docSPRAWOZDANIE FINANSOWE GE MONEY BANK SA ZA
download 
Reklamacja Transkrypt
SPRAWOZDANIE FINANSOWE GE MONEY BANK SA ZA
SPRAWOZDANIE FINANSOWE GE MONEY BANK S.A. ZA ROK OBROTOWY KOŃCZĄCY SIĘ 31 grudnia 2008 r. Roczne Sprawozdanie Finansowe GE Money Bank S.A. Spis treści Rachunek zysków i strat ..............................................................................................................4 Bilans ..........................................................................................................................................5 Zestawienie zmian w kapitale własnym..................................................................................6 Rachunek przepływów pienięŜnych ........................................................................................7 Noty do sprawozdania finansowego GE Money Bank S.A. ..........................................................8 Podstawowe dane o banku ...........................................................................................................8 Znaczące zasady rachunkowości .................................................................................................8 a) Oświadczenie o zgodności .................................................................................................8 b) Podstawa sporządzenia ......................................................................................................8 c) Wartości szacunkowe ......................................................................................................13 d) Aktywa i zobowiązania finansowe....................................................................................14 e) Kompensowanie instrumentów finansowych .....................................................................16 f) Rachunkowość zabezpieczeń ...........................................................................................16 g) Zamortyzowany koszt......................................................................................................16 h) Utrata wartości aktywów finansowych ..............................................................................16 i) Środki pienięŜne i ich ekwiwalenty ..................................................................................18 j) Inwestycje w jednostkach zaleŜnych .................................................................................19 k) Wartości niematerialne ....................................................................................................19 l) Rzeczowe aktywa trwałe..................................................................................................19 m) Aktywa trwałe przeznaczone do sprzedaŜy oraz przejęte za długi .......................................20 n) Rezerwy .........................................................................................................................20 o) Utrata wartości aktywów innych niŜ aktywa finansowe......................................................20 p) Kapitały własne ..............................................................................................................21 q) Przychody i koszty odsetkowe .........................................................................................21 r) Przychody i koszty prowizyjne .........................................................................................21 s) Dywidendy .....................................................................................................................21 t) Wynik z inwestycji finansowych ......................................................................................21 u) Wynik handlowy i rewaluacja ..........................................................................................22 v) Transakcje w walucie obcej .............................................................................................22 w) Podatki ...........................................................................................................................22 x) Dane porównawcze .........................................................................................................22 1. Wynik z tytułu odsetek.....................................................................................................25 2. Odpisy na utratę wartości................................................................................................25 3. Wynik z tytułu prowizji ...................................................................................................26 4. Wynik z inwestycji finansowych .....................................................................................26 5. Wynik handlowy i rewaluacja .........................................................................................26 6. Koszty działania i ogólnego zarządu...............................................................................26 7. Pozostałe przychody i koszty operacyjne .......................................................................27 8. ObciąŜenie z tytułu podatku dochodowego ....................................................................27 9. Zysk za okres przypadający na jedną akcję ..................................................................28 10. Operacje z Bankiem Centralnym....................................................................................29 11. NaleŜności od banków ......................................................................................................29 12. NaleŜności od klientów .....................................................................................................29 13. Odpisy na utratę wartości naleŜności .............................................................................30 14. Inwestycyjne aktywa finansowe ......................................................................................30 15. Udziały w jednostkach zaleŜnych....................................................................................32 16. Aktywa trwałe rzeczowe ..................................................................................................33 17. Wartości niematerialne ....................................................................................................35 2 Roczne Sprawozdanie Finansowe GE Money Bank S.A. 18. Pozostałe aktywa...............................................................................................................36 19. Aktywa z tytułu podatku odroczonego podatku dochodowego....................................36 20. Zobowiązania wobec banków ..........................................................................................37 21. Zobowiązania wobec klientów.........................................................................................38 22. Zobowiązania wobec pozostałych instytucji...................................................................38 23. Rezerwy .............................................................................................................................39 24. Rezerwa z tytułu odroczonego podatku dochodowego .................................................40 25. Zobowiązania finansowe wyceniane w wartości godziwej przez Rachunek Zysków i Strat ......................................................................................................................................41 26. Pozostałe pasywa...............................................................................................................41 27. Zobowiązania podporządkowane....................................................................................41 28. Kapitały .............................................................................................................................42 29. Dywidendy.........................................................................................................................44 30. Wartość godziwa...............................................................................................................44 31. Aktywa stanowiące zabezpieczenie zobowiązań własnych ...........................................45 32. Zobowiązania pozabilansowe ..........................................................................................45 33. Inne zobowiązania warunkowe .......................................................................................46 34. Leasing finansowy i operacyjny ......................................................................................46 35. Podmioty powiązane.........................................................................................................47 36. Aktywa i pasywa w walutach obcych..............................................................................50 37. WaŜne wydarzenia występujące po dacie bilansowej ...................................................51 38. Świadczenia na rzecz pracowników................................................................................51 39. Raport dotyczący ryzyka .................................................................................................52 Struktura organizacyjna ...........................................................................................................53 Ryzyko rynkowe .....................................................................................................................54 Ryzyko walutowe....................................................................................................................55 Ryzyko stopy procentowej .......................................................................................................56 Ryzyko cen towarów ...............................................................................................................57 Ryzyko płynności....................................................................................................................58 Ryzyko kredytowe................................................................................................................60 Ryzyko operacyjne ...............................................................................................................65 Zarządzanie kapitałem ..........................................................................................................67 3 Roczne Sprawozdanie Finansowe GE Money Bank S.A. Rachunek zysków i strat w tys. zł Noty Okres od 01.01.2008 do 31.12.2008 Okres od 01.01.2007 do 31.12.2007 Przychody z tytułu odsetek 1 679 954 1 307 657 Koszty z tytułu odsetek (816 858) (481 523) Wynik z tytułu odsetek 1 863 096 826 134 Odpisy na utratę wartości 2 (256 624) (146 592) Wynik z tytułu odsetek uwzględniający odpisy na utratę wartości 606 472 679 542 Przychody z tytułu prowizji 412 408 347 393 (78 632) (65 850) 333 776 281 543 1 313 0 Koszty z tytułu prowizji Wynik z tytułu prowizji 3 Dywidendy Wynik z inwestycji finansowych 4 111 44 Wynik handlowy i rewaluacja 5 105 830 102 438 Koszty działania i koszty ogólnego zarządu 6 (774 696) (622 993) Wynik z tytułu pozostałych przychodów i kosztów operacyjnych 7 72 1 722 272 878 442 296 35 991 (48 370) 308 869 393 926 Zysk przed opodatkowaniem Podatek dochodowy 8 Zysk za okres Zysk na jedną akcję zwykłą (w zł) 9 5,05 8,79 Rozwodniony zysk na jedną akcję zwykłą (w zł) 9 5,05 8,79 4 Roczne Sprawozdanie Finansowe GE Money Bank S.A. Bilans w tys. zł Noty stan na 31.12.2008 stan na 31.12.2007 Aktywa Operacje z Bankiem Centralnym 10 172 949 NaleŜności od banków 11 5 202 2 825 NaleŜności od klientów 12 20 911 946 14 028 320 13 (1 198 426) (1 045 743) Inwestycyjne aktywa finansowe 14 1 544 29 448 Udziały w jednostkach zaleŜnych 15 1 886 138 0 Aktywa trwałe rzeczowe 16 120 751 107 538 Wartości niematerialne 17 80 489 91 228 Pozostałe aktywa 18 279 674 157 664 19 197 328 114 355 23 285 916 14 417 972 w tym: odpisy na utratę wartości w tym: aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego Aktywa razem w tys. zł Noty stan na 31.12.2008 stan na 31.12.2007 Pasywa Zobowiązanie wobec banków 20 1 058 718 516 379 Zobowiązanie wobec klientów 21 45 627 112 111 Zobowiązania wobec pozostałych instytucji 22 17 221 172 11 037 968 Rezerwy 23 147 312 115 587 w tym: rezerwa z tytułu odroczonego podatku dochodowego 24 105 833 80 111 Zobowiązania finansowe 25 5 004 0 Pozostałe pasywa 26 424 549 429 801 Zobowiązania podporządkowane 27 674 211 0 Kapitał własny 28 3 709 323 2 206 126 23 285 916 14 417 972 Pasywa razem 5 Roczne Sprawozdanie Finansowe GE Money Bank S.A. Zestawienie zmian w kapitale własnym w tys. zł Kapitał podstawowy Kapitały na początek okresu 01.01.2008 Zmiana netto w aktywach finansowych dostępnych do sprzedaŜy po uwzględnieniu podatku dochodowego Zysk netto rozpoznany bezpośrednio w kapitale Zysk netto za okres Razem: rozpoznane przychody i koszty za okres Emisja akcji Umorzenie akcji Podział zysków zatrzymanych: - transfer na fundusz ogólnego ryzyka bankowego - transfer na kapitał rezerwowy Kapitał na koniec okresu 31.12.2008 Kapitał Banku Kapitał z aktualizacji wyceny Pozostałe kapitały Zyski zatrzymane Kapitał własny razem 448 357 1 277 782 (4) 479 991 2 206 126 0 0 1 0 1 0 0 1 0 1 0 0 0 308 869 308 869 0 0 1 308 869 308 870 362 450 (248 349) 0 831 877 248 349 421 188 0 0 0 0 0 (421 188) 1 194 327 0 0 0 387 493 0 (387 493) 0 0 33 695 0 (33 695) 0 562 458 2 779 196 (3) 367 672 3 709 323 w tys. zł Kapitał podstawowy Kapitały na początek okresu 01.01.2007 Zmiana netto w aktywach finansowych dostępnych do sprzedaŜy po uwzględnieniu podatku dochodowego Zysk netto rozpoznany bezpośrednio w kapitale Zysk netto za okres Razem: rozpoznane przychody i koszty za okres Emisja akcji Umorzenie akcji Podział zysków zatrzymanych: - transfer na fundusz ogólnego ryzyka bankowego - transfer na kapitał rezerwowy Kapitał na koniec okresu 31.12.2007 Kapitał Banku Kapitał z aktualizacji wyceny Pozostałe kapitały Zyski zatrzymane Kapitał własny razem 448 357 964 047 0 399 800 1 812 204 0 0 (4) 0 (4) 0 0 (4) 0 (4) 0 0 0 393 926 393 926 0 0 (4) 393 926 393 922 0 0 0 0 0 313 735 0 0 0 0 0 (313 735) 0 0 0 0 288 637 0 (288 637) 0 0 25 098 0 (25 098) 0 448 357 1 277 782 (4) 479 991 2 206 126 6 Roczne Sprawozdanie Finansowe GE Money Bank S.A. Rachunek przepływów pienięŜnych w tys. zł Okres od 01.01.2008 do 31.12.2008 Okres od 01.01.2007 do 31.12.2007 308 869 (6 420 677) 49 723 (1 313) (1 679 954) 816 858 (35 991) 1 645 953 (817 092) (75 288) 950 152 683 0 (7 002 305) (10 731) 28 267 542 503 (66 414) 26 473 5 004 (6 111 806) 393 926 (2 836 232) 42 285 0 (1 307 657) 481 523 48 370 1 256 977 (478 832) (19 649) 0 22 015 0 (3 149 443) (34 590) 76 150 702 55 874 96 117 0 (2 442 306) (1 886 138) (53 031) 834 (1 938 335) 0 (56 407) (339) (56 746) 7 479 895 (1 296 692) 674 211 1 194 327 8 051 741 3 535 708 (1 046 521) 0 0 2 489 187 PRZEPŁYWY PIENIĘśNE NETTO RAZEM 1 600 (9 865) ŚRODKI PIENIĘśNE NA POCZĄTEK OKRESU ŚRODKI PIENIĘśNE NA KONIEC OKRESU BILANSOWA ZMIANA STANU ŚRODKÓW PIENIĘśNYCH 3 774 5 374 13 639 3 774 1 600 (9 865) DZIAŁALNOŚĆ OPERACYJNA Zysk za okres Korekty razem Amortyzacja Dywidendy od instrumentów dostępnych do sprzedaŜy Przychody z tytułu odsetek Koszty z tytułu odsetek Podatek dochodowy w rachunku zysków i strat Przychody odsetkowe otrzymane Koszty odsetkowe zapłacone Podatek dochodowy zapłacony Dywidendy otrzymane Zmiana stanu odpisów na utratę wartości Zmiana stanu naleŜności od banków Zmiana stanu naleŜności od klientów Zmiana stanu innych aktywów Zmiana stanu inwestycyjnych aktywów finansowych Zmiana stanu zobowiązań od banków Zmiana stanu zobowiązań od klientów Zmiana stanu innych zobowiązań Zmiana stanu zobowiązań finansowych Przepływy netto z działalności operacyjnej DZIAŁALNOŚĆ INWESTYCYJNA Nabycie udziałów w jednostkach zaleŜnych Nabycie rzeczowych aktywów trwałych oraz wartości niematerialnych Zbycie rzeczowych aktywów trwałych oraz wartości niematerialnych Przepływy netto z działalności inwestycyjnej DZIAŁALNOŚĆ FINANSOWA Zaciągnięcie długoterminowych kredytów i poŜyczek Spłata długoterminowych kredytów i poŜyczek Zwiększenie stanu zobowiązań podporządkowanych Wpływ netto z tytułu dopłat do kapitału Przepływy netto z działalności finansowej STAN ŚRODKÓW PIENIĘśNYCH Operacje z Bankiem Centralnym Rachunki bieŜące banków RAZEM 31.12.2008 172 5 202 5 374 31.12.2007 949 2 825 3 774 7 Roczne Sprawozdanie Finansowe GE Money Bank S.A. Noty do sprawozdania finansowego GE Money Bank S.A. Podstawowe dane o banku GE Money Bank Spółka Akcyjna (zwana dalej „Bankiem”) ma siedzibę w Polsce, przy ul. ElŜbietańskiej 2, 80-894 Gdańsk. Bank jest wpisany do rejestru prowadzonego przez Sąd Rejonowy dla Gdańska Wydział XII Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego, pod numerem KRS 0000062432. Numer identyfikacji podatkowej (NIP) 583-000-03-68. Do podstawowej działalności Banku naleŜy udzielanie kredytów i poŜyczek pienięŜnych, wydawanie kart kredytowych lub płatniczych i wykonywanie operacji przy ich uŜyciu oraz działalność pomocnicza związana z pośrednictwem finansowym i z ubezpieczeniami. Przedmiot działalności został szczegółowo przedstawiony w Statucie Banku. Bank naleŜy do grupy kapitałowej General Electric Capital Corporation z siedzibą w Stanach Zjednoczonych, 3135 Easton Turnpike, 06828-0001Fairfield. Na dzień 31.12.2008 jednostkami zaleŜnymi od GE Money Bank S.A. są: HoldCo 77 B.V., Bank BPH S.A. oraz jednostkami pośrednio zaleŜnymi są BPH PBK Zarządzanie Funduszami Sp. z o.o. oraz BPH Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A.. Strukturę udziałów GE Money Bank S.A. w jednostkach zaleŜnych przedstawia poniŜsza tabela: Siedziba Wielkość udziału na 31.12.2008 Wielkość udziału na 31.12.2007 Podmiot dominujący GE Money Bank S.A. Gdańsk, Polska - - 100.00% 0.00% Kraków, Polska 66.00% 0.00% Warszawa, Polska 66.00% 0.00% Warszawa, Polska 33.04% 0.00% Podmioty zaleŜne HoldCo 77 B.V. (Jednostka zaleŜna od GE Money Bank S.A.) Bank BPH S.A. (Jednostka zaleŜna od GE Money Bank S.A., notowana na Warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościowych) BPH PBK Zarządzanie Funduszami Sp. z o.o. (Jednostka zaleŜna od Bank BPH S.A.) BPH Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A. (Jednostka zaleŜna od BPH PBK Zarządzanie Funduszami Sp. z o.o.) Amsterdam, Holandia Znaczące zasady rachunkowości a) Oświadczenie o zgodności Sprawozdanie finansowe GE Money Bank S.A. zostało sporządzone zgodnie z wymogami Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej, które zostały zatwierdzone przez Unię Europejską, a w zakresie nieregulowanym powyŜszymi standardami zgodnie z wymogami ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2002 roku, nr 76, poz. 694 z późniejszymi zmianami) i wydanych na jej podstawie przepisów wykonawczych. b) Podstawa sporządzenia Sprawozdanie finansowe GE Money Bank S.A. zostało przygotowane za rok obrotowy od 1 stycznia do 31 grudnia 2008 r., dane porównawcze zaprezentowano za rok obrotowy od 1 stycznia do 31 8 Roczne Sprawozdanie Finansowe GE Money Bank S.A. grudnia 2007 r. Sprawozdanie finansowe zostało sporządzone w złotych polskich, a wszystkie wartości, o ile nie wskazano inaczej, zostały podane w tysiącach złotych (tys. zł). Sprawozdanie finansowe GE Money Bank S.A. zostało sporządzone przy załoŜeniu kontynuowania działalności gospodarczej w dającej się przewidzieć przyszłości. Nie istnieją Ŝadne okoliczności wskazujące na zagroŜenie kontynuowania przez Bank działalności. Roczne sprawozdanie finansowe zostało sporządzone w oparciu o zasadę kosztu historycznego, za wyjątkiem ujęcia pochodnych instrumentów finansowych, aktywów finansowych dostępnych do sprzedaŜy, które zostały wykazane według wartości godziwej oraz instrumentów finansowych, dla których stosowana jest metoda wyceny według zamortyzowanego kosztu z uwzględnieniem efektywnej stopy procentowej. Zastosowanie zasad rachunkowości zgodnych z MSSF wymaga od kierownictwa Banku dokonania subiektywnych ocen, estymacji i przyjęcia załoŜeń, które wpływają na stosowane zasady rachunkowości oraz na prezentowane kwoty aktywów i pasywów oraz przychodów i kosztów. Pozycje, których wartości są poddane najbardziej szacunkom przez kierownictwo Banku to wartość godziwa instrumentów finansowych oraz rezerwy na utratę wartości kredytów i poŜyczek. Szacunki i załoŜenia dokonywane są w oparciu o dostępne dane historyczne oraz szereg innych czynników, które są uwaŜane za właściwe w danych warunkach. Wyniki tworzą podstawę do dokonywania szacunków odnośnie wartości bilansowych aktywów i pasywów. Wyniki rzeczywiste mogą się róŜnić od wartości szacunkowych. Szacunki i załoŜenia podlegają bieŜącej weryfikacji. Korekty w szacunkach są rozpoznawane w okresie, w którym dokonano zmiany szacunku pod warunkiem, Ŝe korekta dotyczy tylko tego okresu lub w okresie, w którym dokonano zmiany i okresach przyszłych, jeśli korekta wpływa zarówno na bieŜący jak i przyszłe okresy. Zaprezentowane poniŜej zasady rachunkowości uwzględniają wymogi wszystkich zatwierdzonych przez Unię Europejską Międzynarodowych Standardów Rachunkowości, Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej oraz związanych z nimi interpretacji za wyjątkiem standardów i interpretacji, które oczekują na zatwierdzenie przez Unię Europejską bądź zostały zatwierdzone przez Unię Europejską, ale weszły lub wejdą w Ŝycie dopiero po dniu bilansowym. Bank nie skorzystał z moŜliwości wcześniejszego zastosowania standardów i interpretacji, które zostały zatwierdzone przez Unię Europejską, ale weszły lub wejdą w Ŝycie dopiero po dniu bilansowym. Na dzień bilansowy Bank nie zakończył procesu szacowania wpływu tych standardów i interpretacji na sprawozdanie finansowe za okres, w którym będą one zastosowane po raz pierwszy. Standardy i Interpretacje zatwierdzone przez UE Standardy i Interpretacje zatwierdzone przez UE Udoskonalenia do Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej 2008 Rodzaj przewidywanej rachunkowości zmiany w zasadach Ewentualny wpływ na sprawozdanie finansowe Udoskonalenia do MSSF 2008 zawierają 35 zmian Bank nie ukończył jeszcze analizy dotyczącej wpływu i podzielone zostały na dwie części: zaktualizowanego Standardu. Część I zawiera 24 zmiany do 15 standardów, które skutkują w zmianach zasad prezentacji, ujmowania i wyceny Część II zawiera 11 zmian nazewnictwa i edycyjnych. Zmiany do MSSF 2 Zmiany do standardu precyzują definicję Płatności w formie warunków nabywania uprawnień (vesting Bank nie ukończył jeszcze analizy dotyczącej wpływu Data wejścia w Ŝycie dla okresów rozpoczynających się w dniu oraz później 1 stycznia 2009 r. Lub – w przypadku zmian do MSSF 5 Aktywa trwale przeznaczone do sprzedaŜy – 1 lipca 2009 r. 1 stycznia 2009 r. 9 Roczne Sprawozdanie Finansowe GE Money Bank S.A. akcji zaktualizowanego conditions) i wprowadzają pojęcie warunków Standardu. innych niŜ warunki nabywania uprawnień (nonvesting conditions). Warunki inne niŜ warunki nabywania uprawnień powinny zostać ujęte według wartości godziwej na dzień przyznania natomiast niespełnienie warunków nabywania uprawnień będzie skutkowało ujęciem jak anulowanie przyznania uprawnień. Zaktualizowany MSSF 3 Połączenia jednostek gospodarczych Zmieniono zakres zaktualizowanego standardu oraz rozszerzono definicję przedsięwzięcia (business). Zaktualizowany standard zawiera równieŜ inne potencjalnie istotne zmiany, w tym: · Wszystkie świadczenia, z uwzględnieniem świadczeń warunkowych, przekazane przez nabywcę rozpoznaje się i wycenia według wartości godziwej na dzień przejęcia. · Późniejsza zmiana wartości świadczeń warunkowych powinna zostać ujęta w rachunku zysków i strat. · Koszty transakcji, inne niŜ koszty emisji udziałów lub długu, powinny zostać rozpoznane w rachunku zysków i strat. · Przejmujący moŜe wycenić udziały mniejszości według wartości godziwej na dzień przejęcia (pełna wartość firmy), lub jako jego proporcjonalny udział w wartości godziwej moŜliwych do określenia aktywów i zobowiązań dla kaŜdej transakcji. PoniewaŜ zaktualizowany standard nie powinien być stosowany dla połączeń jednostek gospodarczych mających miejsce przed datą pierwszego zastosowania tego standardu, nie oczekuje się, aby zaktualizowany standard miał wpływ na sprawozdanie finansowe w zakresie połączeń jednostek gospodarczych, które miały miejsce przed wejściem w Ŝycie zaktualizowanego standardu. 