Czy rozwój mowy mojego dziecka przebiega prawidłowo ?

Czy rozwój mowy mojego dziecka przebiega
prawidłowo ?
Opracowała B. Szczepańska
nurologopeda
Mowa
Mowa jest dźwiękowym porozumiewaniem się
ludzi. Jest ona procesem jednolitym, ale
zależnie od aspektu badań można w nim
wyodrębnić czynności nadawania mowy i
czynności odbioru mowy oraz wytwór mówienia i
rozumienia czyli tekst. (L. Kaczmarek 1982).
Proces rozwoju mowy
W procesie rozwoju mowy istotną role spełniają
trzy grupy czynników: tzn. biologiczne,
psychologiczne, społeczne.
Mowa nie jest umiejętnością wrodzoną.
Człowiek nabywa ją w ciągu swego życia
osobniczego w kontakcie z mówiącymi ludźmi
(B. Rocławski 1983).
Prawidłowy rozwój mowy
L. Kaczmarek (1982) wyodrębnia cztery okresy kształtowania mowy
dziecka:
Okres melodii
(sygnału-apelu: 0-1 r. ż.)
Okres wyrazu
(sygnału jednoklasowego: 1-2 r. ż.)
Okres zdania
(sygnału dwuklasowego: 2-3 r. ż)
Okres swoistej mowy dziecięcej
(swoistych form językowych 3- 7 r. ż)
Okres melodii 0-1 r.ż.
Około 2 m-ca życia ( kiedy dziecko leży zaczyna głużyć.( gruchać)wydaje
gardłowe dźwięki typu k, g, ch. Jest to czynność odruchowa nie związana
ze słyszeniem, dziecko leżąc „gulgocze” ślina, tylna część języka styka się
z podniebieniem.
Zatem obserwujmy dziecko bo w tym okresie powinno: budzić się przy
głośnych dźwiękach, reagować strachem lub mrużyć oczy przy głośnych
dźwiękach. W 2 m- cu życia powinno reagować uśmiechem na widok osoby
bliskiej oraz głużyć.
Między 5 a 6 miesiącem życia (kiedy dziecko jest gotowe do siadania)
zaczyna ono gaworzyći ta czynność jest świadoma, pod kontrola słuchudziecko bawi się dźwiękami typu : ma, mu, da, di.
Uwaga: Dzieci głuche nie gaworzą lub z poważną wada słuchu.
Zatem obserwujmy dziecko, gdyż w tym wieku
powinno:
Zwracać uwagę w kierunku źródła dźwięku np. czyjegoś głosu,
zabawek, szczekanie psa.
Reaguje na zmiany głosu osób im bliskich.
Budzi się z lekkiego snu, gdy ktoś mówi.
Gaworzy,
7- 12 miesiąc
Między 7-12 miesiącem życia dziecko zaczyna łączyć sylaby w
większe grupy.
Ok. 1 r. z pojawiają się pierwsze słowa mama, tata, baba, kota, itp..
Dziecko rozumie proste polecenia: daj, chodź, nie wolno itp.
Okres wyrazu 1-2 r. ż.
1-2 rok życia dziecko wymawia samogłoski
ustne a, o , e, u, i y oraz spółgłoski p, b, m, d, t,
także zmiękczenia pi,bi, mi,
Umie zaprzeczyć – „ nie”, „ nie- ce”
Potrafi pokazać części ciała.
Naśladuje odgłosy zwierząt.
Wypowiada od kilku do kilkudziesięciu słów,
próbuje składać po dwa słowa np.. „ chodź da,
da , duda dyda da,
Okres zdania 2-3 r. ż
Pojawiają się proste zdania
Dziecko trudniejsze głoski zastępuje łatwiejszymi do
wymówienia (dokonuje substytucji)
Występuje upraszczanie grup spółgłoskowych
Brak wyraźnych końcówek w wypowiadanych wyrazach
3 rok życia pojawiają się proste zdania, dziecko
wymawia samogłoski nosowe: ę, ą i spółgłoski: w, f, wi,
fi, ś, ź, ć, dź, ń, l, li, k, g, ch, ki, gi, chi, j, ł, pojawiają się
spółgłoski s, z, c, dz
Słownik dziecka jest coraz bardziej bogaty, buduje
zdania pojedyncze, recytuje krótkie wierszyki, śpiewa
proste piosenki.
Aby chronić prywatność użytkownika, program PowerPoint uniemożliwił automatyczne pobranie tego zewnętrznego obrazu. Aby pobrać i wyświetlić ten obraz, kliknij przycisk Opcje na pasku komunikatów, a następnie kliknij opcję Włącz zawartość zewnętrzną.
