silesia newsletter - Schlesisches Museum zu Görlitz

silesia newsletter - Schlesisches Museum zu Görlitz

SILESIA NEWSLETTER
Ein Informationsangebot des Kulturreferenten für Schlesien am Schlesischen Museum zu Görlitz Nr. 126, 1/2016 pl
ramach projektu ,,Görlitzer Art" w przestrzeni
publicznej pojawiły się dzieła sztuki studentów i
profesorów Akademii Sztuk Pięknych we
Wrocławiu. Muzeum Śląskie w Görlitz
przygotowało wystawę ,,Sztuka prześladowana.
Heinrich Tischler i jego wrocławskie środowisko".
Nasze rekomendacje odnośnie programu
tegorocznej Stolicy Kultury, informacje o
konferencjach i wystawach czasowych znajdziecie
Państwo w niniejszym wiosennym wydaniu
SILESIA- Newsletter.
Szanowni Państwo,
Drodzy Czytelnicy,
w dniu 16 kwietnia Muzeum Śląskie w Görlitz
świętuje podwójny jubileusz: 20-lecie Fundacji
Muzeum Śląskiego i 10-lecie działalności muzeum
w obecnej siedzibie w gmachu Schönhofu.
Zapraszamy na uroczystości do siedziby
administracji muzeum przy Dolnym Rynku 4 i do
gmachu głównego mieszczącego ekspozycje stałe i
czasowe. Wydarzenie goni wydarzenie, właśnie
zakończyła się druga edycja Dni Literatury nad
Nysą i VIII Śląski Wieczór Literacki. Od 8 do 10
kwietnia w Görlitz gościli pisarze z Pragi,
Warszawy, Wrocławia, Krakowa, Radebeul koło
Drezna oraz Berlina prezentując teksty, muzykę i
performance. Görlitz znajduje się kręgu wydarzeń
Europejskiej Stolicy Kultury Wrocław 2016. W
Z pozdrowieniami
Annemarie Franke
Referent ds. Kultury przy Muzeum Śląskim
1
SILESIA NEWSLETTER
INHALTSVERZEICHNIS
Nummer 126, 1/2016 pl
Rubrik
Seite
Nachrichten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3
Impressum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
2
SILESIA NEWSLETTER
NACHRICHTEN
Nummer 126, 1/2016 pl
Wschodniej Europie (Oldenburg).
Nachrichten aus dem Schlesischen Museum
Niedziela, 22.05
Międzynarodowy Dzień Muzeów
Zapraszamy na całodniowe bezpłatne oprowadzanie
po naszym muzeum. O godz. 14.00 kurator wystawy
,,W wielkiej biedzie", dr Martina Pietsch oprowadzi
Państwa po wystawie. O godz. 15.00 dyrektor
muzeum dr Marcus Bauer zaprasza na oprowadzanie
pt.:,,Pejzaż muzealny Śląska".
Oprowadzenie przez Dyrektora Muzeum dr Bauer Foto
SMG/Pech
Podwójny jubileusz Muzeum Śląskiego
Z okazji swojego jubileuszu muzeum przyjęło
odświętny wygląd i z radością oczekiwało gości,
aby wspólnie świętować to wydarzenie. Od godz. 11
do 18.00 w gmachu Schönhofu i kamienicy
Untermarkt 4 (siedzibie administracji muzeum)
przygotowano wiele atrakcji, które cieszyły się
dużym powodzeniem wśród zwiedzających.
Przybyło około 1500 gości. Punktem
kulminacyjnym był koncert norwesko- żydowskiej
artystki Bente Kahan z programem "home" oraz
koncert muzyki renesansowej zespołu Thomasa
Friedländera.
Foto: Janusz Krzeszewski
Sztuka prześladowana- Heinrich Tischler i jego
wrocławskie środowisko
Heinrich Tischler należy do artystów tzw. straconego
pokolenia, któremu przyszło tworzyć w okresie od
końca I Wojny Światowej do początku ery
Holokaustu. Ten malarz i architekt jest jedną z
pierwszych ofiar nazistowskiego reżimu, a tym
samym symboliczną figurą swojej generacji. Prace
artysty, dziś mało znane i rozproszone, oddają
atmosferę tej epoki.
Nadchodzące wydarzenia w Muzeum Śląskim:
Piątek, 13.05., godz. 19.00, kino PozaNova w
Zgorzelcu, Dom Kultury, ul. Parkowa 1
Film ,,Cicho pod prąd" Roberta Żurka i
Tomasza Kycia.
Wystawa reprezentatywnych prac artysty
przygotowana przez Muzeum Śląskie w Görlitz daje
szansę wglądu w twórczość Tischlera, a prezentowana
jest do końca czerwca w Pałacu Królewskim we
Wrocławiu.
Film opowiada o zapomnianej pielgrzymce ,,Akcji
Znaku Pokuty" do Oświęcimia- Brzezinki z 1965 r.
Trójka uczestników, Rudi Förster, Werner Ross i
Konrad Weiß, postanawiają odbyć tę trasę
ponownie w 2008 r. Tak jak wtedy, wyruszają z
Görlitz. Po projekcji zapraszamy na spotkanie i
rozmowę z filmowcami. Pokaz odbędzie się w
ramach Nyskiego Festiwalu Filmowego w Kinie
PozaNova w Zgorzelcu.
www.mmw.pl
Droga ku nowoczesności. Osiedla Werkbundu
1927-1932.