1 lipca 2009 r. Zgodnie z Rozporządzeniem Komisji Nr 495/2009 wszystkie jednostki stosują zaktualizowany MSSF 3 najpóźniej wraz z rozpoczęciem swojego pierwszego roku obrotowego rozpoczynającego się po dniu 30 czerwca 2009 r. MSSF 8 Segmenty operacyjne Standard wprowadza tzw. „podejście zarządcze” („management approach”) do ujawniania informacji na temat segmentów i wymaga ujawnienia informacji o segmentach w oparciu o elementy składowe jednostki, które zarządzający monitorują w zakresie podejmowania decyzji operacyjnych. Segmenty operacyjne to elementy składowe jednostki, dla których dostępne są oddzielne informacje finansowe regularnie oceniane przez osoby podejmujące kluczowe decyzje odnośnie alokacji zasobów i oceny bieŜących wyników. Standard nie ma zastosowania w Banku, Bank nie jest spółką notowaną na giełdzie jak równieŜ nie prowadzi sprawozdawczości wg segmentów. 1 stycznia 2009 r. Zaktualizowany MSR 1 Prezentacja sprawozdań finansowych Zaktualizowany standard wymaga sumowania informacji w sprawozdaniach finansowych w oparciu o kryterium cech wspólnych i wprowadza sprawozdanie z całkowitych dochodów (statement of comprehensive income). Pozycje przychodów i kosztów oraz pozycje składające się na całkowite dochody mogą być prezentowane albo w pojedynczym sprawozdaniu z całkowitych dochodów albo w dwóch oddzielnych sprawozdaniach (jednostkowy rachunek zysków i strat oraz sprawozdanie z całkowitych dochodów). Bank analizuje obecnie, czy prezentować pojedyncze sprawozdanie z całkowitych dochodów czy teŜ dwa oddzielne sprawozdania. 1 stycznia 2009 r. Zaktualizowany MSR 23 nie ma zastosowania do działalności Banku, poniewaŜ Bank nie posiada dostosowywanych składników aktywów, których koszty finansowania zewnętrznego byłyby aktywowane. 1 stycznia 2009 r. Nie oczekuje się, aby zmiany do MSR 27 miały wpływ na sprawozdanie finansowe, poniewaŜ będą one stosowane prospektywnie. 1 stycznia 2009 r. Zaktualizowany MSR 23 Koszty finansowania zewnętrznego Zmiany do MSR 27 Skonsolidowane i jednostkowe sprawozdania finansowe Zaktualizowany standard będzie wymagał aktywowania kosztów finansowania zewnętrznego odnoszących się do składników aktywów, które wymagają znacznego okresu czasu niezbędnego do przygotowania ich do uŜytkowania lub sprzedaŜy. Zmiany do MSR 27 eliminują definicję „metody ceny nabycia” obecnie występująca w MSR 27, w zamian wprowadzając wymóg, by wszystkie dywidendy od jednostek zaleŜnych, stowarzyszonych i współkontrolowanych były ujmowane jako przychody w jednostkowych sprawozdaniach finansowych inwestora, gdy ustalone jest prawo do otrzymania dywidendy. Dodatkowo zmiany dostarczają wskazówek, kiedy otrzymanie dywidendy moŜe zostać uznane za przesłankę utraty wartości. 10 Roczne Sprawozdanie Finansowe GE Money Bank S.A. Zmiany do MSR 32: Instrumenty Finansowe Prezentacja i MSR 1: Prezentacja Sprawozdań Finansowych Zmiany wprowadzają zwolnienie od zasady wynikającej z MSR 32 odnośnie klasyfikacji instrumentów finansowych z opcją sprzedaŜy, dopuszczając klasyfikację niektórych z nich jako składnik kapitału. Zgodnie z wymogami wynikającymi ze zmian, określone instrumenty finansowe z opcją sprzedaŜy wyemitowane przez jednostki, które byłyby zaklasyfikowane jako zobowiązania, będą klasyfikowane jako składniki kapitału, jeśli spełniają określone warunki. Zmiany nie mają zastosowania do sprawozdania finansowego Banku, poniewaŜ Bank nie emitował w przeszłości instrumentów z opcją sprzedaŜy, do których miałyby zastosowanie zmiany standardu. 1 stycznia 2009 r. KIMSF 12 Umowy koncesyjne Interpretacja określa wskazówki dla podmiotów sektora prywatnego w odniesieniu do zagadnień rozpoznawania i wyceny, które powstają przy rozliczaniu transakcji związanych z koncesjami na świadczenie usług udzielanymi podmiotom prywatnym przez podmioty sektora publicznego. KIMSF 12 nie ma zastosowania do działalności Banku,. 1 stycznia 2008 r. KIMSF 13 Programy lojalnościowe Interpretacja wyjaśnia w jaki sposób jednostki, które oferują programy lojalnościowe klientom, którzy nabywają ich produkty, powinni ujmować w księgach zobowiązania do wydania darmowych produktów, produktów po obniŜonych cenach lub do świadczenia usług. Tego typu jednostki są zobowiązane, aby część przychodów z pierwotnej sprzedaŜy rozpoznać dopiero w momencie wypełnienia obowiązków, o których mowa powyŜej. Zmiany nie mają zastosowania do sprawozdania finansowego Banku, poniewaŜ Bank nie oferuje programów lojalnościowych. 1 lipca 2008 r. KIMSF 14 MSR 19 – Limit wyceny aktywów z tytułu określonych świadczeń, minimalne wymogi finansowania oraz ich wzajemne zaleŜności Niniejsza interpretacja dotyczy następujących kwestii: - kiedy zwrot lub obniŜenie przyszłych składek mogą być uznane za dostępne zgodnie z paragrafem 58 MSR 19; - w jaki sposób minimalne wymogi finansowania mogą wpływać na dostępność obniŜki przyszłych składek; oraz - kiedy minimalne wymogi finansowania mogą doprowadzić do powstania zobowiązania. KIMSF 14 nie ma zastosowania do działalności Banku, poniewaŜ Bank nie oferuje programów określonych świadczeń. 1 stycznia 2008 r. KIMSF 16 Zabezpieczenia udziałów w aktywach netto w podmiocie zagranicznym Interpretacja wyjaśnia następujące kwestie: rodzaj ekspozycji, która moŜe być zabezpieczana, w jakich podmiotach moŜe być utrzymywany instrument zabezpieczany, czy zastosowana metoda konsolidacji wpływa na efektywność zabezpieczenia, moŜliwą formę instrumentu zabezpieczanego oraz wartości, które mogą zostać przekwalifikowane z kapitału własnego do rachunku zysków i strat w momencie zbycia udziałów w podmiocie zagranicznym. KIMSF 16 nie ma zastosowania do działalności Banku, poniewaŜ Bank nie stosuje zabezpieczeń udziałów w aktywach netto w podmiotach zagranicznych. 1 października 2008 r. Standardy i Interpretacje które weszły w Ŝycie, lecz oczekują na zatwierdzenie przez UE Standardy i Interpretacje oczekujące na zatwierdzenie przez UE Zmiany do MSR 39 Przekwalifikowani e Instrumentów Finansowych: Efektywna data i przepisy przejściowe Rodzaj przewidywanej rachunkowości zmiany w zasadach Ewentualny wpływ na sprawozdanie finansowe Zmiany doprecyzowują datę, kiedy moŜliwe jest dokonanie przeklasyfikowania instrumentów finansowych z kategorii wycenianych według wartości godziwej przez wynik finansowy oraz z kategorii dostępne do sprzedaŜy w wyjątkowych okolicznościach, które przewidują zmiany do MSR 39 opublikowane 27 listopada 2008 r. Zmiany, o których mowa wyŜej mają zastosowanie począwszy od 1 lipca 2008 r. i Ŝadne zmiany nie mogą zostać wprowadzone retrospektywnie. Zmiana klasyfikacji dokonana 1 listopada 2008 r. i później powinna mieć zastosowanie od dnia dokonania przekwalifikowania i nie moŜe zostać dokonana retrospektywnie. Zmiana nie ma zastosowania do działalności Banku, poniewaŜ Bank nie dokonał przekwalifikowania instrumentów finansowych. Data wejścia w Ŝycie dla okresów rozpoczynających się w dniu oraz później 1 lipca 2008 r. 11 Roczne Sprawozdanie Finansowe GE Money Bank S.A. Standardy i Interpretacje oczekujące na zatwierdzenie przez UE Standardy i Interpretacje oczekujące na zatwierdzenie przez UE Rodzaj przewidywanej rachunkowości zmiany w zasadach Ewentualny wpływ na sprawozdanie finansowe Data wejścia w Ŝycie dla okresów rozpoczynających się w dniu oraz później Zaktualizowany MSSF 1 Zastosowanie Międzynarodowych Standardów Rewizji Finansowej po raz pierwszy Aktualizacja standardu polega na zmianie jego struktury Bank nie oczekuje, Ŝeby zmiana (bez zmieniania jego technicznej zawartości) w ten do standardu miała wpływ na sposób, Ŝe wszystkie wyjątki, które wcześniej sprawozdanie finansowe. znajdowały się w treści standardu zostały przeniesione do odpowiednich załączników. Zmiany do MSSF 7 Udoskonalenia ujawnień dotyczących instrumentów finansowych Bank nie ukończył jeszcze analizy 1 stycznia 2009 Zmiany wymagają ujawnień dotyczących ustalania wartości godziwej przy uŜyciu trzystopniowej skali, która dotyczącej wpływu zaktualizowanego standardu. odzwierciedla znaczenie danych wejściowych uŜytych przy ustalaniu wartości godziwej (Poziom 1 – wartość godziwa ustalana na podstawie notowań rynkowych, Poziom 2 – inne dane wejściowe moŜliwe do zaobserwowania na rynku, Poziom 3 – dane wejściowe nie oparte na informacjach moŜliwych do zaobserwowania na rynku). Zmiany wprowadzają równieŜ dodatkowe wskazówki dotyczące formy ujawnień dotyczących ustalania wartości godziwej oraz wymagają specyficznych ujawnień dotyczących wyceny w zakresie poziomu 3 oraz ujawnień wszelkich zmian klasyfikacji między poziomami. Ponadto zmieniono definicję ryzyka płynności. Zmiany wymagają ujawnienia analizy wymagalności zobowiązań finansowych będących instrumentami pochodnymi (nie jest wymagane ujawnienie analizy umownych terminów wymagalności). Dodatkowo zmiana wymaga wyjaśnienia jak zostały ustalone wartości wykazane w tych ujawnieniach oraz w jaki sposób jednostka zarządza ryzykiem płynności. Zmiany do MSR 27 Skonsolidowane i jednostkowe sprawozdania finansowe W zmienionym standardzie termin „udziały mniejszości” został zamieniony terminem „udziały niekontrolowane” (non- controlling interests), który został zdefiniowany jako „kapitał spółki zaleŜnej, którego nie moŜna, w sposób bezpośredni lub pośredni, przypisać spółce dominującej”. Zmieniony standard równieŜ zmienia sposób ujęcia udziałów niekontrolowanych, utraty kontroli w spółce zaleŜnej oraz przypisania zysków i strat oraz innych całkowitych dochodów do udziałów kontrolowanych lub niekontrolowanych. Bank nie ukończył jeszcze analizy dotyczącej wpływu zaktualizowanego standardu na działalność Banku. 1 lipca 2009 r. Zmiany do MSR 39 Instrumenty Finansowe: ujmowanie i wycena Zmiany precyzują zastosowanie istniejących zasad ustalania czy określone ryzyko lub części przepływów pienięŜnych mogą zostać wyznaczone jako zabezpieczane. Podczas wyznaczania powiązania zabezpieczającego powinno być moŜliwe wyodrębnienie oraz wiarygodna wycena ryzyka lub części przepływów pienięŜnych; inflacja wyłącznie w wyjątkowych warunkach moŜe być wyznaczona jako pozycja podlegająca zabezpieczeniu. Bank nie ukończył jeszcze analizy dotyczącej wpływu zmienionego standardu. 1 lipca 2009 r. Zmiany do KIMSF 9 oraz MSR 39 Wbudowane instrumenty pochodne Zmiany wymagają, aby jednostka dokonała oceny czy wbudowany instrument finansowy powinien zostać oddzielony od umowy zasadniczej w momencie, gdy jednostka dokonuje przekwalifikowania hybrydowego (łącznego) aktywa finansowego z kategorii wycenianych w wartości godziwej przez wynik finansowy. Ocena ta powinna zostać dokonana w oparciu o warunki obowiązujące w późniejszej z dwóch dat: - gdy jednostka staje się po raz pierwszy stroną umowy; i- gdy do warunków umowy wprowadzono zmiany, które w sposób znaczący modyfikują przepływy pienięŜne, które w byłyby wymagane zgodnie z umową. JeŜeli jednostka nie jest w stanie ustalić odrębnie wartości godziwej wbudowanego instrumentu pochodnego, który zostałby wyodrębniony w momencie przekwalifikowania Zmiana nie ma zastosowania do działalności Banku, poniewaŜ Bank nie dokonał przekwalifikowania instrumentów finansowych. 30 czerwca 2009 r. 1 stycznia 2009 12 Roczne Sprawozdanie Finansowe GE Money Bank S.A. Standardy i Interpretacje oczekujące na zatwierdzenie przez UE Rodzaj przewidywanej rachunkowości zmiany w zasadach Ewentualny wpływ na sprawozdanie finansowe Data wejścia w Ŝycie dla okresów rozpoczynających się w dniu oraz później z kategorii wycenianej w wartości godziwej przez wynik finansowy, wówczas przekwalifikowanie nie jest moŜliwe i cały hybrydowy (łączny) instrument finansowy powinien nadal być wyceniany w wartości godziwej przez wynik finansowy. KIMSF 15 Umowy budowlane dotyczące nieruchomości KIMSF 15 precyzuje, Ŝe przychody, które powstają w związku z realizacją umów budowlanych dotyczących nieruchomości ujmuje się w powiązaniu ze stopniem zaawansowania wykonania usługi w następujących przypadkach: · Umowa spełnia definicję kontraktu budowlanego zgodnie z MSR 11.3; · Umowa dotyczy wyłącznie świadczenia usług zgodnie z MSR 18 (tj. jednostka nie jest zobowiązana do dostarczenia materiałów budowlanych); oraz · Umowa dotyczy sprzedaŜy towarów natomiast kryteria rozpoznania przychodów zgodnie z MSR 18.14 są spełniane w sposób ciągły w miarę postępu zaawansowania robót. We wszystkich pozostałych przypadkach, przychód jest rozpoznany, kiedy wszystkie kryteria rozpoznania przychodów zgodnie z MSR 18.14 są spełnione (tj. po zakończeniu budowy lub dokonaniu dostawy). KIMSF 15 nie ma zastosowania 1 stycznia 2009 r. do działalności Banku, poniewaŜ Bank nie jest stroną umów budowlanych dotyczących nieruchomości. KIMSF 17 Wydanie udziałowcom aktywów niepienięŜnych Interpretacja dotyczy wydania udziałowcom dywidendy w formie aktywów niepienięŜnych. Zgodnie z interpretacją zobowiązanie do wypłaty dywidendy powinno zostać rozpoznane w momencie, kiedy dywidenda została w odpowiedni sposób uchwalona i nie leŜy juŜ w gestii spółki. Zobowiązania, o których mowa powyŜej są wyceniane w wartości godziwej aktywów, które mają zostać wydane. Wartość bilansowa zobowiązania z tytułu dywidendy powinna zostać wyceniana na kaŜdy dzień bilansowy. Zmiany wartości bilansowej powinny być ujmowane w kapitale jako korekta wartości dywidendy. W momencie wypłaty dywidendy, ewentualnie powstała róŜnica między wartością bilansową wydanych aktywów oraz wartością bilansową zobowiązań powinny być ujęte w rachunku zysków i strat. PoniewaŜ interpretację stosuje się prospektywnie, nie będzie miała wpływu na sprawozdania finansowe za okresy sprzed jej pierwszego zastosowania. Ponadto, poniewaŜ interpretacja dotyczy przyszłych dywidend, o których zadecyduje Zarząd/ Walne Zgromadzenie, nie jest moŜliwe ustalenie z góry jej wpływu na sprawozdanie finansowe. 1 lipca 2009 r. KIMSF 18 Aktywa otrzymane od odbiorców Interpretacja dotyczy umów, na podstawie których jednostka otrzymuje od swojego odbiorcy rzeczowe aktywa trwałe, które następnie uŜywa albo w celu przyłączenia klienta do sieci albo aby umoŜliwić mu ciągły dostęp do dóbr lub usług lub w obu tych celach. Interpretacja dotyczy równieŜ umów, na podstawie których jednostka otrzymuje od odbiorcy środki pienięŜne, a środki te zostaną przeznaczone na wytworzenie lub nabycie składnika rzeczowych aktywów trwałych. Jednostka otrzymująca środki rozpoznaje składnik aktywów trwałych, jeŜeli spełnia on definicję aktywa. Drugostronnie rozpoznaje się przychody. Moment rozpoznania przychodów jest zaleŜny od szczegółowych faktów i okoliczności zawartej umowy. KIMSF 18 nie ma zastosowania do sprawozdania finansowego Banku, poniewaŜ Bank nie otrzymuje środków trwałych od swoich odbiorców. 1 lipca 2009 r. *Interpretacja będzie obowiązywała po zatwierdzeniu przez UE c) Wartości szacunkowe Sporządzenie sprawozdania finansowego zgodnie z MSSF wymaga dokonania przez Bank pewnych szacunków oraz przyjęcia pewnych załoŜeń, które mają wpływ na kwoty prezentowane w sprawozdaniu finansowym. Szacunki i załoŜenia, które podlegają ciągłej ocenie przez kierownictwo Banku, oparte są o doświadczenia historyczne i inne czynniki, w tym oczekiwania co do przyszłych zdarzeń, które w danej sytuacji wydają się uzasadnione. Mimo, Ŝe szacunki te opierają się na najlepszej wiedzy dotyczącej warunków bieŜących i działań, które Bank podejmuje, rzeczywiste 13 Roczne Sprawozdanie Finansowe GE Money Bank S.A. rezultaty mogą się od tych szacunków róŜnić. PoniŜej przedstawiono najistotniejsze obszary, dla których Bank dokonuje oszacowań: Utrata wartości kredytów i poŜyczek Na kaŜdy dzień bilansowy Bank ocenia, czy istnieją przesłanki utraty wartości danego składnika aktywów finansowych lub grupy aktywów finansowych. Ocena dotyczy zarówno przesłanek ujawnionych jak i przesłanek, których ujawnienie na dzień wyceny nie zaistniało (tzw. Incurred but not reported losses - IBNR). W zakresie identyfikacji przesłanek dla portfela IBNR, Bank wykorzystuje statystyczne metody pomiaru uwzględniające załoŜenia dotyczące okresu ujawniania straty (tzw. Loss Identification Period). Dla wszystkich ekspozycji, dla których zakłada się występowanie przesłanek utraty wartości, Bank dokonuje pomiaru straty opartego na oczekiwaniach przyszłych odzysków. Oczekiwania dla indywidualnie istotnych ekspozycji dokonywane są w oparciu o wiedzę ekspercką, podczas gdy dla ekspozycji ocenianych kolektywnie, oczekiwania wyznaczane są w oparciu o statystyczne metody bazujące na obserwacjach historycznych (korygowanych we wszystkich aspektach, dla których przyjmuje się brak reprezentatywności dla przyszłości). Wartość godziwa instrumentów finansowych Wartość godziwą instrumentów finansowych nie notowanych na aktywnych rynkach ustala się stosując modele wyceny. Wyceny instrumentów pochodnych dokonuje się w oparciu o model zdyskontowanych przepływów pienięŜnych. Utrata wartości aktywów niefinansowych Składnik aktywów niefinansowych traci wartość w przypadku, gdy jego wartość księgowa jest wyŜsza od wartości odzyskiwalnej. Wartość odzyskiwalna stanowi wyŜszą wartość spośród wartości godziwej pomniejszonej o koszty sprzedaŜy oraz wartości uŜytkowej. Wyznaczenie wartości uŜytkowej wiąŜe się z przeprowadzeniem przez Bank szacunków wartości przyszłych przepływów pienięŜnych, oczekiwanych z tytułu dalszego uŜytkowania lub zbycia składnika aktywów i ze zdyskontowaniem tych wartości. Inne wartości szacunkowe Rezerwa na zobowiązania związane z odprawami emerytalnymi, rentowymi i pośmiertnymi wyliczana jest metodą aktuarialną przez niezaleŜnego aktuariusza jako wartość obecna przyszłych zobowiązań Banku wobec pracowników według stanu zatrudnienia i płac na dzień aktualizacji. Wyliczenie rezerw jest oparte na szeregu załoŜeń, zarówno co do warunków makroekonomicznych jak i załoŜeń dotyczących rotacji pracowników, ryzyka śmierci i innych. Rezerwy na ryzyko prawne wyliczane są na podstawie szacowanej kwoty wypływu środków pienięŜnych w przypadku, gdy prawdopodobne jest, Ŝe w wyniku niepomyślnego zakończenia sprawy, taki wypływ nastąpi. d) Aktywa i zobowiązania finansowe Klasyfikacja: Instrumenty finansowe są klasyfikowane przez Bank zgodnie z zasadami MSR 39 jako: • utrzymywane do terminu zapadalności, Są to aktywa z ustalonymi lub moŜliwymi do określenia płatnościami oraz o ustalonym terminie zapadalności, wobec których Bank ma zamiar i jest w stanie utrzymać w posiadaniu do upływu terminu zapadalności. 14 Roczne Sprawozdanie Finansowe GE Money Bank S.A. • poŜyczki lub naleŜności Są to aktywa finansowe nie będące instrumentami pochodnymi, z ustalonymi lub moŜliwymi do określenia płatnościami, które nie są kwotowane na aktywnym rynku. Do kategorii poŜyczek i naleŜności naleŜą kredyty i poŜyczki udzielone innym bankom oraz klientom. • aktywa dostępne do sprzedaŜy Są to aktywa finansowe nie zakwalifikowane do pozostałych grup bądź desygnowane do tej kategorii. • aktywa i zobowiązania finansowe wyceniane w wartości godziwej przez RZiS. Do tej kategorii klasyfikowane są instrumenty pochodne. • pozostałe zobowiązania finansowe Kategoria ta obejmuje zobowiązania wobec banków, zobowiązania wobec klientów, zobowiązania wobec pozostałych instytucji. Ujmowanie i wycena instrumentów finansowych Wszystkie instrumenty finansowe są ewidencjonowane w księgach rachunkowych w dacie zawarcia transakcji. Instrumenty finansowe wycenia się początkowo w wartości godziwej, skorygowanej (w przypadku składnika aktywów lub zobowiązania finansowego nie klasyfikowanych jako wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowy) o istotne koszty transakcji, które mogą być bezpośrednio przypisane do nabycia lub emisji składnika aktywów finansowych lub zobowiązania finansowego. W terminie późniejszym aktywa finansowe dostępne do sprzedaŜy są wyceniane do wartości godziwej z wyjątkiem takich kapitałowych aktywów dostępnych do sprzedaŜy, które nie są notowane na aktywnym rynku i których wartość godziwa nie moŜe być ustalona w sposób wiarygodny. RóŜnice z wyceny w przypadku aktywów dostępnych do sprzedaŜy odnoszone są do kapitału z aktualizacji wyceny. Pozostałe aktywa oraz pozostałe zobowiązania finansowe wyceniane są metodą zamortyzowanego kosztu z wykorzystaniem metody efektywnej stopy procentowej. Dyskonto, premia, wszelkie opłaty i prowizje wchodzące w skład wewnętrznej stopy zwrotu instrumentu wraz z inkrementalnymi kosztami transakcji są rozpoznawane w wartości początkowej instrumentu finansowego i amortyzowane przez ekonomiczny okres Ŝycia instrumentu. Wartość godziwa instrumentów finansowych jest oparta na kwotowanych cenach rynkowych bez pomniejszenia z tytułu kosztów transakcji. JeŜeli cena rynkowa nie jest dostępna wartość godziwa instrumentu jest szacowana z wykorzystaniem modeli wyceny lub technik dyskontowania przepływów pienięŜnych. Wartość godziwa dłuŜnych lub kapitałowych papierów wartościowym kwotowanych na aktywnym rynku oparta jest na kwotowanych cenach rynkowych bez pomniejszenia o koszty transakcyjne. Wyłączanie składników aktywów i zobowiązań finansowych z bilansu Bank wyłącza składnik aktywów finansowych z bilansu wtedy, gdy wygasają umowne prawa do przepływów pienięŜnych ze składnika aktywów finansowych albo przenosi składnik aktywów finansowych, a przeniesienie spełnia warunki wyłączenia z bilansu. Bank wyłącza naleŜności z tytułu kredytu/poŜyczki lub jej części z bilansu, gdy dokona sprzedaŜy. Dodatkowo Bank spisuje naleŜności w cięŜar rezerw, gdy dokona bezwarunkowego umorzenia wierzytelności, a takŜe, gdy nie oczekuje dalszych przepływów dla danej naleŜności z tytułu 15 Roczne Sprawozdanie Finansowe GE Money Bank S.A. kredytu/poŜyczki. W takim przypadku wiąŜe się to równieŜ z udokumentowaniem nieściągalności zgodnie z obowiązującymi przepisami podatkowymi w tym obszarze. Bank wyłącza z ksiąg rachunkowych składnik zobowiązań finansowych lub jego część w przypadku, gdy zobowiązanie wygasło. Zobowiązanie wygasa, gdy obowiązek określony w umowie został wypełniony, umorzony lub wygasł termin jego dochodzenia. e) Kompensowanie instrumentów finansowych Składnik aktywów finansowych i zobowiązań finansowych kompensuje się i wykazuje w bilansie w kwocie netto wtedy i tylko wtedy, gdy łącznie spełnione są dwa warunki: a) istnieje waŜny tytuł prawny do dokonania kompensaty ujętych kwot; b) rozliczenie ma zostać dokonane w kwocie netto albo realizacja składnika aktywów i wykonanie zobowiązania następuje jednocześnie. f) Rachunkowość zabezpieczeń Bank nie stosuje rachunkowości zabezpieczeń. g) Zamortyzowany koszt Zamortyzowany koszt - cena nabycia, w jakiej składnik aktywów finansowych lub zobowiązań finansowych został po raz pierwszy wprowadzony do ksiąg rachunkowych (wartość początkowa), pomniejszona o spłaty wartości nominalnej (kapitału podstawowego), odpowiednio skorygowana o skumulowaną kwotę zdyskontowanej róŜnicy między wartością początkową składnika i jego wartością w terminie wymagalności, wyliczoną za pomocą efektywnej stopy procentowej, a takŜe pomniejszoną o odpisy aktualizujące