Stanowisko w sprawie kamiennej grobli w rezerwacie przyrody Ptasi

Stanowisko w sprawie kamiennej grobli w rezerwacie przyrody Ptasi

W związku z artykułami prasowymi, które ukazały się dnia 28 października
2014 r. na portalu trojmiasto.pl autorstwa Katarzyny Moritz – „Koniec spacerów
po kamiennej grobli w Ptasim Raju?” oraz portalu Radia Gdańsk >>Koniec spacerów
po kamiennej grobli w Ptasim Raju. "To rezerwat przyrody, ludzie płoszą ptaki"<<,
Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Gdańsku przedstawia następujące stanowisko
w sprawie:
1.
Rezerwat „Ptasi Raj” został powołany w roku 1958 w celu zachowania
ze względów naukowych i dydaktycznych obszaru bagien wraz z dwoma zarastającymi
trzciną jeziorami na żuławach wiślanych, stanowiącego naturalną ostoję ptactwa wodnego
i błotnego oraz miejsce wypoczynku ptaków przelotnych (zarządzenie Ministra Leśnictwa
i Przemysłu drzewnego z dnia 5 listopada 1959 r. w sprawie uznania za rezerwat przyrody
–
M.P.
Nr
100
poz.
535)
i
posiadał
plan
ochrony
zatwierdzony
w roku 1997. Plan ten dopuszczał poruszanie się „w pętli” obszarem obejmującym
kamienną groblę. Jednakże w art. 154 ust. 1 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie
przyrody wprowadzono następujący zapis: „Plany ochrony dla (…) rezerwatów przyrody
(…) ustanowione w okresie od dnia 2 lutego 2001 r. do dnia wejścia w życie ustawy stają
się planami ochrony w rozumieniu niniejszej ustawy”. Tym samym plan ochrony
dla rezerwatu jako uchwalony przed wskazaną datą przestał obowiązywać
w roku 2004, a tym samym wszelkie zapisy w nim zawarte utraciły moc.
Już wtedy jednak w dokumencie wskazywano na konieczność remontu grobli,
a za istotne potencjalne zagrożenie uznano sytuację awaryjnego rozlewu ropy lub jej
pochodnych, przy niesprzyjających warunkach hydrometeorologicznych oraz przelania się
zanieczyszczeń przez kamienną groblę jez. Ptasi Raj.
Zespół autorski złożony z naukowców, w tym specjalistów ornitologów opracowujących
projekt planu ochrony z 2009 r., wskazał groblę jako „Miejsce (…) szczególnie ważne
ze względów ornitologicznych i powinno być zamknięte dla ruchu” oraz „ma kapitalne
znaczenie dla awifauny rezerwatu jako miejsca odpoczynku i należy go definitywnie
zamknąć”. Ponadto grobla jest miejscem występowania roślin słonolubnych, dla których:
„Zagrożeniem (…) jest wydeptywanie przez osoby wędrujące groblą w kierunku brzegu
morskiego. Zamknięcie grobli dla swobodnego przejścia ludzi mogłoby ten problem
poważnie ograniczyć.”
Niegdyś Urząd Morski w Gdyni zamieścił tablicę zakazującą wejścia na groblę, jednak
po
licznych
aktach
wandalizmu
zaniechał
tego
rodzaju
oznakowania.
W roku 2011 Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Gdańsku zwrócił się do UM
w Gdyni z prośbą o umieszczenie tablic informacyjnych o zakazie poruszania się
po kamiennej grobli.
Kontynuując: w projekcie planu ochrony z roku 2009 po raz kolejny autorzy
opracowania niezależnie od wniosków wskazanych w planie ochrony z roku 1997
również zwracają uwagę, że zagrożeniem dla ekosystemów rezerwatu jest
„Możliwość przedostania się na teren rezerwatu produktów ropopochodnych w przypadku
awarii większych jednostek pływających. Częściowo ochronę przed tym zagrożeniem
stanowi grobla i Mierzeja Messyńska. W przypadku awarii brak metod bezpośredniego
przeciwdziałania przedostaniu się zanieczyszczeń na teren rezerwatu. Problem należy
lokalizować i likwidować zanim dotrze do granic rezerwatu. Ponadto remont grobli
(uszczelnienie i podwyższenie) również w znaczący sposób poprawi bezpieczeństwo
ekologiczne rezerwatu.”
2.
