Wyk³ad I - za³o¿enia koncepcyjne ekologistyki

Wykład 4
Metodologia uŜytkowania
ekologistyki
do tworzenia
systemów recyklingu
Wykł
Wykład 4 2008/9
2008/9
PUZZLE PRAWNE
Rozporządzenia wykonawcze
Ustawa o odpadach
Ustawa
wprowadzająca
Prawo ochrony środowiska
Ustawa o
obowiązkach
przedsiębiorców ...
Ustawa o
utrzymaniu czystości
i porządku ...
Rozporządzenia wykonawcze
Wykł
Wykład 5 2008/9
Zakres wykładu
Recykling – definicje, podział
WdroŜenie logistycznie
zintegrowanego systemu recyklingu
Organizacyjno-techniczne elementy
ekologistyki
Wykł
Wykład 5 2008/9
W przypadku odpadów, których powstania nie udało się
uniknąć, najlepszym sposobem zmniejszenia
niekorzystnego wpływu na środowisko jest:
poddanie ich recyklingowi,
czyli ponownemu wprowadzeniu do
właściwego obiegu w gospodarce.
Polega on na :
zawracaniu istniejących odpadów
do tego samego lub innego procesu wytwórczego
jako materiału własnego
albo wykorzystaniu odpadów jako produktów.
Wykł
Wykład 5 2008/9
Recykling a odzysk
Recykling to wielokrotne wykorzystywanie
materiałów do wytwarzania nowych produktów.
Zadania recyklingu - zmniejszenie ilości odpadów,
zmniejszenie ich szkodliwości dla środowiska oraz
oszczędzanie zasobów naturalnych.
Odzysk to wszelkie działania, które nie stwarzają
zagroŜenia dla zdrowia i Ŝycia ludzi lub
środowiska, a które polegają na wykorzystaniu
odpadów w całości lub w części a takŜe zmierzają
do odzyskania z odpadów materiałów, substancji
lub energii.
Wykł
Wykład 5 2008/9
Recykling, obok redukcji u źródła, stanowi jedną z technik ograniczania
ilości odpadów prowadzącą do zmniejszenia ich uciąŜliwości dla
środowiska.
Materiał jest uŜyty lub ponownie uŜyty, jeśli zastosowano go jako składnik
lub produkt pośredni do wytworzenia innego wyrobu.
Odpad kierowany jest do uŜytku w swej oryginalnej formie i w celu
przywrócenia mu wartości uŜytkowej poddaje się go procesom
ewentualnego oczyszczenia, dezynfekcji itp.
Nie następuje odzysk róŜnych jego składników jako osobnych produktów
finalnych, nie jest on stosowany jako efektywny substytut produktu
handlowego.
Przykładem ponownego wykorzystania są opakowania wielokrotnego
uŜytku, m.in. butelki i inne opakowania szklane.
Odzyskiwanie oznacza, Ŝe dany odpad został poddany procesowi odzysku
w celu otrzymania uŜytecznego produktu lub jego zregenerowania.
Jest to uzyskiwanie wartościowych materiałów z odpadów szkodliwych.
W wyniku przeprowadzenia takiego procesu otrzymuje się ten sam
materiał, ale moŜe on mieć inną formę i słuŜyć innemu celowi.
Przykładem materiałów poddanych procesowi odzysku są zuŜyte
akumulatory
i baterie.
Wykł
Wykład 5 2008/9
14 rodzajów działań będących odzyskiem (w
tym recyklingiem) odpadów:
R1 Wykorzystanie jako paliwa lub innego środka wytwarzania energii.
R2 Regeneracja lub odzyskiwanie rozpuszczalników.
R3 Recykling lub regeneracja substancji organicznych, które nie są stosowane jako
rozpuszczalniki (włączając kompostowanie i inne biologiczne procesy
przekształcania).
R4 Recykling lub regeneracja metali i związków metali.
R5 Recykling lub regeneracja innych materiałów nieorganicznych.
R6 Regeneracja kwasów lub zasad.
R7 Odzyskiwanie składników stosowanych do usuwania zanieczyszczeń.
R8 Odzyskiwanie składników z katalizatorów.
R9 Powtórna rafinacja oleju lub inne sposoby ponownego wykorzystania oleju.
R10 Rozprowadzenie na powierzchni ziemi, w celu nawoŜenia lub ulepszania gleby
lub rekultywacji gleby i ziemi.
R11 Wykorzystanie odpadów pochodzących z któregokolwiek z działań
wymienionych w punktach od R1 do R10.
R12 Wymiana odpadów w celu poddania któremukolwiek z działań wymienionych
w punktach od R1 do R11.
