Mój Pamiętnik

ZAGADNIENIA OGÓLNE: Kształty ciała ryb : wrzecionowaty, strzałowaty, torpedowaty
(szczupak, troć, łosoś); bocznie spłaszczony (leszcz); grzbietobrzusznie spłaszczony (sum);
wężowaty (minor, węgorz, sum); asymetryczny (flądra). Położenie otworu ustnego :
końcowe (płoć, okoń); górne (sielawa, ukleja, ciosa, stynka, wzdręga); dolne (świnka, brzana,
kieł); pośrednie (karp, leszcz). Zarysy tułowia : grzbiet prosty, brzuch wypukły; brzuch prosty,
grzbiet wypukły; grzbiet i brzuch prosty; grzbiet i brzuch wypukły. Płetwy ryb : grzbietowa [D,
D1, D2], ogonowa [C], odbytowa [A], tłuszczowa [ad] (u łososiowatych, pstrąg, sieja, sielawa,
sumik karłowaty, stynka), brzuszne [V], piersiowe [P] . Położenie płetw parzystych :
brzuszne (brzuchopłetwe), piersiowe (piersiopłetwe) u Sandacza i Jazgona, gardłowe
(gardłopłetwe) Miętusa, z wąsikiem przy dolnej wardze. Typy płetw ogonowych :
symetryczna (dificerkalna), niesymetryczna (heterocerkalna), pozornie symetryczna
(homocerkalna). Przebieg linii bocznej : prosty (Sielawa), wygięty ku dołowi (Ukleja), wygięty
ku górze; wypukły (Okoń), falisty (Ciosa), niepełny; krótki (Słonecznica). Aby oznaczyć dany
gatunek, patrzymy czy ma wąsy i ile. Max to 5 par wąsów u Piskorza. Patrzymy czy dochodzą
do otworu, czy się rozdwajają czy są jednolite itp. CECHY PRZELICZALNE RYB: Liczba
łusek w, nad i pod linią boczną: l.l. linia boczna, op pokrywa skrzelowa. Wzór łusek = 44 8/5.
Liczba promieni twardych (l. rzymskie) i miękkich (l. arabskie) w płetwie grzbietowej [D]. Wzór
promieni: D III/8. Liczba wyrostków filtracyjnych na pierwszym łuku skrzelowym. Liczba
kręgów w kręgosłupie. U Jesiotrów : liczba płytek na grzbiecie, boku i brzuchu, należy określić
kształt. Liczba wyrostków hylorycznych (lewy, prawy). Zęby na lemieszu (podniebieniu).
Liczba zębów gardłowych np. 6-5 u Płoci, 3.5-5.3 u Wzdręgi, 2.3.5-5.3.2 u Brzany, 1.1.3-3.1.1
u Karpia. MINOGOWATE: Minóg morski, Minóg rzeczny, Minóg strumieniowy, Minóg
ukraiński. JESIOTROWATE: Jesiotr bałtycki (ostronosy), Jesiotr zachodni, Jesiotr rosyjski,
Jesiotr syberyjski, Sterlet. ŚLEDZIOWATE: Parposz, Aloza. ŁOSOSIOWATE :
ŁOSOSIOWCE : Głowacica, Łosoś atlantycki, Pstrąg tęczowy, Pstrąg źródlany, Pstrąg
potokowy, Troć morska, Troć jeziorowa. GŁĄBIELE : Peluga, Sielawa, Sieja. LIPIENIE :
Lipień europejski. STYNKOWATE: Stynka. MUŁAWKOWATE: Muławka bałkańska.
SZCZUPAKOWATE: Szczupak. CIERNIKOWATE: Cierniczek, Ciernik (kolka, czart, kat).
KOLCOWATE: Bass słoneczny, Bass wielkogębowy. OKONIOWATE: Jazgarz, Okoń,
Sandacz. KARPIOWATE: Amur biały, Boleń, Brzana, Brzana karpacka, Brzanka, Certa,
Ciosa, Czebaczek amurski, Jaź, Jelec, Karaś pospolity, Karaś srebrzysty (Japończyk), Karp,
Kiełb białopłetwy, Kiełb Kesslera (długowąsy), Kiełb (krótkowąsy, pospolity), Kleń, Krąp,
Leszcz, Lin, Piekielnica (szweja), Płoć, Rozpiór, Różanka (siekierka), Sapa, Słonecznica
(owsianka), Strzebla potokowa, Strzebla przekopowa (błotna), Świnka, Tolpyga biała, Tolpyga
pstra, Ukleja, Wzdręga (krasnopiórka), Złota rybka. KOZOWATE: Koza, kózka, Koza złotawa,
Piskorz. PRZYLGOWATE: Śliz. SUMOWATE: Sum. SUMIKOWATE: Sumik karłowaty.
DŁUGOWĄSOWATE: Sumik afrykański (Klarys). WĘGORZOWATE: Węgorz.
DORSZOWATE: Miętus. GŁOWACZOWATE: Głowacz białopłetwy, Głowacz pręgopłetwy.
