rozkład - Gimnazjum Teresin

Tomasz Piotr Daczko
PLAN REALIZACJI
P R O G R A M U ZAJĘĆ ARTYSTYCZNYCH
Warsztaty retoryczne i recytatorskie
III etap edukacyjny: klasa II gimnazjum
/przedmiot uzupełniający/
RETORYKA
Wprowadzenie
Sztuka układania i wygłaszania tekstów przemówień jest ważną składową umiejętności poprawnego i skutecznego posługiwania się
językiem polskim – tym ważniejszą, że mającą przełożenie praktyczne na funkcjonowanie w różnych dziedzinach życia. Ma wpływ na
sukces szkolny ucznia, jego dalszą drogę edukacji, życie zawodowe. Jest niezbędna w wielu sytuacjach oficjalnych i prywatnych. Nowa
podstawa programowa docenia wagę umiejętności przemawiania i otwiera różne drogi realizowania poświęconych jej zajęć w szkole.
Retoryka i szereg implikujących ją kompetencji stanowią wspólną płaszczyznę kształcenia literacko-kulturowego i językowego oraz obligują
nauczyciela i ucznia do bezpośredniego stosowania zdobytej wiedzy w praktyce językowej; wiążą umiejętności odbioru wypowiedzi
z umiejętnościami tworzenia tekstów własnych.
W ramach omawianych zajęć uczniowie powinni zyskać podstawowe wiadomości o retoryce jako sztuce pięknego wysławiania się i
wygłaszania przemówień, jej korzeniach (bo przecież należy do naszego dziedzictwa kultury), zasadach, najważniejszych środkach
stylistycznych i językowych. Opracowanie przemówienia jest złożoną procedurą, obejmującą sformułowanie problemu, poszukiwanie,
ocenianie i przetwarzanie informacji, komponowanie wystąpienia, a wreszcie efektowne jego wygłoszenie. Poznawanie zasad retoryki i
właściwych jej środków następuje przez kontakt z tekstami – literackimi i publicystycznymi poddawanymi analizie i interpretacji, a także
przez tworzenie wypowiedzi własnych: budowanie przemówień na wskazany temat, występowanie przed publicznością, a także
uczestniczenie w dyskusjach i debatach (bo głos w dyskusji jest sprawdzianem skuteczności argumentowania i przekonywania). Nauczyciel
prowadzący zajęcia dokona wyboru tekstów – dawnych i współczesnych, będących wybitnymi lub charakterystycznymi przykładami
oratorstwa różnych czasów oraz wspólnie z uczniami zaplanuje tematykę przygotowywanych przez nich przemówień.
Przewidywane efekty zajęć:
• na zajęciach poświęconych retoryce uczniowie zyskają wiedzę i szczegółowe umiejętności składające się na ogólną kompetencję
sprawnego posługiwania się językiem polskim;
• będą wiedzieć, czym jest retoryka, co stanowi jej przedmiot i do czego może być przydatna dzisiaj.
W zakresie umiejętności odbioru wypowiedzi uczniowie będą:
• znać przynajmniej kilku najsłynniejszych mówców od starożytności – aż po czasy współczesne i fragmenty ich przemówień (tematyka,
skuteczność itp.);
• wiedzieć, jaki jest związek retoryki z demokracją;
• określać funkcje tekstu (informatywną, ekspresywną, impresywną, perswazyjną i poetycką);
• wskazywać środki językowe i stylistyczne (w tym – retoryczne) decydujące o perswazyjności tekstu;
• rozpoznawać i oceniać różne typy perswazji (przekonywanie, nakłanianie, pobudzanie, propaganda, agitacja, reklama; perswazja uczciwa
i nieuczciwa);
• odróżniać perswazję od manipulacji;
• rozróżniać rodzaje argumentów (logiczne, rzeczowe i emocjonalne; uczciwe i nieuczciwe);
• rozpoznawać podstawowe chwyty erystyczne;
• rozpoznawać rodzaj mowy (np. osądzająca, uzasadniająca, popisowa; przemówienie okolicznościowe, np. toast, gratulacje, powitanie,
laudacja, kondolencje, mowa pogrzebowa itp.) i określać właściwe dla niego środki;
• określić tezę przemówienia i temat (przedmiot) toczącej się dyskusji;
• wiedzieć, na czym polega kultura dyskusji (przemawiania) i krytycznie oceniać wykroczenia przeciw niej.
