji na nie będzie planów skonkretyzowany temat w inwestycyjnych w tym zakresie. przyszłości. 59 Diagnoza lokalna obszarów Rakowca i Szczęśliwic w dzielnicy Ochota m.st. Warszawy Bibliografia Opracowania i monografie: 1. Gójska A., Kuczyński P., Lewenstein B., Pogoda I., Zielińska E. (2012), Konsultacje społeczne w przestrzeni wielkomiejskiej, Polskie Towarzystwo Socjologiczne, Warszawa; 2. Lewenstein B. (red.) (2011), Lokalny dialog obywatelski. Refleksje i doświadczenia, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa; 3. Palska H., Gliński P. (1997), Cztery wymiary społecznej aktywności obywatelskiej, [w:], H. Domański, A. Rychard (red.), Elementy nowego ładu, IFiS PAN, Warszawa; 4. Petroff-Skiba A. (red.) (2011), Tak konsultowaliśmy… Warszawa dzieli się dobrymi praktykami, Miasto Stołeczne Warszawa, Warszawa; 5. Zieliński J. (2010), Ochotnicy na spacer. Przewodnik po Ochocie, Veda, Warszawa; Strony internetowe 6. Strona Informatora Ochoty i Włoch, artykuły z okresu: kwiecień 2012-marzec 2013, www.infochoty.waw.pl/index.php 7. Strona Urzędu Dzielnicy Ochota m.st. Warszawy, www.urzadochota.waw.pl/page/index.php 8. Forum Mieszkańców Dzielnicy Ochota, www.forum.urzadochota.waw.pl 9. Ulice Twojego Miasta. Największy w Polsce Internetowy przewodnik po ulicach [online]. [dostęp: 24 kwietnia 2013]. www.iutm.pl/osiedle/47/Rakowiec www.iutm.pl/osiedle/49/Szczesliwice 10. Strony internetowe wszystkich ochockich instytucji i organizacji 11. Serwer Google Maps www.maps.google.pl Dokumenty 12. Komenda Rejonowa Policji, Zestawienie zdarzeń o charakterze przestępstw i wykroczeń dla obszarów Szczęśliwic i Rakowca w 2012 r. 13. Delegatura Biura Administracji i Spraw Obywatelskich w Dzielnicy Ochota, Statystyka ilościowa ludności w podziale na wiek i płeć, dla obwodów Szczęśliwice i Rakowiec, stan na dzień 31.12.2012 r. 14. Ośrodek Pomocy Społecznej Ochota, Rodziny korzystające z pomocy społecznej w 2013 r. w podziale na ulice na obszarach Szczęśliwice i Rakowiec. 15. Wydział Obsługi Mieszkańców dla Urzędu Dzielnicy Ochota, wykaz wspólnot mieszkaniowych i spółdzielni mieszkaniowych wraz z siedzibami zarządów oraz administratorami budynków 16. Wydział Nieruchomości dla Urzędu Dzielnicy Ochota, wykaz właścicieli terenów na obszarze Szczęśliwic i Rakowca 17. Urząd Pracy, Liczba bezrobotnych w podziale na poziom wykształcenia z obszaru Rakowca i Szczęśliwic wg stanu na dzień 31.03.2013 r. 60 Diagnoza lokalna obszarów Rakowca i Szczęśliwic w dzielnicy Ochota m.st. Warszawy Wywiady: 1. 2. 3. 4. Biblioteka „Przystanek Książka”; Dom Kultury „Rakowiec”; Fundacja „D.O.M.”, Fundacja Inicjatyw Badawczo Szkoleniowych Wyższej Szkoły Pedagogicznej TWP w Warszawie; 5. Fundacja „Spotkajmy się”; 6. Fundacja MaMa; 7. Koalicja na rzecz Ochoty, 8. Międzyszkolny Ośrodek Sportowy nr 7; 9. Młodzieżowa Rada Dzielnicy Ochota m.st. Warszawy 10. Polski Komitet Pomocy Społecznej Ochota; 11. Rada Dzielnicy Ochota m.st. Warszawy; 12. Spółdzielnia Mieszkaniowa „Szczęśliwice”; 13. Spółdzielnia Mieszkaniowa „Włodarzewska II”; 14. Stowarzyszenia Miłośników Starych Szczęśliwic; 15. Stowarzyszenie Inicjatyw Lokalnych „Białobrzeska”; 16. Warszawska Spółdzielnia Mieszkaniowa „Rakowiec”; 17. Wspólnota Mieszkaniowa „Grójecka 99”; 18. z aktywistką lokalną, mieszkanką Ochoty działającą bez wsparcia instytucjonalnego; Spis załączników 1. Wykaz i opis organizacji pozarządowych i instytucji funkcjonujących na terenie Rakowca i Szczęśliwic, 2. Kopie wymienionych wyżej dokumentów, 3. Kwestionariusz wywiadu. Spis wykresów Wykres nr 1. Struktura wiekowa mieszkańców Rakowca i Szczęśliwic. ................................... 15 Wykres nr 2. Przestępstwa popełnione w 2012 r. na Rakowcu i Szczęśliwicach. .................... 18 Wykres nr 3. Potrzeby konsultacyjne mieszkańców Szczęśliwic i Rakowca............................. 41 Wykres nr 4. Preferowane formy konsultacji........................................................................... 44 Spis tabel Tabela 1. Koncepcja badania. ..................................................................................................... 9 Tabela 2. Liczba ludności, powierzchnia i gęstość zaludnienia rejonów Ochoty. .................... 14 Tabela 3. Przestępstwa popełnione w 2012 r. na terenie Rakowca i Szczęśliwic .................... 17 Tabela 4. Zasoby instytucjonalne Rakowca i Szczęśliwic. ........................................................ 24 61 Diagnoza lokalna obszarów Rakowca i Szczęśliwic w dzielnicy Ochota m.st. Warszawy Spis rysunków Rysunek 1. Znaczenie przestrzeni publicznej. Źródło: opracowanie własne ................. 6 Rysunek 2. Przebieg badania. Źródło: opracowanie własne. ......................................... 8 Rysunek 3. Granice rejonów dzielnicy Ochota. Źródło: www.urzadochota.waw.pl/mapa/ ........................................................................................... 12 Rysunek 4. Rozmieszczenie organizacji pozarządowych oraz instytucji publicznych Źródło: opracowanie własne w systemie Google Maps........................................................... 22 Rysunek 5 Budynki pozostające w zarządzie spółdzielni (różowe) oraz wspólnot (zielone). Źródło: opracowanie własne w systemie Google Maps. ......................................... 25 Rysunek 6 Siedziby zarządów wspólnot (zielone) oraz spółdzielni (różowe) mieszkaniowych. Źródło: opracowanie własne w systemie Google Maps. ............................ 26 Rysunek 7 Ocena komunikacji z Urzędem. Źródło: opracowanie własne na podstawie wywiadów ................................................................................................................................ 54 62