Wstęp: 6 EUR, ulgowy 3,5 EUR
W latach 20. i 30. XX wieku z inicjatywy
stowarzyszenia Deutsches Werkbund powstało sześć
eksperymentalnych osiedli mieszkalnych w
Stuttgarcie, Brnie, Wrocławiu, Zurichu, Pradze i
Wiedniu. W Muzeum Architektury zgromadzono
projekty, makiety osiedli i poszczególnych domów
Projekcja w ramach cyklu referenta ds. kultury
Śląska pt.: ,,Europa Wschodnia w kinie
niemieckim" we współpracy z Federalnym
Instytutem ds. Kultury i Historii Niemców we
3
SILESIA NEWSLETTER
NACHRICHTEN
Nummer 126, 1/2016 pl
oraz dokumentacje wzorcowych wystrojów wnętrz
ukazujące idealistyczne wizje przyszłości ery
modernizmu. Warte uwagi są na przykład, tak dawniej
jak i dziś wzbudzające kontrowersje koncepcje domu
wspólnotowego: tzw. Kollektivhaus Adolfa Radinga
czy Dom dla samotnych (Ledigenwohnheim) Hansa
Schaurona, zrealizowane w ramach wystawy
architektonicznej Śląskiej Sekcji Niemieckiego
Werkbundu pt. :,,Mieszkanie i miejsce pracy"
(WuWa). Ważnym akcentem ekspozycji jest ukazanie
stanu zachowania tej architektury oraz związanych z
tym wyzwań konserwatorskich. Wystawa wraz z
programem towarzyszącym otwarta jest do 5 lipca.
spotkania z pisarzami, performance i instalacje
artystyczne. Gośćmi Instytutu będą literaci Olga
Grjasnowa, Silke Scheuermann, Markus Stromiedel
i Chris ,,Flake" Lorenz z zespołu Rammstein.
www.ma.wroc.pl
Ośrodek "Pamięć i Przyszłość"
Siedem cudów Wrocławia i Dolnego Śląska
Goethe- Institut
Taki tytuł nosi wystawa w sali mieszczańskiej
wrocławskiego ratusza, prezentowana jeszcze do
połowy maja. Organizatorem przedsięwzięcia jest
Ośrodek ,,Pamięć i Przyszłość". Kuratorzy wystawy,
prof. Wojciech Mrozowicz i prof. Wojciech
Kucharski, jako siedem cudów wybrali takie obszary
kultury regionu, jak krajobraz, język, religia, nauka,
sztuka, architektura oraz spotkania. Na wystawie
można zobaczyć np. rękopis Legendy obrazowej o
Św. Jadwidze (Kodeks Hornigowski) i pierwsze
wydanie jego drukowanej wersji ze zbiorów
Biblioteki Uniwersyteckiej we Wrocławiu, najstarszą
mapę Śląska autorstwa Martina Hedwiga ze zbiorów
Bädisches Landesbibliothek w Karlsruhe oraz orędzie
biskupów polskich do biskupów niemieckich z 1965
ze zbiorów Archiwum w Kolonii. Oprócz
historycznych eksponatów i dokumentów dostępne są
stanowiska interaktywne oraz propozycje dla dzieci o
charakterze edukacyjnym.
Nasze rekomendacje odnośnie programu
Europejskiej Stolicy Kultury Wrocław 2016
Goethe-Institut Pop Up Pavillon
W dniu 15 kwietnia Goethe-Institut rozpoczyna we
Wrocławiu interdyscyplinarnie zakrojony program
na temat tożsamości, miejskich utopii i instynktu
gry. Jego filia będzie się mieścić w centrum placu
Nowy Targ w rzucającym się w oczy i
kompaktowym, przeszklonym kontenerze o
wymiarach 7 x 3 x 3m. W niekonwencjonalny
sposób i luźnej atmosferze odbywać się będzie
mnóstwo imprez przygotowanych z lokalnymi
partnerami: Centrum sztuki WRO, Instytutem
Filologii Germańskiej i Konsulatem Generalnym
RFN. W ramach trwającego do połowy lipca
programu przewidziano wystawy, koncerty,
4
SILESIA NEWSLETTER
NACHRICHTEN
Nummer 126, 1/2016 pl
,,duchy" (Odbudowy, Wyznań, Powodzi i
Innowacji) połączyły się w jeden wielotysięczny
żywioł na rynku gęsto wypełnionym widzami. Przygotowując tę artystyczną metaforę historii
Wrocławia, jego genius loci, bazowałem na
opowieściach setek wrocławian i na
,,Mikrokosmosie" Normana Daviesa - mówi
brytyjski reżyser. Jego performance ,,Przebudzenie"
był najbardziej spektakularnym elementem
trzydniowego weekendu otwarcia. Ponad 100
tysięcy osób uczestniczyło w stu wydarzeniach
kulturalnych, spośród których szczególnie warta
polecenia jest wystawa ,,Made in Europe" w
Muzeum Architektury, czynna jeszcze do 13 marca.
Na wizualizacjach i makietach pokazano najlepsze
obiekty europejskiej architektury, uhonorowane
nagrodą Mies van der Rohe Award, najbardziej
prestiżową na kontynencie. Wśród nominowanych
są także wrocławskie realizacje: dom handlowy
Renoma, Muzeum Współczesne, ,,Serowiec"
Politechniki i węzeł przesiadkowy przy stadionie.