W zakresie umiejętności tworzenia wypowiedzi uczniowie będą:
• zabierać głos w różnych rodzajach dyskusji (debata szkolna, „burza mózgów”, panel, forum itp.);
• jasno formułować myśli i budować tezy swoich wystąpień;
• popierać je uczciwymi argumentami;
• stosować słownictwo i frazeologię obowiązujące w kulturalnej dyskusji;
• budować wypowiedzi argumentacyjne na wskazane tematy:
– poprawnie skomponowane,
– we właściwej formie gatunkowej,
– z wykorzystaniem właściwych środków stylistycznych i językowych,
– poprzedzone gruntowną analizą tematu,
– z wykorzystaniem znalezionych materiałów (informacji),
– według podstawowych zasad logiki i retoryki;
• cytować wypowiedzi innych z podaniem źródeł;
• poprawnie wymawiać i akcentować – wyrazy, zdania i dłuższe odcinki tekstu;
• celowo i świadomie relacjonować opinie i fakty (odróżniając jedne od drugich);
• stosować w wypowiedziach własnych zasady stylistycznego kształtowania przemówień (mówić poprawnie, jasno, pięknie, stosownie do
tematu, sytuacji i odbiorcy);
• poprawnie wymawiać i akcentować wyrazy i zdania – stosownie do intencji wypowiedzi.
W zakresie analizy i interpretacji tekstów kultury uczniowie będą:
• analizować przykładowe przemówienia mówców dawnych i współczesnych (tzn. wskazywać tezę, argumenty, chwyty retoryczne itp.);
• posługiwać się terminami: retoryka, retor, orator, oracja, sofistyka, perswazja, erystyka;
• wyodrębniać w przemówieniu części kompozycyjne i formy podawcze (np. opowiadanie, argumentowanie, zbijanie kontrargumentów);
• rozpoznawać środki stylistyczne tworzące tzw. styl wysoki oraz środki i figury retoryczne istotne dla danego dzieła.
L.p.
Temat zajęć
L.g.
*Retoryka, czyli sztuka wymowy
1
1. Czym jest retoryka?
Pojęcia, teksty kultury,
materiały
Pojęcia
– zna definicję retoryki,
– charakteryzuje wskazane przez siebie
Materiały
przykłady przemówień,
przykłady powszechnie znanych – wskazuje w tekstach przykłady
przemówień
charakterystyczne dla języka mówionego
i pisanego,
– wskazuje przykłady sytuacji, w których
przydaje się umiejętność skutecznego
zabierania głosu,
– podejmuje próbę skonstruowania
dwóch kilkuzdaniowych uzasadnień:
konieczności wprowadzenia kary śmierci
w Polsce i zlikwidowania kary śmierci
w krajach, w których jest stosowana,
– podejmuje próbę wygłoszenia obu
uzasadnień;
Pojęcia
– definiuje pojęcia dyskusji i monologu,
dyskusja, monolog, dialog,
– zna pojęcie dialogu platońskiego,
dialog platoński, negocjacje,
– zna podstawowe rodzaje dyskusji,
Materiały
– zna podstawowe zasady dyskusji,
przykłady dyskusji publicznych – wskazuje przykłady dyskusji
emitowanych w telewizji
publicznych emitowanych w telewizji,
– zna słownictwo przydatne w dyskusji,
– zna definicję negocjacji,
– podejmuje próbę zabrania głosu w
dyskusji z zastosowaniem podstawowych
jej zasad;
retoryka, retor, erystyka
2.
Dyskusja jako przedmiot
retoryki. Trudna sztuka
dyskutowania.
1
Zamierzone osiągnięcia
wymagania podstawowe
wymagania ponadpodstawowe
uczeń:
uczeń:
– zna różne definicje retoryki,
– analizuje wskazane przez siebie
przykłady przemówień,
– uzasadnia wykorzystanie języka
mówionego i pisanego w tekstach,
– wskazuje przykłady wydarzeń
historycznych, w których istotną rolę
odgrywały wypowiadane przez kogoś
słowa i określa ich funkcję,
– konstruuje dwa kilkuzdaniowe
uzasadnienia: konieczności
wprowadzenia kary śmierci w Polsce
i zlikwidowania kary śmierci
w krajach, w których jest stosowana,
– wygłasza oba uzasadnienia;
– wskazuje podobieństwa i różnice
między dialogiem i monologiem,
– definiuje podstawowe rodzaje
dyskusji,
– wskazuje części składowe dialogu,
– analizuje publiczne dyskusje
emitowane w telewizji
i przeprowadzane w gronie
rówieśników,
– wskazuje podobieństwa i różnice
między negocjacją a dyskusją,
– zabiera głos w dyskusji,
wykorzystując charakterystyczne dla
niej słownictwo i stosując wszystkie
jej zasady;
3.