wartość. h) Utrata wartości aktywów finansowych Aktywa wyceniane według zamortyzowanego kosztu Na kaŜdy dzień bilansowy Bank ocenia, czy istnieją obiektywne przesłanki utraty wartości składnika aktywów finansowych lub grupy aktywów finansowych. Składnik aktywów finansowych lub Bank aktywów finansowych utraciły wartość, a strata z tytułu utraty wartości została poniesiona wtedy i tylko wtedy, gdy istnieją obiektywne przesłanki utraty wartości wynikające z jednego lub więcej zdarzeń mających miejsce po początkowym ujęciu składnika aktywów, a zdarzenie (lub zdarzenia) powodujące stratę ma wpływ na oczekiwane przyszłe przepływy pienięŜne wynikające ze składnika aktywów finansowych lub grupy aktywów finansowych, których wiarygodne oszacowanie jest moŜliwe. Identyfikacja pojedynczego zdarzenia wskazującego utratę wartości moŜe nie być moŜliwa. Utratę wartości moŜe raczej spowodować złoŜony efekt kilku zdarzeń. Identyfikacja przesłanek utraty wartości dokonywana jest w Banku w oparciu o obiektywne przesłanki ilościowe i jakościowe z uwzględnieniem oceny sytuacji finansowej klienta i jakości współpracy z Bankiem. Identyfikacja występowania przesłanek utraty wartości dokonywana jest w oparciu o ocenę ryzyka nie wywiązania się kredytobiorcy z zobowiązań wobec Banku, obejmujące między innymi następujące zdarzenia: a) niedotrzymanie warunków umowy, np. niespłacenie albo zaleganie ze spłaceniem odsetek lub naleŜności głównej; b) wypowiedzenie umowy dłuŜnikowi; c) stwierdzenie wyłudzenia kredytu poprzez podanie nieprawidłowych informacji na wniosku kredytowym. d) znaczące trudności finansowe dłuŜnika; 16 Roczne Sprawozdanie Finansowe GE Money Bank S.A. W przypadku niedotrzymania warunków umowy poprzez niespłacenie albo zaleganie ze spłaceniem odsetek lub naleŜności głównej, przesłanką utraty wartości, w ocenie Banku, jest 90-dniowe opóźnienie spłaty znaczącej kwoty naleŜności. Warunek ten jest stosowany przez Bank dla wszystkich segmentów kredytobiorców. Jeśli obiektywne przesłanki utraty wartości występują, wówczas dokonywane jest wyliczenie odpisu, który równa się róŜnicy pomiędzy wartością bilansową ekspozycji a wartością bieŜącą oszacowanych przyszłych przepływów pienięŜnych. Wartość bilansową ekspozycji kredytowej obniŜa się poprzez dokonanie odpisu. Kwotę straty ujmuje się w rachunku zysków i strat. Jeśli w następnym okresie strata z tytułu utraty wartości ulegnie zmniejszeniu, a zmniejszenie to moŜna w obiektywny sposób powiązać ze zdarzeniem następującym po ujęciu utraty wartości, to uprzednio ujętą stratę z tego tytułu odwraca się poprzez skorygowanie rachunku rezerw. Kwotę odwróconej straty ujmuje się w rachunku zysków i strat. Poziom odpisów utrzymywanych przez Bank składa się z odpisów wynikających z indywidualnej oceny pojedynczych aktywów a takŜe z odpisów powstałych na skutek oceny ryzyka homogenicznych grup ekspozycji. Dla celów określenia przyszłych przepływów pienięŜnych aktywa finansowe ze zidentyfikowanymi przesłankami utraty wartości podlegają podziałowi na aktywa indywidualnie istotne oraz indywidualnie nieistotne. Określenie przyszłych przepływów pienięŜnych dla aktywów indywidualnie istotnych, dokonywane jest w oparciu o eksperckie szacunki spodziewanych spłat kredytobiorcy, wpływów z tytułu realizacji zabezpieczeń, sprzedaŜy wierzytelności oraz wszystkich innych przepływów, wobec których istnieje moŜliwość wiarygodnego udokumentowania oczekiwań. Szacunki, uwzględniające ocenę kondycji finansowej kredytobiorcy oraz oczekiwanych przyszłych przepływów pienięŜnych odzwierciedlają strategię Banku wobec kredytobiorcy i wynikają między innymi z doświadczenia współpracy z kredytobiorcą lub innymi kredytobiorcami o zbliŜonym profilu ryzyka oraz znajomości danych historycznych dla podobnych przypadków. Określenie przyszłych przepływów pienięŜnych dla aktywów indywidualnie nieistotnych, oparte jest na ocenie portfelowej (kolektywnej) i wynika z historycznych doświadczeń dotyczących strat ponoszonych z tytułu aktywów o podobnych cechach ryzyka. Dla celów kolektywnej oceny utraty wartości, aktywa finansowe są grupowane według podobnych charakterystyk ryzyka kredytowego, które wskazują na zdolność kredytobiorcy do spłaty zobowiązania. Dane historyczne dotyczące strat są korygowane na podstawie dostępnych bieŜących danych (w celu odzwierciedlenia oddziaływania bieŜących warunków, które nie miały wpływu w ocenianym okresie) jak teŜ, korygowane poprzez wyeliminowanie czynników mających wpływ na dane historyczne, a nie występujących obecnie. Przyszłe przepływy pienięŜne, ustalone dla aktywów indywidualnie istotnych dyskontowane są przy wykorzystaniu pierwotnej efektywnej stopy procentowej. W przypadku, gdy poŜyczka, naleŜność lub instrument finansowy utrzymywany do terminu wymagalności jest instrumentem o zmiennej stopie procentowej, to stopa dyskontowa stosowana do oszacowania utraty wartości jest bieŜącą efektywną stopą procentową ustaloną w ramach danego kontraktu. Przyszłe przepływy pienięŜne w wycenie metodą portfelową dyskontowane są przy uŜyciu średniej efektywnej stopy procentowej dla zdefiniowanych grup ekspozycji o podobnych charakterystykach ryzyka kredytowego. W zakresie portfela aktywów, dla których nie stwierdzono utraty wartości, Bank tworzy odpis na straty poniesione, lecz nie zidentyfikowane (IBNR). Odpis z tytułu IBNR odzwierciedla poziom straty kredytowej, który wystąpił na skutek zaistnienia zdarzeń utraty wartości, które nie zostały zidentyfikowane przez Bank do dnia bilansowego, ustalonej na podstawie historii strat dla aktywów o podobnych charakterystykach ryzyka do charakterystyki ryzyka grupy aktywów objętych procesem wyliczenia IBNR. Odpis z tytułu IBNR liczony jest w oparciu o modele statystyczne dla grup aktywów łączonych w portfele o podobnych charakterystykach ryzyka kredytowego, wypracowane na 17 Roczne Sprawozdanie Finansowe GE Money Bank S.A. bazie danych historycznych. Kalkulacja IBNR uwzględnia koncepcję okresu ujawniania straty kredytowej. W szacunkach odpisów, Bank nie ujmuje strat oczekiwanych na skutek zdarzeń przyszłych, bez względu na stopień prawdopodobieństwa ich wystąpienia. Aktywa finansowe dostępne do sprzedaŜy Dla aktywów finansowych klasyfikowanych jako dostępne do sprzedaŜy, dla których występują obiektywne przesłanki, Ŝe nastąpiła utrata wartości skumulowane straty ujęte dotychczas bezpośrednio w kapitale własnym wyksięgowuje się z kapitału własnego i ujmuje w rachunku zysków i strat, nawet, jeśli składnik aktywów finansowych nie został wyłączony z bilansu. Kwota skumulowanych strat, która zostaje wyksięgowana z kapitału własnego i ujęta w rachunku zysków i strat stanowi róŜnicę pomiędzy kosztem nabycia (pomniejszonym o wszelkie spłaty kapitału i amortyzację) i bieŜącą wartością godziwą, pomniejszoną o wszelkie straty z tytułu utraty wartości tego składnika aktywów uprzednio ujęte w rachunku zysków i strat. Strat z tytułu utraty wartości inwestycji w instrument kapitałowy kwalifikowany jako dostępny do sprzedaŜy nie poddaje się odwróceniu przez rachunek zysków i strat. Jeśli w następnym okresie wartość godziwa instrumentu dłuŜnego dostępnego do sprzedaŜy wzrośnie, a wzrost ten moŜe być obiektywnie łączony ze zdarzeniem następującym po ujęciu straty z tytułu utraty wartości w rachunku zysków i strat, to kwotę odwracanego odpisu ujmuje się w rachunku zysków i strat. Aktywa finansowe wyceniane według kosztu Jeśli występują obiektywne przesłanki, Ŝe nastąpiła utrata wartości nienotowanego instrumentu kapitałowego, który nie jest wyceniany według wartości godziwej, gdyŜ jego wartości godziwej nie moŜna wiarygodnie ustalić, albo instrumentu pochodnego, który jest powiązany i musi zostać rozliczony przez dostawę takiego nienotowanego instrumentu kapitałowego, to kwotę straty z tytułu utraty wartości ustala się jako róŜnicę pomiędzy wartością bilansową składnika aktywów finansowych oraz wartością bieŜącą oszacowanych przyszłych przepływów pienięŜnych zdyskontowanych przy zastosowaniu bieŜącej rynkowej stopy zwrotu dla podobnych aktywów finansowych. Tak ustalone straty z tytułu utraty wartości nie podlegają odwróceniu. Zobowiązania pozabilansowe Rezerwa z tytułu utraty wartości zobowiązań pozabilansowych wyliczana jest w oparciu o ustanowiony limit i moŜliwą do odzyskania kwotę naleŜności rozumianą jako bieŜącą wartość szacowanych przyszłych przepływów pienięŜnych dyskontowanych efektywną stopą procentową. Przepływy dotyczące zobowiązań pozabilansowych oblicza się w oparciu o ustalony limit w terminie odpowiadającym końcowej dacie tego zobowiązania i uzaleŜnione od prawdopodobieństwa wypływu środków z Banku. i) Środki pienięŜne i ich ekwiwalenty Środki pienięŜne i ich ekwiwalenty obejmują banknoty i monety w kasie, utrzymywane na rachunku Banku Centralnego, weksle uprawnione do redyskontowania oraz inne wysoce płynne aktywa finansowe o pierwotnym terminie zapadalności krótszym niŜ trzy miesiące, które podlegają nieznacznemu ryzyku zmiany wartości godziwej, i wykorzystywane są przez Bank w zarządzaniu bieŜącą płynnością. Środki pienięŜne i ich ekwiwalenty są wyceniane według zamortyzowanego kosztu. 18 Roczne Sprawozdanie Finansowe GE Money Bank S.A. j) Inwestycje w jednostkach zaleŜnych Jednostki zaleŜne są to wszelkie podmioty kontrolowane przez Bank, co oznacza, iŜ Bank w sposób bezpośredni lub pośredni wpływa na politykę finansową i operacyjną danego podmiotu w celu osiągnięcia korzyści ekonomicznych. Przy dokonywaniu oceny czy Bank kontroluje daną jednostkę uwzględnia się między innymi istnienie i wpływ potencjalnych praw głosu, które w danej chwili moŜna zrealizować lub zamienić. Inwestycje w jednostkach zaleŜnych początkowo ujmowane są według kosztu nabycia. Późniejsza wycena odbywa się w cenie nabycia skorygowanej o odpisy z tytułu utraty wartości. Na kaŜdy dzień bilansowy Bank ocenia, czy istnieją jakiekolwiek przesłanki wskazujące na to, Ŝe mogła nastąpić utrata wartości inwestycji w jednostki zaleŜne. W razie stwierdzenia, Ŝe przesłanki takie zachodzą, Bank szacuje wartość odzyskiwaną inwestycji w jednostki zaleŜne. Wartość odzyskiwana inwestycji w jednostki zaleŜne to wartość wyŜsza spośród wartości godziwej pomniejszonej o koszty sprzedaŜy inwestycji i jego wartości uŜytkowej. k) Wartości niematerialne Wartość firmy jest róŜnicą pomiędzy ceną nabycia a wartością godziwą nabytych, moŜliwych do zidentyfikowania aktywów. Wartość firmy nie jest amortyzowana i podlega corocznym testom na utratę wartości. Test na utratę wartości polega na szacowaniu wartości uŜytkowej.. Pozycja nakłady na wartości niematerialne i prawne obejmuje ponoszone przez Bank nakłady związane z zakupem oprogramowania (licencji) i ich rozwoju do czasu ostatecznego oddania systemów informatycznych do eksploatacji. Pozostałe wartości niematerialne w tym wytworzone przez Bank posiadające ekonomiczny okres uŜyteczności są amortyzowane do rachunku zysków i strat metodą liniową i prezentowane według kosztu nabycia/wytworzenia pomniejszonego o umorzenie. Stawki amortyzacji uwzględniają szacunkowy okres ekonomicznej uŜyteczności składników wartości niematerialnych. Rozpoczęcie amortyzacji następuje od miesiąca następnego po miesiącu, w którym wydano środek trwały do uŜytkowania. Bank stosuje następujące stawki amortyzacji bilansowej dla podstawowych grup wartości niematerialnych: - oprogramowanie komputerów i prawa autorskie - licencje - pozostałe wartości niematerialne i prawne l) 20% 20% 20% - 50% 50% 50% Rzeczowe aktywa trwałe Rzeczowe aktywa trwałe wykazywane są według ceny nabycia lub kosztu wytworzenia, pomniejszone o wartość skumulowanej amortyzacji oraz odpisy z tytułu utraty wartości. Amortyzacja jest odnoszona do rachunku zysków i strat metodą liniową. Stawki amortyzacji uwzględniają szacunkowy okres ekonomicznej uŜyteczności składników majątku trwałego. Gruntów się nie amortyzuje. Bank stosuje następujące stawki amortyzacji bilansowej dla podstawowych grup rzeczowych aktywów trwałych: - budynki i budowle - zespoły komputerowe - systemy teleinformatyczne, systemy alarmowe - środki transportu 2,5% 28% 10% - 4% 33% 50% 20% 19 Roczne Sprawozdanie Finansowe GE Money Bank S.A. - wyposaŜenie biurowe - ulepszenia w obcych środkach trwałych 14% 10% - 20% 20% m) Aktywa trwałe przeznaczone do sprzedaŜy oraz przejęte za długi Bank klasyfikuje składniki aktywów trwałych jako przeznaczone do sprzedaŜy oraz przejętych za długi, jeśli ich wartość bilansowa zostanie odzyskana przede wszystkim w drodze transakcji sprzedaŜy, a nie poprzez ich dalsze wykorzystanie. Składniki aktywów trwałych zaklasyfikowanych jako przeznaczone do sprzedaŜy wycenia się w kwocie niŜszej z ich wartości bilansowej i wartości godziwej pomniejszonej o koszty zbycia. Odpis aktualizujący z tytułu utraty wartości aktywów trwałych przeznaczonych do sprzedaŜy jest ujmowany w rachunku zysków i strat. n) Rezerwy Rezerwy są ujmowane w bilansie w przypadku, gdy Bank ma prawne lub zwyczajowo oczekiwane zobowiązania w wyniku przeszłych zdarzeń, jak równieŜ jeŜeli prawdopodobne jest, Ŝe wypełnienie tego obowiązku spowoduje konieczność wypływu środków zawierających w sobie korzyści ekonomiczne. Bank tworzy rezerwy w szczególności na: • Niewykorzystane urlopy pracownicze Bank tworzy rezerwę w pełnej wysokości z tytułu niewykorzystanych przez pracowników Banku na koniec roku obrotowego dni urlopowych. Rezerwa jest sumą ekwiwalentów za urlop oraz narzutów składek ubezpieczeniowych dla pracodawcy wg stawek obowiązujących w danym roku liczonych dla kaŜdego pracownika. • Premie Bank tworzy rezerwę na premie roczne, półroczne, kwartalne i miesięczne. Wypłata premii rocznych uzaleŜniona jest od realizacji celów ogólnych Banku, celów funkcjonalnych pionów organizacyjnych oraz celów indywidualnych za dany rok kalendarzowy. Zasady naliczania i wypłaty premii półrocznych, kwartalnych i miesięcznych ustalane są przez Zarząd. • Inne Bank tworzy równieŜ rezerwę na zobowiązania wynikające z toczących się postępowań sądowych oraz rezerwę na projekty nie przynoszące efektu gospodarczego. o) Utrata wartości aktywów innych niŜ aktywa finansowe Aktywa Banku z wyjątkiem aktywów podatkowych są przedmiotem analiz dotyczących utraty wartości w celu określenia, czy zaistniały przesłanki wskazujące na utratę wartości. JeŜeli stwierdzona zostaje obecność takich przesłanek, Bank dokonuje pomiaru utraty wartości okresowo, co najmniej raz w roku. Utrata wartości zachodzi w przypadku, gdy wartość bilansowa składnika aktywów przewyŜsza jego wartość odzyskiwalną. Wyznaczony w ten sposób odpis aktualizujący jest ujmowany w rachunku zysków i strat, pozycji „Pozostałych kosztów operacyjnych”. 20 Roczne Sprawozdanie Finansowe GE Money Bank S.A. p) Kapitały własne Kapitały własne stanowią kapitały i fundusze tworzone zgodnie z obowiązującymi przepisami, tj. właściwymi ustawami oraz statutami. Do kapitałów własnych zaliczane są takŜe niepodzielone zyski z lat ubiegłych. Kapitały wykazywane są według wartości nominalnej. q) Przychody i koszty odsetkowe Przychody i koszty odsetkowe ujmowane są w Rachunku Zysków i Strat z wykorzystaniem metody efektywnej stopy procentowej. Efektywna stopa procentowa jest to stopa dyskontującą przyszłe oczekiwane przepływy pienięŜne w okresie Ŝycia aktywów lub zobowiązań finansowych (lub, jeŜeli jest to poprawne krótszy okres) do ich wartości bieŜącej. Efektywna stopa procentowa jest wyliczana w momencie rozpoznania aktywa lub zobowiązania finansowego i nie jest następnie zmieniana. . Kalkulacja efektywnej stopy procentowej zawiera wszystkie opłaty zapłacone i otrzymane, koszty transakcji, obniŜki i premie, które są integralną częścią efektywnej stopy procentowej. Koszty transakcji są kosztami inkrementalnymi w przypadku kiedy bezpośrednio dotyczą zakupu, wydania lub sprzedaŜy aktywów lub zobowiązań finansowych. Przychody i koszty odsetkowe prezentowane w Rachunku Zysków i Strat zawierają: • Odsetki od poŜyczek i naleŜności • Odsetki od zobowiązań finansowych; • Odsetki od aktywów finansowych dostępnych do sprzedaŜy • Odsetki od aktywów i zobowiązań finansowych wycenianych wg wartości godziwej przez Rachunek Zysków i Strat Przychody odsetkowe są naliczane tak długo, jak ich uzyskanie jest prawdopodobne. Naliczone odsetki do otrzymania i do zapłacenia są prezentowane w pozycjach bilansu, których odpowiednio dotyczą. r) Przychody i koszty prowizyjne Przychody z tytułu opłat i prowizji powstają w wyniku świadczenia usług finansowych oferowanych przez Bank. Opłaty i prowizje bezpośrednio związane z powstaniem aktywów finansowych lub zobowiązań (zarówno przychody jak i koszty) są ujmowane w Rachunku Zysków i Strat jako korekta kalkulacji efektywnej stopy procentowej. Opłaty i prowizje z tytułu pośrednictwa ubezpieczeniowego są rozliczane liniowo przez okres Ŝycia produktu ubezpieczeniowego. Pozostałe opłaty i prowizje związane z usługami finansowymi oferowanymi przez Bank są rozpoznawane w rachunku zysków i strat w momencie wykonania usługi. s) Dywidendy Przychody z tytułu dywidend są rozpoznawane w momencie otrzymania praw do dywidend. Wynik z tytułu dywidend jest pokazany w oddzielnej linii rachunku zysków i strat. t) Wynik z inwestycji finansowych Wynik z inwestycji finansowych obejmuje zrealizowane zyski i straty na portfelu instrumentów finansowych dostępnych do sprzedaŜy. 21 Roczne Sprawozdanie Finansowe GE Money Bank S.A. u) Wynik handlowy i rewaluacja Wynik handlowy zawiera składa się z następujących komponentów: - wynik z tytułu róŜnic transakcyjnych - wynik z tytułu rewaluacji walutowych pozycji bilansowych - wynik z tytułu zmiany wartości godziwej aktywów i zobowiązań handlowych. v) Transakcje w walucie obcej Transakcje w walutach obcych są przeliczane na PLN po kursie wymiany z dnia transakcji. Pozycje walutowe w walutach obcych są przeliczane na PLN po oficjalnym kursie wymiany NBP na dany dzień sprawozdawczy. Koszty i przychody w zakresie wyceny danej waluty są wykazane w „Wyniku handlowym i rewaluacji”. Wynik handlowy i rewaluacja obejmuje zarówno zrealizowane i niezrealizowane róŜnice kursowe z wyceny pozycji bilansowych. w) Podatki Podatek dochodowy obejmuje podatek bieŜący oraz podatek odroczony. Podatek dochodowy ujmuje się w rachunku zysków i strat za wyjątkiem sytuacji, gdy podatek ujmowany jest w kapitale. BieŜący podatek stanowi zobowiązanie podatkowe Banku odnoszące się do dochodu do opodatkowania wyliczone według obowiązującej stawki podatkowej, wraz ze wszystkimi korektami zobowiązania podatkowego dotyczącego poprzednich lat. Rezerwa na odroczony podatek dochodowy obliczona jest zgodnie z metodą zobowiązania bilansowego opartą na identyfikacji dodatnich róŜnic czasowych pomiędzy wartością podatkową a wartością bilansową aktywów i zobowiązań. Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego ujmowane są w odniesieniu do ujemnych róŜnic czasowych w takiej wysokości, w jakiej jest prawdopodobne, Ŝe zostanie osiągnięty dochód do opodatkowania, który pozwoli wykorzystać te róŜnice. x) Dane porównawcze W związku ze sporządzeniem skonsolidowanego sprawozdania finansowego po raz pierwszy w roku 2008 w jednostkowym sprawozdaniu finansowym Banku na dzień 31 grudnia 2008 r. dokonano następujących przekształceń w zakresie prezentacji danych porównawczych za okres od 1 stycznia 2007 r. do 31 grudnia 2007 r. oraz na dzień 31 grudnia 2007 r.: 1. Korekta bilansowa odsetek impairmentowych w kwocie 112 706 tys. zł poprzednio prezentowana w bilansie netto, w niniejszym sprawozdaniu została zaprezentowana brutto powiększając saldo naleŜności od klientów brutto oraz saldo bilansowe odpisów na utratę wartości naleŜności od klientów o kwotę 112 706 tys. zł. Korekta wynikowa odsetek impairmentowych przypadająca na rok 2007 w kwocie 46 159 tys. zł poprzednio prezentowana netto, w niniejszym sprawozdaniu została zaprezentowana brutto powiększając kwotę przychodów z tytułu odsetek oraz kwotę odpisów na utratę wartości. 2. Została wprowadzona nowa pozycja „Zobowiązania wobec klientów”. Dlatego Bank dokonał zmiany prezentacji w danych porównawczych zobowiązań wobec klientów w kwocie 112 111 tys. zł, które w bilansie na dzień 31 grudnia 2007 roku były prezentowane w pozycji zobowiązań wobec pozostałych instytucji. 22 Roczne Sprawozdanie Finansowe GE Money Bank S.A. Aktywa Operacje z Bankiem Centralnym NaleŜności od banków w tym: odpisy na utratę wartości NaleŜności od klientów w tym: odpisy na utratę wartości Inwestycyjne aktywa finansowe Udziały w jednostkach zaleŜnych Aktywa trwałe rzeczowe Wartości niematerialne Pozostałe aktywa w tym: aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego Aktywa razem Zmiana Zmiana Saldo na dzień Saldo na dzień prezentacyjna prezentacyjna 31.12.2007 31.12.2007 przed po 1 2 przekształceniem przekształceniu 0 949 949 2 825 2 825 0 0 14 028 320 14 028 320 (933 037) (112 706) (1 045 743) 29 448 29 448 0 0 107 538 107 538 91 228 91 228 157 664 157 664 114 355 114 355 14 417 972 14 417 972 Zmiana Zmiana Saldo na dzień Saldo na dzień prezentacyjna prezentacyjna 31.12.2007 31.12.2007 przed po 1 2 przekształceniem przekształceniu Pasywa Zobowiązanie wobec banków Zobowiązanie wobec klientów Zobowiązania wobec pozostałych instytucji Rezerwy w tym: rezerwa z tytułu odroczonego podatku dochodowego Zobowiązania finansowe Pozostałe pasywa Zobowiązania podporządkowane Kapitał własny Pasywa razem 516 379 516 379 0 112 111 112 111 11 150 079 (112 111) 11 037 968 115 587 115 587 80 111 80 111 0 0 429 801 429 801 0 0 2 206 126 2 206 126 14 417 972 14 417 972 23 Roczne Sprawozdanie Finansowe GE Money Bank S.A. Zmiana 01.01.2007 01.01.2007 prezentacyjna 31.12.2007 31.12.2007 przed po 1 przekształceniem przekształceniu Przychody z tytułu odsetek 1 261 498 Koszty z tytułu odsetek (481 523) Wynik z tytułu odsetek Odpisy na utratę wartości 46 159 1 307 657 (481 523) 779 975 46 159 826 134 (100 433) (46 159) (146 592) Wynik z tytułu odsetek uwzględniający odpisy na utratę wartości 679 542 0 679 542 Przychody z tytułu prowizji 347 393 347 393 Koszty z tytułu prowizji (65 850) (65 850) Wynik z tytułu prowizji 281 543 281 543 0 0 Dywidendy Wynik z inwestycji finansowych Wynik z pozycji wymiany Koszty działania i koszty ogólnego zarządu Wynik z tytułu pozostałych przychodów i kosztów operacyjnych 44 44 102 438 102 438 (622 993) (622 993) 1 722 1 722 Zysk przed opodatkowaniem 442 296 Podatek dochodowy (48 370) Zysk za okres 393 926 0 442 296 (48 370) 0 393 926 24 Roczne Sprawozdanie Finansowe GE Money Bank S.A. 1. Wynik z tytułu odsetek w tys. zł 01.01.2008 do 31.12.2008 01.01.2007 do 31.12.2007 Przychody z tytułu odsetek od: 1 679 954 1 307 657 podmiotów niefinansowych 1 677 805 1 306 091 1 594 1 200 Banku Centralnego 279 337 banków 276 29 (816 858) (481 523) (780 579) (456 426) (33 625) (23 026) (2 635) (2 062) (19) (9) 863 096 826 134 papierów wartościowych Koszty z tytułu odsetek od: pozostałych instytucji banków podmiotów niefinansowych podmiotów budŜetowych WYNIK Z TYTUŁU ODSETEK Przychody z tytułu odsetek Przychody z tytułu odsetek zawierają odsetki naliczone w 2008 r. od kredytów, dla których rozpoznano utratę wartości w wysokości 12 212 tys. zł (2007 r. - 17 812 tys. zł). Przychody z tytułu odsetek zawierają równieŜ kwotę - 55 472 tys. zł (rok 2007: - 45 016 tys. zł.) z tytułu rozliczenia opłat i prowizji bezpośrednio związanych z powstaniem aktywów finansowych (zarówno przychodów jak i bezpośrednich inkrementalnych kosztów), które rozliczne są według zamortyzowanego kosztu z uŜyciem efektywnej stopy procentowej. 