Historia Bobrownik - Bobrowniki nad Prosną

Bobrowniki nad Prosn±
Historia Bobrownik
18.03.2008.
Tekst opracowany przez pañstwa Mariê i Macieja Latajków.
Bobrowniki nad Prosn± po³o¿one s± w po³udniowo – wschodniej czê¶ci gminy Grabów nad Prosn±, wchodz±
wiêc w sk³ad powiatu ostrzeszowskiego.
Powierzchnia wsi wynosi 1092 hektary, z tego 978 ha to u¿ytki rolne, 106 ha to lasy, a reszta nieu¿ytki. Pó³nocn± i
wschodni± granicê stanowi rzeka Prosna i w³a¶nie to po³o¿enie mia³o du¿y wp³yw na nazwê miejscowo¶ci oraz
g³ówne zajêcia naszych przodków.
Nazw± Bobrowniki, czêst± na terenie Polski, okre¶lane s± z zasady miejscowo¶ci po³o¿one nad rzekami.
Bezpo¶rednia nazwa powsta³a od s³owa “bóbr”, która jednocze¶nie oznacza brunatny kolor zwierzêcia. Do
podstawy wyrazu dodano formant “-ownik” i powsta³a forma “bobrownik”, czyli cz³owiek ze
stanu s³u¿ebnego zajmuj±cy siê bobrami.
Nazwy s³u¿ebne okre¶la³y niegdy¶ ludzi, którzy we wczesnym ¶redniowieczu wykonywali powinno¶ci na rzecz dworu
ksi±¿êcego. By³a to zatem grupa ludno¶ci wiejskiej wolna, ale zobowi±zana dziedzicznie do wykonywania
wyspecjalizowanych ¶wiadczeñ w zamian za zwolnienie z niektórych danin i ciê¿arów. Powsta³a ona na terenach Polski
prawdopodobnie w X-XI wieku, to jest ju¿ w okresie tworzenia pañstwa, i a¿ po wiek XIV zwi±zana by³a z dworami
ksi±¿êcymi. Osady zamieszka³e przez ludno¶æ s³u¿ebn± wykonywa³y na rzecz dworu okre¶lone powinno¶ci. I tak np.:
- piekarze - wypiekali chleb
- sokolnicy - uczestniczyli w ³owach
- ¿yrdnicy - rozbijali obozy dla wêdruj±cego dworu
- bobrownicy - hodowali bobry
- m±cznicy - mielili ziarno, itd.
Zawodowe okre¶lenie tych grup s³u¿ebnych zosta³o wtórnie przeniesione na nazwy osad, w których oni zamieszkiwali.
Tak powsta³y nazwy: Piekary, Sokolniki, ¯erniki, Bobrowniki, M±czniki.
Ówczesne Bobrowniki graniczy³y tak¿e z osad± s³u¿ebn± – Smolniki.
Jak z tego wynika, Bobrowniki s± bardzo star± osad±. Pocz±tki jej istnienia mog± siêgaæ XI wieku. Potwierdza to
istnienie grodu i zachowanego do tej pory grodziska, które po³o¿one jest w¶ród podmok³ych ³±k na lewym brzegu rzeki w
odleg³o¶ci oko³o 250 metrów na pó³nocny- zachód od ko¶ció³ka. Tereny te zosta³y znacznie osuszone po regulacji Prosny
w latach 60-tych XX wieku. Grodzisko to jest nazywane przez miejscow± ludno¶æ “szwedzkim grobem” lub
“starym cmentarzem”. W¶ród mieszkañców kr±¿y legenda, ¿e kiedy¶ ko¶ció³ek znajdowa³ siê w³a¶nie na
tym grodzisku, lecz pewnej nocy anio³owie przenie¶li go na obecne miejsce.
Obecnie grodzisko poro¶niête jest gêsto drzewami i stanowi trudno dostêpny nieu¿ytek, dziêki czemu zachowa³
siê obecny jego stan do naszych czasów.