Styczniowa inauguracja to początek całego
kalejdoskopu wydarzeń. Już od lutego we
wrocławskim ratuszu zobaczymy interaktywną
wystawę ,,7 cudów Wrocławia i Dolnego Śląska".
Nie chodzi bynajmniej o banalne wypunktowanie
atrakcyjnych miejsc, ale o pokazanie regionu w
siedmiu aspektach, poprzez krajobraz, język, sztukę,
naukę, architekturę, religię i ,,spotkania", czyli
wielokulturowość miasta ucieleśnioną w postaciach
Angelusa Silesiusa, Johannesa Brahmsa, Pabla
Picassa, kardynała Bolesława Kominka. Także w
lutym pojawi się pierwsza gwiazda światowego
formatu: Ennio Morricone, słynny kompozytor
muzyki filmowej wystąpi w Hali Stulecia.
Wystawę i towarzyszący jej katalog przygotowano
w polsko- angielskiej wersji językowej.
www.siedemcudow.eu
Foto: Anke Illing
Kronikarz miasta Wrocławia
Pisarz i publicysta Marko Martin przejmuje od
połowy kwietnia funkcję kronikarza miasta w
Europejskiej Stolicy Kultury 2016 r. Idea ta
nawiązuje do tradycji wysoce poważanego i
odpowiedzialnego urzędu w magistracie miasta w
dobie średniowiecza i wczesnej nowożytności. Dziś
powoływani są pisarze, którzy w wolności twórczej
podejmują wątki związane z konkretnym miastem,
jego historią i współczesnością. Także Mirko
Martin, stypendysta Niemieckiego Forum Kultury
Europy Środkowej i Wschodniej, za swój
obowiązek nie uważa relacjonowania o programie
kulturalnym Wrocławia, ale dzielenie się
refleksjami o śląskiej metropolii, jej tożsamościach i
losach.
Cały rok zamknięty pomiędzy styczniowym
,,Przebudzeniem" a grudniową ceremonią zamknięcia
,,Niebo" został odmierzony dwunastoma
tematycznymi weekendami. Kwiecień upłynie pod
znakiem literatury: Wrocław przejmie wówczas rolę
Światowej Stolicy Książki UNESCO, co
koresponduje z otwarciem w kamienicy na rynku
Muzeum Pana Tadeusza, z rękopisem dzieła Adama
Mickiewicza. Także w kwietniu specjalną edycję
Jazzu nad Odrą z finałem podczas Światowego Dnia
Jazzu poprowadzi Leszek Możdżer, jeden z
najpopularniejszych polskich kompozytorów i
pianistów. Maj to specjalne wydanie Przeglądu
Piosenki Aktorskiej oraz Międzynarodowy Festiwal
Poezji ,,Silesius", a czerwiec to Święto Wrocławia
wraz z takimi gwiazdami jak David Gillmour,
gitarzysta i wokalista Pink Floyd. Opera Wrocławska,
Aneta Augustyn informuje o inauguracji
obchodów Europejskiej Stolicy Kultury Wrocław
2016
Cztery tematy: powojenna odbudowa Wrocławia,
jego wielowyznaniowość, powódź z 1997 roku oraz
innowacje zainspirowały Chrisa Baldwina, kuratora
Europejskiej Stolicy Kultury Wrocław 2016 do
stworzenia monumentalnego widowiska, które
zainaugurowało ESK. W niedzielę 17 stycznia z
czterech krańców miasta wyruszyły cztery pochody
z gigantycznymi metalowymi konstrukcjami na
czele, do których dołączali kolejni artyści i
wrocławianie. Po kilkugodzinnym marszu cztery
5
SILESIA NEWSLETTER
NACHRICHTEN
Nummer 126, 1/2016 pl
której spécialité de la maison są megaspektakle,
pokaże z rozmachem na Stadionie Miejskim
,,Hiszpańską Noc z Carmen - zarzuela show" na
podstawie ,,Carmen" Bizeta.
Po Wrocławiu, w przyszłym roku Europejskimi
Stolicami Kultury zostaną Aarhus (Dania) i Pafos
(Cypr).
Kalendarium ESK: www.wroclaw2016.pl
W październiku warto zajrzeć na European Glass
Festival, pierwszą w Polsce prezentację europejskiej
sztuki szkła na taką skalę. To także miesiąc z
Olimpiadą Teatralną, czyli festiwalem pokazującym
dokonania najwybitniejszych twórców teatralnych;
do Wrocławia przyjadą tak legendarne postacie, jak
Eugenio Barba i Peter Brook. - Wrocław jest
miastem Jerzego Grotowskiego, wielkiego
reformatora teatru, więc szczególnie zależało nam,
aby zostać organizatorem Olimpiady Teatralnej,
która po raz pierwszy zagości w Polsce - mówi
Krzysztof Maj, dyrektor biura ESK. Jednocześnie
na wszystkich scenach Wrocławia odbędą się
spektakle w ramach Dolnośląskiej Platformy Teatru,
festiwalu teatrów Wrocławia i Dolnego Śląska.
Grudzień to, oprócz Targów Książki, gala
Europejskich Nagród Filmowych, najbardziej
prestiżowego wyróżnienia przyznawanego przez
członków Europejskiej Akademii Filmowej.