2. Odpisy na utratę wartości w tys. zł 01.01.2008 do 31.12.2008 wynik z tytułu utworzenia i odwrócenia odpisów z tytułu zidentyfikowanej utraty wartości wynik z tytułu utworzenia i odwrócenia odpisów z tytułu niezidentyfikowanej utraty wartości (IBNR) 01.01.2007 do 31.12.2007 (239 905) (122 336) (48 682) (21 217) odzyski z naleŜności spisanych* 35 860 4 087 wynik z tytułu utworzenia i odwrócenia odpisów na warunkowe zobowiązania pozabilansowe (3 905) (7 126) (256 624) (146 592) ODPISY NA UTRATĘ WARTOŚCI * W 2008 roku Bank dokonał sprzedaŜy spisanych w cięŜar rezerw wierzytelności, w związku z czym zrealizował odzysk w wysokości 24 508 tys. zł. 25 Roczne Sprawozdanie Finansowe GE Money Bank S.A. 3. Wynik z tytułu prowizji w tys. zł 01.01.2008 do 31.12.2008 Przychody z tytułu: 01.01.2007 do 31.12.2007 412 408 347 393 pośrednictwa w sprzedaŜy ubezpieczeń 273 874 218 141 kart kredytowych 111 433 85 069 kredytów i poŜyczek 26 065 42 660 płatności krajowych 138 82 pozostałych 898 410 (78 632) (65 850) (28 215) (44 215) (26 376) (38) (23 467) (21 166) (432) (295) płatności zagranicznych (72) (73) pozostałych (70) (63) 333 776 281 543 Koszty z tytułu: pośrednictwa w sprzedaŜy ubezpieczeń opłaty za utrzymanie rachunków bankowych oraz z tytułu pośrednictwa w sprzedaŜy kredytów i poŜyczek kart kredytowych płatności krajowych WYNIK Z TYTUŁU PROWIZJI 4. Wynik z inwestycji finansowych w tys. zł 01.01.2008 do 31.12.2008 01.01.2007 do 31.12.2007 Zysk na sprzedaŜy portfela dostępnego do sprzedaŜy* 111 44 WYNIK Z INWESTYCJI FINANSOWYCH 111 44 *Na skutek zmiany intencji Banku co do dalszego klasyfikowania inwestycji w bony skarbowe jako utrzymywanej do terminu zapadalności, Bank przeklasyfikował te papiery wartościowe do kategorii dostępnych do sprzedaŜy, dokonał ich przeszacowania do wartości godziwej oraz sprzedaŜy. Na wyŜej wymienionej operacji Bank zrealizował zysk w kwocie 111 tys. zł. 5. Wynik handlowy i rewaluacja w tys. zł Wynik z pozycji wymiany i rewaluacji WYNIK HANDLOWY I REWALUACJA 01.01.2008 do 31.12.2008 105 830 01.01.2007 do 31.12.2007 102 438 105 830 102 438 6. Koszty działania i ogólnego zarządu w tys. zł 01.01.2008 do 31.12.2008 Koszty pracownicze Wynagrodzenia Obowiązkowe składki na ubezpieczenia społeczne Koszty odpraw i świadczeń emerytalnych 01.01.2007 do 31.12.2007 363 012 272 138 318 426 44 286 235 385 36 655 300 98 26 Roczne Sprawozdanie Finansowe GE Money Bank S.A. Koszty wynajmu budynków 42 080 33 393 319 882 275 177 Amortyzacja 49 722 42 285 Rzeczowych aktywów trwałych 27 800 21 401 Wartości niematerialnych 21 922 20 884 774 696 622 993 Pozostałe koszty KOSZTY DZIAŁANIA I OGÓLNEGO ZARZĄDU 7. Pozostałe przychody i koszty operacyjne w tys. zł 01.01.2008 do 31.12.2008 Pozostałe przychody operacyjne z tytułu: 01.01.2007 do 31.12.2007 15 760 15 667 przychodów związanych z dochodzeniem roszczeń 8 341 8 557 opłat franczyzowych 1 216 62 sprzedaŜy lub likwidacji składników majątku trwałego i aktywów do zbycia 1 096 599 133 356 4 974 6 093 (15 688) (13 945) (12 767) (11 388) utworzenia rezerw i odpisów aktualizacyjnych (813) (329) sprzedaŜy lub likwidacji składników majątku trwałego i aktywów do zbycia (671) (339) wynagrodzeń zewnętrznych firm windykacyjnych (163) (74) (1 274) (1 815) 72 1 722 rozwiązania rezerw i odpisów aktualizujących pozostałych Pozostałe koszty operacyjne z tytułu: kosztów dochodzenia roszczeń pozostałych WYNIK Z TYTUŁU POZOSTAŁYCH PRZYCHODÓW I KOSZTÓW OPERACYJNYCH 8. ObciąŜenie z tytułu podatku dochodowego W rozliczeniu bieŜącego podatku dochodowego za 2008 i 2007 rok zostały uwzględnione przychody i koszty uzyskania przychodów dotyczące działalności Podatkowej Grupy Kapitałowej GE Money. w tys. zł 01.01.2008 do 31.12.2008 01.01.2007 do 31.12.2007 BieŜący podatek (21 260) (46 480) BieŜący rok (17 208) (46 015) Korekty z lat ubiegłych Podatek odroczony Rezerwa z tytułu odroczonego podatku dochodowego Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego RAZEM PODATEK DOCHODOWY W RACHUNKU ZYSKÓW I STRAT (4 052) (465) 57 251 (1 889) (25 721) (15 617) 82 972 13 728 35 991 (48 369) 27 Roczne Sprawozdanie Finansowe GE Money Bank S.A. Uzgodnienie rzeczywistego obciąŜenia podatkowego w tys. zł 01.01.2008 do 31.12.2008 01.01.2007 do 31.12.2007 Zysk przed opodatkowaniem 272 878 442 297 Podatek dochodowy według krajowej stawki podatku 19% (51 847) (84 036) Koszty nie stanowiące kosztów uzyskania przychodu Zmiana podejścia w wyliczeniu aktywa/rezerwy odroczonego podatku dochodowego Inne pozycje wpływające na wysokość obciąŜenia podatkowego (1 630) (1 037) 16 852 (7 256) (307) (1 167) Benefit z tytułu udziału w Podatkowej Grupie Kapitałowej* RAZEM PODATEK DOCHODOWY W RACHUNKU ZYSKÓW I STRAT 72 923 45 127 35 991 (48 369) *Od 1 stycznia 2007 r. spółki: GE Money Bank S.A., Expander Sp. z o.o oraz GE Investments Poland Sp. z o.o., wchodzą w skład Podatkowej Grupy Kapitałowej GE Money (zwanej dalej „PGK GE Money”). Aby utrzymać status podatkowej grupy kapitałowej PGK GE Money musi spełniać warunki określone w Ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz.U.00.54.654 z późniejszymi zmianami, zwana dalej „Ustawą”), między innymi: 1. Spółka dominująca i spółki zaleŜne nie mogą rozwiązać PGK GE Money przed upływem terminu jej obowiązywania, tj.: do dnia 31 grudnia 2009 r. 2. Tworzące grupę podmioty nie korzystają ze zwolnień od podatku dochodowego na podstawie odrębnych ustaw. 3. PGK GE Money osiągnie za kaŜdy rok podatkowy udział dochodów w przychodach w wysokości co najmniej 3 %. 4. Umowa PGK GE Money nie moŜe być rozszerzona na inne spółki. 5. Wszystkie transakcję wewnątrzgrupowe jak i z podmiotami spoza PGK GE Money są realizowane na warunkach rynkowych. W 2008 roku w PGK GE Money odnotowano znaczący spadek udziału dochodów w przychodach. Istnieje ryzyko utraty przez PGK GE Money statusu podatnika w okresie, za który sporządzane jest niniejsze sprawozdanie finansowe. W przypadku zmian w stanie faktycznym lub w stanie prawnym, które naruszają warunki uznania PGK GE Money za podatnika podatku dochodowego, zgodnie z Ustawą oznacza to utratę statusu podatnika przez PGK GE Money oraz koniec jej roku podatkowego. Potencjalny maksymalny wpływ finansowy wynikający z faktu utraty przez PGK GE Money statusu podatnika wynosi 72 923 tys. zł, które stanowią korzyści podatkowe z tytułu udziału w grupie podatkowej rozpoznane w sprawozdaniach finansowych GE Money Bank S.A. w 2008 roku. 9. Zysk za okres przypadający na jedną akcję w tys. zł 31.12.2008 31.12.2007 Ilość akcji na dzień bilansowy 56 245 751 44 835 688 Średnia waŜona liczba akcji zwykłych 61 161 553 44 835 688 308 869 393 926 Zysk za okres Zysk na jedną akcję zwykłą w PLN Średnia waŜona rozwodniona liczba akcji zwykłych Rozwodniony zysk na jedną akcję zwykłą (PLN) 5,05 8,79 61 161 553 44 835 688 5,05 8,79 28 Roczne Sprawozdanie Finansowe GE Money Bank S.A. 10. Operacje z Bankiem Centralnym w tys. zł 31.12.2008 31.12.2007 Operacje z Bankiem Centralnym 172 949 OPERACJE Z BANKIEM CENTRALNYM 172 949 Wymienione naleŜności mają termin zapadalności nie dłuŜszy niŜ dwanaście miesięcy. „Operacje z Bankiem Centralnym” na dzień 31 grudnia 2008 r. obejmowały środki na rachunku w Narodowym Banku Polskim, stanowiące rezerwę obowiązkową z tytułu depozytów klientów. Rezerwa obowiązkowa jest określana za pomocą procentowego wskaźnika sumy środków pienięŜnych zgromadzonych na rachunkach klientów i utrzymywana jako minimalne saldo rachunku bieŜącego w NBP na podstawie średniej arytmetycznej naliczonych stanów dziennych za dany miesiąc. 11. NaleŜności od banków według struktury rodzajowej w tys. zł 31.12.2008 31.12.2007 Rachunki bieŜące banków 5 202 2 825 NALEśNOŚCI OD BANKÓW 5 202 2 825 według terminów zapadalności w tys. zł 31.12.2008 31.12.2007 do 1 miesiąca 5 202 2 825 RAZEM NALEśNOŚCI OD BANKÓW 5 202 2 825 12. NaleŜności od klientów według struktury rodzajowej, segmentu i rodzaju produktu w tys. zł 31.12.2008 31.12.2007 1 240 1 159 KREDYTY I POśYCZKI: PODMIOTY FINANSOWE: Przedsiębiorstwa: kredyt inwestycyjny Ogółem kredyty i poŜyczki udzielone podmiotom finansowym 1 240 1 159 1 240 1 159 304 172 216 759 218 345 156 762 76 415 49 144 5 368 6 650 PODMIOTY NIEFINANSOWE: Przedsiębiorstwa: kredyt samochodowy kredyt operacyjny/obrotowy pozostałe kredyty kredyt inwestycyjny Osoby prywatne: kredyt na nieruchomości kredyt konsumpcyjny 4 044 4 202 21 541 762 14 658 469 12 412 589 7 817 546 5 295 793 4 065 927 29 Roczne Sprawozdanie Finansowe GE Money Bank S.A. karta kredytowa kredyt samochodowy 2 362 249 1 390 755 1 471 131 1 384 241 21 845 934 14 875 228 Odsetki naliczone 138 593 104 591 Korekta z tytułu efektywnej stopy procentowej 124 605 93 085 Odpisy z tytułu utraty wartości (1 198 426) (1 045 743) NALEśNOŚCI OD KLIENTÓW 20 911 946 14 028 320 Ogółem kredyty i poŜyczki udzielone podmiotom niefinansowym według terminów zapadalności w tys. zł do 1 miesiąca 1 do 3 miesięcy od 3 miesięcy do 1 roku od 1 roku do 5 lat 31.12.2008 31.12.2007 1 305 882 996 442 561 920 503 061 2 293 395 2 101 604 6 766 827 4 358 174 powyŜej 5 lat 10 919 150 6 917 106 Razem brutto 21 847 174 14 876 387 138 593 104 591 Odsetki naliczone Korekta z tytułu efektywnej stopy procentowej 124 605 93 085 Odpisy z tytułu utraty wartości (1 198 426) (1 045 743) RAZEM NALEśNOŚCI OD KLIENTÓW 20 911 946 14 028 320 13. Odpisy na utratę wartości naleŜności w tys. zł 31.12.2008 31.12.2007 1 045 743 982 090 288 657 210 098 naleŜności spisane w cięŜar odpisów na utratę wartości (135 974) (146 445) STAN NA KONIEC OKRESU SPRAWOZDAWCZEGO 1 198 426 1 045 743 Stan na początek okresu sprawozdawczego zmiany odpisów na utratę wartości 14. Inwestycyjne aktywa finansowe w tys. zł 1) Aktywa dostępne do sprzedaŜy 2) DłuŜne papiery wartościowe trzymane do terminu zapadalności RAZEM INWESTYCYJNE AKTYWA FINANSOWE 31.12.2008 31.12.2007 1 544 955 0 28 493 1 544 29 448 30 Roczne Sprawozdanie Finansowe GE Money Bank S.A. 1) Aktywa finansowe dostępne do sprzedaŜy w tys. zł Instrumenty dłuŜne emitowane przez Skarb Państwa – bony skarbowe Akcje i udziały w pozostałych jednostkach 31.12.2008 1 143 401 31.12.2007 955 0 1 544 955 RAZEM AKTYWA FINANSOWE DOSTĘPNE DO SPRZEDAśY Bony skarbowe emitowane przez Skarb Państwa zaklasyfikowane do kategorii dostępne do sprzedaŜy są wyceniane na podstawie kwotowań z aktywnego rynku tych instrumentów. W 2008 roku GE Money Bank otrzymał 3 971 akcji zwykłych (kategorii C serii I) spółki VISA Inc. z siedzibą w Stanach Zjednoczonych. 2) Aktywa finansowe utrzymywane do terminu zapadalności w tys. zł 31.12.2008 31.12.2007 Instrumenty dłuŜne emitowane przez Skarb Państwa – bony skarbowe 0 28 493 RAZEM AKTYWA FINANSOWE UTRZYMYWANE DO TERMINU ZAPADALNOŚCI 0 28 493 Dnia 12 grudnia 2008 r. GE Money Bank sprzedał bony skarbowe emitowane przez Skarb Państwa zaklasyfikowane do kategorii trzymane do terminu zapadalności w kwocie 28 286 tys. zł (28 493 tys. zł na dzień 31 grudnia 2007 r.) przed terminem wykupu. W wyniku sprzedaŜy bonów skarbowych przed terminem zapadalności, Bank nie moŜe zaklasyfikować aktywów finansowych do tej kategorii przez okres dwóch lat. Inwestycyjne aktywa finansowe według terminów zapadalności w tys. zł 31.12.2008 1) Aktywa dostępne do sprzedaŜy RAZEM INWESTYCYJNE AKTYWA FINANSOWE do 1 miesiąca 1 do 3 miesięcy od 3 miesięcy do 1 roku od 1 roku do 5 lat powyŜej 5 lat bez określonej zapadalności Razem 0 0 1 143 0 0 401 1 544 0 0 1 143 0 0 401 1 544 w tys. zł 31.12.2007 1) Aktywa dostępne do sprzedaŜy 2) DłuŜne papiery wartościowe utrzymywane do terminu zapadalności RAZEM INWESTYCYJNE AKTYWA FINANSOWE do 1 miesiąca 1 do 3 miesięcy od 3 miesięcy do 1 roku od 1 roku do 5 lat powyŜej 5 lat bez określonej zapadalności Razem 0 0 955 0 0 0 955 0 0 28 493 0 0 0 28 493 0 0 29 448 0 0 0 29 448 31 Roczne Sprawozdanie Finansowe GE Money Bank S.A. Ruchy na inwestycyjnych aktywach finansowych w tys. zł Dostępne do sprzedaŜy Utrzymywane do terminu zapadalności RAZEM STAN NA 01.01.2008 955 28 493 29 448 Zwiększenia/Zmniejszenia 583 (28 493) (27 910) 6 0 6 1 544 0 1 544 Odpis aktualizujący STAN NA 31.12.2008 w tys. zł Dostępne do sprzedaŜy STAN NA 01.01.2007 Utrzymywane do terminu zapadalności RAZEM 967 28 561 29 528 Zwiększenia/Zmniejszenia (7) (68) (75) Odpis aktualizujący (5) 0 (5) 955 28 493 29 448 STAN NA 31.12.2007 15. Udziały w jednostkach zaleŜnych w tys. zł Udziały/ akcje w BPH S.A. Udziały/ akcje w Hold Co 77 BV RAZEM UDZIAŁY W JEDNOSTKACH ZALEśNYCH 31.12.2008 31.12.2007 1 886 065 0 73 0 1 886 138 0 W dniu 6 czerwca 2008 r., General Electric Company mający siedzibę w Stanach Zjednoczonych otrzymał zgodę od Komisji Nadzoru Finansowego na zakup akcji Banku BPH. W imieniu General Electric Company, GE Money Bank, będąc członkiem General Electric Capital Corporation, dnia 17 czerwca 2008 zakupił 100% udziałów w holenderskiej spółce HoldCo 77, która to otrzymała od UniCredit 65,9 % akcji banku BPH. Łączna wartość transakcji wyniosła 1 852 448 tys. zł i została wypłacona w gotówce. Następnie w lipcu 2008 roku GE Money Bank nabył 0,1 % akcji Banku BPH o wartości 2 556 tys. zł (28 716 akcji po cenie 82,02 zł/akcja). Bank BPH jest uniwersalnym bankiem działającym w Polsce. PowyŜszy zakup został sfinansowany ze zwiększenia kapitału o 1 196 085 tys. zł. Ponadto, Bank otrzymał poŜyczkę podporządkowaną z GE Capital International Financing Corporation o dostępnym limicie 1 000 000 tys. zł, z czego 674 211 tys. zł zostało wykorzystane na zakup akcji Banku BPH. 32 Roczne Sprawozdanie Finansowe GE Money Bank S.A. GE Money Bank w dniu 8 września 2008 r., po transferze aktywów od spółki HoldCo 77, stał się bezpośrednim udziałowcem 66% akcji Banku BPH. Na 31 grudnia 2008 r. GE Money Bank posiadał 66% całości głosów na Walnym Zgromadzeniu Akcjonariuszy Banku BPH. Na dzień 31 grudnia 2008 r. wartość inwestycji w jednostki zaleŜne (udziały w Banku BPH) została poddana testowi na utratę wartości. Zgodnie z MSR 36, wartość odzyskiwalna udziałów została określona na podstawie wartości uŜytkowej, poniewaŜ w ocenie kierownictwa wartość uŜytkowa jest wyŜsza od wartości godziwej pomniejszonej o koszty sprzedaŜy. Wartość odzyskiwana inwestycji została ustalona na podstawie wartości uŜytkowej skalkulowanej jako wartość bieŜąca przyszłych przepływów środków pienięŜnych, których wystąpienia oczekuje się z dalszego uŜytkowania danego składnika aktywów w zakładanych przez kierownictwo planach finansowych obejmujących sześcioletni okres prognozy (2009 – 2014). Plan finansowy opiera się na aktualnych i prognozowanych załoŜeniach, odzwierciedlających zdaniem kierownictwa Banku przyszłe warunki gospodarcze oraz oczekiwane wyniki działalności Banku. Oszacowanie wartości uŜytkowej przeprowadzono w oparciu o model zdyskontowanych dywidend (ang: Dividend Discount Model), który jest adekwatny dla banków i instytucji finansowych. Do prognoz przepływów środków pienięŜnych zastosowano stopę dyskontową, odpowiadająca wymaganej stopie zwrotu, oszacowaną na bazie modelu wyceny aktywów kapitałowych (Capital Asset Pricing Model) przy zastosowaniu wartości wskaźnika beta dla sektora bankowego, premii za ryzyko oraz stopy wolnej od ryzyka. Przepływy pienięŜne wykraczające poza sześcioletni okres prognoz zostały oszacowane z zastosowaniem stopy wzrostu na takim samym poziomie, co przewidywany długoterminowy wskaźnik wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych. W wyniku porównania wartości odzyskiwanej udziałów w jednostkach zaleŜnych do wartości bilansowej nie stwierdzono utraty wartości. 16. Aktywa trwałe rzeczowe według struktury rodzajowej w tys. zł 31.12.2008 31.12.2007 Budynki i lokale 49 053 39 184 Urządzenia techniczne i maszyny 46 886 42 748 Środki transportu 15 951 11 624 Inne środki trwałe 2 850 2 913 Środki trwałe w budowie AKTYWA TRWAŁE RZECZOWE 6 011 11 069 120 751 107 538 33 Roczne Sprawozdanie Finansowe GE Money Bank S.A. Ruch w rzeczowym majątku trwałym w tys. zł Budynki i lokale Środki transportu Urządzenia techniczne i maszyny Inne środki trwałe Razem środki trwałe Środki trwałe w budowie STAN NA POCZĄTEK OKRESU (01.01.2008) WARTOŚĆ BRUTTO ZWIĘKSZENIA 55 705 104 475 22 047 6 110 11 069 199 406 15 893 20 193 9 590 1 228 28 061 74 965 - przeniesienie z inwestycji 15 681 14 710 0 167 0 30 558 212 5 483 9 590 1 061 28 061 44 407 ZMNIEJSZENIA (165) (3 950) (5 004) (169) (33 119) (42 407) - likwidacja/ darowizna/ sprzedaŜ (165) (3 950) (5 004) (169) 0 (9 288) - przeniesienie na środki trwałe 0 0 0 0 (30 558) (30 558) -inne 0 0 0 0 (2 561) (2 561) 71 433 120 718 26 633 7 169 6 011 231 964 (16 521) (61 728) (10 422) (3 198) 0 (91 869) (6 009) (15 933) (4 626) (1 232) 0 (27 800) 150 3 829 4 366 111 0 8 456 (22 380) (73 832) (10 682) (4 319) 0 (111 213) 49 053 46 886 15 951 2 850 6 011 120 751 - zakupy WARTOŚĆ BRUTTO NA KONIEC OKRESU (31.12.2008) SKUMULOWANA AMORTYZACJA NA POCZĄTEK OKRESU (01.01.2008) - amortyzacja bieŜącego okresu - inne zmniejszenia (likwidacja/ sprzedaŜ) SKUMULOWANA AMORTYZACJA NA KONIEC OKRESU (31.12.2008) WARTOŚĆ NETTO NA KONIEC OKRESU (31.12.2008) w tys. zł Budynki i lokale STAN NA POCZĄTEK OKRESU (01.01.2007) WARTOŚĆ BRUTTO ZWIĘKSZENIA Urządzenia techniczne i maszyny Środki transportu Inne środki trwałe Środki trwałe w budowie Razem środki trwałe 36 394 86 495 17 394 5 306 19 938 165 527 - przeniesienie na środki trwałe 19 414 19 216 198 (103) (103) 0 19 972 12 230 7 742 (1 992) (1 992) 0 6 511 0 6 511 (1 858) (1 858) 0 881 14 867 (77) (77) 0 21 773 0 21 773 (30 642) 0 (30 642) 68 551 31 460 37 091 (34 672) (4 030) (30 642) WARTOŚĆ BRUTTO NA KONIEC OKRESU (31.12.2007) 55 705 104 475 22 047 6 110 11 069 199 406 (12 325) (50 854) (8 792) (2 208) 0 (74 179) (4 260) (12 750) (3 348) (1 042) 0 (21 400) 64 1 876 1 718 52 0 3 710 (16 521) (61 728) (10 422) (3 198) 0 (91 869) 39 184 42 748 11 624 2 913 11 069 107 538 - przeniesienie z inwestycji - zakupy ZMNIEJSZENIA - likwidacja/ darowizna/ sprzedaŜ SKUMULOWANA AMORTYZACJA NA POCZĄTEK OKRESU (01.01.2007) - amortyzacja bieŜącego okresu - inne zmniejszenia (likwidacja/ sprzedaŜ) SKUMULOWANA AMORTYZACJA NA KONIEC OKRESU (31.12.2007) WARTOŚĆ NETTO NA KONIEC OKRESU (31.12.2007) 34 Roczne Sprawozdanie Finansowe GE Money Bank S.A. 17. Wartości niematerialne według struktury rodzajowej w tys. zł 31.12.2008 31.12.2007 Wartość firmy* 47 105 47 105 Koncesje, patenty, licencje i podobne wartości 22 565 30 157 Nakłady 10 792 13 918 27 48 80 489 91 228 Pozostałe WARTOŚCI NIEMATERIALNE *Na wartość firmy składa się kwota 47 105 tys. zł. (rok 2007: 47 105 tys. zł.):– jest to wartość firmy z tytułu nabycia przez Bank Przedsiębiorstwa Kapitałowo Inwestycyjnego „Chrobry” Modro Sp. jawna Wartość firmy z tytułu nabycia Przedsiębiorstwa Kapitałowo Inwestycyjnego „Chrobry” Modro Sp. jawna została obliczona jako nadwyŜka kosztów nabycia nad wartością godziwą nabytych aktywów i pasywów. Bank nie amortyzuje wartości firmy Przedsiębiorstwa Kapitałowo Inwestycyjnego „Chrobry” Modro Sp. jawna a przeprowadza testy na utratę wartości. Konstruując test na utratę wartości zdefiniowano odpowiednie ośrodki wypracowujące przepływy pienięŜne (CGU – Cash Generating Units). Test opiera się na porównaniu wartości bilansowej CGU z ich wartościami uŜytkowymi z przyszłych przepływów pienięŜnych do uzyskania z CGU. Na dzień bilansowy 31 grudnia 2008 r. został przeprowadzony test, który nie wykazał utraty wartości. Ruch w pozycjach wartości niematerialnych w tys. zł Wartość firmy STAN NA POCZĄTEK OKRESU (01.01.2008) WARTOŚĆ BRUTTO Koncesje, patenty, licencje i podobne wartości Pozostałe Nakłady Razem 47 105 96 550 1 401 13 918 158 974 0 0 0 0 0 0 0 14 290 13 906 384 (173) (173) 0 0 18 18 0 0 0 0 0 12 655 0 12 655 (15 781) 0 (13 924) (1 857) 26 963 13 924 13 039 (15 954) (173) (13 924) (1 857) 47 105 110 667 1 419 10 792 169 983 0 (66 393) (1 353) 0 (67 746) - inne zmniejszenia (likwidacja/sprzedaŜ) 0 0 (21 883) 174 (39) 0 0 0 (21 922) 174 SKUMULOWANA AMORTYZACJA NA KONIEC OKRESU (31.12.2008) 0 (88 102) (1 392) 0 (89 494) 47 105 22 565 27 10 792 80 489 ZWIĘKSZENIA - przeniesienie z inwestycji - zakupy ZMNIEJSZENIA - likwidacja/darowizna/sprzedaŜ - przeniesienie na wartości niematerialne - inne WARTOŚĆ BRUTTO NA KONIEC OKRESU (31.12.2008) SKUMULOWANA AMORTYZACJA NA POCZĄTEK OKRESU (01.01.2008) - amortyzacja bieŜącego okresu WARTOŚĆ NETTO NA KONIEC OKRESU (31.12.2008) 35 Roczne Sprawozdanie Finansowe GE Money Bank S.A. w tys. zł Wartość firmy STAN NA POCZĄTEK OKRESU (01.01.2007) WARTOŚĆ BRUTTO Nakłady Razem 79 748 1 373 11 593 139 819 0 0 0 0 0 16 802 15 157 1 645 0 0 28 28 0 0 0 17 888 0 17 888 (15 563) (15 563) 34 718 15 185 19 533 (15 563) (15 563) 47 105 96 550 1 401 13 918 158 974 0 (45 580) (1 282) 0 (46 862) 0 (20 813) (71) 0 (20 884) 0 (66 393) (1 353) 0 (67 746) 47 105 30 157 48 13 918 91 228 - przeniesienie z inwestycji - zakupy ZMNIEJSZENIA - przeniesienie na wartości niematerialne SKUMULOWANA AMORTYZACJA NA POCZĄTEK OKRESU (01.01.2007) - amortyzacja bieŜącego okresu SKUMULOWANA AMORTYZACJA NA KONIEC OKRESU (31.12.2007) WARTOŚĆ NETTO NA KONIEC OKRESU (31.12.2007) Pozostałe 47 105 ZWIĘKSZENIA WARTOŚĆ BRUTTO NA KONIEC OKRESU (31.12.2007) Koncesje, patenty, licencje i podobne wartości 18. Pozostałe aktywa w tys. zł Aktywa z tytułu podatku dochodowego 31.12.2008 31.12.2007 197 328 114 355 Rozliczenia publiczno- prawne 34 306 0 Pozostałe 48 040 43 309 naleŜności związane z działalnością pośrednictwa ubezpieczeniowego 25 396 17 371 dłuŜnicy róŜni 11 473 11 436 rozliczenia kart płatniczych 5 465 3 439 rozliczenia międzyokresowe kosztów 2 784 8 725 aktywa do zbycia pozostałe RAZEM POZOSTAŁE AKTYWA 633 281 2 289 2 057 279 674 157 664 19. Aktywa z tytułu podatku odroczonego podatku dochodowego Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego związane są z następującymi pozycjami: w tys. zł 31.12.2008 31.12.2007 w tym w kapitałach Odsetki od operacji z podmiotami finansowymi, niefinansowymi, instytucjami rządowymi i samorządowymi Koszty do zapłacenia i rezerwy na przyszłe zobowiązania bilansowe i pozabilansowe Odpisy aktualizujące wartość naleŜności kredytowych oraz naleŜności, które w przyszłości zmniejszą podatek Banku Korekty z tytułu efektywnej stopy procentowej w tym w kapitałach 2 199 0 2 677 0 9 410 0 5 081 0 108 552 0 41 025 0 43 859 0 33 928 0 36 Roczne Sprawozdanie Finansowe GE Money Bank S.A. Przychody i koszty rozliczane w czasie 30 549 0 29 193 0 951 0 0 0 1 809 0 2 452 0 197 328 0 114 355 0 Ujemne niezrealizowane róŜnice rewaluacyjne na transakcji FX SWAP Pozostałe RAZEM AKTYWA Z TYTUŁU ODROCZONEGO PODATKU DOCHODOWEGO Zmiany róŜnic przejściowych w ciągu 2008 roku w tys. zł Zmiany odnoszone 31.12.2008 w wyniku finansowym w kapitałach 0 2 677 0 4 329 0 5 081 0 0 67 527 0 41 025 0 43 859 0 9 931 0 33 928 0 30 549 0 1 356 0 29 193 0 951 0 951 0 0 0 1 809 0 (643) 0 2 452 0 197 328 0 82 972 0 114 355 0 w wyniku finansowym w kapitałach na wynik finansowy 2 199 0 (478) 9 410 0 108 552 Korekty z tytułu efektywnej stopy procentowej Przychody i koszty rozliczane w czasie Odsetki od operacji z podmiotami finansowymi, niefinansowymi, instytucjami rządowymi i samorządowymi Koszty do zapłacenia i rezerwy na przyszłe zobowiązania bilansowe i pozabilansowe Odpisy aktualizujące wartość naleŜności kredytowych oraz naleŜności, które w przyszłości zmniejszą podatek Banku Ujemne niezrealizowane róŜnice rewaluacyjne na transakcji FX SWAP Pozostałe RAZEM AKTYWA Z TYTUŁU ODROCZONEGO PODATKU DOCHODOWEGO 31.12.2007 na kapitał 20. Zobowiązania wobec banków według struktury rodzajowej w tys. zł Depozyty Środki na rachunkach RAZEM BRUTTO Odsetki RAZEM ZOBOWIĄZANIA WOBEC BANKÓW 31.12.2008 31.12.2007 1 055 500 513 000 4 1 1 055 504 513 001 3 214 3 378 1 058 718 516 379 według terminów wymagalności w tys. zł 31.12.2008 do 1 miesiąca 1 do 3 miesięcy od 3 miesięcy do 1 roku RAZEM BRUTTO Odsetki RAZEM ZOBOWIĄZANIA WOBEC BANKÓW 31.12.2007 1 005 504 329 001 0 154 000 50 000 30 000 1 055 504 513 001 3 214 3 378 1 058 718 516 379 37 Roczne Sprawozdanie Finansowe GE Money Bank S.A. 21. Zobowiązania wobec klientów według rodzaju i podziału segmentowego klientów w tys. zł 31.12.2008 31.12.2007 32 887 96 176 27 802 95 172 5 085 1 004 12 310 14 779 rachunki bieŜące 6 921 5 410 depozyty 5 389 9 369 54 710 54 710 45 251 111 665 376 446 45 627 112 111 Przedsiębiorstwa depozyty rachunki bieŜące Osoby prywatne Sektor budŜetowy rachunki bieŜące RAZEM BRUTTO Odsetki Razem zobowiązania wobec klientów według terminów wymagalności w tys. zł 31.12.2008 do 1 miesiąca 31.12.2007 33 526 14 931 1 do 3 miesięcy 9 665 69 053 od 3 miesięcy do 1 roku 1 357 26 696 54 60 649 925 45 251 111 665 od 1 roku do 5 lat powyŜej 5 lat RAZEM BRUTTO Odsetki RAZEM ZOBOWIĄZANIA WOBEC KLIENTÓW 376 446 45 627 112 111 22. Zobowiązania wobec pozostałych instytucji według struktury rodzajowej w tys. zł Kredyty i poŜyczki otrzymane RAZEM ZOBOWIĄZANIA WOBEC POZOSTAŁYCH INSTYTUCJI 31.12.2008 31.12.2007 17 221 172 11 037 968 17 221 172 11 037 968 38 Roczne Sprawozdanie Finansowe GE Money Bank S.A. według terminów wymagalności w tys. zł 31.12.2008 31.12.2007 do 1 miesiąca 413 265 41 619 1 do 3 miesięcy 356 967 492 392 od 3 miesięcy do 1 roku od 1 roku do 5 lat powyŜej 5 lat RAZEM ZOBOWIĄZANIA WOBEC POZOSTAŁYCH INSTYTUCJI 1 519 253 629 687 14 878 010 2 303 574 53 677 7 570 696 17 221 172 11 037 968 Na dzień 31 grudnia 2008 r. oraz na dzień 31 grudnia 2007 r. na otrzymane kredyty i poŜyczki składają się linie kredytowe otrzymane od: GE Capital International Holdings Corporation oraz Age Holding GmbH Sp. K. (Oddział w Szwajcarii). Dla GE Capital International Holdings Corporation odsetki płatne są ostatniego dnia kaŜdego miesiąca. Dla Age Holding GmbH Sp. K. (Oddział w Szwajcarii) odsetki płatne są kwartalnie. W związku z tym na 31 grudnia 2008 r. nie wystąpiły odsetki naliczone. 