O perswazji w retoryce.
1
Pojęcia
metoda heurystyczna
i perswazja
Materiały
– zna pojęcie metody heurystycznej
i perswazji,
– zna różne typy perswazji;
– definiuje różne typy perswazji,
– przypisuje typy perswazji różnych
sytuacjom;
– zna podstawowe zasady, którymi
powinien kierować się mówca
zwracający się do słuchaczy,
– zna pojęcie manipulacji językowej,
– zna środki językowe sprzyjające
manipulacji,
– wskazuje w reklamach telewizyjnych
chwyty typowe dla manipulacji;
– wykorzystuje w praktyce zasady,
którymi powinien kierować się mówca
zwracający się do słuchaczy,
– analizuje środki stosowane
w manipulacji językowej na podstawie
tekstu J. Kornahausera Przemówienie;
teksty z różnymi typami
perswazji
4.
Najważniejszy jest
słuchacz.
1
Pojęcia
mówca, słuchacz, manipulacja
językowa
Materiały
J. Kornahauser Przemówienie
*Retoryczna inwencja i dyspozycja
1
5. Pięć etapów pracy nad
tekstem.
Pojęcia
– zna sformułowane w starożytności
etapy pracy nad tekstem,
Materiały
– podejmuje próbę ich wykorzystania we
przykłady powszechnie znanych własnej pracy;
– wykorzystuje w pracy wiedzę na
temat sformułowanych
w starożytności etapów pracy nad
tekstem;
Pojęcia
– stosuje elementy składowe inwencji
retorycznej w opracowaniu własnego
wystąpienia,
– odczytuje tekst systematycznie
utrzymując kontakt wzrokowy
z odbiorcą i zachowując intonację
właściwą dla mówcy,
– konstruuje wypowiedzi mające na
celu wywołanie pozytywnej
i negatywnej reakcji słuchaczy;
etapy pracy nad tekstem
przemówień
6.
Inwencja retoryczna,
czyli o czym będzie
mowa.
1
– zna pojęcie inwencji retorycznej,
– zna elementy składowe inwencji
Materiały
retorycznej,
przykłady powszechnie znanych – podejmuje próbę sformułowania tezy
przemówień
i argumentów we wskazanym temacie,
– ćwiczy odczytywanie tekstu
z jednoczesnym utrzymywaniem
kontaktu wzrokowy z odbiorcą,
– podejmuje próbę stworzenia
wypowiedzi mających na celu wywołanie
pozytywnej i negatywnej reakcji
słuchaczy;
inwencja retoryczna
W poszukiwaniu tematu.
Tytuły lepsze i gorsze.
1
8.
Argument argumentowi
nierówny.
1
9.
Retoryczna dyspozycja.
1
7.
Pojęcia
– zna podstawowe pytania stawiane
w trakcie poszukiwania tematu
Materiały
wystąpienia,
przykłady powszechnie znanych – podejmuje próbę sformułowania
przemówień
odpowiedzi na pytania retorycznej
inwencji;
– zna podstawowe zasady tworzenia
tytułów,
– podejmuje próbę wyjaśnienia sensu
tytułów utworów literackich poznanych
w gimnazjum;
– konstruuje tematy różnych
wystąpień,
– formułuje odpowiedzi na pytania
retorycznej inwencji do wybranych
tematów,
– opracowuje wystąpienia
uwzględniające wszystkie odpowiedzi
na pytania retorycznej inwencji;
– formułuje tytuły do różnych
fragmentów tekstów publicystycznych
i literackich,
– analizuje tytuły pod względem ich
poprawności;
Pojęcia
– zna trzy typy argumentów: logiczne,
– formułuje spójną wypowiedź
argumenty: logiczne, rzeczowe rzeczowe i emocjonalne,
z wykorzystaniem trzech typów
i emocjonalne, erystyczne
– formułuje przykłady trzech typów
argumentów,
Materiały
argumentów,
– wskazuje we współczesnym świecie
przykłady powszechnie znanych – zna pojęcie argumentów erystycznych; przykłady argumentów erystycznych,
przemówień
– analizuje funkcjonowanie
argumentów erystycznych
we fragmentach Pana Tadeusza
i w kulturze masowej;
Pojęcia
– zna podstawowe części wystąpienia:
– formułuje spójną wypowiedź
podstawowe części
wprowadzenie, rozwinięcie, zakończenie, z uwzględnieniem wprowadzenia,
wystąpienia: wprowadzenie,
– zna funkcje poszczególnych części
rozwinięcia i zakończenia,
rozwinięcie, zakończenie
wystąpienia,
– analizuje funkcje poszczególnych
Materiały
– zna podstawowe wzory kompozycyjne: części wystąpienia na wskazanych
wzory kompozycyjne
chronologiczne następstwo członów,
przykładach,
przemówień, tekst A. Schwarza
drogę dedukcji, drogę indukcji i drogę
– konstruuje wypowiedzi świadomie
osiągania kompromisu,
stosując poznane wzory
– podejmuje próby konstruowania
kompozycyjne,
wypowiedzi z zastosowaniem
– analizuje metody skutecznych
poszczególnych wzorów
przemówień na podstawie tekstu
kompozycyjnych;
A. Schwarz;
inwencja retoryczna
*Retoryczna teoria elokucji
10. Odpowiednie dać rzeczy
słowo. Zasady stylistyki
retorycznej.