Projekt: Christin Noack
Luter nigdy nie był na Śląsku
W dniu 3 kwietnia w Görlitz miała miejsce
prapremiera sztuki teatralnej ,,Luter nigdy nie był na
Śląsku". Autorami i wykonawcami spektaklu była
młodzież ze szkół średnich z Gölitz, Niesky i
Boxberg, która w świeży i atrakcyjny sposób
przedstawiła początki ruchu reformacyjnego oraz jego
kluczowe postacie działające na terenie Śląska i
Górnych Łużyc. Organizatorem przedsięwzięcia jest
Kirchliche Stiftung Evangelisches Schlesien z
udziałem wielu partnerów i sponsorów.
Przedstawienie zrealizowano w ramach
jubileuszowego programu ,,Oblicza reformacji na
Górnych Łużycach, Północnych Czechach i Dolnym
Śląsku". Po udanej premierze, najbliższe terminy
spektakli będą miały miejsce w Görlitz, Eberswalde,
we Wrocławiu i w Świdnicy oraz ewentualnie w
porozumieniu z organizatorem.
- Program całego roku jest tak bogaty, że nie
podejmuję się powiedzieć, które wydarzenia są
najważniejsze - dodaje dyrektor Maj. Przez cały
2016, codziennie we Wrocławiu będą kusić
wystawy, festiwale, koncerty, spektakle, imprezy
plenerowe, happeningi pod szyldem ESK; w sumie
tysiąc wydarzeń. Inicjatywa przejdzie także w ręce
samych wrocławian, którzy w ramach ESK realizują
własne projekty poprzez program mikroGRANTY
na działana artsytyczne.
Wrocław jest pierwszym polskim miastem, któremu
przyznano tytuł Europejskiej Stolicy Kultury,
stworzony w 1985 roku przez grecką minister
kultury Melinę Mercouri. Rywalizując o niego,
Wrocław pokonał 10 innych polskich miast. - Ale
zaproponowaliśmy kontrkandydatom współpracę i
tak powstała niespotykana dotąd Koalicja Miast.
Dołączą do nas Gdańsk, Katowice, Lublin, Łódź,
Szczecin i Poznań, którzy w ramach ESK
zaprezentują we Wrocławiu to, co mają najlepszego.
Pokażemy więc kulturę całego kraju i w oryginalnej
formie: jedno z miast zaprezentuje się w całej
kamienicy, inne zajmie ulicę. Mam nadzieję, że
przerodzi się to w dłuższą współpracę, nawet gdy
tytuł ESK przejdzie w kolejne ręce - zapowiada
Krzysztof Maj.
Jesienne zdjęcia do filmu na Ziemii Kłodzkiej. Foto: Robert Pałka
6
SILESIA NEWSLETTER
NACHRICHTEN
Nummer 126, 1/2016 pl
Ekranizacja kryminału Olgi Tokarczuk
W lutym zakończono zdjęcia do filmu ,,Pokot"
Agnieszki Holland opartego na powieści Olgi
Tokarczuk. W ramach
polsko-czesko-niemiecko-szwedzkiej koprodukcji
powstaje adaptacja filmowa książki ,,Prowadź swój
pług przez kości umarłych" z 2009 r. Nie jest to
pierwsza ekranizacja prozy Tokarczuk, ale tym
razem pisarka jest też współautorką filmowego
scenariusza. Zarówno w książce, jak i w filmie
jedną z pierwszoplanowych ról odgrywa świat
zwierząt i pejzaż Ziemi Kłodzkiej. Zdjęcia do filmu
powstawały m. in. w Nowej Rudzie, Międzygórzu i
Bystrzycy Kłodzkiej. Premiera filmu planowana jest
na początek 2017 r.
Karl Dedecius z Wisławą Szymborską. Foto: Paweł Mazur
Zmarł Karl Dedecius
Krewni rodziny Zorek. Foto: Tomasz Pietrzyk
26 lutego w wieku 94 lat odszedł Karl Dedecius. Ten
Łodzianin z urodzenia, tłumacz, krytyk literacki i
wydawca, był wybitnym popularyzatorem polskiej
kultury współczesnej w Niemczech, założycielem i
długoletnim dyrektorem Niemieckiego Instytutu
Kultury Polskiej w Niemczech (Deutsches PolenInstitut) i inicjatorem m in. 50-tomowej ,,Biblioteki
Polskiej" oraz ,,Panoramy Literatury Polskiej XX
wieku". Z Tadeuszem Różewiczem, Czesławem
Miłoszem, Wisławą Szymborską, Zbigniewem
Herbertem i innymi polskimi poetami i noblistami
pozostawał w głębokiej przyjaźni. Od 2003 r.
przyznawana jest prestiżowa Nagroda im. Karla
Dedeciusa dla polskich i niemieckich tłumaczy
literatury.
Wmurowanie kamieni pamięci
www.deutsches-polen-institut.de/termine/aktuell/
We wrocławskiej dzielnicy Nadodrze na ul.
Jedności Narodowej 95 w dniu 2 lutego
wmurowano kamienie pamięci upamiętniające
żydowskie ofiary dyktatury nazistowskiej. W
obecności przybyłych z Ameryki bliskich rodziny
Zorek oraz innych przedstawicieli rodzin
żydowskich wywodzących się z przedwojennego
Wrocławia, umieszczono cztery kamienie w płycie
chodnika przed dawnym domem rodziny Zorek.