R13 Magazynowanie odpadów, które mają być poddane któremukolwiek z działań
wymienionych w punktach od R1 do R12 (z wyjątkiem tymczasowego
magazynowania w czasie zbiórki w miejscu, gdzie odpady są wytwarzane).
R14 Inne działania prowadzące do wykorzystania odpadów w całości lub części lub
do odzyskania z odpadów substancji lub materiałów, łącznie z ich wykorzystaniem,
niewymienione w punktach od R1 do R13.
Wykł
Wykład 5 2008/9
ODZYSK A RECYKLING
W przypadku odpadów opakowaniowych:
za odzysk uznaje się procesy R1-R9
oraz R13 i R14,
jako recykling traktowane są procesy
R2-R9 i R14.
Recykling jest szczególną formą
odzysku!
Wykł
Wykład 5 2008/9
Recykling to
wielokrotne
wykorzystywanie
materiałów do
wytwarzania
nowych
produktów.
RECYKLING
Zadania
recyklingu –
MATERIAŁOWY
zmniejszenie
ilości odpadów,
zmniejszenie ich
BIOLOGICZNY
szkodliwości dla
środowiska oraz
oszczędzanie
zasobów
naturalnych.
ODZYSK
Odzysk - działania, które nie
stwarzają zagroŜenia dla zdrowia i
Ŝycia ludzi lub środowiska: polegają
na wykorzystaniu odpadów w
całości lub w części, zmierzają do
odzyskania z odpadów
materiałów, substancji lub
energii.
METODY INNE NIś RECYKLING
SPALANIE Z
ODZYSKIEM ENERGII
WSPÓŁSPALANIE
PRZEKSZTAŁCANIE
CHEMICZNE
INNE
Wykł
Wykład 5 2008/9
Wykł
Wykład 5 2008/9
Rodzaje recyklingu
Ponowne zastosowanie - powtarzające się
Ponowne zuŜytkowanie - odzyskiwanie odpadów
zastosowanie materiału lub produktu w tym samym celu
(np bieŜnikowanie opon, butelki na wymianę)
Dalsze zastosowanie - uŜycie odpadów do nowych
zastosowań po odpowiedniej przeróbce fizycznej,
chemicznej lub biologicznej (np granulacja zuŜytych
tworzyw sztucznych i opon, gdzie granulat jest stosowany
jako wypełniacz w materiałach budowlanych)
chemicznych ze śmieci i ponowne wprowadzenie ich do
produkcji (np uŜycie wraków samochodowych w
stalowniach)
Wykł
Wykład 5 2008/9
Wykł
Wykład 5 2008/9
Wykł
Wykład 5 2008/9
Rodzaje recyklingu ze względu
na dekompozycje obiektu
Wykł
Wykład 5 2008/9
wg Z. Korzenia
Operacje technologiczne recyklingu III stopnia (wg Z. Korzenia)
Wykł
Wykład 5 2008/9
Recykling powoduje:
ograniczenie zuŜycia surowców pierwotnych poprzez
zastosowanie surowców wtórnych,
obniŜenie kapitałochłonności i energochłonności
pozyskania i przetworzenia surowców pierwotnych,
eliminację opłat i kar z tytułu wytwarzania i
gromadzenia odpadów.
Recykling jest działaniem korzystnym prowadzonym
na rzecz poszanowania zasobów przyrodniczych i
gospodarczego wykorzystania odpadów surowcowych.
Recykling jako zjawisko proekologiczne jest
jednocześnie mało ekonomiczny.
Z tego względu w wielu krajach europejskich stosuje się
róŜnego rodzaju dotacje dla przedsiębiorstw
zajmujących się recyklingiem oraz tworzy się
organizacje wspierające i propagujące ideę
recyklingu, by poprzez to zachęcić do jego większego
Wykł
Wykład 5 2008/9
wykorzystania.
Nowe poziomy recyklingu dla Polski
Wykł
Wykład 5 2008/9
Nowe poziomy recyklingu dla Polski
Wzrost nowych poziomów w większości materiałów ma
charakter liniowy.
– W szkle ustawodawca wprowadził wzrosty w latach
2008-2010 o 2%, w 2011 i 2012 wzrosty o 3% a w
dwóch ostatnich latach wzrosty kolejno o 6% i 5% .
– W tym surowcu taka dynamika wzrostu pozwoli osiągnąć
nałoŜony na Polskę poziom recyklingu w 2014 i zmniejszy
ryzyko niezrealizowania przez przedsiębiorców rocznych
poziomów w pierwszych latach okresu 2008-2014.
Poziom recyklingu w opakowaniach z drewna nie
będzie rósł i będzie wynosić 15%.
W tworzywach sztucznych poziom recyklingu spada
z 25% w 2007 r. do 16% w 2008 r.