11. Tropy i figury
retoryczne.
1
Pojęcia
– zna pojęcie elokucji,
– zna trzy kręgi zagadnień retorycznej
elokucji: typologię stylów i zasady
Materiały
stylistyki, zasady doboru słów i ich
przykłady powszechnie znanych przekształcania oraz wiedzę o okresie
przemówień
retorycznym,
– zna podstawowe zasady stylistyki
retorycznej: poprawność wypowiedzi,
jasność i przejrzystość wypowiedzi,
dostosowanie języka do poruszanego
tematu i odbiorcy, ozdobność
wypowiedzi;
Pojęcia
– zna najważniejsze środki retoryczne,
środki retoryczne: apostrofa,
– wskazuje w tekstach środki retoryczne;
elokucja, typologia stylów
i zasady stylistyki
1
pytanie retoryczne, aluzja,
dialogizm, gra słów, hiperbola,
nagromadzenie,
niedomówienie, poprawienie
się, powątpiewanie,
wykrzyknienie, zamilknięcie,
zezwolenie
– świadomie stosuje zasady elokucji
we własnych wystąpieniach,
– świadomie stosuje zasady stylistyki
retorycznej we własnych
wystąpieniach;
– określa funkcje wykorzystanych
w różnych tekstach środków
retorycznych,
– świadomie wykorzystuje środki
retoryczne we własnych
wystąpieniach;
Materiały
przemówienie Józefa
Piłsudskiego
*Mnemotechnika, czyli sztuka zapamiętywania
1 Pojęcia
12. „O sekretach
mnemotechnika
osobliwych dla
Materiały
pamięci”. Kilka słów
podstawowe metody
o metodach
mnemotechniczne
mnemotechnicznych
– zna i rozumie pojęcie mnemotechniki,
– zna podstawowe zasady wpływające na
rozumienie czytanego tekstu,
– zna podstawowe techniki skutecznego
uczenia się,
– podejmuje próbę wykorzystywania
podstawowych technik skutecznego
uczenia się i zapamiętywania w procesie
przyswajania wiedzy,
– zna metody mnemotechniczne,
– stosuje zasady wpływające na
rozumienie czytanego tekstu,
– stosuje podstawowe techniki
skutecznego uczenia się
i zapamiętywania w procesie
przyswajania wiedzy,
– stosuje metody mnemotechniczne
w codziennej praktyce szkolnej;
– podejmuje próbę wykorzystywania
metod mnemotechnicznych;
*Sztuka wygłaszania przemówień, czyli nie co, ale jak mówić
1 Pojęcia
13- Wygłoszenie mowy –
pronuncjacja, mimika, gest
14. zwieńczeniem pracy
Materiały
retora.
zasady akcentowania wyrazów
polskich i obcych
15. O mówcy doskonałym.
Kodeks dobrego mówcy.