Bobrowniki do po³owy XIV wieku by³y wsi± monarsz± (królewsk±). Tereny te, zwi±zane z ziemi± rudzk±, któr± w XIII
wieku zaczêto nazywaæ wieluñsk±, maj± bardzo bogat± przesz³o¶æ historyczn±. Przedstawienie jednak jej najstarszych
dziejów nastrêcza sporo trudno¶ci, poniewa¿ do pocz±tku XII wieku o ziemi ostrzeszowskiej, a tym samym o
interesuj±cych nas terenach, nie ma ¿adnej wzmianki w ¿ród³ach pisanych. Dopiero na podstawie pó¿niejszych danych,
zw³aszcza podzia³u biskupstw stwierdzamy,¿e te ziemie od chwili powstania pañstwa polskiego nale¿a³y do ¦l±ska.
Potwierdza to równie¿ przynale¿no¶æ tych obszarów a¿ do 1821 roku do biskupstwa wroc³awskiego, które do ok.1050 roku
mia³o swoj± siedzibê w Smogorzewie k/Rychtala. Naturaln± granic± miêdzy Wielkopolsk± a ¦l±skiem we wczesnym
¶redniowieczu by³a rzeka Barycz z jej nieprzeniknionymi mokrad³ami.
Historia tych terenów w drugim tysi±cleciu by³a wype³niona walkami o zachowanie polsko¶ci. Ale nie tylko. Ju¿ synowie
Boles³awa Chrobrego nie godz±c siê na sukcesjê brata, Mieszka II, wszczêli przeciw niemu bunt. Walki bratobójcze
trwa³y przez szereg lat, doprowadzaj±c kraj do znacznego os³abienia. W roku 1034 nast±pi³a tzw.reakcja pogañska,
czyli zbrojne wyst±pienie ludno¶ci ch³opskiej i niewolnej przeciw mo¿nym i ko¶cio³owi. Doprowadzi³o to do zniszczenia
religii chrze¶cijañskiej,
mordowania ksiê¿y, powrotu starej wiary. Jednak w latach 1038 – 1050 na naszych ziemiach krwawo
rozprawiono siê z wyznawcami wiary ojców. Najkrwawsze boje toczono na ziemiach pomiêdzy Barycz± a Stobraw±.
Niedobitki starej wiary d³ugo ukrywa³y siê na bagnach Kotliny Grabowskiej, ale po latach i tu wprowadzono
chrze¶cijañstwo. Dope³nieniem zniszczenia tych ziem i kraju by³a wyprawa ksiêcia czeskiego Brzetys³awa latem
1038 r. Nie napotykaj±c zapewne na wiêkszy opór wojska czeskie dotar³y a¿ do Wielkopolski i dokona³y w tej dzielnicy
najwiêkszych zniszczeñ i grabie¿y. W Gnie¼nie zrabowano miêdzy innymi relikwie ¶w. Wojciecha. Fakt wywiezienia
relikwii mo¿na uznaæ za najwiêksz± klêskê m³odej polskiej organizacji ko¶cielnej.
W toku wyprawy opanowano Sl±sk i Ma³opolskê. Ziemia ¦l±ska, a zatem i nasze tereny, nale¿a³y do Czech a¿ do
http://www.bobrownikinadprosna.pl
Kreator PDF
Utworzono 7 March, 2017, 11:00
Bobrowniki nad Prosn±
1050 roku, kiedy to Kazimierz Odnowiciel uderzy³ na ¦l±sk i odebra³ je .
Odzyskanie ¦l±ska zakoñczy³o trudny i d³ugotrwa³y proces zjednoczeniowy. Na ten okres przypadaj± nadania ziemi
wraz z przypisan± do nich ludno¶ci±, która zobowi±zana by³a do ¶wiadczeñ rzeczowych i odrobkowych nowym
w³a¶cicielom. Ten proces doprowadzi³ w owym czasie do powstania wielkich w³asno¶ci rycerskich i ko¶cielnych.