– Spadek ten związany jest m.in. z poziomem 22,5% jaki
Polska ma osiągnąć w 2014 r.
– Począwszy od 2008 r. recyklingiem chemicznym nie
będzie moŜna realizować obowiązku recyklingu
w tworzywach sztucznych.
Wykł
Wykład 5 2008/9
. Porównanie potrzeb recyklingowych i moŜliwości
przetwórczych wybranych odpadów
opakowaniowych w latach 2002 i 2007 [tys. Mg]
Wykł
Wykład 5 2008/9
PIRAMIDA KOSZTÓW GOSPODAROWANIA ODPADAMI
RACJONALIZACJA K ONSUM PCJI
(+)
PROJEK TOWANIE OPAK O WAŃ ZGODNIE Z WYM OGAM I
PROCESÓW RECYK LINGU
RECYK LING
M ETODY ODZYSK U
INNE NIś RECYK LING
(-)
UNIESZK ODLIWIANIE
ODPADÓW
SK ŁADOWANIE
Wykł
Wykład 5 2008/9
ODZYSK
WIELOK ROTNE UśYCIE
Metody „końca rury”
Działania przeciwdziałające
powstawaniu odpadów
Poziom
preferencji
Zakres wykładu
Recykling – definicje, podział
WdroŜenie logistycznie
zintegrowanego systemu recyklingu
Organizacyjno-techniczne elementy
ekologistyki
Wykł
Wykład 5 2008/9
wymaga
konsekwentnego toku postępowania
(metodologii uŜytkowej),
opartego na załoŜeniach:
•podejścia systemowego oraz na
•rozpoznaniu i stworzeniu ramowych podstaw i
mechanizmów realizacyjnych
Cztery fazy w
kompleksowym
procesie
identyfikacji,
kształtowania i
wdraŜania
rozpatrywanego
systemu:
Wykł
Wykład 5 2008/9
faza analizy aktualnej sytuacji
ekologistycznej w przedsiębiorstwie,
faza kształtowania struktury logistycznie
zintegrowanego systemu recyklingu odpadów,
faza powiązań tworzenia systemu z
innymi systemami funkcjonującymi w jego
otoczeniu,
faza implementacji systemu wg przyjętych
zasad technicznych i procesowych,
spełniających wymogi ramowe i prawne
ochrony środowiska
System recyklingu obejmuje
następujące elementy
Właściwa polityka państwa sprzyjająca recyklingowi
Odpowiednie projektowanie dóbr:
– moŜliwie najszersze wykorzystanie w nich materiałów zdatnych do
recyklingu,
– uŜywanie jednorodnych materiałów, co upraszcza demontaŜ i
segregację
– łączenie róŜnych materiałów w taki sposób, aby ich późniejsze
rozłączenie było jak najprostrze
– uŜywanie części składowych, które nadają się do ponownego uŜycia
bez przetwarzania lub przy minimalnym uzdatnieniu
Rozwój technologii przetwarzania odpadów w celu
wykorzystania jak największej ich części
System oznaczania odpadów produktów i części składowych
produktów w celu ułatwienia segregacji.
Logistyka sortowania, gromadzenia i odbioru zuŜytych odpadów
Odpowiednie przygotowanie odpadów do przetwarzania oraz
Wykł
5 2008/9
Wykład
przetwarzanie
i odzyskiwanie surowców
Zakres wykładu
Recykling – definicje, podział
WdroŜenie logistycznie
zintegrowanego systemu recyklingu
Organizacyjno-techniczne elementy
ekologistyki
Wykł
Wykład 5 2008/9
1. Technologiczna analiza otrzymanego
„zamówienia ekologistycznego", polegającą przede
wszystkim na moŜliwie precyzyjnym ustaleniu:
rodzaju
(charakterystyki technicznej i procesowej) oraz
wielkości partii odpadów objętych recyrkulacją,
terminów dostaw z/do poszczególnych ogniw
zintegrowanego łańcucha recyklingu lub poŜądanych
okresów między sukcesywnymi dostawami odpadów oraz
moŜliwych tolerancji lub teŜ warunków przestrzegania
zasady JIT - „dokładnie na czas" (ta część zadania powinna
równieŜ objąć zasady zgłaszania i honorowania reklamacji
jakościowych i ilościowych),
punktów koncentracji lub dekoncentracji strumieni dostaw
odpadów oraz czasu ich segregowania oraz
przechowywania, a więc poŜądanego, minimalnego i
maksymalnego poziomu składowania w tych punktach,
zasad procesowych przeróbki wyodrębnionych grup
odpadów i ewentualnej likwidacji ich pozostałości
resztowych
.