23. Rezerwy w tys. zł 31.12.2008 31.12.2007 105 833 80 111 Pozostałe rezerwy: 41 479 35 476 Rezerwy na zobowiązania pozabilansowe 29 552 25 646 Rezerwa na urlopy 10 536 9 218 Rezerwa na świadczenia emerytalne i podobne zobowiązania 914 552 Pozostałe 477 60 147 312 115 587 Rezerwa z tytułu odroczonego podatku dochodowego RAZEM REZERWY Ruchy w rezerwach na zobowiązania związane z pracownikami, na zobowiązania pozabilansowe i w innych rezerwach w tys. zł Na dzień 01.01.2008 Rezerwy na świadczenia emerytalne i podobne zobowiązania Rezerwy na urlopy Rezerwy na zobowiązania pozabilansowe utworzenie rezerwy rozwiązanie rezerwy wykorzysta nie Inne Na dzień 31.12.2008 552 362 0 0 0 914 9 218 2 399 0 1 081 0 10 536 25 646 3 906 0 0 0 29 552 Pozostałe 60 610 0 193 0 477 RAZEM 35 476 7 277 0 1 276 0,00 41 479 39 Roczne Sprawozdanie Finansowe GE Money Bank S.A. w tys. zł Na dzień 01.01.2007 utworzenie rezerwy 18 521 7 125 0 0 0 25 646 7 591 1 627 0 0 0 9 218 552 0 0 0 0 552 Rezerwy na zobowiązania pozabilansowe Rezerwy na urlopy Rezerwy na świadczenia emerytalne i podobne zobowiązania rozwiązanie rezerwy wykorzysta nie Inne Na dzień 31.12.2007 Pozostałe 140 0 23 57 0 60 RAZEM 26 804 8 752 23 57 0 35 476 24. Rezerwa z tytułu odroczonego podatku dochodowego Rezerwa z tytułu odroczonego podatku dochodowego związane są z następującymi pozycjami: w tys. zł 31.12.2008 31.12.2007 w tym w kapitałach Odsetki od operacji z podmiotami finansowymi, niefinansowymi, instytucjami rządowymi i samorządowymi RóŜnica pomiędzy bilansową i podatkową wartością netto wartości niematerialnych oraz rzeczowych aktywów trwałych Korekty z tytułu efektywnej stopy procentowej Przychody i koszty rozliczane w czasie 26 130 0 20 169 0 8 846 0 2 343 0 67 616 0 51 742 0 2 263 0 2 958 0 978 (1) 2 898 (1) 105 833 (1) 80 110 (1) Pozostałe RAZEM REZERWA Z TYTUŁU ODROCZONEGO PODATKU DOCHODOWEGO w tym w kapitałach Zmiany róŜnic przejściowych w ciągu 2008 roku w tys. zł Zmiany odnoszone 31.12.2008 Odsetki od operacji z podmiotami finansowymi, niefinansowymi, instytucjami rządowymi i samorządowymi RóŜnica pomiędzy bilansową i podatkową wartością netto wartości niematerialnych oraz rzeczowych aktywów trwałych Korekty z tytułu efektywnej stopy procentowej Przychody i koszty rozliczane w czasie Pozostałe RAZEM REZERWA Z TYTUŁU ODROCZONEGO PODATKU DOCHODOWEGO 31.12.2007 w wyniku finansowym w kapitałach na wynik finansowy na kapitał w wyniku finansowym w kapitałach 26 130 0 5 961 0 20 169 0 8 846 0 6 502 0 2 343 0 67 616 0 15 874 0 51 742 0 2 263 0 (695) 0 2 958 0 978 (1) (1 920) 0 2 898 (1) 105 833 (1) 25 722 0 80 110 (1) w tys. zł Podatek odroczony ujęty bezpośrednio w kapitałach 31.12.2008 31.12.2007 (1) (1) 40 Roczne Sprawozdanie Finansowe GE Money Bank S.A. 25. Zobowiązania finansowe wyceniane w wartości godziwej przez Rachunek Zysków i Strat w tys. zł 31.12.2008 31.12.2007 Ujemna wycena instrumentów pochodnych 5 004 0 RAZEM ZOBOWIĄZANIA FINANSOWE 5 004 0 Na dzień 31 grudnia 2008 r. GE Money Bank S.A. posiadał dwie transakcje walutowe Swap. Pierwsza z transakcji została zawarta 24 grudnia 2008 na kwotę 14 493 tys. CHF (40 000 tys. zł), natomiast drugą zawarto 29 grudnia 2008 na kwotę 58 716 tys. CHF (160 000 tys. zł). Obydwie transakcje zawarto z GE Financial Markets. 26. Pozostałe pasywa w tys. zł 31.12.2008 31.12.2007 Przychody rozliczane w czasie 148 942 138 157 Rozrachunki z tytułu przedpłat 134 168 119 556 Rozrachunki z agentami i dostawcami 45 403 57 516 Rezerwy na koszty 38 074 32 171 Rozliczenia publiczno-prawne 22 422 39 609 Rozliczenia z tytułu kart płatniczych 18 151 14 522 Wierzyciele róŜni Rozrachunki z tytułu ubezpieczeń Rozliczenia międzybankowe Pozostałe RAZEM POZOSTAŁE PASYWA 8 489 9 656 8 267 15 149 103 630 530 2 835 424 549 429 801 27. Zobowiązania podporządkowane w tys. zł 31.12.2008 31.12.2007 Zobowiązania podporządkowane 674 211 0 RAZEM ZOBOWIĄZANIA PODPORZĄDKOWANE 674 211 0 W dniu 25 marca 2008 r. pomiędzy GE Money Bankiem a GE Capital International Financing Corporation została zawarta poŜyczka podporządkowana na kwotę 1 000 000 tys. zł, z których 674 211 tys. zł zostało wykorzystane w celu zakupu akcji Banku BPH. Komisja Nadzoru Finansowego w dniu 7 lipca 2008 r. wydała zgodę na włączenie poŜyczki podporządkowanej do funduszy uzupełniających Banku. 41 Roczne Sprawozdanie Finansowe GE Money Bank S.A. 28. Kapitały w tys. zł 31.12.2008 31.12.2007 562 458 448 357 2 779 196 1 277 782 (3) (4) Zyski zatrzymane, w tym 367 672 479 991 - Zysk za okres 308 869 393 926 3 709 323 2 206 126 Kapitał podstawowy Kapitał zapasowy i pozostałe kapitały rezerwowe Kapitał z aktualizacji wyceny RAZEM KAPITAŁY WŁASNE KAPITAŁ PODSTAWOWY Kapitał podstawowy (akcyjny) wykazany jest w wartości nominalnej, zgodnie ze Statutem Banku oraz zapisami w Krajowym Rejestrze Sądowym. Kapitał podstawowy Banku na dzień 31 grudnia 2008 r. wynosił 562 458 tys. zł i składał się z 56 245 751 akcji imiennych, kaŜda o nominale 10 zł. Struktura kapitału podstawowego (akcyjnego) Seria / Rodzaj Rodzaj emisja akcji uprzywilejowania akcji imienne - - 567 180 Wartość emisji według wartości nominalnej (tys. zł) 5 672 Seria B imienne - - 1 780 000 17 800 gotówka 12.10.1995 Seria C imienne - - 3 400 000 34 000 gotówka 17.01.1997 Seria D imienne - - 3 652 820 36 528 gotówka 31.12.1997 imienne - - 2 631 170 26 311 gotówka 30.06.1998 Seria F imienne - - 4 320 000 43 200 gotówka 31.12.1998 Seria G imienne - - 4 318 660 43 187 gotówka 26.09.2000 Seria H imienne - - 3 754 209 37 542 gotówka 16.11.2001 imienne - - 8 300 000 83 000 gotówka 21.12.2002 Seria J imienne - - 12 111 649 121 117 gotówka 30.12.2004 Seria K imienne - - 11 410 063 114 101 gotówka 10.07.2008 56 245 751 562 458 Seria A Seria E Seria I Razem Rodzaj ograniczenia praw do akcji Liczba akcji Sposób pokrycia kapitału Data rejestracji gotówka 17.07.1991 Wszystkie akcje GE Money Bank S.A. są akcjami na okaziciela o równej wartości nominalnej, dającymi równe prawa głosu oraz uczestnictwo w zysku na tych samych zasadach. Nie występują uprzywilejowania związane z jakąkolwiek grupą akcji ani teŜ ograniczenia praw do akcji. W dniu 10 lipca 2008r. Nadzwyczajne Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy GE Money Bank S.A. podjęło uchwałę o podwyŜszeniu kapitału zakładowego o kwotę 362 450 tys. zł. poprzez emisję 36 245 000 akcji imiennych serii K. PodwyŜszony kapitał zakładowy wyniósł 810 807 tys. zł. Akcjonariusz – GE Investments Poland Sp. z o.o. (GEIP) objął akcję za cenę 1 196 085 tys. zł. Kwota przekraczająca wartość nominalną akcji została przeniesiona na kapitał zapasowy GE Money Bank S.A. 42 Roczne Sprawozdanie Finansowe GE Money Bank S.A. W dniu 9 grudnia 2008r. Nadzwyczajne Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy GE Money Bank S.A. podjęło uchwałę o obniŜeniu kapitału zakładowego GE Money Bank S.A. Kwota 248.349 tys. zł. uzyskana z obniŜenia kapitału zakładowego dotycząca umorzenia 24.834.937 akcji serii K została przeniesiona na kapitał rezerwowy GE Money Bank S.A. Struktura akcjonariatu Lp. Nazwa akcjonariusza 1 GE Investments Poland Sp. z o.o. 2 Selective American Financial Enterprises Inc. RAZEM AKCJE Ilość 541 788 % 96,33% GŁOSY NA WZA Ilość % 541 788 96,33% 20 670 3,67% 20 670 3,67% 562 458 100% 562 458 100% Kapitał zapasowy tworzy się z corocznych odpisów z zysku za okres z przeznaczeniem na pokrycie strat bilansowych, jakie mogą wyniknąć w związku z działalnością Banku. Na pozostałe kapitały składa się kapitał rezerwowy, zasadniczo tworzony z corocznych odpisów z zysku netto uchwalonych przez Walne Zgromadzenie, pozycje dodatkowe funduszy podstawowych, fundusze uzupełniające. POZOSTAŁE KAPITAŁY w tys. zł KAPITAŁ ZAPASOWY I POZOSTAŁE KAPITAŁY REZERWOWE fundusz ogólnego ryzyka bankowego 31.12.2008 31.12.2007 1 494 366 1 106 872 kapitał zapasowy 927 307 61 737 kapitał rezerwowy 357 523 109 173 2 779 196 1 277 782 31.12.2008 31.12.2007 wyceny papierów wartościowych dostępnych do sprzedaŜy (3) (4) KAPITAŁ Z AKTUALIZACJI WYCENY (3) (4) KAPITAŁ ZAPASOWY I POZOSTAŁE KAPITAŁY REZERWOWE KAPITAŁ Z AKTUALIZACJI WYCENY z tytułu: Na podstawie paragrafu 24 MSR 29 „Sprawozdawczość finansowa w warunkach hiperinflacji” składniki kapitału własnego (za wyjątkiem zysków zatrzymanych oraz wszelkich nadwyŜek z aktualizacji wyceny aktywów) powinny zostać przekształcone przy zastosowaniu ogólnego indeksu cen, począwszy od daty, w której kapitały te zostały wniesione lub powstały w inny sposób za okres, w którym gospodarka, w której dany podmiot prowadzi działalność, była gospodarką w myśl MSR 29 hiperinflacyjną. Efekt przeliczenia odpowiednich składników kapitału własnego wskaźnikami inflacji powinien zostać ujęty drugostronnie w niepodzielonym wyniku finansowym lat ubiegłych. Zastosowanie przepisów paragrafu 24 MSR 29 spowodowałoby wzrost kapitału zakładowego i kapitału zapasowego – nadwyŜki ceny emisyjnej akcji nad ich wartością nominalną i jednoczesne obciąŜenie w takiej samej wysokości niepodzielonego wyniku finansowego lat ubiegłych. Pełne wprowadzenie wymogów MSR 29 rodziłoby skutki prawne w związku z koniecznością zmiany kapitału akcyjnego na podstawie Kodeksu Spółek Handlowych i Prawa Bankowego. Jednocześnie z uwagi na fakt, Ŝe efekty przeszacowania, o których mowa powyŜej, nie mają wpływu na zmianę wartości aktywów netto, Zarząd Banku uwaŜa, Ŝe ujęcie takiej korekty nie miałoby istotnego wpływu na prawidłowość i rzetelność przedstawienia sytuacji finansowej prezentowanej w niniejszym sprawozdaniu. 43 Roczne Sprawozdanie Finansowe GE Money Bank S.A. 29. Dywidendy GE Money Bank S.A. nie wypłacał dywidendy zarówno za 2008 r. jak i 2007 r. 30. Wartość godziwa Wartość godziwa bilansowych i pozabilansowych instrumentów finansowych. Wartość godziwa to cena, za którą moŜna sprzedać pozycję aktywów lub zaspokoić zobowiązania na zasadzie transakcji pomiędzy świadomymi i dobrze poinformowanymi stronami na warunkach rynkowych. NaleŜności oraz zobowiązania wobec banków. Pozycję tę stanowią depozyty międzybankowe. Wartość godziwa depozytów jest wyznaczana w oparciu o zdyskontowane przyszłe przepływy pienięŜne przy zastosowaniu bieŜących stóp procentowych rynku pienięŜnego dla naleŜności o podobnym ryzyku kredytowym i pozostającym terminie do wykupu. Bank uznaje, Ŝe wartość godziwa naleŜności i zobowiązań wobec banków nie róŜni się istotnie od ich wartości bilansowej ze względu na ich krótki termin przeszacowania oraz stabilne ryzyko kredytowe. NaleŜności od klientów. Wartość godziwa naleŜności jest wyznaczana poprzez porównanie marŜy generowanej na całym portfelu kredytów oraz marŜy dla nowo zawieranych umów. WyraŜona kwotowo róŜnica pomiędzy tymi dwiema wielkościami jest następnie dyskontowana do wartości bieŜącej przy zastosowaniu aktualnych stóp procentowych rynku pienięŜnego dla naleŜności o podobnym ryzyku kredytowym i pozostającym terminie do wykupu. Wartość godziwa naleŜności o stałej stopie procentowej jest wyznaczana w oparciu o zdyskontowane przyszłe przepływy pienięŜne przy zastosowaniu bieŜących stop procentowych rynku pienięŜnego skorygowanych o marŜe. Zobowiązania wobec klientów. Ze względu na stabilne ryzyko oraz krótki terminy wymagalności przyjęto, iŜ wartość godziwa zobowiązań wobec klientów nie róŜni się istotnie od ich wartości bilansowej. Zobowiązania wobec pozostałych instytucji. Wartość godziwa zobowiązań denominowanych w USD, EUR oraz CHF wyznaczana jest poprzez porównanie - dla kaŜdej waluty odrębnie – historycznej marŜy kontraktowej z bieŜącą marŜą za finansowanie. MarŜa bieŜąca została oszacowana jako teoretyczna marŜa płacona ponad stawkę rynkową w takiej wysokości, aby była równowaŜna płatnościom opartym o stałą stopę – określoną z kolei poprzez ekstrapolację yield to maturity dłuŜnych papierów wartościowych emitowanych przez podmioty o wyŜszym ratingu finansowym na kategorię ratingową odpowiadającą Bankowi. WyraŜona kwotowo róŜnica jest dyskontowana do wartości bieŜącej. Ze względu na niemoŜność wiarygodnego oszacowania wartości godziwej zobowiązania denominowanego w PLN, jako wartość godziwa tego zobowiązania została przyjęta wartość bilansowa. Wartość zobowiązania denominowanego w PLN na dzień 31 grudnia 2008 r. wynosi 5 157 117 tys. zł., natomiast na dzień 31 grudnia 2007 wynosi 3 577 026 tys. zł. Bank przyjmuje, Ŝe wartość godziwa udzielonych zobowiązań warunkowych (pozabilansowych) nie róŜni się istotnie od ich wartości księgowej. 44 Roczne Sprawozdanie Finansowe GE Money Bank S.A. w tys. zł 31.12.2008 wartość księgowa 31.12.2007 wartość godziwa wartość księgowa wartość godziwa Aktywa NaleŜności od banków NaleŜności od klientów 5 202 5 202 2 825 2 825 20 911 946 20 164 971 14 028 320 14 050 735 1 544 1 544 29 448 29 448 1 058 717 1 058 717 516 379 516 379 45 627 45 627 112 111 112 111 17 221 172 15 946 038 11 037 968 11 321 663 Inwestycyjne aktywa finansowe Pasywa Zobowiązania wobec banków Zobowiązania wobec klientów Zobowiązania wobec pozostałych instytucji 31. Aktywa stanowiące zabezpieczenie zobowiązań własnych Na dzień 31 grudnia 2008 r. oraz 31 grudnia 2007 r. GE Money Bank nie posiadał aktywów, które stanowiłyby zabezpieczenie zobowiązań własnych oraz zobowiązań strony trzeciej. 32. Zobowiązania pozabilansowe Postępowania sądowe Na dzień 31 grudnia 2008 r. GE Money Bank S.A. nie posiada Ŝadnych rozliczeń z tytułu postępowań przed sądem, organem właściwym dla postępowania arbitraŜowego lub organem administracji publicznej, których wartość stanowiłaby co najmniej 10% kapitałów własnych. Łącznie wartość wszystkich prowadzonych spraw sądowych wynosi 64 999 tys. zł, co stanowi 1,78% kapitałów własnych Banku. W kwocie tej 64 292 tys. zł to wartość przedmiotu sporu w sprawach z powództwa (wniosku) Banku, natomiast 707 tys. zł to wartość przedmiotu sporu w sprawach, w których Bank jest pozwanym. Na dzień 31 grudnia 2007 r. GE Money Bank S.A. równieŜ nie posiadał Ŝadnych rozliczeń z tytułu postępowań przed sądem, organem właściwym dla postępowania arbitraŜowego lub organem administracji publicznej, których wartość stanowiłaby co najmniej 10% kapitałów własnych. Łącznie wartość wszystkich prowadzonych spraw sądowych wynosiła 52 056 tys. zł, co stanowiło 2,36% kapitałów własnych Banku. W kwocie tej 51 572 tys. zł to wartość przedmiotu sporu w sprawach z powództwa (wniosku) Banku, natomiast 484 tys. zł to wartość przedmiotu sporu w sprawach, w których Bank jest pozwanym. Zobowiązania pozabilansowe w tys. zł 31.12.2008 31.12.2007 I. Pozabilansowe zobowiązania udzielone i otrzymane 1. Zobowiązania udzielone: a) finansowe 24 259 254 5 451 308 5 451 308 20 000 493 3 798 813 3 798 813 Linie kredytowe dla osób prywatnych na nieruchomości karty kredytowe Linie kredytowe dla pomiotów gospodarczych 2. Zobowiązania otrzymane: 5 390 951 405 158 4 985 793 60 357 18 807 946 3 754 638 635 232 3 119 406 44 175 16 201 680 45 Roczne Sprawozdanie Finansowe GE Money Bank S.A. a) finansowe b) gwarancyjne II. Zobowiązania związane z realizacją operacji kupna/sprzedaŜy 18 807 742 204 205 071 16 201 512 168 23 054 POZYCJE POZABILANSOWE RAZEM 24 464 325 20 023 547 Na dzień 31 grudnia 2008 r. na otrzymane pozabilansowe zobowiązania finansowe składają się następujące linie kredytowe otrzymane od: - GE Capital International Holdings Corporation, - Age Holding GmbH Sp. K., Oddział w Szwajcarii, - GE Capital European Investments, - GE Capital International Finance (Bermuda) Ltd, - GE Capital Asia Investments Inc., - GE Capital International Financing Corporation, Na dzień 31 grudnia 2007 r. na otrzymane pozabilansowe zobowiązania finansowe składają się następujące linie kredytowe otrzymane od: - GE Capital International Holdings Corporation, - Age Holding GmbH Sp. K., Oddział w Szwajcarii, - GE Capital European Investments, - GE Capital International Finance (Bermuda) Ltd., - GE Capital Asia Investments Inc. 33. Inne zobowiązania warunkowe Zgodnie z prawem regulującym Bankowy Fundusz Gwarancyjny (BFG) z dnia 14 grudnia 1994 r., polskie banki są zobowiązane do uczestniczenia w kosztach kompensacji posiadaczom gwarantowanych lokat w bankach, których bankructwo zostało ogłoszone. Udział poszczególnych banków w koszcie kompensacji posiadaczom lokat określony jest przez Zarząd BFG. Dnia 1 stycznia 2008 r. Bank, zgodnie z prawem dostarczył zastaw w celu zagwarantowania potencjalnych przyszłych wypłat w celach Funduszu Ochrony Gwarantowanych Depozytów kwotę równą 0,26% kwalifikujących lokat klientów posiadanych w miesiącu październiku 2007 r. przez Bank (kwalifikujące lokaty to te, które podlegają statutowym wymogom rezerw NBP). 1 lipca 2008 r. Bank zaktualizował utworzony fundusz w oparciu o kwalifikujące lokaty klientów w miesiącu kwietniu 2008. Wartość nominalna zablokowanych bonów skarbowych na dzień 31 grudnia 2008r. wynosiła 1 200 tys. zł. 34. Leasing finansowy i operacyjny Na dzień 31 grudnia 2008 r. oraz 31 grudnia 2007 r. Bank nie posiadał Ŝadnych umów z tytułu leasingu finansowego. PoniŜej przedstawiono zobowiązania z tytułu leasingu operacyjnego. Leasing operacyjny obejmuje wyłącznie umowy najmu. Przyszłe zobowiązania z tytułu najmu według terminów zapadalności w tys. zł 31.12.2008 31.12.2007 38 247 31 124 od roku do 5 lat 61 370 53 495 powyŜej 5 lat 14 428 7 614 114 045 92 233 do roku RAZEM 46 Roczne Sprawozdanie Finansowe GE Money Bank S.A. W 2008 roku Bank poniósł opłaty z tytułu czynszów związanych z ww. umowami w wysokości 42 080 tys. zł oraz 33 393 tys. zł w roku 2007. Bank zgodnie z umowami najmu zajmuje głównie pomieszczenia biurowe, pomieszczenia techniczne, magazyny, miejsca parkingowe i garaŜe. Część umów najmu zawarta jest na czas nieokreślony, a część bez prawa wcześniejszego ich rozwiązania. Dla umów zawartych na czas nieokreślony przyszłe zobowiązania ustalono w oparciu o okres wypowiedzenia wynikający z umowy. Okres wypowiedzenia na ogół wynosi 3, 6 lub 12 miesięcy. Umowy najmu zawierane są zarówno w złotych jak i w walutach obcych. 35. Podmioty powiązane Spółka dominująca Bezpośrednią spółką dominującą w Polsce dla GE Money Bank S.A. jest GE Investments Poland Sp. z o.o., które posiada 96,33% akcji Banku. GE Investments Poland Sp. z o.o. jest spółką zaleŜną spółki DRB Holding B.V. z siedzibą w Holandii, która posiada 100% akcji GE Investments Poland Sp. z o.o. Wszystkie wyŜej wymienione spółki naleŜą do międzynarodowej grupy kapitałowej, której jednostką nadrzędną jest General Electric Capital Corporation z siedzibą w Stanach Zjednoczonych. Transakcje z Zarządem i Radą Nadzorczą Na dzień 31 grudnia 2008 r. wartość niespłaconych przez członków Zarządu GE Money Bank SA kredytów oraz poŜyczek wyniosła 637 tys. zł (na dzień 31 grudnia 2007 r. 421 tys. zł). Kredyty/poŜyczki posiadają zabezpieczenie w postaci nieruchomości. Kredytowanie powyŜszych osób zostało ustalone na takich samych warunkach, jak dla innych pracowników i klientów Banku. Na dzień 31 grudnia 2008 r. kredyty/poŜyczki członków Zarządu nie są zagroŜone utratą wartości. Łączna wartość wynagrodzeń, nagród lub korzyści wypłaconych lub naleŜnych dla członków Zarządu w stosunku do GE Money Bank S.A. w wartościach brutto wyniosły 12 719 tys. zł za rok 2008 oraz 8 627 tys. zł za rok 2007. Członkowie Zarządu GE Money Bank S.A. na koniec 2008 i 2007 roku nie mieli zobowiązań z tytułu gwarancji, poręczeń i innych umów. Na dzień 31 grudnia 2008 r. i 31 grudnia 2007 r. członkowie Rady Nadzorczej GE Money Bank S.A. nie mieli zobowiązań z tytułu kredytów i poŜyczek. GE Money Bank S.A. nie wypłacił członkom Rady Nadzorczej wynagrodzeń za rok 2008 i 2007. Członkowie Rady Nadzorczej GE Money Bank S.A. na koniec 2008 i 2007 roku nie mieli zobowiązań z tytułu gwarancji, poręczeń i innych umów. śaden z członków Zarządu GE Money Bank S.A. ani Rady Nadzorczej GE Money Bank S.A nie posiada akcji Banku. 