W roku 1138 testamentem Boles³awa Krzywoustego rozpoczyna siê okres Polski Dzielnicowej. Ziemie nale¿±ce do
¦l±ska, a wiêc równie¿ nasze, przypad³y seniorowi, czyli najstarszemu synowi – W³adys³awowi zwanemu
Wygnañcem. Czyni³ on próby jednoczenia pañstwa, lecz ju¿ w 1141roku m³odsi bracia wypowiedzieli mu
pos³uszeñstwo. Dosz³o do bratobójczych walk, pierwsze starcie w 1141 roku zakoñczy³o siê klêsk± juniorów. Na
¦l±sku W³adys³aw pozbawi³ w³adzy swego najwierniejszego sojusznika, namiestnika Piotra W³asta W³astowicza (
miêdzy innymi fundatora ko¶cio³a w Kot³owie w 1108 roku). Za rozg³aszanie plotek na temat jego ¿ony W³adys³aw
kaza³ go o¶lepiæ i wyrwaæ mu jêzyk, co spowodowa³o przej¶cie czê¶ci mo¿nych na stronê m³odszych braci. W 1146
roku wyruszy³ na Wielkopolskê oblegaj±c Poznañ.Do obozu pod Poznaniem przyby³ arcybiskup gnie¿nieñski Jakub
ze ¯nina i wykl±³ W³adys³awa. By³a to pierwsza kl±twa w dziejach Polski rzucona przez polskiego biskupa.
Klêska pod Poznaniem przypieczêtowa³a jego ca³kowit± pora¿kê i wiosn± 1147 roku W³adys³aw Wygnaniec przez
Czechy uciek³ do Niemiec.
Walki miêdzy Piastami o zjednoczenie Polski trwa³y wiele pokoleñ. Prowadzi³ je ze zmiennym szczê¶ciem ksi±¿ê
¶l±ski Henryk Brodaty, mocno zwi±zany z naszymi terenami.
Urodzi³ siê miêdzy 1165 a 1170 rokiem, by³ prawnukiem Boles³awa Krzywoustego, a synem Boles³awa Wysokiego,
który dla lepszej obrony tych ziem zbudowa³ drewniano-ziemne zamki obronne w Boles³awcu, Kêpnie i Ostrzeszowie.
Oko³o 1205 roku na mocy uk³adu z ksiêciem wielkopolskim W³adys³awem Henryk Brodaty przej±³ ziemiê kalisk±,
któr± przekaza³ w 1208 roku W³adys³awowi Odonicowi. Jednak w 1211 roku przychodzi pierwszy sygna³ o wkroczeniu
Wielkopolski na ziemiê ostrzeszowsk±. Dwa lata pó¼niej W³adys³aw Odonic (kuzyn Henryka Brodatego –
dziadkowie byli braæmi) ufundowa³ klasztor cystersek w O³oboku. W ramach uposa¿enia nada³ mu wie¶ Rac³awy ko³o
Kaliszkowic, zwanych pó¼niej Kaliskimi. Rac³awy przyjê³y nazwê Kaliszkowic O³obockich.
W Wielkopolsce w latach 1216 – 1230 trwa³y walki o tron pomiêdzy W³adys³awem Laskonogim a jego
bratankiem W³adys³awem Odonicem. Po utracie w³adzy na rzecz Odonica Laskonogi wspólnie z Henrykiem Brodatym
wiosn± 1231 roku ostatni raz podj±³ probê odzyskania utraconej dzielnicy, jednak wyprawa zakoñczy³a siê klêsk±.