TYPY ŁUSEK: Plakoidalne, Ganoidalne, Elasmoidalne (elastyczne): cykloidalne (koliste),
ktenoidalne (grzebykowate). ŁUSKA JEST DZIELONA UMOWNIE NA 4 POLA
ROZMIESZCZONE WOKÓŁ CENTRUM: pole przednie (oralne), pole tylne (kaudalne), pole
boczne dogrzbietowe (lateralno-darsalne), pole boczne dobrzuszne (lateralno-ventralne).
Łusek nie mają: minogi, głowacze (białopłetwe, pręgopłetwe), sum, sumik karłowaty, karp
bezłuski. JAK POBIERAĆ ŁUSKI DO BADAŃ: Łuski (od 6 do 10 sztuk) wyjmuje się z lewej
strony ciała ryby. Łusek nie pobieramy z: linii bocznej, zregenerowanych i uszkodzonych. u
karpiowatych- z pierwszego i drugiego rzędu nad linią boczną, począwszy od łuski leżącej na
wysokości pierwszego promienia płetwy grzbietowej i posuwając się wzdłuż linii bocznej w
kierunku płetwy ogonowej. u łososiowatych- z dwóch lub z trzech rzędów leżących nad linią
boczną, pomiędzy końcem płetwy grzbietowej a początkiem płetwy tłuszczowej. u
okoniowatych- z rzędów leżących pod linią boczną, w okolicy zakończenia płetwy piersiowej,
złożonej równolegle do osi ciała. WIEK RYB MOŻNA OKREŚLIĆ WYKORZYSTUJĄC:
Kamyczki błędnikowe (otolity), Promienie twarde płetw, Kość wieczka skrzelowego
(operculum), Kość pasa barkowego (cleithrum), Kręgi. BUDOWA ŁUSKI: Łuska rozrasta się
(odkładane są sole wapnia), Intensywne odkładanie latem (intensywne odżywanie) – łuski są
szersze; zimą- (mniej pożywienia)- łuski mniejsze, Łuski mają budowę stożkową- nowa
warstwa wyrasta ze spodu i trochę dalej: Obliczanie tempa wzrostu długości ciała ryb
metodą odczytów wstecznych (Einer Lea): Ln=Vn/V*L Gdzie: Ln- poszukiwana długość
ciała ryby w wieku n lat, L- długość ciała ryby w chwili złowienia, Vn- długość promienia łuski
w n roku życia, V- długość całkowitego promienia łuski. Pomiary łusek wykonuje się od
centrum do jej krawędzi. Można je wykonywać w 3 kierunkach: kauzalnym, oralnym i
lateralnym. Pomiary łusek wykonujemy: U ryb karpiowatych najczęściej po stronie
kauzalnej, U ryb okoniowatych i łososiowatych po stronie oralnej. WSPÓŁCZYNNIK
KONDYCJI FULTONA: K=W*100/l3 Gdzie: W- masa ciała (g), l- długość ciała (cm). Zadanie
1. Obliczyć wiek 4 łusek : - płoć (5 +) (15,1 cm / 69g), - okoń (2 +) (12,3 cm, 38g) - pstrąg
potokowy (2 +), - sielawa (1 +). PODZIAŁ RYB: Żyworodne (zapłodnienie wewnętrzne; u ryb
chrzęstnych do kopulacji wykorzystywane są płetwy brzuszne, u ryb kostnych-płetwy
odbytowe. Te ryby, które nie mają łożyska wykorzystują 3 sposoby żywienia poprzez
:woreczek żółtkowy, płyn maciczny (ryby ogończowate /orleniowate) lub pożerają zarodki jaj
(przedostające się przez jajowód do macicy). Jajożyworodne (zapłodnienie wewnętrzne,
wylęg następuje jednocześnie przy wydalaniu jaj przez samicę (pielęgnicowate, niektóre
gatunki rekinów i płaszczek, w Polsce Węgorzyca pospolita- gatunek morski w przybrzeżnych
wodach Bałtyku). Jajorodne: Ze względu na miejsce składania ikry krajowe ryby
słodkowodne możemy zaliczyć do określonych grup ekologicznych: Grupa litofilna- należą
do niej ryby składające ikrę na podłożu mineralnym (kamienie, żwir, gruboziarnisty piasek) np.
łosoś, lipień, sieja, świnka, brzana. Grupa fitofilna- zaliczane są tu ryby składające ikrę na
roślinności podwodnej. Błona ikry tych ryb wydziela kleistą substancję, dzięki czemu ikra
przykleja się do roślin i może rozwijać się ponad dnem w dobrych warunkach tlenowych np.