47 Roczne Sprawozdanie Finansowe GE Money Bank S.A. Świadczenia dla Członków Zarządu i Rady Nadzorczej Krótkoterminowe świadczenia pracownicze* 2008 2007 12 034 8 281 Świadczenia po okresie zatrudnienia 0 0 Pozostałe świadczenia długoterminowe 0 0 685 346 Świadczenia z tytułu rozwiązania stosunku pracy *Na krótkoterminowe świadczenia pracownicze składają się wynagrodzenia podstawowe, premie, składki na ubezpieczenia społeczne płacone przez pracodawcę oraz inne dodatkowe świadczenia, takie jak: świadczenia rzeczowe, polisy ubezpieczeniowe na Ŝycie, inne ubezpieczenia, świadczenia związane z delegacjami. Przeciętne zatrudnienie Przeciętne zatrudnienie (w etatach) zostało wyliczone, jako średnia ze stanów na koniec kaŜdego miesiąca 2008 i 2007 roku. 2008 Suma GE Money Bank S.A. 2007 Kadra kierownicza 4 509 Pozostali pracownicy 119 Suma 4 390 Kadra kierownicza 3 756 Pozostali pracownicy 88 3 668 Transakcje z podmiotem dominującym oraz podmiotami powiązanymi Na dzień 31 grudnia 2008 r. oraz 31 grudnia 2007 r. stan naleŜności i zobowiązań wobec podmiotów Grupy oraz wynik z tytułu transakcji z podmiotami powiązanymi przedstawiał się następująco: w tys. zł Stan na 31.12.2008 pozostałe podmiot razem podmioty dominujący powiązane NaleŜności bieŜące Zobowiązania, w tym: - Zobowiązania wobec klientów - Zobowiązania wobec banków - Zobowiązania wobec pozostałych instytucji - Zobowiązania podporządkowane - Pozostałe pasywa - Zobowiązania finansowe 2 20 930 20 932 1 544 18 931 858 18 933 402 1 544 22 558 24 102 0 1 007 487 1 007 487 0 17 221 171 17 221 171 0 674 211 674 211 0 1 427 1 427 0 5 004 5 004 Stan na 31.12.2007 pozostałe podmiot podmioty razem dominujący powiązane 0 9 338 9 338 66 319 11 057 242 11 123 561 66 319 18 188 84 507 0 0 0 0 11 037 968 11 037 968 0 0 0 0 1 086 1 086 0 0 0 w tys. zł 01.01.2008 - 31.12.2008 Przychody z tytułu prowizji Pozostałe przychody Koszty z tytułu odsetek, w tym: - od kredytów i poŜyczek otrzymanych podmiot dominujący pozostałe podmioty powiązane 0 23 1 193 0 53 900 459 789 131 779 414 razem 53 900 482 790 324 779 414 01.01.2007 - 31.12.2007 podmiot dominujący pozostałe podmioty powiązane 0 19 814 0 15 870 2 643 456 237 456 067 razem 15 870 2 662 457 051 456 067 48 Roczne Sprawozdanie Finansowe GE Money Bank S.A. - od zobowiązań wobec klientów - od zobowiązań wobec banków Koszty z tytułu prowizji Koszty działania i ogólnego zarządu Wynik handlowy i rewaluacja 1 193 0 0 0 1 370 8 347 13 235 65 250 2 563 8 347 13 235 65 250 814 0 0 0 170 0 15 732 45 375 984 0 15 732 45 375 0 5 004 5 004 0 0 0 Wartość transakcji zawartych przez GE Money Bank w ciągu roku 2008 oraz 2007 z podmiotem dominującym oraz pozostałymi podmiotami powiązanymi przedstawiała się następująco: w tys. zł 01.01.2007 - 31.12.2007 01.01.2008 - 31.12.2008 podmiot dominujący NaleŜności bieŜące Zobowiązania, w tym: - Zobowiązania wobec klientów - Zobowiązania wobec banków - Pozostałe pasywa - Zobowiązania wobec pozostałych instytucji 23 266 160 266 160 0 0 0 pozostałe pozostałe podmiot podmioty podmioty razem dominujący powiązane powiązane 1 467 1 490 19 2 642 14 858 892 15 125 052 68 550 2 586 848 17 116 283 276 68 550 21 188 7 888 391 7 888 391 0 0 95 970 95 970 0 76 473 6 857 414 6 857 414 0 2 489 187 razem 2 661 2 655 398 89 738 0 76 473 2 489 187 - Zobowiązania podporządkowane 0 674 211 674 211 0 0 0 - Zobowiązania finansowe 0 5 004 5 004 0 0 0 Transakcje ze spółką dominującą Banku i spółkami powiązanymi dokonywane są na warunkach rynkowych. Zawarcie umów konsultingowych - Master Services Agreement oraz Information Technology Services Agreement GE Money Bank zawarł z GE Consumer Finance International Holdings SAS (GECFIH) – spółką General Electric Company umowę konsultingową tzw. Master Service Agreement (MSA). Przedmiotem umowy jest świadczenie przez GECFIH usług konsultingowych i administracyjnych na rzecz Banku w róŜnych obszarach działalności, takich m.in. jak: rachunkowość i finanse, zasoby ludzkie, bezpieczeństwo, ryzyko, technologie informatyczne, public relations, sprzedaŜ i marketing, operacje. GE Money Bank zawarł równieŜ umowę w zakresie usług informatycznych tzw. Information Technology Services Agreement (ITSA) z General Electric Consumer Finance Inc. Przedmiotem tej umowy jest wsparcie informatyczne świadczone w związku z systemami operacyjnymi uŜywanymi przez GE Money Bank, a które zarządzane są globalnie przez centralę GE Money. Obie umowy obowiązują od 1 stycznia 2006 roku i zostały zawarte na okres pięciu lat, z moŜliwością ich automatycznego przedłuŜenia, o ile nie zostaną wypowiedziane przez jedną ze stron z zachowaniem sześciomiesięcznego terminu wypowiedzenia. Koszty związane z realizacją umów: MSA oraz ITSA w roku 2008 wyniosły 48 635 tys. zł (kwota z podatkiem VAT). 49 Roczne Sprawozdanie Finansowe GE Money Bank S.A. Transakcje z podmiotami zaleŜnymi i podmiotami stowarzyszonymi Na dzień 31 grudnia 2008 r. i 31 grudnia 2007 r. stan naleŜności i zobowiązań wobec jednostek zaleŜnych oraz wynik z tytułu transakcji z podmiotami zaleŜnymi przedstawiał się następująco: w tys. zł NaleŜności bieŜące Stan na 31.12.2008 Stan na 31.12.2007 podmioty zaleŜne podmioty zaleŜne 949 0 1 007 487 0 Koszty odsetkowe 8 347 0 Koszty prowizyjne 5 402 0 45 0 132 0 Zobowiązania wobec klientów Przychody prowizyjne Pozostałe przychody Na dzień 31 grudnia 2008 r. oraz 31 grudnia 2007 r. Bank nie posiadał jednostek stowarzyszonych w rozumieniu przepisów Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej. 36. Aktywa i pasywa w walutach obcych Pozycja walutowa Banku GE Money Bank S.A. na dzień 31 grudnia 2008 r. przedstawiała się następująco: w tys. zł Pozycja walutowa na dzień 31.12.2008 Składniki pozycji walutowej Bilansowa Aktywa (+) Pozabilansowa Pasywa (-) Kwoty do otrzymania (+) Kwoty do wydania (-) Razem kwoty do Razem kwoty do otrzymania otrzymania Długa (+) Krótka (-) EUR 68 981 11 808 447 394 602 67 114 11 614 291 392 572 0 0 0 0 205 087 0 68 981 11 808 447 394 602 67 114 11 819 378 392 572 1 867 0 2 030 0 10 931 0 Suma 12 272 030 12 073 977 0 205 087 12 272 030 12 279 064 3 897 10 931 USD CHF Na dzień 31 grudnia 2008 r. pozycja walutowa całkowita (krótka) Banku wynosiła 7 034 tys. zł, co stanowi 0,33 % kapitałów netto Banku. w tys. zł Pozycja walutowa na dzień 31.12.2007 Składniki pozycji walutowej Bilansowa Aktywa (+) Pozabilansowa Pasywa (-) Kwoty do otrzymania (+) Kwoty do wydania (-) Razem kwoty do Razem kwoty do otrzymania otrzymania Długa (+) Krótka (-) EUR 77 219 6 981 442 433 642 76 723 6 960 347 437 049 0 0 3 582 0 19 453 0 77 219 6 981 442 437 224 76 723 6 979 800 437 049 496 1 642 175 0 0 0 Suma 7 492 303 7 474 119 3 582 19 453 7 495 885 7 493 572 2 313 0 USD CHF 50 Roczne Sprawozdanie Finansowe GE Money Bank S.A. Na dzień 31 grudnia 2007 r. pozycja walutowa całkowita (długa) Banku wynosiła 2 313 tys. zł, co stanowi 0,10 % kapitałów netto Banku. 37. WaŜne wydarzenia występujące po dacie bilansowej 1) Planowane w Banku zwolnienia grupowe w 2009 r. Dnia 4 lutego 2009 r. Zarząd Banku podjął uchwałę o zamiarze przeprowadzenia zwolnień grupowych i rozpoczął proces negocjacji ze związkiem zawodowym. Zgodnie z przyjętymi załoŜeniami, przewiduje się, Ŝe zwolnienia grupowe objęłyby nie więcej niŜ 846 pracowników w okresie do końca sierpnia 2009 roku. Wartość utworzonej rezerwy z tego tytułu w kwietniu 2009 r. wynosiła 23 211 tys. zł. 2) Zbycie akcji Banku BPH Dnia 3 marca 2009 roku GE Money Bank zawiadomił o zbyciu 28 195 akcji Banku BPH w serii transakcji giełdowych, co stanowi 0,1% liczby posiadanych akcji. 3) Rezygnacja Petera Franklina Dnia 23 marca 2009 r. Peter Franklin złoŜył rezygnację z pełnienia funkcji Członka i Przewodniczącego Rady Nadzorczej GE Money Banku. Dnia 19 maja 2009 r. odwołano Pana Petera Franklina z funkcji członka i przewodniczącego Rady Nadzorczej oraz powołano Pana Roberta Charlesa Greena na funkcję członka i przewodniczącego Rady Nadzorczej GE Money Banku. 4) Zakup akcji GE Money Banku S.A. przez DRB Holdings B.V. Dnia 30 marca 2009 r. DRB Holdings B.V. nabył 0.33% akcji GE Money Banku S.A. od GE Investments Poland sp. z o.o. Wartość transakcji wyniosła 5 608 tys. zł. 5) Rezygnacja Jarosława Zboralskiego Dnia 21 maja 2009 r. Jarosław Zboralski złoŜył rezygnację z pełnienia funkcji Wiceprezesa Zarządu GE Money Banku. W tym samym dniu rezygnacja ta została przyjęta przez Sekretarza Rady Nadzorczej. 38. Świadczenia na rzecz pracowników Krótkoterminowe świadczenia pracownicze według tytułów w tys. zł 31.12.2008 31.12.2007 Rezerwa na wynagrodzenia i premie pracownicze 10 420 16 157 Rezerwa na niewykorzystane urlopy 10 536 9 218 Razem krótkoterminowe świadczenia pracownicze 20 956 25 374 51 Roczne Sprawozdanie Finansowe GE Money Bank S.A. Długoterminowe świadczenia pracownicze w tys. zł Wartość bieŜąca zobowiązań 31.12.2008 31.12.2007 840 552 74 0 Razem długoterminowe świadczenia pracownicze 914 552 Zobowiązania ujęte w bilansie 914 552 odprawy emerytalne odprawy rentowe w tys. zł 31.12.2008 31.12.2007 bieŜąca wartość zobowiązania na początek okresu Odprawy emerytalne, rentowe i pośmiertne 552 552 zyski (-) / straty (+) aktuarialne 379 0 wypłacone świadczenia (-) (17) 0 BieŜąca wartość zobowiązania na koniec okresu 914 552 ZałoŜenia aktuarialne przyjęte dla celów wyceny 31.12.2008 31.12.2007 stopa dyskontowa 5% 6% stopa wzrostu wynagrodzeń 3% 3% Długoterminowy Program Motywacyjny General Electric Company (GE) W roku 2008 siedmiu członków Zarządu Banku GE Money Bank S.A. zostało włączonych do Długoterminowego Programu Motywacyjnego General Electric Company (GE) dla kadry menedŜerskiej najwyŜszego szczebla. Jego uczestnicy są uprawnieni do objęcia, zgodnie z indywidualną decyzją, opcji na akcje GE i akcji zastrzeŜonych do dnia nabycia uprawnień tzw. Restricted Stock Units (RSU), pod warunkiem pozostawania w stosunku pracy w Grupie GE. Nabycie uprawnień do opcji i RSU następuje w równych transzach po 20% w okresie od roku do pięciu lat. Wykonanie praw z opcji daje moŜliwość nabycia akcji GE po cenie ustalonej w momencie ich przyznania. Prawo do dywidendy przysługuje po wykonaniu praw z opcji. Opcje na akcje wygasają po 10 latach. Uczestnik Programu nie moŜe wykonać praw z RSU ani ich sprzedać przed nabyciem uprawnień. W dniu nabycia uprawnień, RSU są konwertowane na akcje GE przy załoŜeniu, Ŝe jedno RSU zamieniane jest na jedną akcję zwykłą. RSU zachowują prawo do dywidendy do terminu zapadalności RSU z tym, Ŝe jej skumulowana wartość jest wypłacana w dniu konwersji RSU na akcje GE. Według stanu na 31 grudnia 2008 r. wszystkie opcje na akcje oraz RSU nadal pozostają uzaleŜnione od nabycia uprawnień. Nabycie uprawnień do pierwszych opcji nastąpi w 2009 roku. 39. Raport dotyczący ryzyka Zarządzanie ryzykiem Zarządzanie ryzykiem bankowym jest jednym z podstawowych działań składających się na całość procesów zarządzania podejmowanych przez Zarząd Banku, a ich efektywność ma kluczowe znaczenie dla poziomu rentowności kapitału zainwestowanego przez właściciela Banku oraz zachowania stabilności finansowej w długiej perspektywie. 52 Roczne Sprawozdanie Finansowe GE Money Bank S.A. Kluczowym elementem w procesie zarządzania ryzykiem Banku jest System Zarządzania Ryzykiem, rozumiany jako zbiór reguł i mechanizmów normujących procesy decyzyjne i kontrolne dotyczące identyfikacji, pomiaru oraz monitorowania ryzyka występującego w działalności Banku. Zgodnie z przyjętymi w Banku zasadami ładu korporacyjnego za opracowanie, funkcjonowanie i rozwój systemu zarządzania ryzykiem odpowiedzialny jest Zarząd Banku. Zapewnia on w szczególności, aby system zarządzania ryzykiem funkcjonował w sposób spójny i efektywny oraz oparty był o pełną i przejrzystą dokumentację, tzn. aby działał na podstawie wewnętrznych strategii, polityk, procedur i instrukcji opracowanych w formie pisemnej i zatwierdzonych przez właściwe organy Banku, w szczególności Zarząd Banku lub specjalne komitety powołane przez Zarząd Banku. Struktura organizacyjna Do podmiotów uczestniczących w procesie zarządzania ryzykiem w GE Money Bank S.A. zalicza się: - Radę Nadzorczą; - Zarząd Banku; - Komitet Zarządzania Ryzykiem; - Pion Zarządzania Ryzykiem; - Departament Prawny i Compliance; - Biuro Operacji Finansowych. Celem współpracy pomiędzy wyŜej wymienionymi podmiotami jest zapewnienie efektywnego zarządzania ryzykiem, na jakie naraŜony jest Bank, a tym samym zachowanie ciągłości realizacji funkcji istotnych dla Banku. Zadania poszczególnych podmiotów omówiono poniŜej. Rada Nadzorcza Banku zatwierdza strategię oraz zasady ostroŜnego i stabilnego zarządzania Bankiem, jak równieŜ sprawuje nadzór nad spójnością i zgodnością strategii zarządzania ryzykiem ze strategią funkcjonowania i planem finansowym Banku oraz nad działaniami Zarządu w zakresie sprawowania kontroli nad procesem zarządzania ryzykiem. Zarząd Banku przekazuje Radzie Nadzorczej okresową informację opisującą w sposób czytelny i przejrzysty poziom ekspozycji Banku na ryzyko. Zarząd Banku zapewnia opracowanie, wprowadzenie oraz aktualizację pisemnych polityk i procedur z zakresu zarządzania ryzykiem w działalności Banku oraz odpowiada za regularną weryfikację polityk i procedur w celu dostosowania ich do zmian profilu ryzyka Banku oraz otoczenia zewnętrznego, w którym Bank działa. Zarząd zapewnia oraz sprawuje nadzór nad efektywnością procesu zarządzania ryzykiem w Banku. Komitet Zarządzania Ryzykiem wraz z podległymi mu Komitetami tzw. drugiego i trzeciego poziomu prowadzi nadzór nad bieŜącym funkcjonowaniem systemu zarządzania ryzykiem. Jest on odpowiedzialny za kontrolowanie poziomu ryzyka, w tym poziomu dopasowania istniejących struktur, procedur i wykorzystywanych instrumentów do profilu i skali ryzyka ponoszonego przez Bank. Pion Zarządzania Ryzykiem kształtuje cele i narzędzia polityki zarządzania ryzykiem kredytowym oraz ryzykiem operacyjnym. Bada wpływ i analizuje ryzyko za pomocą wcześniej przygotowanej i zatwierdzonej metodologii, jak równieŜ generuje raporty z działalności, które przedstawiane są członkom Komitetu Zarządzania Ryzykiem i odpowiednim, podległym mu Komitetom. Organizuje równieŜ działania jednostek Banku zapewniających zgodność polityki zarządzania ryzykiem Banku z wymogami instytucji nadzoru bankowego i innymi instytucjami nadzorczymi w skali krajowej i międzynarodowej oraz współpracuje z Departamentem Prawnym i Compliance w tym zakresie. Departament Prawny i Compliance odpowiada za bieŜącą analizę ryzyka prawnego oraz działania prowadzące do minimalizowania tego typu ryzyka, opiniuje projekty aktów prawnych i umów zawieranych przez Bank, wydaje opinie i udziela porady prawne oraz wyjaśnienia w zakresie stosowania prawa, a takŜe udziela jednostkom organizacyjnym Banku informacji w zakresie obowiązujących przepisów prawa związanych z działalnością Banku i obowiązkach z nich wynikających. Biuro Compliance w ramach Departamentu Prawnego i Compliance odpowiada za 53 Roczne Sprawozdanie Finansowe GE Money Bank S.A. bieŜącą analizę ryzyka braku zgodności oraz ryzyka reputacji zidentyfikowanego w działaniach Banku, monitoruje procesy operacyjne Banku w zakresie przestrzegania wymogów regulacji wewnętrznych i zewnętrznych. Departament przedstawia informacje dotyczącą minimalizowania i unikania wystąpienia ryzyka braku zgodności odpowiednim Komitetom, w szczególności Komitetowi Ryzyka Braku Zgodności. Biuro Operacji Finansowych kształtuje narzędzia procesu zarządzania ryzykiem walutowym, ryzykiem płynności oraz ryzykiem stopy procentowej w Księdze Bankowej, monitoruje poziom ekspozycji Banku z tytułu wyŜej wymienionych ryzyk, jak równieŜ generuje raporty z działalności, które przedstawiane są członkom Komitetu Zarządzania Ryzykiem i odpowiednim, podległym mu Komitetom, w szczególności Komitetowi Zarządzania Aktywami i Pasywami. W procesie zarządzania ryzykiem i kapitałem istotną rolę odgrywa równieŜ audyt wewnętrzny. W Banku funkcjonuje system kontroli wewnętrznej, którego procedury i mechanizmy działania podlegają przeglądowi i ocenie dokonywanej przez Departament Audytu Wewnętrznego. Departament Audytu Wewnętrznego bada równieŜ stopień zgodności realizowanych działań z przyjętą polityką zarządzania ryzykiem oraz adekwatność procedur i stosowanych metod do profilu i skali ryzyka, na jakie naraŜony jest Bank. Bank identyfikuje oraz klasyfikuje następujące rodzaje ryzyka: • • • • ryzyko rynkowe (walutowe, stopy procentowej) ryzyko kredytowe; ryzyko operacyjne, uwzględniające: • ryzyko prawne, • ryzyko braku zgodności, • ryzyko reputacji, ryzyko płynności; Ryzyko rynkowe Ryzyko rynkowe jest to ryzyko zmian wartości aktywów i/lub pasywów mających wpływ na rachunek wyników lub kapitały własne Banku wynikające ze zmian czynników rynkowych. Ryzyko to obejmuje utratę wartości rynkowej pozycji na skutek zmian stóp procentowych, kursów walutowych i cen instrumentów kapitałowych oraz ryzyko negatywnego wpływu na wynik. W ramach ryzyka rynkowego Bank wyróŜnia następujące ryzyka: • ryzyko walutowe; • ryzyko stopy procentowej; • ryzyko cen towarów. Zarządzanie ryzykami rynkowym odbywa się w ramach przyjętych przez Komitet Zarządzania Ryzykiem Banku polityk zarządzania poszczególnymi rodzajami ryzyka rynkowego. Za organizację szczegółowych działań Banku w zakresie zarządzania ryzykami rynkowymi (tj. ryzykiem walutowym, ryzykiem stopy procentowej) oraz ryzyka płynności odpowiada Komitet Zarządzania Aktywami i Pasywami (ALCO), będący jednostką organizującą działania Banku w zakresie szczegółowych zagadnień zarządzania aktywami i pasywami, zarządzania ryzykiem płynności i ryzykiem rynkowym. Realizację działań w powyŜszych obszarach w ramach kompetencji nadanych mu przez ALCO prowadzi następnie Biuro Operacji Finansowych w Pionie Finansów. Regularne raporty na temat ryzyka rynkowego są omawiane na posiedzeniach Komitetu ds. Zarządzania Aktywami i Pasywami (ALCO) oraz prezentowane Zarządowi Banku. 54 Roczne Sprawozdanie Finansowe GE Money Bank S.A. Ryzyko walutowe Ryzyko walutowe jest rozumiane jako niebezpieczeństwo pogorszenia się sytuacji finansowej Banku na skutek niekorzystnych zmian kursów walut. Polityką Banku jest minimalizacja ekspozycji z tytułu ryzyka walutowego, co oznacza, Ŝe podstawowym celem zarządzania ryzykiem walutowym jest utrzymywanie ekspozycji z tytułu niedopasowania pomiędzy aktywami i pasywami denominowanymi w walutach obcych na poziomie zabezpieczającym Bank przed istotnymi wahaniami zysku Banku wywołanymi zewnętrznymi zmianami kursów. Dlatego teŜ ryzyko walutowe podejmowanie jest przez Bank tylko w zakresie niezbędnym do wspomagania działalności kredytowej Banku. Oznacza to, Ŝe Bank nie angaŜuje się w utrzymywanie pozycji spekulacyjnych w walutach obcych, a wszelkie transakcje walutowe zawierane są tylko na potrzeby własne, w szczególności w celu: • zapewnienia środków na finansowanie aktywów dochodowych, • zabezpieczenia otwartej pozycji walutowej, • redukcji ryzyka stopy procentowej. Zarządzanie ryzykiem walutowym w GE Money Bank S.A. odbywa się w Banku zgodnie z procedurą zarządzania ryzykiem walutowym oraz z polityką i procedurą zarządzania ryzykiem stopy procentowej Banku zatwierdzoną odpowiednio przez Komitet Zarządzania Ryzykiem i Komitet Zarządzania Aktywami i Pasywami. Dokumenty te określają w szczególności zasady monitorowania ryzyka walutowego, obowiązki sprawozdawcze, kompetencje, jak równieŜ system limitów przyjętych w celu ograniczania tego ryzyka w ramach prowadzonej przez Bank działalności, w tym wielkość maksymalnego poziomu otwartej pozycji walutowej Banku. Za realizację polityki Banku w zakresie ryzyka walutowego odpowiada Biuro Operacji Finansowych, które w ramach procesu zarządczego na bieŜąco kontroluje ekspozycję Banku z tytułu ryzyka walutowego. Ekspozycja Banku na ryzyko walutowe podlega codziennej kontroli i raportowaniu. Natomiast w cyklach miesięcznych Komitet Zarządzania Aktywami i Pasywami otrzymuje informację dotyczącą sytuacji na rynkach walutowych, pozycji walutowej Banku, zakresu wykorzystania dopuszczalnych limitów oraz ewentualnego wpływu zadanej zmiany wartości waluty krajowej na wynik finansowy Banku. Wielkość otwartych pozycji walutowych Banku oraz wpływ 10% deprecjacji złotówki na wynik Banku wg stanu na dzień 31 grudnia 2008r. oraz na dzień 31 grudnia 2007r. przedstawia poniŜsza tabela: w tys. zł Waluta Otwarta Pozycja Walutowa 31.12.2008 Zmiana wyniku Banku na skutek 10% spadku wartości złotówki 31.12.2008 31.12.2007 31.12.2007 USD 630 34 187 8 EUR CHF 487 (3 902) (2 785) (167) 2 236 2 103 203 -1 093 -703 (60) 483 431 Razem PoniŜsza tabela prezentuje maksymalną, minimalną oraz przeciętną pozycję walutową, która wystąpiła w przeciągu 2008 roku, oddzielnie dla kaŜdej z walut. Wartości wyraŜone są w tysiącach - w walutach oryginalnych. Informacja została przygotowana w oparciu o historyczne dane dotyczące dziennych, bezwzględnych wartości ekspozycji walutowej netto, które wystąpiły w ciągu analizowanego okresu. max min średnia USD 937 0 326 EUR 3 025 0 561 CHF 15 491 0 1 867 55 Roczne Sprawozdanie Finansowe GE Money Bank S.A. PoniŜsza tabela prezentuje maksymalny, minimalny oraz przeciętny wpływ 10% spadku wartości PLN na rachunek zysków i strat Banku w ciągu 2008 roku. Wartości wyraŜone są w tysiącach PLN. Informacja została przygotowana w oparciu o historyczne dane dotyczące dziennych, względnych wartości ekspozycji walutowej netto, które wystąpiły w ciągu analizowanego okresu. max min średnia USD 262 -251 -22 EUR 1 019 -556 35 CHF 3 321 -1 531 199 Ryzyko stopy procentowej Ryzyko stopy procentowej jest definiowane przez Bank jako ryzyko wynikające z negatywnego wpływu jaki zmiany rynkowych stóp procentowych mogą mieć na marŜę odsetkową Banku, jego rentowność i wartość rynkową. W ramach tego ryzyka w Banku wyróŜnia się: • • • • ryzyko przeszacowania – które dotyczy niedopasowania w danym czasie terminów przeszacowania aktywów i pasywów oraz pozycji pozabilansowych; ryzyko krzywej dochodowości – które wynika ze zmian kształtu krzywej dochodowości; ryzyko bazowe – wynikające z nieidealnej korelacji pomiędzy stopami oprocentowania aktywów i finansujących je pasywów Banku; opcjonalność – jest to ryzyko opcji klienta, które wynika z przyznanych klientom w zawartych przez Bank umowach pewnych opcji np. prawo do wcześniejszej spłaty kredytu, a które mogą zostać zrealizowane w wyniku zmian stóp procentowych. Polityką Banku jest minimalizacja ekspozycji z tytułu ryzyka stopy procentowej w celu zabezpieczenia marŜy odsetkowej Banku przed niekorzystnym wpływem zmian rynkowych stóp procentowych. W ramach realizacji tej polityki Bank stosuje zasadę dopasowania źródeł finansowania, zgodnie z którą aktywa o stałym/zmiennym oprocentowaniu finansowane są pasywami o stałym/zmiennym oprocentowaniu, a ponadto występuje pomiędzy nimi zgodność co do waluty, kwoty, terminów zapadalności czy teŜ indeksów, z którymi są powiązane i częstotliwości zmiany ich oprocentowania. Realizacja zasady dopasowania źródeł finansowania wspomagana jest w Banku poprzez limity określające maksymalny dopuszczalny poziom ekspozycji mierzonej wpływem zmiany stóp procentowych na pozycję finansową Banku oraz maksymalne wielkości niedopasowań w określonych przedziałach czasowych. Limity ekspozycji Banku w zakresie ryzyka stopy procentowej ustalane są przez Komitet Zarządzania Ryzykiem. Dodatkowo w celu ograniczania ryzyka związanego ze zmianami stóp procentowych Banku nie prowadzi on działalności handlowej w zakresie instrumentów finansowych opartych o stopę procentową, które Bank nabywa wyłącznie dla celów ostroŜnościowych w zakresie ryzyka płynności. Ryzyko stopy procentowej powstaje w głównej mierze w wyniku niedopasowania terminów przeszacowania aktywów, pasywów i pozycji pozabilansowych. W takiej sytuacji zmiana stóp procentowych na rynku moŜe spowodować powstanie strat (bądź zysków) w efekcie zmiany wartości rynkowej instrumentów lub zmiany wysokości przepływów odsetkowych. Dlatego, teŜ podstawowym narzędziem pomiaru ryzyka stopy procentowej jest statyczna analiza luki stopy procentowej. Analiza ta polega na zestawieniu wielkości aktywów i pasywów wraŜliwych na zmiany stóp procentowych w poszczególnych przedziałach czasowych oraz ich ewentualnych niedopasowań stanowiących o wielkości przyjętego ryzyka. Pozwala to na obliczenie wpływu posiadania określonej luki na wynik finansowych Banku w efekcie przesunięcia krzywej dochodowości o +/-100 oraz +/- 200 punktów bazowych. Analiza luki zostaje sporządzana w trzech wariantach w celu uwzględnienia wpływu terminu zmian stopy bazowej Banku dla produktów o zmiennym oprocentowaniu 56 Roczne Sprawozdanie Finansowe GE Money Bank S.A. Ekspozycja Banku na ryzyko zmian stóp procentowych, przedstawiona w postaci wraŜliwości wyniku Banku na skutek równoległego przesunięcia się krzywych dochodowości o 200 punktów bazowych w górę, przedstawiają poniŜsze tabele: według stanu na 31 grudnia 2008 r. w tys. zł. Przedział czasowy/ Waluta -1M 1M-3M 3M-6M 6M-12M 1Y-3Y >3Y USD 0 34 0 0 0 0 EUR 0 37 0 0 0 0 CHF 0 (200) 0 0 0 0 PLN (11 475) 38 260 1 005 (158) 189 196 według stanu na 31 grudnia 2007 r. w tys. zł. Przedział czasowy/ Waluta -1M 1M-3M 3M-6M 6M-12M 1Y-3Y >3Y USD 0 (6) 0 0 0 0 EUR 0 (50) 0 0 0 0 CHF 0 (74) 0 0 0 0 PLN (2 021) 48 231 586 250 642 151 Ponadto, w celu pomiaru ekspozycji Banku z tytułu ryzyka stopy procentowej w księdze bankowej, Bank wykorzystuje model wartości ekonomicznej, który w oparciu o symulację Monte Carlo bada zmiany zdyskontowanej wartości przepływów środków pienięŜnych wynikającej z obecnego portfela banku w efekcie natychmiastowej i nieoczekiwanej zmiany stóp procentowych z zadanym przedziałem ufności. Według stanu na dzień 31 grudnia 2008 ekspozycja Banku przy wykorzystaniu metody wartości ekonomicznej dla PLN wynosiła 23 700 tys. zł. PoniŜsza tabela prezentuje maksymalny, minimalny oraz przeciętny wpływ ryzyka krzywej dochodowości na rachunek zysków i strat Banku w ciągu 2008 roku. Wartości wyraŜone są w tysiącach PLN i dotyczą równoległego przesunięcia krzywej o 200 ups w górę. Informacja została przygotowana w oparciu o historyczne dane rejestrowane na koniec miesiąca. Max min średnia PLN 50 210 27 818 37 579 USD EUR 34 - 45 -8 111 -37 3 CHF 609 -200 32 Ryzyko cen towarów W okresie 31 grudnia 2007 r. do 31 grudnia 2008 r. Bank nie utrzymywał Ŝadnych pozycji mogących generować ryzyko cen towarów. 