Przed ¶mierci± przekaza³ prawa do swego dziedzictwa Henrykowi. W 1234 roku zbuntowane przeciwko Odonicowi
rycerstwo wielkopolskie wezwa³o Henryka do objêcia rz±dow w tej dzielnicy. Podejmuj±c latem tego roku wyprawê na
Wielkopolskê Odonic zrzeka siê na rzecz Henryka ziemi kaliskiej, rudzkiej, ¦remu i Santoka. Walki z Odonicem trwa³y
prawie do ¶mierci Henryka Brodatego, który ostatecznie zaj±³ niemal ca³± Wielkopolskê, a namiestnikiem tych terenów
ustanowi³ swojego syna Henryka Pobo¿nego.
Zupe³nie inn± sytuacjê mia³ Henryk Brodaty w Ksiêstwie Opolskim, gdzie rz±dy sprawowa³ lojalny wobec niego
kuzyn Kazimierz I (1179 – 1230). Charakterystyczn± cech± prawie 20-letnich
rz±dów Kazimierza by³o unikanie anga¿owania siê w konflikty dzielnicowe. ¯on± Kazimierza by³a ksiê¿niczka Viola, a
du¿a ró¿nica wieku sprawi³a, ¿e o wiele lat prze¿y³a mê¿a. Doczekali siê czwórki dzieci:
- Mieszko Oty³y (1220 – 1246)
- W³adys³aw, pó¼niejszy ksi±¿ê opolski (1225 – 1282)
- Wieñczys³awa (Wiêces³awa) – pó¼niej zosta³a zakonnic±
- Eufrozyna (1230 – ok.1292-1294).
Po ¶mierci Kazimierza I w latach 1231-1232 dosz³o do ustanowienia rz±dów regencyjnych ( zwierzchnictwa) Henryka
Brodatego w dzielnicy opolskiej. Pod kuratel± znale¼li siê ma³oletni synowie Kazimierza – Mieszko Oty³y i
W³adys³aw. Henryk nie pozbawia³ Mieszka praw do dziedzictwa, a rz±dy opiekuñcze przebiega³y bez konfliktów z
ksiê¿n± Viol±, choæ faktycznie w³adza nale¿a³a do niego. Viola nadal wystêpowa³a w dokumentach jako
“ducissa opoliensis” (ksiê¿na opolska). Henryk Brodaty drog± dyplomatycznych zabiegow utrzyma³
w³adzê nad Opolszczyzn± do swojej ¶mierci, tj. do 19.03.1238 r. Mieszko Oty³y mia³ ju¿ wtedy 18 lat i przej±³ po ojcu
rz±dy w Ksiêstwie Opolskim. Podj±³ rownocze¶nie ¶cis³± wspó³pracê z nastêpc± Henryka Brodatego –
Henrykiem Pobo¿nym. Pragn±c bardziej pozyskaæ lojalno¶æ Mieszka Henryk Pobo¿ny nada³ w drugiej po³owie 1238 roku
ziemiê kalisk± i rudzk± jego m³odszemu bratu – W³adys³awowi, w imieniu którego w³adzê sprawowa³a matka
– ksiê¿na Viola.1238
Doszli¶my do roku 1238 – daty bardzo wa¿nej w historii Bobrownik. W tym roku w “Kodeksie
Dyplomatycznym Wielkopolski” pod pozycj± nr 214 po raz pierwszy pojawia siê w dokumentach zapis
wymieniaj±cy wie¶ Bobrowniki, który po ³acinie brzmi:
“... Viola ducissa de Kalis et de Ruda 1238 s.d. In colloquio in Bobrownik; permittit una cum filio suo duce
Wladislao, Clement castellano de Krakow, villas Lubnica et Konarzew iure Novi fori locare ...”
T³umaczymy to nastêpuj±co:
http://www.bobrownikinadprosna.pl
Kreator PDF
Utworzono 7 March, 2017, 11:00
Bobrowniki nad Prosn±
“... Viola ksiê¿na kaliska i rudzka w 1238 r (bez oznaczenia dnia) na zje¼dzie ksi±¿±t domu panuj±cego (wiecu,
zgromadzeniu) w Bobrownikach; pozwala wspólnie z w³asnym synem ksiêciem W³adys³awem, Klemensem
kasztelanem krakowskim lokowaæ wsie £ubnica i Konarzew na prawie ¶redzkim – czynszowym ...”