Dlatego też Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Gdańsku w związku
z postępowaniem w sprawie oceny oddziaływania na obszar Natura 2000 dla
przedsięwzięcia polegającego na „wykonaniu toru wodnego na odcinku od kanału płonie
na Martwej Wiśle do ujścia Wisły Śmiałej do Bałtyku” jako warunek realizacji
przedsięwzięcia określił inwestorowi - Urzędowi Morskiemu w Gdyni podjęcie m.in.
następującego działania na etapie realizacji i eksploatacji przedsięwzięcia:
„Przed oddaniem do użytkowania toru wodnego, powstałego w wyniku realizacji
przedmiotowej inwestycji, wykonać podwyższenie i uszczelnienie grobli oddzielającej
rezerwat przyrody „Ptasi Raj” (obszar Natura 2000 „Ostoja w Ujściu Wisły”, „Ujście Wisły”)
do wód rzeki Wisły Śmiałej do wysokości 1,5 m n.p.m. Podwyższenie i ewentualne
poszerzenie grobli należy wykonać od strony rzeki z zachowaniem obecnego kształtu
grobli;
„W związku z podwyższeniem grobli należy wymienić przepusty na wyższe i zapewnić
możliwość techniczną ich natychmiastowego, automatycznego (bez konieczności
bezpośredniego udziału człowieka) zamykania z uwzględnieniem przepisów dotyczących
rezerwatu przyrody „Ptasi Raj”. Jednocześnie z przepustów należy zdemontować mostki,
organem odpowiedzialnym za zamykanie przepustów należy uczynić Urząd Morski
w Gdyni”.
3.
Kamienna grobla stanowi granicę pomiędzy rezerwatem przyrody „Ptasi Raj”,
a rzeką Wisłą Śmiałą i powstała pod koniec XIX w. Dotychczas nie prowadzono prac
związanych z jej przebudową. Podstawa grobli jest zanurzona w jeziorze Ptasi Raj.
W skład grobli wchodzą dwa przepusty, które umożliwiają wymianę wody pomiędzy
jeziorem, a Wisłą Śmiałą. Planowany remont jest wskazany ze względu na nieprawidłowe
działanie przepustów oraz uszkodzenie korpusu grobli, która uległa zniszczeniu
w wyniku działalności wód w ujściu rzeki. Oprócz ww. prac planuje się wymianę materacy
faszynowych stanowiących podstawę grobli poprzez rozebranie istniejącej okładziny
kamiennej i zamontowanie w płytkim wykopie materacy gabionowych od strony Wisły
Śmiałej na dł. ok. 50 m. Całkowita długość grobli objętej rozbudową wynosi 1 080 m.
Powyższe prace, jak również planowane późniejsze zamknięcie grobli, zapobiegnie
płoszeniu ptaków, gdyż miejsce to jest wykorzystywane do odpoczynku przelotnych
ptaków na Przymorskim-południowobałtyckim szlaku ich wędrówek, co jest
szczególnie istotne, w okresie wodzenia młodych.
Podczas remontu planuje się wprowadzić automatyczne sterowanie dwóch przepustów,
co umożliwi ich zamykanie na wypadek awarii i zapobiegnie przedostaniu
się m.in. substancji ropopochodnych do rezerwatu. Przepusty będą zamykane
automatycznie również w okresie
występowania niekorzystnych warunków
atmosferycznych, np. na wypadek pojawienia się oblodzenia. W innych przypadkach
pozostaną one otwarte, co umożliwi swobodne mieszanie się wód jeziora Ptasi Raj
i zmniejszenie eutrofizacji, a w konsekwencji poprawi warunki bytowania awifauny lęgowej
w rezerwacie. Ponadto dzięki zabezpieczeniu grobli, właściwie zapewniona zostanie
możliwość odpoczynku ptaków na jej koronie.
Ze względu na to, iż grobla stanowi urządzenie hydrotechniczne i będzie
wyposażona w automatycznie zamykane szandory, jak i z uwagi na bezpieczeństwo
turystów przebywających w rezerwacie, nie przewiduje się udostępnienia jej dla
ruchu pieszego.
W związku z powyższym, Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Gdańsku
planuje udostępnić rezerwat wyłącznie wzdłuż szlaków, wskazanych w zarządzeniu
w sprawie szlaków udostępnionych dla ruchu pieszego i rowerowego w rezerwacie
przyrody „Ptasi Raj”, którego to projekt został przesłany do zarządców terenu:
Urzędu Morskiego w Gdyni oraz Nadleśnictwa Gdańsk.
Poniżej zamieszcza się mapę stanowiącą załącznik do projektu zarządzenia
Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Gdańsku.