57 Roczne Sprawozdanie Finansowe GE Money Bank S.A. Ryzyko płynności Ryzyko płynności jest definiowane jako groźba przejściowej lub całkowitej utraty płynności przez Bank, w wyniku czego traci on zdolność do terminowego spłacania swych zobowiązań wynikających z wcześniej zawartych umów (zakłada się równieŜ, iŜ stopień płynności Banku powinien takŜe pozwalać na rozwijanie akcji kredytowej w wielkości odpowiadającej zgłaszanemu popytowi na środki pienięŜne). Polityką Banku jest minimalizacja ekspozycji z tytułu ryzyka płynności. W perspektywie średnio- i długookresowej zabezpieczeniem potrzeb finansowych Banku są wielowalutowe gwarantowane linie kredytowe od międzynarodowych podmiotów zaleŜnych od właściciela Banku. WyŜej wymienione źródło finansowania, z uwagi na wielkość pozostających do wykorzystania środków (18 807 742 tys. złotych wg stanu na 31 grudnia 2008), Bank traktuje jako adekwatne w stosunku do skali prowadzonej działalności. Z uwagi na powyŜsze Bank szczególną uwagę koncentruje na zarządzaniu płynnością bieŜącą, której zabezpieczeniem jest szeroki dostęp do rynku międzybankowego, rynku walutowego oraz kredytu lombardowego czy technicznego w Narodowym Banku Polskim. Podstawowym celem procesu zarządzaniu ryzykiem płynności w Banku jest zapewnienie stałego dostępu do środków wystarczających na pokrycie wszystkich bieŜących zobowiązań, po cenach nie odbiegających od rynkowych. Cel ten jest realizowany poprzez: • monitorowanie i planowanie pozycji płynności Banku pozwalające na szybkie i wyprzedzające identyfikowanie jakichkolwiek ewentualnych problemów oraz podejmowanie działań w celu zwiększenia płynności; • utrzymywanie zdolności do pozyskiwania środków w sytuacji kryzysowej, tj. sytuacji powodującej niespodziewany i nagły brak płynności Banku, czy teŜ całego systemu bankowego. Luka płynności wykorzystywana dla celów zarządczych w oparciu o urealnione terminy zapadalności (w tys. zł). Według stanu na dzień 31 grudnia 2008 r. Wypływy: Przedziały czasowe: Zobowiązania Zobowiązania Zobowiązania wobec innych wobec banków wobec klientów instytucji Do 1 miesiąca 1 007 492 33 799 413 265 Pozostałe Zobowiązania Pasywa Podporządkowane 396 620 - Kapitał Własny Razem - 1 437 911 Zobowiązania Pozabilansowe 5 451 308 Od 1 m-ca do 3 m-cy - 9 762 356 967 10 514 - - 20 276 - Od 3 do 6 miesięcy - 599 262 905 14 055 - - 14 654 - 763 1 256 348 23 233 - - 75 222 - Od 6 do 12 miesięcy 51 226 od 1 do 3 lat - 3 2 729 228 56 076 - - 56 079 - Od 3 do 5 lat - 50 12 148 782 24 211 - - 24 261 - powyŜej 5 lat - 651 53 677 52 156 674 211 3 709 323 21 657 513 - 45 627 17 221 172 576 865 674 211 3 709 323 23 285 916 Razem 1 058 718 5 451 308 58 Roczne Sprawozdanie Finansowe GE Money Bank S.A. Wpływy: Przedziały czasowe: Operacje z Bankiem Centralnym do 1 miesiąca NaleŜności od klientów 172 280 983 Udziały w Pozostałe jednostkach Aktywa zaleŜnych Inwestycyjne aktywa finansowe NaleŜności od banków 5 202 1 544 - 341 521 Niewykorzystane Linie Kredytowe z GE Razem 629 422 18 807 742 od 1 m-ca do 3 m-cy - 500 305 - - - - 500 305 - od 3 do 6 miesięcy - 732 884 - - - - 732 884 - od 6 do 12 miesięcy - 1 313 438 - - - - 1 313 438 - od 1 do 3 lat - 4 434 529 - - - 14 457 4 448 986 - od 3 do 5 lat - 1 757 078 - - - 58 492 1 815 570 - powyŜej 5 lat - 11 892 729 - - 66 444 13 845 311 - Razem 172 20 911 946 5 202 1 886 138 1 544 1 886 138 480 914 23 285 916 18 807 742 Według stanu na dzień 31 grudnia 2007 r. Wypływy: Przedziały czasowe: Zobowiązania Zobowiązania Zobowiązania wobec innych instytucji wobec banków wobec klientów Pozostałe Pasywa Kapitał Własny - do 1 miesiąca 331 209 14 971 41 619 417 446 od 1 miesiąca do 3 miesięcy 154 388 69 257 492 392 9 548 od 3 do 6 miesięcy 20 685 630 259 363 12 900 od 6 do 12 miesięcy 10 096 7 904 370 324 21 432 Zobowiązania Pozabilansowe Razem 815 216 3 798 813 - 731 524 292 979 409 777 od 1 do 3 lat - 24 2 283 339 47 815 2 331 879 od 3 do 5 lat - 36 20 235 14 524 powyŜej 5 lat - 929 7 570 696 21 722 2 206 127 9 801 796 Razem 516 379 93 751 11 056 328 545 387 2 206 127 14 417 972 34 802 3 798 813 Wpływy Przedziały czasowe: Operacje z Bankiem Centralnym do 1 miesiąca 949 NaleŜności od klientów NaleŜności od banków Inwestycyjne aktywa finansowe 2 825 29 448 197 368 Pozostałe Aktywa 157 664 Razem 388 254 Niewykorzystane Linie Kredytowe z GE 16 201 512 od 1 miesiąca do 3 miesięcy - 464 864 - - - 464 864 - od 3 do 6 miesięcy - 586 252 - - - 586 252 - od 6 do 12 miesięcy - 1 373 547 - - - 1 373 547 - od 1 do 3 lat - 2 959 020 - - 19 117 2 978 137 - od 3 do 5 lat - 1 277 084 - - 102 977 1 380 061 - powyŜej 5 lat - 7 170 184 - - 76 673 7 246 857 - 356 431 14 417 972 Razem 949 14 028 320 2 825 29 448 16 201 512 59 Roczne Sprawozdanie Finansowe GE Money Bank S.A. Zarządzanie ryzykiem płynności odbywa się w Banku zgodnie z polityką i procedurą zarządzania płynnością Banku zatwierdzoną odpowiednio przez Komitet Zarządzania Ryzykiem i Komitet Zarządzania Aktywami i Pasywami. Dokumenty te określają w szczególności zasady monitorowania ryzyka płynności, obowiązki sprawozdawcze, kompetencje, jak równieŜ system limitów przyjętych w celu ograniczania tego ryzyka w ramach prowadzonej przez Bank działalności. Komitet Zarządzania Ryzykiem Banku regularnie weryfikuje adekwatność ustalonych limitów w stosunku do poziomu ich wykorzystania, jak równieŜ bieŜącej sytuacji rynkowej oraz pozycji Banku. Ekspozycja Banku na ryzyko płynności podlega codziennej kontroli, a nie rzadziej niŜ raz w miesiącu pisemna informacja o poziomie wewnętrznych i nadzorczych miar płynności oraz wielkości przyjętych limitów przedstawiana jest Komitetowi Zarządzania Aktywami i Pasywami. Podstawowym miernikiem ryzyka płynności w Banku są bieŜące poziomy wykorzystania posiadanych limitów linii kredytowych w podmiotach powiązanych, które słuŜą zaspokajaniu zarówno bieŜących jak równieŜ strukturalnych potrzeb płynnościowych Banku. Raz w miesiącu sporządzane jest zestawienie kwot prognozowanych wpływów i wypływów pienięŜnych dla poszczególnych przedziałów czasowych, tzw. luka płynności. Przyjmuje się, iŜ wynikający z luki płynności wskaźnik płynności, liczony jako relacja prognozowanych wpływów do prognozowanych wypływów w okresie do jednego miesiąca powinien wynosić co najmniej 1. Dodatkowym miernikiem ryzyka jest poziom wykorzystania limitów kredytowych w innych bankach, z których są pokrywane bieŜące niedobory na rachunku nostro Banku. Przyjęta przez Zarząd polityka Banku zakłada konserwatywne podejście do ryzyka płynności, co oznacza unikanie niepotrzebnych ekspozycji oraz utrzymywanie poziomu ryzyka w odpowiedniej proporcji do zdolności Banku do jego ponoszenia. Regularne, okresowe raporty na temat ryzyka płynności są omawiane na posiedzeniach Komitetu ds. Zarządzania Aktywami i Pasywami (ALCO) oraz prezentowane Zarządowi Banku. Bank posiada równieŜ opracowany i zatwierdzony przez Zarząd plan działań awaryjnych na wypadek wystąpienia niespodziewanych problemów z zapewnieniem płynności. Bank stosuje szereg metod oceny sytuacji w obszarze płynności. Począwszy od monitorowania krótkookresowej ekspozycji Banku za pomocą modelu Liquidity at Risk obrazującego potencjalnie maksymalne bieŜące zapotrzebowania na środki płynne, poprzez okresową analizę luki płynności, aŜ po obserwację współczynników monitorujących płynność długoterminową Banku. Ryzyko kredytowe Poprzez ryzyko kredytowe Bank rozumie ryzyko całkowitej lub częściowej straty w przypadku niespłacenia przez kredytobiorcę zaciągniętego kredytu wraz z odsetkami i innymi opłatami w terminie wynikającym z wcześniej zawartej umowy. W ramach ryzyka kredytowego Bank wyróŜnia: • ryzyko pojedynczego kredytu – dotyczące indywidualnej umowy kredytowej; • łączne ryzyko z tytułu działalności kredytowej – skumulowane ryzyko pojedynczych kredytów, którego wielkość zaleŜy równieŜ od korelacji pomiędzy pojedynczymi kredytami; • ryzyko koncentracji - ryzyko straty powstałe z powodu powiązania lub pozytywnej korelacji pomiędzy ekspozycjami; • ryzyko wartości rezydualnej – ryzyko wynikające z niemoŜności zrealizowania przez Bank wartości przyjętych zabezpieczeń kredytów, w wyniku spadku ich cen, w sytuacji masowych problemów wywiązywania się ze swoich zobowiązań przez klientów Banku. Celem Banku jest optymalizacja ryzyka kredytowego poprzez zachowywanie w swoich działaniach zarządczych odpowiedniego balansu pomiędzy dąŜeniem do obniŜania poziomu strat i utrzymywaniem wysokiej jakości portfela kredytowego a jego rentownością i stabilnym wzrostem. Bank zarządza ryzykiem kredytowym na róŜnych poziomach wyodrębnianych ekspozycji, w okresie całego Ŝycia produktu kredytowego i trwania relacji z klientem oraz w ramach szeregu wypracowanych procesów zarządczych i kontrolnych. 60 Roczne Sprawozdanie Finansowe GE Money Bank S.A. W procesie podejmowania decyzji kredytowej Bank wprowadza i rozwija narzędzia weryfikacji pozwalające na kompleksową ocenę ryzyka związanego z określoną transakcją. Bank gromadzi i przetwarza wszystkie dozwolone prawem informacje o kliencie i jego historii kredytowej ze źródeł wewnętrznych i zewnętrznych w celu dokonywania odpowiednich analiz ryzyka. Bank wykorzystuje zaawansowane systemy informatyczne pozwalające na automatyzacji procesu weryfikacji, jego elastyczność oraz kontrolę uŜytych narzędzi i poszczególnych etapów cząstkowych. Szybkość i sprawność działania Banku w kontakcie z klientem stanowi jeden z kluczowych elementów uzyskiwania przewagi konkurencyjnej. W szczególności Bank stosuje następujące metody oceny ryzyka klienta i transakcji: modele statystycznej oceny ryzyka, w tym karty scoringowe, • analizę wiarygodności klienta w oparciu o historie kredytową w GEMB i innych bankach na podstawie danych z Biura Informacji Kredytowej, • analizę zdolności kredytowej, • ocenę wartości i pewności prawnej zabezpieczeń, • w przypadku małych i średnich przedsiębiorstw ocenę sytuacji finansowej podmiotu. Techniki redukcji ryzyka kredytowego i ryzyko rezydualne Bank udziela kredytów klientom posiadającym zdolność kredytową. Ustanowienie zabezpieczenia ma na celu ograniczenie potencjalnej straty związanej z brakiem spłaty kredytu w przypadku pogorszenia się sytuacji kredytobiorcy. Ustanowione zabezpieczenia muszą być adekwatne do poziomu ponoszonego przez Bank ryzyka i charakteru finansowania. Bank stosuje standardowe techniki redukcji ryzyka kredytowego w postaci umów ubezpieczeniowych oraz zabezpieczeń o charakterze majątkowym, w szczególności: • ubezpieczenia niskiego wkładu własnego dla kredytów hipotecznych, • ubezpieczenia naleŜności do czasu ustanowienia hipoteki na nieruchomości, • hipoteki (kaucyjne i zwykłe), • cesję praw z umowy ubezpieczenia nieruchomości będącej zabezpieczeniem, • zastaw rejestrowy oraz cesję praw z umowy ubezpieczeniowej (AC) dla kredytów na finansowanie zakupu pojazdu. Katalog zabezpieczeń akceptowanych przez Bank obejmuje równieŜ: gwarancje udzielone przez podmioty o dobrej sytuacji ekonomiczno-finansowej oraz weksel własny kredytobiorcy. Bank, w celu ograniczenia specyficznych ryzyk, stosuje równieŜ szereg umownych klauzul specjalnych o charakterze ochronnym lub/ i finansowym. Bank zarządza ryzykiem rezydualnym, które powstaje w wyniku stosowania technik redukcji ryzyka w sposób proceduralny, tzn. poprzez wdraŜanie efektywnych procedur operacyjnych oraz ich procesów kontrolnych, które zapewniają m.in.: • obligatoryjność stosowania zabezpieczeń dla wybranych produktów kredytowych; • zawieranie umów ubezpieczeniowych z renomowanym zakładem ubezpieczeń; • pewność prawną przyjmowanych zabezpieczeń; • • • sprawną obsługę prawną w procesie egzekucji zabezpieczeń; zlecanie wycen nieruchomości wiarygodnym rzeczoznawcom majątkowym; stosowanie zasad ostroŜnej wyceny nieruchomości w przypadku wycen wewnętrznych. W trakcie Ŝycia ekspozycji kredytowej Bank dokonuje bieŜących pomiarów ryzyka na poziomie klienta lub poszczególnych jego transakcji na podstawie dostępnej historii kredytowej przy wykorzystaniu behawioralnych modeli oceny ryzyka. Na podstawie w/w ocen Bank kreuje i kontroluje politykę zwiększania ekspozycji w postaci limitów kredytowych oraz kierowania do klientów personalizowanej oferty. 61 Roczne Sprawozdanie Finansowe GE Money Bank S.A. W przypadku nie wywiązywania się klienta ze zobowiązań w stosunku do Banku podejmowane są działania windykacyjne. Polityką Banku jest posiadanie i rozwijanie własnych kompleksowych i efektywnych procesów windykacyjnych wspomaganych przez nowoczesne narzędzia informatyczne oraz przy wykorzystaniu wszelkich dostępnych i zgodnych z prawem kanałów kontaktu z klientem. Zasady identyfikacji pomiaru ryzyka kredytowego Bank stosuje ostroŜnościowe podejście do wyceny aktywów kredytowych i obliczania wyniku finansowego. W tym celu dokonywany jest cykliczny proces przeglądu i oceny jakości portfela kredytowego pod kątem tworzenia odpisów z tytułu utraty wartości. Dodatkowo w celu całościowego pomiaru ryzyka kredytowego Bank buduje i rozwija portfelowe modele oceny ryzyka, w tym: model kapitału ekonomicznego, modele rezerw oraz modele planistyczne. Decyzje o charakterze strategicznym wspomagane są przez strukturalny model oceny ryzyka kredytowego, na podstawie, którego Bank przeprowadza cykliczne testy warunków skrajnych, które obejmują zarówno proste analizy wraŜliwości jak i statystyczne modele badające rozkłady strat przy załoŜonych scenariuszach kształtowania się wybranych zmiennych objętych danym modelem. Dodatkowo Bank monitoruje ryzyko kredytowe i kontroluje jakość akcji kredytowej, portfela oraz porównuje wartości rzeczywiste z wartościami załoŜonymi w planie finansowym Banku. Wyniki przeglądu portfela prezentowane są Komitetowi Ryzyka Kredytowego. Wycena portfela kredytowego Dla celów wyceny, wprowadzono podział całego portfela kredytowego na „pod-portfele MSR”: portfel IBNR (portfel ekspozycji bez zidentyfikowanej utraty wartości, dla którego szacowane są tzw. straty poniesione a nieujawnione), portfel indywidualny (indywidualnie istotne ekspozycje z przesłankami utraty wartości) oraz portfel kolektywny (ekspozycje z przesłankami utraty wartości, indywidualnie nieistotne). Ogólne załoŜenia dotyczące wyceny portfela IBNR Portfel IBNR wycenia się pod kątem strat poniesionych a nieujawnionych, tj. strat wynikających z zaistnienia zdarzenia powodującego utratę wartości, na temat którego – z uwagi na opóźnienie w ujawnieniu - Bank nie posiadł szczegółowych informacji na dany dzień bilansowy. Pozyskanie dokładnej wiedzy pozwoliłoby na identyfikację zdarzenia default (przesłanki utraty wartości) i skutkowałoby wyceną poszczególnych ekspozycji w portfelu indywidualnym bądź kolektywnym. W związku z faktem, Ŝe powyŜsze nie jest moŜliwe, Bank dokonuje oszacowania tego typu strat wykorzystując koncepcję strat oczekiwanych. PoniewaŜ Międzynarodowe Standardy Rachunkowości wymagają by utrata wartości obejmowała wyłącznie poniesione straty, ze strat oczekiwanych dokonuje się eliminacji strat wynikających na skutek przyszłych zdarzeń poprzez zastosowanie tzw. „okresu ujawnienia straty”. „Okres ujawnienia straty” jest to okres pomiędzy zaistnieniem zdarzenia, które skutkowałoby zidentyfikowaniem przesłanki utraty wartości, gdyby Bank posiadał wiedzę na jego temat, a momentem rzeczywistej identyfikacji tej przesłanki przez Bank. Dla celów ustalenia okresów ujawnienia straty dokonuje się podziału portfela kredytowego na cztery grupy, z których kaŜda składa się z ekspozycji kredytowych o podobnej charakterystyce procesu kredytowego: • kredytobiorcy z segmentu przedsiębiorstw, • kredytobiorcy indywidualni – kredyty zabezpieczone na nieruchomościach mieszkalnych (hipoteczne), • kredytobiorcy indywidualni i komercyjni – kredyty samochodowe, • kredytobiorcy indywidualni – inne niŜ samochodowe i hipoteczne 62 Roczne Sprawozdanie Finansowe GE Money Bank S.A. „Okres ujawnienia straty” wyraŜany jest w miesiącach i ustalany osobno dla kaŜdej z wymienionych wyŜej jednorodnych grup. Pomiaru strat poniesionych a nieujawnionych dokonuje się w ujęciu grupowym (portfelowym) dla grup składających się z ekspozycji kredytowych o podobnych charakterystykach ryzyka kredytowego. Model wyceny portfela ekspozycji kredytowych pod kątem strat poniesionych a nieujawnionych podlega okresowej walidacji w zakresie parametrów wejściowych (Exposure at Default, Loss Given Default, Probability of Default, Loss Identification Period) oraz załoŜeń metodologicznych. Wyniki walidacji i wnioski z niej płynące są dokumentowane i przedstawiane Kierownictwu Pionu Zarządzania Ryzykiem oraz kierowane do Zarządu Banku. Ogólne załoŜenia dotyczące wyceny portfela indywidualnego Pomiar indywidualnej utraty wartości odbywa się dla wszystkich indywidualnie istotnych ekspozycji kredytowych, w przypadku, których zidentyfikowano przesłanki wskazujące na utratę wartości. W celu ustalenia wielkości utraty wartości ekspozycji kredytowej, dokonuje się analizy oczekiwanych przepływów pienięŜnych z tytułu tej ekspozycji („odzysków”). Proces szacowania oczekiwanych przepływów pienięŜnych przeprowadzany jest w Banku przez pracowników Departamentu Obsługi Wierzytelności i Departamentu Windykacji wykorzystując analizę scenariuszową. Ocena utraty wartości aktywów finansowych oparta jest na wiedzy eksperckiej i profesjonalnym osądzie. Ogólne załoŜenia dotyczące wyceny portfela kolektywnego Pomiar utraty wartości w ujęciu kolektywnym odbywa się dla wszystkich indywidualnie nieistotnych ekspozycji kredytowych, w przypadku, których zidentyfikowano przesłanki wskazujące na utratę wartości. Szacunek przyszłych przepływów pienięŜnych w portfelu kolektywnym dokonywany jest w oparciu o dane historyczne dotyczące przepływów pienięŜnych dla ekspozycji o podobnych charakterystykach ryzyka. Podziału na grupy homogeniczne dokonano w oparciu o następujące kryteria: • segment kredytobiorcy; • typ produktu; • czas, jaki upłynął od wystąpienia zdarzenia default. Stopy odzysku wyliczane są na podstawie informacji o rzeczywistych spłatach zaistniałych po zdarzeniu „default” począwszy od kwietnia 2001 roku. Kolektywny odpis z tytułu utraty wartości wyliczany jest dla portfeli jednorodnych w oparciu o wartość bieŜącą przewidywanych odzysków wyznaczonych odrębnie dla kaŜdej ekspozycji kredytowej w portfelu bieŜącym na podstawie wielkości obserwowanych dla danego rachunku (Exposure at Default, przepływy pienięŜne po dacie default, oraz średnie parametry odzysku wyznaczone dla portfela jednorodnego, do którego naleŜy ekspozycja). Wyniki wyceny portfela W wyniku wyceny portfela IBNR, pokrycie kredytów brutto odpisem na straty poniesione a nieujawnione kształtowało się, według stanu na 31 grudnia 2008 r., na następującym poziomie: 63 Roczne Sprawozdanie Finansowe GE Money Bank S.A. Według stanu na dzień 31 grudnia 2008 r. Kredyty bez przesłanek utraty wartości: - nieprzeterminowane Konsumpcyjne - przeterminowane Hipoteczne Komercyjne Pokrycie 1,82% 683 641 12 436 1,82% 31 349 0,27% - przeterminowane 649 269 1 737 0,27% - nieprzeterminowane 256 015 1 986 0,78% 24 459 190 0,78% 20 897 723 185 362 Suma Kredyty z przesłankami utraty wartości: - indywidualnie nieistotne Konsumpcyjne - indywidualnie istotne Komercyjne Rezerwa 137 664 11 716 370 - nieprzeterminowane - przeterminowane Hipoteczne Portfel 7 567 969 Portfel Rezerwa 1 035 266 891 088 Pokrycie 86,07% 0 0 - 101 448 72 285 71,25% - indywidualnie istotne 54 606 30 434 55,73% - indywidualnie nieistotne 21 329 19 257 90,29% 0 0 - 1 212 649 1 013 064 Portfel 5 566 536 Rezerwa 107 115 Pokrycie 1,92% 492 612 9 479 1,92% - indywidualnie nieistotne - indywidualnie istotne Według stanu na dzień 31 grudnia 2007 r. Kredyty bez przesłanek utraty wartości: - nieprzeterminowane Konsumpcyjne - przeterminowane Hipoteczne Komercyjne - nieprzeterminowane 7 578 818 18 029 0,24% - przeterminowane 171 567 408 0,24% - nieprzeterminowane 184 579 1 529 0,83% 14 495 120 0,83% 14 008 607 136 680 Portfel 873 655 Rezerwa 784 614 Pokrycie 89,81% 0 0 - - indywidualnie nieistotne 99 155 60 373 60,89% - indywidualnie istotne 52 384 23 970 45,80% - indywidualnie nieistotne 16 637 16 481 99,06% 0 0 - 1 041 831 885 438 - przeterminowane Suma Kredyty z przesłankami utraty wartości: - indywidualnie nieistotne Konsumpcyjne - indywidualnie istotne Hipoteczne Komercyjne - indywidualnie istotne Suma 64 Roczne Sprawozdanie Finansowe GE Money Bank S.A. Struktura wiekowa portfela kredytowego bez rozpoznanej utraty wartości na dzień 31 grudnia 2008 r. przedstawia się następująco: konsumpcyjne kredyty nieprzeterminowane * hipoteczne komercyjne 91,72% 94,75% 91,28% kredyty przeterminowane 8,28% 5,25% 8,72% 8-30 5,12% 4,45% 6,61% 31-60 2,10% 0,69% 1,89% 61-90 1,06% 0,11% 0,22% 91+ 0,01% 0,00% 0,00% 100,00% 100,00% 100,00% * Opóźnienia w spłatach do 7 dni włącznie uwaŜane są za opóźnienia techniczne - dlatego teŜ zostały zaprezentowane w kategorii "Kredyty brutto nieprzeterminowane i bez rozpoznanej utraty wartości" Maksymalna ekspozycja na ryzyko kredytowe Maksymalna ekspozycja na ryzyko kredytowe Banku na dzień 31 grudnia 2008 r. oraz na dzień 31 grudnia 2007 r. zaprezentowana została w poniŜszej tabeli: stan na 31.12.2008 NaleŜności od banków NaleŜności od klientów Inwestycyjne aktywa finansowe Udzielone zobowiązania finansowe Razem stan na 31.12.2007 5 202 2 825 20 911 946 14 028 320 1 143 29 448 5 451 308 3 798 813 26 369 599 17 859 406 Koncentracja zaangaŜowania Zgodnie z art. 71 Prawa Bankowego maksymalne dopuszczalne zadłuŜenie Banku wobec jednego kredytobiorcy lub podmiotów powiązanych ze sobą kapitałowo lub organizacyjnie moŜe wynosić do 25% funduszy własnych Banku. W przypadku Ŝadnego kredytobiorcy lub grupy podmiotów nie nastąpiło w roku 2008 przekroczenie tego wskaźnika. Ryzyko operacyjne Ryzyko operacyjne jest rozumiane w Banku jako ryzyko straty będącej następstwem nieadekwatności lub zawodności procesów wewnętrznych, ludzi i systemów technicznych, lub zdarzeń zewnętrznych. Ryzyko operacyjne obejmuje równieŜ ryzyko prawne, ryzyko braku zgodności oraz uwzględnia ryzyko reputacji jako efekt zdarzenia operacyjnego, wyłącza natomiast ryzyko strategiczne. Ryzyko braku zgodności jest rozumiane jako ryzyko sankcji prawnych lub regulacyjnych, strat finansowych lub strat reputacji, które Bank moŜe ponieść jako wynik niedostosowania się do przepisów prawa, regulacji nadzorczych, ogólnie przyjętych praktyk postępowania i standardów etycznych w działalności biznesowej, oraz wewnętrznych polityk i procedur Banku. 