Z tych zapisów wynika,¿e ksiê¿na Viola wraz z nieletnim synem W³adys³awem i ca³± swoj± ¶wit± przenosi³a siê do
Kalisza, aby w imieniu syna obj±æ rz±dy na tej ziemi. Bobrowniki by³y jednym z etapów tej wêdrówki. Powodem
przeprowadzki Violi do ziemi kaliskiej by³o równie¿ objêcie na ziemi opolskiej samodzielnych rz±dów przez jej
najstarszego syna, Mieszka Oty³ego.
Potwierdzeniem faktu, ¿e wiec w Bobrownikach odby³ siê po 17 sierpnia 1238 roku, tj. po ostatnim dziennym zapisie w
“Kodeksie Dyplomatycznym Wielkopolski” s± nastêpuj±ce fakty:
- Objêcie samodzielnej w³adzy przez Mieszka Oty³ego nast±pi³o kilka miesiêcy po ¶mierci Henryka Brodatego.
- Nadanie ziemi kaliskiej i rudzkiej przez Henryka Pobo¿nego ksiêciu W³adys³awowi mia³o miejsce w drugiej po³owie
1238 roku.
Viola ( 1200 – 1251), ksiê¿na opolska, kaliska i rudzka, ¿ona Kazimierza I ksiêcia opolskiego, wg Jana
D³ugosza by³a córk± cara Bu³garii – Bori³a. Kazimierz pozna³ j± prawdopodobnie podczas wyprawy krzy¿owej
do Ziemi ¦wiêtej (1217/1218) w orszaku króla Wêgier Andrzeja II.
Aktywno¶æ polityczna ksiê¿nej przypada na okres po ¶mierci mê¿a. W latach 1230 – 1238 by³a ksiê¿n±
opolsk± mimo rz±dów opiekuñczych Henryka Brodatego. Natomiast w latach 1238 – 1243
by³a ksiê¿n± kalisk± i rudzk± i na tych ziemiach sprawowa³a w³adzê w imieniu syna W³adys³awa.
Poprzez ma³¿eñstwo córki Eufrozyny z synem Konrada Mazowieckiego, Kazimierzem, by³a babk± W³adys³awa
£okietka.
Ksiê¿na Viola zmar³a 7 wrze¶nia 1251 roku.
W³adys³aw by³ m³odszym synem Kazimierza I Opolskiego i Violi. Po objêciu w po³owie 1238 roku samodzielnych
rz±dów przez brata Mieszka w Ksiêstwie Opolskim wraz z matk± przeniós³ siê do ziemi kaliskiej, wydzielonej ksiê¿nej
Violi w drugiej po³owie 1238 roku przez Henryka Pobo¿nego. W pierwszych latach pobytu w Kaliszu faktyczne rz±dy
sprawowa³a matka, dopiero w 1243 roku W³adys³aw przyj±³ tytu³ ksiêcia kaliskiego. Jednak w 1244 roku utraci³
Kalisz na rzecz Piastów wielkopolskich. W roku 1246 po ¶mierci brata, Mieszka Oty³ego, zgodnie z testamentem obj±³
rz±dy w Ksiêstwie Opolskim. Resztki w³adzy w Wielkopolsce utraci³ w 1249 r, kiedy to ksi±¿ê Przemys³ I zaj±³
Rudê. W³adys³aw by³ ¿onaty z siostr± Przemys³a I Eufemi±, z któr± mia³ czterech synów. Zmar³ w 1281 lub 1282 roku.