Pomysłodawcą kamieni pamięci jest artysta
koloński Gunter Demnig, który w ramach swojego
długoletniego projektu artystycznego przywraca do
zbiorowej świadomości pamięć o ofiarach
prześladowań nazistowskich. Pierwszy tego rodzaju
pomnik pamięci we Wrocławiu, a zarazem pierwszy
w Polsce, został przez niego wmurowany we
Wrocławiu już w 2008 r. przed domem Edyty Stein.
W przygotowaniu są następne kamienie ku czci
Żydów wrocławskich.
Granica w Sławniowicach przed 2007 r. Foto: D. Smolorz
Polsko-czeska wieś po 2007 r. Foto: D. Smolorz
7
SILESIA NEWSLETTER
NACHRICHTEN
Nummer 126, 1/2016 pl
Od września 2015 współpracujemy z Dawidem
Smolorzem z Gliwic, który na przemian z
reportażami Anety Augustyn na temat Dolnego
Śląska, oferuje podobne artykuły na temat Górnego
Śląska.
Choć od lat 90. przekraczanie granicy między
polską a czeską częścią Ślaska stało się mniej
skomplikowane, to nadal było ono możliwe jedynie
przez oficjalne przejścia graniczne. Prawdziwą
rewolucję przyniosło dopiero przystąpienie Polski i
Czech do strefy Schengen w grudniu 2007 roku.
Lokalne drogi, które do niedawna kończyły się na
granicznych szlabanach, płotach i porośniętych trawą
mostach, znów prowadzą dokądś. W podzielonych
miejscowościach granica nie stanowi już żadnej
przeszkody. W wielu przypadkach mieszkańcy wsi
położonych po polskiej stronie granicy jadąc do
najbliższego polskiego miasta skracają sobie drogę
przez Czechy. I odwrotnie. Oddzielone granicą
przedmieścia Prudnika (Neustadt/OS), Krnova
(Jägerndorf) i Opawy (Troppau) w naturalny sposób
,,odwracają się" ponownie w stronę tradycyjnych
centrów.
Niezwykle malownicza, południowa część
województwa opolskiego poza ciekawymi
krajobrazami i zabytkami architektury ma do
zaoferowania także ciekawostkę innego typu:
mianowicie podzielone granicą wsie.
Kiedy w latach 40. XVIII wieku, po wojnach
między Prusami a Austrią, prawie cały Śląsk znalazł
się pod władzą Berlina, nową granicę wytyczono w
taki sposób, że częściowo przecięła ona istniejące
od wieków miejscowości. Choć od tamtej pory
minęło ponad 250 lat, choć zamiast Prus i Austrii
dziś sąsiadują tu ze sobą Polska i Czechy, to w
kwestii przebiegu granicy niewiele się w tej okolicy
zmieniło. W powiecie głubczyckim i nyskim
również i dziś znajdziemy szereg miejscowości,
które mimo iż leżą w różnych państwach, nie tylko
nadal tworzą zrośniętą strukturę, ale noszą także
podobne nazwy. Z polską Chomiążą graniczy więc
czeska Chomyž. Kiedyś było to jedna wieś o nazwie
Komeise. Sąsiadem polskiej Opawicy jest czeska
Opavice. Przed podziałem Śląska obie miejscowości
tworzyły miasteczko Tropplowitz. Naprzeciw
znajdującego się w Polsce Krasnego Pola leży
czeska wieś Krasne Loučky (kiedyś i tu, i tam
Schönwiese). Natomiast dawne Dirschkowitz,
położone na przedmieściach Opawy, dzieli się dziś
na polskie Dzierżkowice i czeskie Držkovice. Nie
mniej interesującym przypadkiem jest dawny Gross
Kunzendorf, który na aktualnych mapach
znajdziemy jako Sławniowice (część polska) i
Velké Kunětice (część czeska). Odwiedzający tę
miejscowość po raz pierwszy potrzebują dłuższej
chwili, żeby zorientować się, które domy leżą po
polskiej, a które po czeskiej stronie. Także tutaj
granica pojawiła się w połowie XVIII wieku i także
tutaj aż do czasów ,,socjalistycznego braterstwa" nie
było problemów z jej przekraczaniem. Po 1945 roku
Polaków i Czechów, którzy w miejsce
wypędzonych Niemców osiedli w obu częściach
wsi, oddzieliły od siebie płot, pas zaoranej ziemi i
wojskowe partole. Jedynym kontaktem, jaki mieli
ze sobą sąsiedzi z przeciętej granicą miejscowości,
były rozmowy na odległość i - z rzadka - nielegalny
handel. I jedno, i drugie przed 1989 rokiem mogło
mieć nieprzyjemne konsekwencje.
Anna Cokot, mieszkanka polskiej części dawnego
Gross Kunzendorfu, nie ma wątpliwości, że rok 2007
przyniósł pograniczu nowe życie: ,,Kiedy do
Sławniowic przyjeżdża lodziarz, dzieci z czeskiej
strony biegną do nas. Kiedy samochód z lodami
przyjeżdża do Kunětic, pędzi tam cała gromadka
dzieci od nas. Do kościoła chodzimy na czeską stronę,
a zakupy robi się albo tu, albo tam. Po obu stronach
granicy można płacić i w złotówkach, i w koronach.