65 Roczne Sprawozdanie Finansowe GE Money Bank S.A. Ryzyko reputacji jest rozumiane jako ryzyko ewentualnego pogorszenia się opinii nt. sektora, w którym Bank działa albo teŜ zła opinia nt. praktyk Banku lub jego wewnętrznej organizacji i kontroli, co spowoduje zmniejszenie bazy klientów, zmniejszenie wpływów lub spadek płynności Banku. Ryzyko prawne jest rozumiane jako zagroŜenie wynikające w szczególności ze zmian, ale takŜe z naruszeń lub nieprzestrzegania przepisów obowiązującego prawa oraz z wadliwie konstruowanych umów. Ogólne zasady zarządzania ryzykiem operacyjnym Polityką Banku jest minimalizacja ekspozycji z tytułu ryzyka operacyjnego. Realizacja tej zasady następuje poprzez przeciwdziałanie wystąpieniom strat operacyjnych oraz ograniczanie ich skutków w przypadku materializacji ryzyk. Cele zarządzania ryzykiem operacyjnym realizowane są w ramach całościowego systemu zarządzania ryzykiem operacyjnym. Bank utrzymuje i rozwija dwa podstawowe poziomy systemu zarządzania ryzykiem operacyjnym. Pierwszy z nich, to polityki i procedury dotyczące ograniczania ekspozycji na ryzyko operacyjne, redukcji strat i kosztów oraz usprawniania procesów operacyjnych w poszczególnych obszarach Banku, które są zarządzane w trybie macierzowym. Drugim elementem systemu są tzn. równoległe działania uwzględniane przez Biuro ds. Ryzyka Operacyjnego w Pionie Zarządzania Ryzykiem w całościowym zarządzaniu ryzykiem operacyjnym. Program zarządzania ryzykiem operacyjnym realizowany jest na poziomie całego Banku przez Biuro ds. Ryzyka Operacyjnego w Pionie Zarządzania Ryzykiem. Program stanowi uzupełnienie i zarazem element zapewniający całościowe i zintegrowane podejście do ograniczania ryzyk o charakterze operacyjnym. Głównymi elementami programu są: • • • Proces Oceny Ryzyk i Mechanizmów Kontrolnych (ang. RCSA – Risk Control Self Assessment); Ewidencja Danych o Stratach Operacyjnych (ang. LDC - Loss Data Collection); Monitorowanie ryzyka operacyjnego w oparciu o Kluczowe Wskaźniki Ryzyka (ang. KRI – Key Risk Indicators). Ewidencja danych o stratach operacyjnych W Banku funkcjonuje proces rejestracji danych o zdarzeniach wynikających z czynników operacyjnych. W ramach procesu Bank systematycznie gromadzi dane o stratach operacyjnych, incydentach operacyjnych, a takŜe innych zdarzeniach operacyjnych, które nie przyniosły straty, ale zostały ocenione jako istotne z punktu widzenia naraŜenia na stratę operacyjną. Dane te są przechowywane w scentralizowanych rejestrach Banku. Monitorowanie ryzyka operacyjnego w oparciu o kluczowe wskaźniki ryzyka Bank posiada system wczesnego ostrzegania przed ekspozycją na ryzyko operacyjne w oparciu o tzw. kluczowe wskaźniki ryzyka (ang. KRI – Key Risk Indicators). KRI są zestawem parametrów procesu biznesowego, które z wyprzedzeniem odzwierciedlają skalę naraŜenia na ryzyko oraz zmiany profilu ryzyka operacyjnego danego procesu. Wyniki monitoringu kluczowych wskaźników ryzyka przedstawiane są Zarządowi Banku. Planowanie utrzymania ciągłości działania i plany awaryjne Bank zarządza ciągłością działania funkcji biznesowych, tworząc plany awaryjne dla wszystkich kluczowych procesów, systemów i lokalizacji. Zarządzanie ciągłością działania ma za zadanie ujednolicić i skonsolidować wszystkie inicjatywy mające podnosić bezpieczeństwo Banku oraz 66 Roczne Sprawozdanie Finansowe GE Money Bank S.A. zapewniać ciągłość jego operacji w przypadku wystąpienia sytuacji awaryjnej. Dlatego Bank posiada rozbudowany system planów awaryjnych (BCP), które stanowią zbiór spójnych i powiązanych ze sobą procesów, dokumentów, procedur i planów określających sposób postępowania w przypadku wystąpienia najgorszego, prawdopodobnego scenariusza zdarzeń. Zarządzanie ryzykiem braku zgodności Bank prowadzi działalność w sposób zgodny z prawem oraz kierując się najwyŜszymi standardami etyki biznesowej, niezaleŜnie od zmieniających się warunków konkurencji. Realizując politykę właściciela Bank stosuje zasadę „zero tolerancji” w zakresie ryzyka braku zgodności, co oznacza, iŜ kaŜda ekspozycja na to ryzyko traktowana jest jako istotna i powinna być niezwłocznie eliminowana. Zarządzanie ryzykiem prawnym Ryzyko prawne w Banku generowane jest w szczególności poprzez zmiany w obowiązującym prawie oraz nieprzestrzeganie bądź niewłaściwe stosowanie obowiązującego prawa w Banku, co w konsekwencji prowadzić moŜe do wystąpienia sporów sądowych. Monitoringiem ryzyka prawnego oraz jego ograniczaniem zajmuje się Departament Prawny i Compliance. Ryzyko prawne minimalizowane jest poprzez następujące działania: • • • bieŜące opiniowanie aktów prawnych; informowanie jednostek organizacyjnych o obowiązkach płynących ze zmian obowiązującego prawa, w szczególności w zakresie działalności bankowej; bieŜące opiniowanie umów zawieranych z podmiotami zewnętrznymi. W ramach ryzyka prawnego Bank identyfikuje ryzyko związane ze zlecaniem wykonywania czynności podmiotom zewnętrznym jako jedną z najistotniejszych ekspozycji w obszarze ryzyka operacyjnego. Wynika ona przede wszystkim z ograniczonej kontroli Banku nad podmiotami wykonującymi zlecone usługi. Podstawowym narzędziem ograniczania ryzyka związanego ze zlecaniem czynności na zewnątrz są w Banku szczegółowe polityki i procedury postępowania regulujące najwaŜniejsze aspekty związane z czynnością outsourcingu. Zarządzanie kapitałem Komisja Nadzoru Finansowego wyznacza i monitoruje wymogi kapitałowe dla Banku. Bank od 1 stycznia 2008 r. w zakresie funduszy własnych zobowiązany jest do stosowania zasad określonych w Nowej Umowie Kapitałowej. Bank stosuje metodę standardową w celu wyliczania wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego oraz operacyjnego. Do dnia 31 grudnia 2007 r. Bank dla wyliczania minimalnych wymogów kapitałowych z tytułu poszczególnych ryzyk obliczanych w ramach Filaru I Nowej Umowy Kapitałowej stosował, zgodnie z postanowieniami wyŜej wymienionych przepisów, porównawczy wymóg kapitałowy określony w §14 uchwały nr 1/2007 Komisji Nadzoru Bankowego z dnia 13 marca 2007 w sprawie zakresu i szczegółowych zasad wyznaczania wymogów kapitałowych (…). Główne zmiany związane z pełnym dostosowaniem się do przepisów Nowej Umowy Kapitałowej to • wdroŜenie systemu do kalkulacji wymogów kapitałowych na poziomie poszczególnej ekspozycji • implemetacja klasyfikacji ekspozycji zgodnej z zał. 4 Uchwały nr 1/2007 Komisji Nadzoru Bankowego z dnia 13 marca 2007 r. • ujęcie w wymogach kapitałowych wymogu z tytułu ryzyka operacyjnego Na fundusze własne składają się: 67 Roczne Sprawozdanie Finansowe GE Money Bank S.A. • • fundusze podstawowe, do których zalicza się kapitał akcyjny, kapitał zapasowy, kapitał rezerwowy, fundusz ogólnego ryzyka bankowego oraz zyski zatrzymane, pomniejszone o wartości niematerialne i prawne, 50% wartości udziałów w jednostkach zaleŜnych oraz inne pozycje określone w przepisach, fundusze uzupełniające, do których zalicza się poŜyczki podporządkowane, na których zakwalifikowanie do funduszy uzupełniających wyraziła zgodę KNF, pomniejszone o 50% wartości udziałów w jednostkach zaleŜnych, a takŜe inne pozycje określone w przepisach. Obowiązujące przepisy nakładają takŜe szereg limitów i ograniczeń co do moŜliwości ujmowania poszczególnych pozycji w funduszach własnych. Poziom kluczowych wartości w zakresie zarządzania kapitałem w tys. zł 31.12.2008 562 458 31.12.2007 448 357 kapitał zapasowy 927 307 61 737 kapitał rezerwowy 357 523 109 173 kapitał akcyjny zysk zatrzymany Fundusze podstawowe 58 803 86 065 1 494 366 1 106 872 (80 489) (91 228) (3) (4) udziały w jednostkach zaleŜnych (943 069) 0 ujemna wartość funduszy uzupełniających (268 858) 0 Razem 2 108 037 1 720 972 674 211 0 (943 069) 0 268 858 0 0 0 2 108 037 1 720 972 fundusz ogólnego ryzyka wartości niematerialne ujemny kapitał z aktualizacji wyceny poŜyczka podporządkowana Fundusze uzupełniające udziały w jednostkach zaleŜnych ujemna wartość funduszy uzupełniających Razem Fundusze własne (Fundusze podstawowe + uzupełniające) Podstawowym celem zarządzania kapitałem w GE Money Bank S.A. jest zapewnienie efektywnego wykorzystania kapitału w relacji do skłonności do podejmowania ryzyka oraz rozwoju biznesowego Banku. Miarą słuŜącą określeniu adekwatności kapitałowej jest współczynnik wypłacalności, dla którego minimalny wymagany przez Prawo Bankowe poziom to 8 % , a obecnie rekomendowany przez Komisję Nadzoru Finansowego to 10%. W trakcie 2008 roku (od 17 czerwca do 9 lipca) współczynnik wypłacalności znalazł się poniŜej wymaganego poziomu 8% ze względu na opóźnienie w rejestracji dodatkowego kapitału w Krajowym Rejestrze Sądowym. Kapitał został zarejestrowany dnia 10 lipca 2008 r.. Gdyby na 30 czerwca 2008 r. uwzględnić niezarejestrowany kapitał współczynnik byłby powyŜej wymaganego poziomu. Komisja Nadzoru Finansowego została poinformowana o powodach spadku współczynnika wypłacalności poniŜej wymaganego poziomu. Bank nie otrzymał Ŝadnych zaleceń od Komisji Nadzoru Finansowego. Sposób określenia preferowanej struktury kapitału Utrzymanie wielkości funduszy własnych oraz innych składników kapitałów na poziomie adekwatnym do skali podejmowanego ryzyka stanowi dla Banku podstawowy cel zarządzania ryzykiem i kapitałem. Bank dokonuje pomiaru ryzyka w kontekście adekwatności kapitałowej w dwóch wymiarach: • Regulacyjnym – jako sumę wymogów kapitałowych zgodnych z regulacjami Komisji Nadzoru Finansowego, oraz 68 Roczne Sprawozdanie Finansowe GE Money Bank S.A. • Ekonomicznym – jako oszacowanie kapitału wewnętrznego. Bank przyjmuje zasadę, iŜ wzrost aktywów Banku w danym roku jest ściśle powiązany z wypracowanym i skapitalizowanym zyskiem w roku poprzedzającym jako głównym czynnikiem wzrostu funduszy własnych Banku, umoŜliwiającym jednocześnie zapewnienie wymaganego poziom adekwatności kapitałowej. Z tego teŜ względu jakość i stabilność wyniku finansowego stanowi podstawowy priorytet dla Zarządu Banku w zarządzaniu kapitałem i zapewnianiu długofalowego wzrostu aktywów. Za optymalny i docelowy poziom kapitałów Bank przyjmuje wartość kapitału wewnętrznego jako najlepszego i najpełniejszego szacunku skali ryzyka, na które jest naraŜony. Jednak niezaleŜnie od powyŜszego, kierując się zasadami ostroŜnego i stabilnego zarządzania Bank wprowadza ograniczenie dla skali podejmowanego ryzyka w postaci limitu adekwatności kapitałowej wyraŜonego współczynnikiem wypłacalności. Zakłada się, Ŝe realizacja celów biznesowych Banku powinna być przeprowadzana przy minimalnym współczynniku wypłacalności na poziomie 10%. Docelowa wielkość funduszy własnych, prócz zapewniania bezpieczeństwa dla środków zgromadzonych w celu finansowania działalności, przyczyniać się ma do budowania wizerunku organizacji, która realizuje ambitne cele biznesowe jednocześnie zachowując wysoki poziom bezpieczeństwa depozytariuszy i wierzycieli. Struktura organizacyjna procesu zarządzania kapitałem Rada Nadzorcza Banku zatwierdza strategię oraz zasady ostroŜnego i stabilnego zarządzania Bankiem. Sprawuje ona nadzór nad spójnością i zgodnością strategii zarządzania ryzykiem ze strategią funkcjonowania i planem finansowym Banku oraz nad działaniami Zarządu w zakresie sprawowania kontroli nad procesem zarządzania ryzykiem. Komitet Zarządzania Ryzykiem, w którego skład wchodzą wszyscy członkowie Zarządu Banku, wraz z podległymi mu Komitetami prowadzi nadzór nad bieŜącym funkcjonowaniem systemu zarządzania ryzykiem i kapitałem. Jest on odpowiedzialny za kontrolowanie poziomu tego ryzyka, w tym poziomu dopasowania istniejących struktur, procedur i wykorzystywanych instrumentów do profilu i skali ryzyka ponoszonego przez Bank. W szczególności Komitetu Zarządzania Aktywami i Pasywami (KZAP) Banku ma za zadanie zapewnienie odpowiedniej do wielkości podejmowanego ryzyka kwoty funduszy własnych, pokrywającej zarówno bieŜące jak i przyszłe potrzeby Banku w tym zakresie. Realizując ten postulat KZAP zatwierdza wszystkie działania mające istotny wpływ na wielkość funduszy własnych Banku. Proces oceny adekwatności kapitału wewnętrznego Główne ZałoŜenia Procesu W celu aktywnego zarządzania adekwatnością kapitałową Bank, prócz planowania potrzeb kapitałowych w postaci minimalnego poziomu kapitałów własnych, wprowadza i rozwija proces oceny adekwatności kapitału wewnętrznego. Proces ten jest integralną częścią systemu zarządzania ryzykiem i stanowi jego dopełnienie poprzez wprowadzenie całościowego i kompleksowego spojrzenia na wszystkie ryzyka, wewnętrzne i zewnętrzne, istotne w kontekście realizacji długofalowej strategii biznesowej. Na proces oceny adekwatności kapitału wewnętrznego (ICAAP) w Banku składają się: identyfikacja, pomiar i monitoring istotnych ryzyk oraz podejmowanie działań zarządczych ograniczających lub optymalizujących ekspozycje Banku na dane rodzaje ryzyka. Miarą ryzyka w procesie jest kapitał wewnętrzny, który stanowi dla Banku szacunek potencjalnych strat w przypadku zmaterializowania się ryzyk objętych procesem oceny. Bank zakłada równieŜ, iŜ poziom kapitału wewnętrznego powinien w szczególności odpowiadać wielkości strat nieoczekiwanych, które ze względu na niskie prawdopodobieństwo wystąpienia lub trudności z ich dokładnym pomiarem, w odróŜnieniu od strat oczekiwanych, nie są włączane w proces planowania biznesowego jako standardowe koszty ryzyka. 69 Roczne Sprawozdanie Finansowe GE Money Bank S.A. Identyfikacja i Pomiar Ryzyka W kontekście identyfikacji i pomiaru ryzyk w ramach szacowania kapitału wewnętrznego Bank stosuje kompleksowe podejście oparte o dwa równoległe i uzupełniające się procesy: • Z dołu na górę (tzw. „bottom up”) • Z góry na dół (tzw. „top down”) Proces z dołu na górę (tzw. „bottom up”) realizowany jest w ramach standardowych procesów zarządzania ryzykiem prowadzonych w dedykowanych komórkach organizacyjnych, na które składają się m.in. bieŜące monitorowanie oraz ilościowy pomiar ekspozycji za pomocą przyjętych w Banku modeli i formuł kalkulacyjnych. Dotyczy to głównie takich ryzyk jak: kredytowego, operacyjnego, rynkowego, stopy procentowej w księdze bankowej oraz płynności. Miary ekspozycji w poszczególnych kategoriach ryzyk mierzalnych oraz metody ich przełoŜenia na wartość kapitału wewnętrznego są zatwierdzane przez Komitet Zarządzania Ryzykiem. W szczególności Bank wprowadza i rozwija modele kapitału ekonomicznego wyraŜające kapitał wewnętrzny w kategoriach straty nieoczekiwanej, której dokładna wartość zaleŜy od przyjętego poziomu ufności. W przypadku ryzyk trudno mierzalnych Bank stosuje równieŜ procesy monitorowania (w tym równieŜ dokonywania cyklicznej samooceny) oraz kontrolowania i ograniczania ekspozycji. Dotyczy to w szczególności ryzyk: operacyjnego, modeli oraz szeroko rozumianego ryzyka braku zgodności. Podejście „bottom up” obejmuje takŜe system raportowania w kaŜdym z zarządzanych ryzyk oraz jest prowadzone na podstawie procedur i instrukcji odpowiednich komórek organizacyjnych Banku. Proces z góry na dół (tzw. „top down”) polega na całościowej ocenie ryzyk dokonywanej przez najwyŜsze kierownictwo Banku. Proces ten obejmuje zarówno działania kontrolne nad regularnym procesem zarządzania ryzykami („bottom up”) jak i bezpośrednie zaangaŜowanie kierownictwa w identyfikację ryzyk i proces adekwatności kapitałowej. Wymienione działania prowadzone są w ramach Komitetu Zarządzania Ryzykiem lub w ramach komitetów niŜszego poziomu. W szczególności Zarząd Banku i inni członkowie najwyŜszego kierownictwa odbywają cykliczne sesje strategiczne w celu identyfikacji potencjalnych zagroŜeń dla realizacji strategii biznesowej Banku. Przedmiotem analizy są m.in. ryzyka strategiczne, makroekonomiczne, biznesowe, konkurencji, reputacji, regulacyjne, które nie zostały pokryte całkowicie lub nie w pełni przez standardowe metody i narzędzia procesu „bottom up”. Ekspozycje zidentyfikowane w rezultacie samooceny ryzyk są rozpatrywane pod kątem planowania działań prewencyjnych czy teŜ ograniczających skutki realizacji ryzyk w praktyce lub, w przypadku ryzyk nie będących pod kontrolą Banku, Zarząd zapewnia alokację kapitału wewnętrznego na pokrycie ewentualnych strat. Miarą ekspozycji w kategoriach ryzyk trudno mierzalnych jest wpływ potencjalnych strat powstałych w ich rezultacie na wynik finansowy Banku w horyzoncie 1-3 lat. Wielkość kapitału alokowana na poszczególne ryzyka podlega kaŜdorazowo decyzji Komitetu Zarządzania Ryzykiem i zaleŜy, prócz wielkości ekspozycji, od oceny prawdopodobieństwa wystąpienia oraz istniejących lub planowanych działań zapobiegawczych. Materialność Ryzyk Dla celów oceny adekwatności kapitału wewnętrznego Bank ustanawia próg istotności dla wielkości ekspozycji na dane ryzyko. Zgodnie z nim za materialne uznaje się ryzyka powodujące ekspozycję przekraczającą 2% funduszy własnych Banku. Wyjątek od tej zasady stanowi ryzyko braku zgodności, w którym to obszarze kaŜda ekspozycja traktowana jest jako materialna i powinna być niezwłocznie eliminowana. 70 Roczne Sprawozdanie Finansowe GE Money Bank S.A. NiezaleŜnie od powyŜszego Komitet Zarządzania Ryzykiem moŜe zdecydować kaŜdorazowo o alokacji kapitału wewnętrznego na zidentyfikowane ekspozycje nie przekraczające progu istotności. Testy Warunków Skrajnych Testy warunków skrajnych stanowią jedno z kluczowych narzędzi wspomagających ocenę ryzyka oraz adekwatności kapitału wewnętrznego w Banku. Obejmują one zarówno proste analizy wraŜliwości jak i statystyczne modele badające rozkłady strat przy załoŜonych scenariuszach kształtowania się wybranych zmiennych objętych modelem. Wyniki testów brane są pod uwagę przede wszystkim w takich procesach zarządczych jak: • cykliczne planowanie finansowe, • wprowadzanie nowych produktów do oferty, • badanie adekwatności kapitału wewnętrznego. W ostatnim z wymienionych zastosowań spełniają szczególną role jako narzędzie szacowania potencjalnej ekspozycji na zidentyfikowane ryzyko i tym samym stanowią podstawę alokacji kapitału wewnętrznego z tytułu danego ryzyka. Z uwagi na kluczowe znaczenie testów warunków skrajnych dla procesu oceny adekwatności kapitału wewnętrznego, zarówno scenariusze poddane analizie jak i wyniki testów poddawane są ocenie i zatwierdzane przez Komitet Zarządzania Ryzykiem lub odpowiednie komitety niŜszego poziomu. Bank prowadzi równieŜ niezbędną dokumentację przeprowadzanych testów. Wykorzystanie Procesu Oceny Adekwatności Kapitału Wewnętrznego Rozwój procesu oceny adekwatności kapitału wewnętrznego stanowi dla Banku jeden z podstawowych celów w długofalowym rozwoju narzędzi zarządzania ryzykiem. Nadzór nad jego przebiegiem sprawuje Zarząd Banku poprzez Komitet Zarządzania Ryzykiem. Proces zapewnia bezpośrednie powiązanie pomiędzy kapitałem a ekspozycją na ryzyko, które zabezpiecza. Całościowe spojrzenie na te dwa elementy (ryzyko i pozycje kapitałową Banku) powinno stanowić podstawę podejmowania bieŜących jak i strategicznych decyzji. Szczególne znaczenie proces ma dla planowania finansowego oraz analizy nowych produktów czy teŜ linii biznesowych. Zarząd Banku zapewnia aby proces oceny adekwatności kapitału wewnętrznego był odpowiednio udokumentowany a wyniki regularnie raportowane kierownictwu. Proces jako całość powinien podlegać cyklicznemu, nie rzadziej niŜ raz do roku, przeglądowi pod kątem jego efektywności, kompletności oraz adekwatności do profilu ryzyka Banku jak i sytuacji zewnętrznej. Planowanie kapitału i Awaryjne plany kapitałowe Planowanie potrzeb finansowych oraz kapitałowych odbywa się w Banku poprzez cykliczne sesje planistyczne: • „Growth Play Book” (Średnio-okresowa strategia w horyzoncie 3-letnim) • Sesja II (Przegląd i aktualizacja strategii na okres 1,5 roku) Narzędziami planowania są sprawozdania finansowe pro forma oraz prognozy zapotrzebowania na kapitał, w tym szacunki współczynnika wypłacalności. Bank prowadzi miesięczny monitoring wykonania planów finansowych oraz podejmuje działania naprawcze w przypadku istotnych odchyleń danych bieŜących od planowanych, w szczególności odnośnie minimalnego poziomu funduszy własnych. Bank przyjmuje zasadę, iŜ wzrost aktywów Banku w danym roku jest ściśle powiązany z wypracowanym i skapitalizowanym zyskiem w roku poprzedzającym jako głównym czynnikiem wzrostu funduszy własnych Banku, umoŜliwiającym jednocześnie zapewnienie wymaganego poziom adekwatności kapitałowej. Z tego teŜ względu jakość i stabilność wyniku finansowego stanowi 71 Roczne Sprawozdanie Finansowe GE Money Bank S.A. podstawowy priorytet dla Zarządu Banku w zarządzaniu kapitałem i zapewnianiu długofalowego wzrostu aktywów. W przypadku stwierdzenia bieŜącego lub prognozowanego niedoboru funduszy własnych w stosunku do wielkości wymogów kapitałowych, Bank w porozumieniu z właścicielem, podejmuje działania mające na celu zwiększenie bazy kapitałowej lub obniŜenie wymogów kapitałowych, w tym w szczególności jedno z poniŜszych działań lub teŜ ich odpowiednią kombinację: 1) Dokapitalizowanie Banku w postaci poŜyczki podporządkowanej ze strony właściciela, 2) Wyemitowanie akcji przeznaczonych do objęcia przez właściciela, 3) Wyemitowanie mniejszościowego pakietu akcji przeznaczonego do objęcia przez inwestora zewnętrznego, 4) Ograniczenie lub teŜ czasowe wstrzymanie akcji kredytowej Banku. W celu dodatkowego uwolnienia środków zainwestowanych w aktywa i w efekcie zmniejszenia wymogów kapitałowych Bank, w uzasadnionych przypadkach, moŜe przeprowadzić równieŜ sprzedaŜ długów lub/i sekurytyzację aktywów kredytowych. W przypadku stwierdzenia bieŜącego lub prognozowanego niedoboru funduszy własnych w stosunku do wielkości kapitału wewnętrznego, Bank, łącznie z wyŜej wymienionymi działaniami w stosunku do bazy kapitałowej i/lub wymogów kapitałowych, dąŜy równieŜ do zmniejszenia kapitału wewnętrznego, w tym: 1) eliminuje poprzez działania zarządcze ryzyka nie objęte wymogami kapitałowymi a generujące materialną ekspozycję, 2) ogranicza dominującą ekspozycję na ryzyko kredytowe poprzez: • wprowadzenie dodatkowych technik redukcji ryzyka, • zmieszenie zaangaŜowania w najbardziej ryzykownych segmentach portfela. 72 Roczne Sprawozdanie Finansowe GE Money Bank S.A. Podpisy wszystkich Członków Zarządu David Kay ............................................... Imię i Nazwisko p.o. Prezesa Zarządu ............................................... Stanowisko/ Funkcja ............................................... Podpis Scott Jensen ............................................... Imię i Nazwisko Wiceprezes Zarządu ............................................... Stanowisko/ Funkcja ............................................... Podpis Grzegorz Jurczyk ............................................... Imię i Nazwisko Wiceprezes Zarządu ............................................... Stanowisko/ Funkcja ............................................... Podpis Wojciech Kroskowski ............................................... Imię i Nazwisko Wiceprezes Zarządu ............................................... Stanowisko/ Funkcja ............................................... Podpis Krzysztof Nowaczewski ............................................... Imię i Nazwisko Wiceprezes Zarządu ............................................... Stanowisko/ Funkcja ............................................... Podpis Janusz Stankiewicz ............................................... Imię i Nazwisko Wiceprezes Zarządu ............................................... Stanowisko/ Funkcja ............................................... Podpis Tomasz Walukiewicz ............................................... Imię i Nazwisko Wiceprezes Zarządu ............................................... Stanowisko/ Funkcja ............................................... Podpis Osoba odpowiedzialna za prowadzenie ksiąg rachunkowych w GE Money Bank S.A.: Agnieszka Galus- Bucior ............................................... Imię i Nazwisko Główny Księgowy ............................................... Stanowisko/ Funkcja ............................................... Podpis Gdańsk, 8 lipca 2009 73