Okres swoistej mowy dziecięcej
3-7 r. ż
Zjawiska występujące w wypowiedziach dziecka:
metatezy, asymilacje, kontaminacje, substytucje
Dziecko 4 letnie powinno umieć opowiedzieć zdarzenie
czy bajkę
5 r.ż wypowiedzi zrozumiałe dla otoczenia Dziecko w
tym wieku może jeszcze nie wymawiać /r/, /sz,ż,cz,dż/ jest to norma rozwojowa pod warunkiem, iż jest
prawidłowa budowa anatomiczna narządów
artykulacyjnych i dziecko dobrze słyszy
6 r. ż poprawna wymowa sz, ż, cz, dż, r3-5 r.ż.
Uwaga !
Ponieważ z reguły dziecko między 3-5 r.ż.
rozpoczyna swą edukację przedszkolną, a w związku
z tym zapewne częściej choruje (infekcje górnych
dróg oddechowych, zapalenia uszu, rodzice
dowiadują się, iż dziecko może być alergikiem lub
jest przerośnięty trzeci migdał) ważne jest
wykonywanie profilaktycznego badania słuchu,
chociaż raz w roku
7 rok życia
Prawidłowa wymowa wszystkich spółgłosek i
samogłosek języka polskiego.
Jakie mogą być przyczyny wad wymowy ?
Nieprawidłowa budowa narządów mowy np: rozszczep
warg i podniebienia, krótkie wędzidełko podjęzykowe
Niska sprawność narządów mowy (warg, języka,
podniebienia miękkiego, żuchwy)
Zaburzenia słuchu fizjologicznego i fonetycznofonematycznego
Dysfunkcja ssania, połykania i oddychania
Wady zgryzu
Częste infekcje kataralne, zapalenia uszu
Wady zgryzu.
Zgryz : otwarty, krzyżowy, przodozgryz,
tyłozgryz, protruzja, retruzja.
Przyczyny: długie ssanie smoczka lub picie
przez butelkę, próchnica, stąd ubytki w
uzębieniu, ( dzieci poddawane częstej
antybiotykoterapii lub na lekach sterydowych są
bardziej narażone na próchnicę.
Uwarunkowania dziedziczne, połykanie typu
dziecięcego, słaba pionizacja języka, ustny tor
oddechowy.
Jak zapobiegać wadom zgryzu?
Dbać o ząbki dziecka, nie dopuszczać do próchnicy
(lakowanie ząbków)/ lub jeśli się pojawi leczyć
Nie podawać smoczka lub zminimalizować jego używanie
(nie stosować dłużej niż do 1 r.ż; najlepszy moment na
odstawienie smoczka to czas między 7-10 m-cem życia)
Powyżej 1 r.ż. ograniczyć podawanie papkowatych artykułów
i przede wszystkim picie z butelki. Należy uczyć dziecko pić z
kubka (nie wprowadzać kubka z dzióbkiem)
W razie potrzeby udać się na konsultację ortodontyczną
Ustny tor oddechowy.
Przyczyny:
Częste infekcje górnych dróg oddechowych-brak drożności nosa;
Przerośnięty trzeci migdał;
Dzieci alergiczne są bardziej narażone na oddychanie przez usta
Jak można zapobiegać:
U maluszków zakładać czapeczki zawiązywane pod brodą;
Dbać o drożność noska-czyścić gruszką, zakraplać solą morską, uczyć
wydmuchiwać nosek, nawilżać powietrze w pokoju;
Odpowiednio układać podczas snu- na boku lub poduszka pod główkę;
Wędzidełko językowe
Skrócone wędzidełko językowe: znacznie, srednio, nieznacznie.
Konsekwencje skróconego wędzidełka:
Brak pionizacji języka;
Wady zgryzu
Trudności w uzyskaniu głosek „górnych”, czyli /l/, /t, d/,/sz,ż,cz,dż/, /r/
lub tylnojęzykowych /k,g/.
Większa predyspozycja do wymowy międzyzębowej;
Ocena wedzidłka i co robić?
Masaż logopedyczny ( bywa skuteczny w srednim i nieznacznym
stopniu)
Podcięcie wedzidełka tzw frenotomia.
Najczęściej spotykane wady wymowy
u dzieci w wieku przedszkolnym
Seplenienie ( min. proste, międzyzębowe,
boczne)
Kappacyzm/Gammacyzm
Mowa bezdźwięczna
Reranie ( min. zastępowanie głoski r przez l lub
j, r francuskie, r gardłowe, r wargowe, wymowa
międzyzębowa, wymowa boczna)
„ Nie możesz zatrzymać żadnego dnia ,ale możesz go nie stracić."