Wykł
Wykład 5 2008/9
2. Opracowanie dostosowanego do
zadań ilościowych podsystemu
emisji i przepływu informacji
oraz
niezbędnej dokumentacji technicznej i
ewidencyjnej, pozwalających na
prowadzenie i samoregulację przepływów
fizycznych w ogniwach wewnętrznych i
zewnętrznych projektowanego łańcucha
recyklingowego.
Wykł
Wykład 5 2008/9
3.
4.
5.
6.
Opracowanie techniki i technologii przepływu i
przeróbki odpadów w ramach projektowanego
systemu recyrkulacji, tj. rozwiązanie problemów
gromadzenia, doboru pojemników i środków załadunku i
wyładunku oraz transportu, jak równieŜ zasad
racjonalnej eksploatacji uŜytego sprzętu technicznego.
Przygotowanie wstępnego (studialnego) projektu
systemu oraz kosztorysu jego wdroŜenia (łącznie z
nakładami inwestycyjnymi) i poddanie go pod dyskusję z
udziałem przedstawicieli wszystkich ogniw
projektowanego łańcucha recyrkulacyjnego.
Przygotowanie wynikowego (realizacyjnego)
projektu systemu w oparciu o ww. projekt
wstępny i uzgodnienie jego korekty oraz w miarę
moŜliwości przeprowadzenie komputerowej symulacji
działania całego projektowanego systemu.
Kompletację przewidzianych projektem środków
technicznych i przeprowadzenie odcinkowych prób
funkcjonowania segmentów systemu, a w miarę
moŜliwości równieŜ elementów składowych.
Wykł
Wykład 5 2008/9
Przeprowadzenie niezbędnego szkolenia
pracowników wszystkich ogniw nadzoru i obsługi
projektowanego systemu recyrkulacyjnego.
8. Stopniowe lub „uderzeniowe" wdroŜenie systemu
z uwzględnieniem resursów czasowych pozwalających na
ewentualne wytłumienia występujących początkowo
zakłóceń w jego funkcjonowaniu.
9. Kontrolę funkcjonowania uruchomionego
systemu recyrkulacyjnego, jego dostrajanie i stały
monitoring, a w odniesieniu do konkretnych urządzeń
technicznych zapewnienie stałego serwisu.
10.Ustalenie prognozy cyklu Ŝycia systemu, a w miarę
potrzeb i moŜliwości równieŜ opracowanie planu dalszych
etapów jego rozwoju (głównie w kierunku informatyzacji
i automatyzacji sterowania).
7.
Wykł
Wykład 5 2008/9
Wykł
Wykład 5 2008/9
Wykł
Wykład 5 2008/9
Wykł
Wykład 5 2008/9
Wykł
Wykład 5 2008/9
Pytania/Problemy
Wymień główne rodzaje recyklingu
Wymień efekty recyklingu
Wymień 4 fazy wdroŜenia zintegrowanego
systemu recyklingu
Jakie są główne organizycjno-techniczne
elementy ekologistyki
Wymień podstawowe warunki prawidłowo
funkcjonującego recyklingu
Kiedy recykling jest opłacalny ?
Wykł
Wykład 5 2008/9
Rok 2006 - - poziomy recyklingu i
stawki opłat produktowych dla opakowań
produktów ustalone przez Ministra Srodowiska
poziom
recyklingu
[%]
opłata
produktowa
za 1 kg [zł]
opakowania z tworzyw sztucznych
22
2,64
opakowania z aluminium
35
1,32
opakowania ze stali, w tym z blachy stalowej
18
0,79
opakowania z papieru i tektury
45
0,63
opakowania ze szkła gospodarczego, poza ampułkami
35
0,20
opakowania z materiałów naturalnych (drewna i
tekstyliów)
13
0,32
rodzaj materiału, z którego
wykonano opakowanie
opakowania razem
Wykł
Wykład 5 2008/9
poziom
odzysku
[%]
43
Rok 2007 - poziomy recyklingu i stawki opłat
produktowych dla opakowań produktów
ustalone przez Ministra Srodowiska
rodzaj materiału, z którego
wykonano opakowanie
opakowania razem
poziom
odzysku
[%]
poziom
recyklingu
[%]
50
25
opłata
produktowa
za 1 kg [zł]
opakowania z tworzyw sztucznych
25
2,68
opakowania z aluminium
40
1,34
opakowania ze stali, w tym z blachy stalowej
20
0,80
opakowania z papieru i tektury
48
0,64
opakowania ze szkła gospodarczego, poza ampułkami
38
0,25
opakowania z materiałów naturalnych (drewna i
tekstyliów)
15
0,32
Docelowe poziomy recyklingu mają być osiągnięte do 2014 r.
Wykł
Wykład 5 2008/9
Wykł
Wykład 5 2008/9