1
Pojęcia
kodeks
Materiały
kodeks dobrego mówcy
– zna pojęcie pronuncjacji,
– zna zasady akcentowania wyrazów
polskich i obcych,
– zna podstawowe zasady tzw. mowy
ciała,
– ćwiczy umiejętność wypowiadania
własnych myśli w sposób poprawny pod
względem językowym, dykcyjnym
i niewerbalnym (mimika, gesty);
– zna cechy mówcy doskonałego,
– podejmuje próbę wykorzystania wiedzy
na temat mówcy doskonałego
w praktyce,
– zna kodeks dobrego mówcy,
– stosuje niektóre zasady kodeksu
dobrego mówcy w praktyce;
– stosuje zasady pronuncjacji
w praktyce;
– wykorzystuje wiedzę z zakresu
retoryki w praktyce,
– wykorzystuje w sposób świadomy
kodeks dobrego mówcy we własnych
wystąpieniach;
Projekt edukacyjny Szkoła mówców (konkurs na najlepiej opracowane i wygłoszone przemówienie)
■Czas pracy nad projektem: 4 tygodnie
■Cele
Uczniowie:
praktycznie poznają zasady budowania i wygłaszania przemówień i będą potrafili:
• wygłaszać przemówienia na tematy związane z programem języka polskiego (np.z lekturą, postawami bohaterów literackich,
zagadnieniami poprawności językowej), a także na interesujące ich tematy polityczne, społeczne, kulturalne, naukowe; związane z życiem
szkoły i środowiska oraz treściami przedmiotów szkolnych;
• jasno sformułować swoje myśli i refleksje na wskazany temat;
• zbudować tezę swego przemówienia;
• uzasadniać wygłaszane tezy, sądy i opinie argumentami opartymi na samodzielnie znalezionych informacjach;
• zastosować w swoim przemówieniu podstawowe środki retoryczne;
• zastosować podstawowe zasady utrzymywania kontaktu mówcy ze słuchaczami.
■Zakładane efekty
Uczniowie:
pracując w kilkuosobowych zespołach – lub indywidualnie:
• przygotują przemówienia, przestrzegając kolejności etapów pracy nad tekstem (inwencja – znajdowanie tematu, dyspozycja – ułożenie
zebranego materiału, elokucja – nadanie kształtu językowego, mnemotechnika – pamięciowe opanowanie tekstu, pronuncjacja – wygłoszenie
tekstu);
• zbiorą materiał potrzebny do wygłoszenia przemówienia, docierając do źródeł informacji (np. znajdując właściwą literaturę przedmiotu)
i uporządkują go, stosując trójdzielną kompozycję (wprowadzenie, rozwinięcie, zakończenie);
• zbudują poprawną wypowiedź argumentacyjną: posiadającą jasną tezę popartą uczciwymi argumentami;
• wygłoszą przemówienia na forum klasy lub szkoły, stosując zasady poprawnej wymowy, akcentowania, utrzymywania kontaktu ze
słuchaczami itp.;
• dokonają samooceny oraz ocenią przemówienia innych, wykorzystując posiadane wiadomości o zasadach retoryki.
Przykładowe tematy przemówień, które uczniowie powinni doprecyzować, budując tezę i odnosząc do konkretnego materiału:
• laudacja (obrona, oskarżenie...) postaci literackiej lub konkretnego dzieła;
• polemika z apologetami lub przeciwnikami jakiegoś twórcy lub dzieła (np. polemika z Gombrowiczem na temat jego oceny twórczości
Sienkiewicza, polemika z współczesnymi Mickiewiczowi, którzy krytycznie ocenili „Pana Tadeusza” itp.);
• przemówienie okolicznościowe (np. z okazji jubileuszu, przyznania tytułu, otrzymania nagrody itp. przez wybranego twórcę);
• o potrzebie uczenia się retoryki;
• ocena popularności literatury i filmów fantasy;
• ustosunkowanie się do tezy o „końcu Galaktyki Gutenberga”.
Dla niektórych uczniów bardziej przyjazne zapewne będą tematy niezwiązane z literaturą, np.:
• dotyczące ekologii i ochrony środowiska;
• określające sposoby spędzania wolnego czasu i ich konsekwencje;
• postaw konsumpcyjnych w społeczeństwie;
• otwierającego zjazd absolwentów własnej szkoły.
Podsumowanie
Sztuka układania i wygłaszania tekstów przemówień jest ważną składową umiejętności poprawnego i skutecznego posługiwania się językiem
polskim – tym ważniejszą, że mającą przełożenie praktyczne na funkcjonowanie w różnych dziedzinach życia. Ma wpływ na sukces szkolny
ucznia, jego dalszą drogę edukacji, życie zawodowe. Jest niezbędna w wielu sytuacjach oficjalnych i prywatnych. Nowa podstawa
programowa docenia wagę umiejętności przemawiania i otwiera różne drogi realizowania poświęconych jej zajęć w szkole. Retoryka i szereg
implikujących ją kompetencji stanowią wspólną płaszczyznę kształcenia literacko-kulturowego i językowego oraz obligują nauczyciela i
ucznia do bezpośredniego stosowania zdobytej wiedzy w praktyce językowej; wiążą umiejętności odbioru wypowiedzi z umiejętnościami
tworzenia tekstów własnych.