Klemens, kasztelan krakowski, by³ synem wojewody krakowskiego, Sulis³awa. Pochodzi³ z mo¿nego rodu
ma³opolskich Gryfitów. W 1225 roku Gryfici podjêli nieudan± próbê osadzenia Henryka Brodatego na tronie krakowskim,
za co zostali wygnani z Ma³opolski. Osiedlili siê na ziemi opolskiej i w krótkim czasie Kazimierz I, jako sojusznik Henryka
Brodatego, nada³ im szereg godno¶ci i dóbr ziemskich. Wygnany z P³ocka Klemens zosta³ wojewod± opolskim. W 1238
roku Henryk Pobo¿ny powo³a³ go na kasztelana krakowskiego.Od 1241 roku Klemens by³ wojewod± krakowskim.Za
swoje zas³ugi w 1252 roku uzyska³ od ksiêcia krakowskiego Boles³awa Wstydliwego przywilej zwalniaj±cy jego i jego
potomków z wszelkich danin iciê¿arów na rzecz domu panuj±cego. Ponadto otrzyma³ prawo s±dzenia oraz przywilej
wznoszenia zamków. Tak rodzi³y siê wielkie fortuny mo¿now³adców. Klemens zmar³ w 1256 roku.
Interesuj±ce nas tereny za spraw± Przemys³a I w 1244 roku zosta³y w³±czone do Wielkopolski, w której w³adzê
sprawowali synowie W³adys³awa Odonica – Przemys³ I, i od 1247 roku – Boles³aw Pobo¿ny, ksi±¿ê
kaliski i gnie¼nieñski. Po ¶mierci brata, 4 czerwca 1257 roku, Boles³aw zosta³ samodzielnym w³adc± Wielkopolski i
wzi±³ pod opiekê syna zmar³ego,
Przemys³a II. W 1276 roku zmar³ Boles³aw Pobo¿ny. Przemys³ II, jako najbli¿szy jego krewny, obj±³ w³adzê nad
ca³± Wielkopolsk±. 15 lutego 1282 roku w Kêpnie zawar³ uk³ad z M¶ciwojem II o wzajemnym dziedziczeniu. Po
¶mierci M¶ciwoja II (24.12.1294) obj±³ we w³adanie Pomorze Gdañskie. 26 czerwca 1295 r. koronowa³ siê w
katedrze gnie¼nieñskiej na króla Polski.
8 lutego 1296 roku, za spraw± Brandenburczyków i wielkopolskich mo¿now³adców Na³êczów i Zarembów, zosta³
zamordowany w Rogo¼nie.
Po ¶mierci Przemys³a II , wbrew testamentowi, na tron Wielkopolski i Pomorza zosta³ powo³any W³adys³aw £okietek,
który o¿eni³ siê z córk± Boles³awa Pobo¿nego – Jadwig±. Doprowadzi³o to do walk miêdzy ksi±¿êtami.
£okietek zosta³ pozbawiony tronu i w 1300 r musia³ opu¶ciæ kraj chroni±c siê na Wêgrzech. W latach 1300 –
1306 ziemia ostrzeszowska by³a pod rz±dami króla Czech – Wac³awa I i II. W latach 1306 – 1314 ziemie
te znalaz³y siê pod panowaniem ksi±¿±t ¶l±skich: Henryka – ksiêcia g³ogowskiego, a od roku 1309 jego synów.