Dziś naprawdę czuć, że Sławniowice i Velké
Kunětice to jedna miejscowość".
Lazurowa Grota na wyspie Capri. Alte Nationalgalerie w Berlinie.
Foto: Wolfgang Pfander
August Kopisch- malarz, poeta, odkrywca,
wynalazca
Do 17 lipca w Alte Nationalgalerie w Berlinie można
zobaczyć retrospektywę nieco zapomnianej
osobowości twórczej niemieckiego romantyzmu. Ten
pochodzący z Wrocławia wielostronny artysta malarz,
poeta i żarliwy miłośnik Italii był też badaczem i
królewskim doradcą na dworze Fryderyka Wilhelma
IV. Na wystawie ukazującej życie i twórczość
8
SILESIA NEWSLETTER
NACHRICHTEN
Nummer 126, 1/2016 pl
Augusta Kopischa (1799-1853) zgromadzono
malowidła, rysunki, ilustracje, korespondencję i
poematy artysty, a przed zwiedzającymi jeszcze wiele
do odkrycia.
http://www.augustkopischinberlin.de
(C)Abgeordnetenhaus Berlin
Przebaczenie i Pojednanie. Kardynał Komineknieznany ojciec Europy
Wystawa przygotowana pod kuratelą prof. Krzysztofa
Pomiana, historyka i dyrektora Muzeum Europy w
Brukseli, poświęcona została pierwszemu
metropolicie Wrocławia okresu powojnia oraz
wpływowi, jaki wywarł on na Europę ŚrodkowoWschodnią w XX wieku. Jego postać ukazano z
perspektywy totalitaryzmów, które doświadczyło jego
pokolenie, szczególnie w kontekście tragicznej
historii Polski. Ekspozycje pokazywano do końca
2015 r. w Muzach Watykańskich, od lutego do marca
w budynku Izby Deputowanych w Berlinie.
Zaplanowano kolejne wystawy we Wrocławiu i
Brukseli. Dzięki temu wystawa pozwala na
przybliżenie większemu gronu publiczności
europejskiej zarówno dawnych, jak i aktualnych,
nierozwiązanych problemów na drodze do pojednania
i dobrego sąsiedztwa.
Instalacja Krzysztofa Furtasa na Wilhelmsplatz w Görlitz.
Źródło: www.www.goerlitzer-art.eu
Gölitzer Art
Dziesięć instalacji na ulicach i placach Görlitz
wzbudza zainteresowanie mieszkańców oraz
przebywających w mieście gości już od początku
kwietnia. Profesorowie i studenci wrocławskiej
Akademii Sztuk Pięknych podjęli próbę
zinterpretowania przestrzeni publicznej na nowo.
Do konkretnych miejsc na terenie miasta
zaprojektowane i wykonane zostały niecodzienne
obiekty. Przez najbliższy rok idąc od Mostu
Staromiejskiego w kierunku Śródmieścia, na
każdym kroku będzie można napotykać te raz
prowokacyjne, to znów zagadkowe instalacje.
Oprócz ożywienia i nowego kształtowania
przestrzeni miejskiej, prowokują też do dyskusji o
roli sztuki i twórczości oray ich wpływie na jakość
życia społeczności miejskiej. Artyści, mieszkańcy i
urzędnicy miejscy są w tej debacie mile widziani.
http://www.expokominek.com/
Projekt Akademii Sztuk Pieknych powstał przy
udziale i wsparciu miasta Görlitz w ramach
programu Europejskiej Stolicy Kultury Wrocław
2016.
Ołtarz ambonowy w kościele ewangelickim pw. Opatrzności
http://www.goerlitzer-art.eu/
9
SILESIA NEWSLETTER
NACHRICHTEN
Nummer 126, 1/2016 pl
Muzeum Miejskim we Wrocławiu. Na pierwszy
dzień obrad zaplanowano referaty poświęcone
zagadnieniom drukarstwa i ruchu wydawniczego
śląskiej metropolii nad Odrą. Kolejny dzień
wypełnią prelekcje omawiające różne aspekty
grafiki europejskiej proweniencji w zbiorach
niemieckiego obszaru językowego oraz kwestii
digitalizacji zasobów muzealnych. Dopełnieniem
programu będzie oprowadzanie po mieście i
wybranych wystawach muzealnych, jak również
wycieczka do dawnego klasztoru cysterskiego w
Lubiążu i Kościoła Pokoju w Świdnicy.
Bożej we Wrocławiu. Źródło: www.luteranie.pl
Zapowiedzi
Konferencja o ołtarzach ambonowych na Śląsku
W dniach 12- 14 października Instytut Historii
Sztuki Uniwersytetu Wrocławskiego organizuje
konferencję poświęconą temu aspektowi
protestanckiego dziedzictwa kulturowego na Śląsku.
Sesja odbywa się w ramach projektu badawczego
,,Ołtarze ambonowe na Śląsku. Historia, stan
zachowania, potrzeby konserwatorskie"
zaplanowanego na lata 2014-2018 i realizowanego
pod kierunkiem prof. Piotra Oszczanowskiego.
Przed rokiem 1945 na Śląsku znajdowało się około
160 ołtarzy tego typu, do dziś zachowało się około
30 procent. Celem projektu jest skatalogowanie
ołtarzy w oparciu o źródła archiwalne i zachowane
in situ zabytki, jak również przywrócenie zbiorowej
pamięci tego cennego dziedzictwa.