RECYTACJA
Warsztaty recytatorskie przeznaczone są dla uczniów, którzy pragną zająć się przygotowaniem do mówienia tekstów literackich. Często
używamy do określenia tej umiejętności takich tradycyjnych terminów jak deklamacja lub recytacja. Deklamacja oznacza wygłaszanie
utworu literackiego, jednak jako dosyć stary termin kojarzy się raczej ze sztucznie uroczystym i przesadnym sposobem mówienia. Ten styl
mówienia może się wydawać obcy a nawet śmieszny. Recytacja to słowo nieco nam bliższe, choćby przez to, że występuje w wielu nazwach
konkursów dla osób pragnących prezentować teksty literackie. Często jednak kojarzy się również ze szkolnym wygłaszaniem tekstu
opanowanego na pamięć, dlatego będę raczej mówić tutaj
o głosowej interpretacji tekstu, o mówieniu wiersza lub prozy.
Piękne i mądre mówienie wymaga od adepta tej sztuki ciężkiej pracy i rzetelnego przygotowania. Aby móc dobrze mówić teksty literackie
należy opanować następujące umiejętności:
 Oddychanie w procesie mówienia;
 Technikę artykulacji opartą na wiedzy o normach poprawnościowych;
 Przekaz głosowy akcentów;
 Frazowanie wypowiedzi;
 Intonacja i modulacja;
 Przestankowanie słuchowe;
 Przygotowanie tekstu do interpretacji głosowej;
 Zachowanie na scenie podczas prezentacji tekstu.
Zdobycie tych poszczególnych umiejętności umożliwi nam elementarna wiedza oraz ćwiczenia, które proponuję w niniejszym planie. Ze
względu na praktyczny charakter tych zajęć, wiedzę teoretyczną postaram się ograniczyć do minimum, zamieszczając jak najwięcej
propozycji ćwiczeniowych.
L.p.
Temat zajęć
Liczba
godzin
16-17.
Oddychanie w procesie
mówienia.
2
18-20.
Prawidła poprawnej wymowy.
Technika artykulacji.
3
21-30.
Przygotowanie tekstu do
prezentacji scenicznej.
 Ignacy Krasicki „Lew
10
Zagadnienia, pojęcia, teksty kultury,
materiały
Zamierzone osiągnięcia
Wymagania podstawowe i ponadpodstawowe
Uczeń:
-oddech dynamiczny,
-dba o to, aby oddychanie stało się procesem
-mowa płynna, ekspresyjna,
świadomym i zależnym od jego woli,
-tempo mówienia, gospodarowanie oddechem, -ćwiczy celowe tempo mówienia,
operowanie zróżnicowaną skalą siły głosu,
gospodarowanie oddechem, operowanie
-oddech pełny z podparciem przeponowym
zróżnicowaną skalą siły głosu,
-zasady sztuki pięknego mówienia.
-ćwiczy oddech bezgłośny i niewidoczny, wdech
szybki (najlepiej jednocześnie ustami i nosem)
 Bronisław Wieczorkiewicz, Sztuka
i cichy, wydech długi, równomierny i dowolnie
mówienia. Poradnik.
regulowany potrzebą tekstu,
-zna zasady sztuki pięknego mówienia.
-błędy dykcyjne,
-ćwiczy motorykę języka,
-niechlujność artykulacyjna.
-ćwiczy motorykę warg,
-wykonuje ćwiczenia rozgrzewające aparat
 Bronisław Wieczorkiewicz, Sztuka
mowy,
mówienia. Poradnik.
-wykonuje ćwiczenia dykcyjne
-dobór tekstu,
-rozumie treść recytowanego tekstu,
-etapy pracy nad tekstem,
-wyraźnie wymawia,
-interpretacja głosowa prozy,
-prawidłowo oddycha,



i zwierzęta”
Aleksander Fredro
„Osiołkowi w żłoby
dano”
Adam Mickiewicz
„Przyjaciele”
Ignacy Krasicki „Mysz
i kot”
-interpretacja głosowa wiersza.
 Bronisław Wieczorkiewicz,
mówienia. Poradnik.
-właściwie przestankuje,
-logicznie akcentuje,
Sztuka -poprawnie frazuje,
-dobiera odpowiednią barwę dźwiękową głosu.