karp, lin, leszcz, wzdręga. Grupa psammofilna- ryby należące do tej grupy składające ikrę na
piaszczystym dnie, a niekiedy na podmyte prądem wody, drobne korzonki, zwisające nad
czystym dnem. Ikra tych ryb posiada lepkie wyrostki, którymi przykleja się mocno do podłoża
np. kiełb, śliz. Grupa pelagofilna- ikra tych ryb rozwija się pływając w toni wodnej. Należą do
niej głównie ryby morskie. Natomiast wśród ryb słodkowodnych spotyka się gatunki, których
ikra unoszona jest w wodzie i spływa z prądem wody w dół rzeki np. miętus, ciosa, amur,
tołpyga biała. Grupa ostrakofilna- ryby składające ikrę do jamy skrzelowej małży. Brodawka
płciowa samic tych ryb rozrasta się w okresie rozrodu w pokładełko (długa rureczka), za
pomocą którego jajeczka są umieszczane w jamie skrzelowej małży. Młode osobniki
opuszczają gospodarza już dobrze rozwinięte np. różanka (składa do 200 jaj). Grupa
ariadnofilna- samiec buduje precyzyjnie utkane gniazdo. Nerki samca w okresie rozrodu
wydzielają kleistą substancję, która jak nicią opłata i wiąże gniazdo, często wykonywane ze
szczątków roślin np. ciernik, cierniczek. Grupa ryb nie mająca stałego miejsca składania
ikry- mogą one korzystać z różnego podłoża, na którym składają ikrę np. okoń, sandacz,
jazgarz. RYBY SKŁADAJĄ IKRĘ: Jednorazowo, W kilku porcjach (tarło porcyjne) – daje
możliwość wydłużenia istnienia populacji (gatunku) a także: Zwiększa płodność
indywidualnych osobników, Wydłużona w czasie powoduje, że okres dla niektórych gatunków
larw (okres przechodzenia na samożywienie) pokrywa się ze szczytem występowania
pokarmu, Zmniejsza konkurencję pokarmową i wyrównuje wykorzystywanie zasobów
pokarmu, Zmniejsza zagrożenie całkowitego wyginięcia pokolenia. ZJAWISKA
FENOLOGICZNE W CZASIE ROZRODU WYBRANYCH GATUNKÓW RYB: SZCZUPAK:
Tarło w płytkich jeziorach (płycizny przybrzeżne), Początek tarła: zakwita podbiał pospolity;
pełnia kwitnienia lepiężnika różowego, Koniec tarła: rozwój pierwszych liści grążela żółtego,
pękają pąki liściowe olchy czarnej. SANDACZ: Początek tarła: zakwitają jabłonie domowe,
Zaawansowane tarło: kwitnie kasztanowiec zwyczajny i bez pospolity, Koniec tarła:
przekwitają grusze pospolite. PŁOĆ: Małe i płytkie zbiorniki: Początek tarła: wykształcenie
się listków olchy czarnej, pełnia kwitnienia podbiału pospolitego, Koniec tarła: zakwitanie
klonu zwyczajnego, Duże głębokie zbiorniki: Początek tarła: zakwitanie klonu zwyczajnego i
mniszka pospolitego, Koniec tarła: pełne kwitnienie wyżej wymienionych roślin. LIN: Początek
tarła: w pełni kwitnie bez czarny i osoka aloesowata, Zaawansowane tarło: zakwitanie kipy
szerokolistnej. SUM: Tarło odbywa się w czasie zakwitania osoki aloesowatej i bzu czarnego
oraz pełnego kwitnienia kaliny hordowiny. SIELAWA: Początek tarła: młode brzozy tracą
większą część liści, a starsze są już bezlistne, Koniec tarła: powstawanie pokrywy lodowej
przy brzegach zbiornika. TARŁO SZTUCZNE: wycieranie ryb, metoda na sucho.
Pozyskiwanie ikry. Pozyskiwanie mlecza Połączenie ikry z mleczem, mieszanie, dodanie
wody i dalsze mieszanie. APARATY WYLĘGOWE: Aparat Weisa (przepływ pionowy- sieja,
sielawa, szczupak), Aparat Kalifornijski (poziomy przepływ wody- pstrąg, łosoś, lipień, troć)
SZTUCZNE TARLISKA: Przydenne (krześlisko roślinne- jałowiec, świerk, pęczki trzciny),
Zawieszone, Pływające. PŁODNOŚĆ: U ryb rozróżnia się: Płodność osobniczą
(absolutną, indywidualną)- jest to całkowita liczba dojrzałych jaj znajdujących się w jajnikach
jednej samicy przed owulacją, Płodność względną- czyli płodność osobniczą przeliczaną na
jednostkę ciała samicy (na 1 kg dla dużych ryb i na 1g dla małych ryb), Płodność
gospodarczą (roboczą)- która wyraża liczbę dojrzałych ziaren ikry faktycznie uzyskanych w
warunkach sztucznego tarła (przez odpowiedni masaż brzucha dojrzałych dla cieknących
samic w okresie tarłowym). METODA WAGOWA obliczania płodności osobniczej polega na
porównaniu masy całej badanej ikry, wydobytej z gonad samicy, z masą małej próbki o znanej
liczbie jaj: N : n = W : w | N = (W : w) x n Gdzie: N- płodność osobnicza, n- liczba jaj w małej
próbce, W- masa całej badanej ikry ( z dokładnością do 0,1 lub 0,01g), w- masa całej próbki (
o znanej liczbie jaj- z dokładnością do 0,001g).