Zgłoszenia można kierować do:
Dr. Irene Ziehe, Museum Europäischer Kulturen Staatliche Museen zu Berlin - Preußischer
Kulturbesitz:
[email protected]
Polsko- Niemieckie Forum Konserwatorskie
Zgłoszenia na konferencję można kierować do 30
kwietnia na adres:
Muzeum Ziemi Wschowskiej i referentka ds. Kultury
BKM Rządu Republiki Federalnej Niemiec zapraszają
w dniach 28-29 kwietnia do Wschowy na forum
poświęcone zabytkowym cmentarzom protestanckim i
problematyce ich ochrony konserwatorskiej. W
programie zaprezentowane zostaną reprezentatywne
zabytki sztuki sepulkralnej Wielkopolski, Dolnego
Śląska i Górnych Łużyc. Uczestnicy spotkania
wymienią się wiedzą i doświadczeniami w zakresie
konserwacji i renowacji historycznych nekropolii i
lapidariów m. in. przy kościele farnym we Wschowie,
przy Kościele Łaski w Jeleniej Górze, Kościele
Pokoju w Świdnicy, Kościele Św. Mikołaja w Görlitz.
Zaplanowano zwiedzanie lapidarium we Wschowie,
Lesznie i Kożuchowie.
oł[email protected]
http://luter2017.pl/polsko-niemieckie-forum-konserwa
torskie-we-wschowie/
Oddział Zbiorów Specjalnych Biblioteki Uniwersyteckiej we
Wrocławiu
36 sesja grupy roboczej Bild Druck Papier
Tegoroczne spotkanie grupy roboczej, założonej w
1981 r. w Berlinie przez Christę Pieske, odbędzie
się we Wrocławiu. Międzynarodowa sesja
zaplanowana na 5- 8 maja zorganizowana została
we współpracy z Instytutem Filologii Germańskiej i
10
SILESIA NEWSLETTER
NACHRICHTEN
Nummer 126, 1/2016 pl
na świecie", którą Niemieckie Muzeum Historyczne
zaprezentuje w marcu 2017 r. w Martin- GropiusBau .
https://www.dhm.de/ausstellungen/vorschau/der-luthe
reffekt.html
14. Seminarium WschodnioZachodnioeuropejskich Miejsc Pamięci w
Krzyżowej
Temat tegorocznego seminarium w Krzyżowej w
dniach od 9 do 12 marca brzmiał: ,,Pojednanie z
przeszłością? Rola ruchu oporu i kolaboracji w
pamięci i narracji historycznej różnych narodów".
Podczas konferencji rozważano trudne kwestie prawd
historycznych zawarte w życiorysach ofiar i
sprawców. Dzięki obecności licznego grona
przedstawicieli różnych krajów europejskich można
było ukazać na przykładach kwestie polityki i prawdy
historycznej, prowadzących niejednokrotnie do
konfliktów. Plusem konferencji były przykłady
praktycznych działań i doświadczeń instytucji i
stowarzyszeń na rzecz miejsc pamięci, które
podporządkowane są różnym konceptom i celom oraz
prezentacje ich pracy pedagogicznej,
Fragment malowidła z Kościoła Pokoju w Świdnicy. Foto: M.
Marx
Efekt Lutra w Europie Wschodniej. Historia,
Kultura, Pamięć.
To tytuł międzynarodowej konferencji, którą w
Berlinie zorganizowało Niemieckie Muzeum
Historyczne wraz z Federalnym Instytutem ds.
Kultury i Historii Niemców we Wschodniej Europie
(Oldenburg). W dniach 8 do 10 marca doszło do
spotkania naukowców z Niemiec, Polski, Węgier i
Estonii, podczas którego podejmowano
problematykę fenomenu ruchu reformacyjnego w
Europie Środkowo- Wschodniej w perspektywie
interdyscyplinarnej. Wystąpienia zostały podzielone
tematycznie na pięć sekcji. Szczególny akcent
położony został na recepcję nauki Lutra w okresie
nowożytnym w kontekście dyskursu
międzykonfesyjnego, tożsamości narodowych,
piśmiennictwa, architektury i sztuki. Ostatnia sekcja
poświęcona została oddziaływaniu idei reformacji w
XIX wieku oraz w protestanckiej kulturze pamięci
na obszarze Europy Środkowo- Wschodniej
obecnie. Prof. Joachim Bahlcke ze Stuttgartu
wygłosił referat ,,Przemyt książek. Dystrybucja
biblii, śpiewników i luterańskiej literatury budującej
na potrzeby protestantów Środkowo- Wschodniej
Europy w dobie kontrreformacji". Prof. Jan
Harasimowicz z Uniwersytetu Wrocławskiego
przedstawił aktualny stan badań nad protestanckim
budownictwem kościelnym w ŚrodkowoWschodniej Europie.
Seminarium miało charakter międzynarodowy i
prowadzone było w języku polskim, rosyjskim,
angielskim i niemieckim.
Piotr Przybyła, Narracje (i) infrastruktury. "Mit
Ziem Odzyskanych" w pamięci politycznej
wczesnej Polski Ludowej (na przykładzie Góry św.
Konferencja stanowi wstęp do wielkiej wystawy
jubileuszowej ,,Efekt Lutra. 500 lat protestantyzmu
11
SILESIA NEWSLETTER
NACHRICHTEN
Nummer 126, 1/2016 pl
Anny i Ślęży), Poznań 2016, s. 437.
Pochodzący z Gliwic autor ukazuje swój region w
aspekcie budownictwa, przemysłu, granicy,
krajobrazu i mistyki.
Dr Przybyła z Uniwersytetu Wrocławskiego
podejmuje temat zbiorowej pamięci, miejsc pamięci
i narodowych narracji na temat przeszłości w
sposób interdyscyplinarny, w aspekcie antropologii
kulturowej, semantyki historycznej i współczesnej
historii. Na przykładzie dwóch miejsc pamięci z
obszaru Dolnego i Górnego Śląska przedstawia
mechanizmy powstawania nowych mitów we
wczesnej Polsce Ludowej lat 40-tych i 50-tych.
http://www.kulturforum.info/de/startseite-de/1000305publikationen/7131-marcin-wiatr-literarischer-reisefu
ehrer-oberschlesien
http://www.wbz.uni.wroc.pl/pl/aktualnosci/item/121
3-narracje-infrastruktury-i-ziemie-odzyskane-prezen
tacja-ksiazki-piotra-przybyly.html
Foto: Michał Mutor AG
Jacek Cygan, Podróże w czasie/ Zeitreisen.
Gedichte auf Deutsch und Polnisch, Senfkorn
Verlag 2016, 68 Seiten, farbige Abb., 21 x 21 cm
W dniu 10 kwietnia Jacek Cygan był po raz drugi
gościem Dni Literatury nad Nysą, zorganizowanych
przez Niemieckie Forum Europy Środkowej i
Wschodniej oraz miejscowych partnerów w Görlitz i
Zgorzelcu. Jest on autorem ponad tysiąca piosenek,
aranżowanych i wykonywanych przez najlepszych
polskich kompozytorów i piosenkarzy. Wiele z nich,
od najwcześniejszych z lat 70-tych po współczesne,
stały się evergreenami. Mniej znany jest jako poeta.
W dwujęzycznym tomiku poetyckim subtelnie kreśli
on pejzaże łagodności.
Marcin Wiatr, Literarischer Reiseführer
Oberschlesien. Fünf Touren durch das barocke,
(post)industrielle, grüne, mystische Grenzland.
Mit zahlreichen farbigen und
Schwarz.-Weiß.-Abbildungen, Kurzbiografien,
ausführlichem Registern und zweisprachigen
Karten.
424 Seiten.
http://www.literaturtage.eu/deutsch/autoren/
Marcin Wiatr zabiera czytelnika w intrygującą
podróż po Górnym Śląsku. Podążając śladami
znanych osobistości twórczych regionu pokazuje
współczesny wielojęzyczny kanon literatury
Górnego Śląska, dzieła Josepha von Eichendorffa,
Maxa Hermanna- Neiße, Horsta Bienka, Janoscha,
Tadeusza Różewicza, Henryka Wańka, Jaromíra
Nohavicy, Kazimierza Kutza i wielu innych.
12
SILESIA NEWSLETTER
IMPRESSUM
Nummer 126, 1/2016 pl
die Meinung des Herausgebers wiedergeben. In
diesem Falle liegt die Verantwortung für den Inhalt
ausschließlich bei den Autoren.
Impressum i wykluczenie odpowiedzialności
cywilnej
NEWSLETTER SILESIA stanowi bezpłatną,
miesięczną ofertę informacyjną referenta ds. kultury
przy Muzeum Śląskim w Görlitz.
Odpowiedzialni w rozumieniu prawa prasowego:
Referent ds. kultury przy Muzeum Śląskim w
Görlitz Annemarie Franke, Görlitz.
Adres:
Schlesisches Museum zu Görlitz
Untermarkt 4
D-02826 Görlitz
Tel. (0049) 03581/ 8791-116
Fax (0049) 03581/8791-222
Email: [email protected]
Informacje, zamówienia oraz odwołanie
prenumeraty przyjmowane są pod podanym
powyżej adresem mailowym.
Haftungsausschluss
1. Inhalt
Der SILESIA-NEWSLETTER ist ein
nicht-kommerzielles Projekt. Es kann keine Gewähr
für die Korrektheit, Vollständigkeit und Aktualität
der bereitgestellten Informationen übernommen
werden. Der SILESIA NEWSLETTER ist
weltanschaulich, konfessionell und politisch neutral.
2. Links
Ich trage keine Verantwortung für Inhalte hinter den
externen Links auf dieser Website. Ich habe
keinerlei Einfluss auf die Inhalte der verlinkten
Seiten. Zum Zeitpunkt der Erstellung der Links
waren keine illegalen Inhalte auf den betreffenden
Seiten erkennbar. Sollte ein Link zu Seiten mit
rechtwidrigem Inhalt führen, distanziere ich mich
ausdrücklich von diesem Inhalt.
3. Urheberrechte und Verantwortung
Die Rechte der im SILESIA-NEWSLETTER
veröffentlichten Bilder und Texte liegen, soweit
nicht anders angegeben, bei den Verfassern der
veröffentlichten Pressemitteilungen
beziehungsweise bei mir als Autor. Bei
gekennzeichneten Bildern und Texten liegen die
Rechte bei den jeweiligen Autoren. Mit Namen
gekennzeichnete Artikel müssen nicht in jedem Fall
13