W roku 1314 dosz³o do formalnej wojny ze ¦l±zakami i opozycj±. Jesieni± tego roku W³adys³aw £okietek zosta³ w
http://www.bobrownikinadprosna.pl
Kreator PDF
Utworzono 7 March, 2017, 11:00
Bobrowniki nad Prosn±
pe³ni panem tych ziem. Wojnê na korzy¶æ idei zjednoczenia kraju rozstrzygn±³ w 1332 roku. Na swego namiestnika w
Wielkopolsce powo³a³ rycerza z zachodnich krañców Kocich Gór – Wierzbiêtê z Paniewic, który utraci³ dobra
ziemskie nad Odr± i przyszed³ broniæ polsko¶ci na wschodnich krañcach Wielkopolski. Stoj±c na czele nielicznych wojsk
£okietka odbi³ pasmo ziem pogranicza od Grêbanina do Bobrownik i utrzyma³ je, pomimo ciê¿kich walk, do czasu
zawarcia pokoju w Namys³owie w 1348 roku. W latach 1340 – 1345 pobudowa³ zamek i ko¶ció³ farny w
Ostrzeszowie. W 1352 roku zosta³ mianowany starost± generalnym Wielkopolski – w miejsce starosty
poznañskiego, Maæka Borkowica i starosty kaliskiego, Przec³awa z Gu³tów, co wywo³a³o ich bunt. Walki z buntownikami
toczy³y siê a¿ do 1364 roku. W 1360 roku w lochach zamku w Olsztynie ko³o Czêstochowy zmar³ ¶mierci± g³odow±
Maæko Borkowic. Po jego ¶mierci czo³owym
opozycjonist± zosta³ Sêdziwój z Czarnkowa, nad którym w styczniu 1364 roku zosta³ odprawiony, przez króla i
Wierzbiêtê, s±d, jako fina³ walk z buntownikami.
Za wiern± s³u¿bê królom – £okietkowi i Kazimierzowi III, w zamian za utracone dobra ziemskie nad Odr±, król
Kazimierz Wielki 3 marca 1365 roku w Trzemesznie odda³ w lenno Wierzbiêcie i jego potomkom Kêpno z zamkiem i
okolicznymi wioskami, od Grêbanina do Bobrownik. Nadane tereny zwane “Hrabstwem Wierzbiêtów”
by³y, w wyniku prowadzonych wojen, bardzo zniszczone. Zadaniem Wierzbiêty by³o ich zagospodarowanie.
1365 rok to równie¿ bardzo wa¿na data w dziejach Bobrownik. W tym roku w³asno¶æ monarsza zosta³a zast±piona
w³asno¶ci± prywatn±. Wie¶ zyska³a swoich w³a¶cicieli, którzy zmieniali siê na przestrzeni wieków:
- Wierzbiêta herbu Niesobia 1365 – 1640
- Madaliñscy herbu Larysza 1640 – ok.1800
- Belinowie herbu Belina ok. 1730 – 1910
- Chrzanowscy herbu Poraj 1864 - 1945
Ród Wierzbiêtów herbu Niesobia
Wierzbiêta z Paniewic
Z chwil± nadania w 1365 roku tych ziem Wierzbiêcie mo¿emy przyj±æ, ¿e pierwszym panem “na
Bobrownikach” by³ w³a¶nie on. W Bobrownikach, na pó³nocnym krañcu swego “Hrabstwa”,
pobudowa³ miêdzy innymi wie¿ê sygnalizacyjn±. Zmar³ w 1369 roku i zosta³ pochowany w ostrzeszowskiej farze. Na
jego pogrzebie prawdopodobnie by³ obecny król Kazimierz Wielki. Jego nastêpc± zosta³ syn Miko³aj. Jako chor±¿y
Ziemi Wieluñskiej bra³ udzia³ w bitwie pod Grunwaldem w 1410 roku. W tej wyprawie towarzyszy³o mu trzech jego
synów. Ciekawostk± jest to, ¿e przygody rycerskie Miko³aja i jego syna Piotra pos³u¿y³y Henrykowi Sienkiewiczowi jako
pierwowzór literacki postaci Maæka i Zbyszka z Bogdañca w powie¶ci “Krzy¿acy”.
W 1426 r. Miko³aj Wierzbiêta dokona³ podzia³u swych dóbr. Ziemie od Myjomic do Bobrownik otrzyma³ jego syn Piotr.
Wspólnym dzie³em Miko³aja i Piotra by³o pobudowanie w 1403 roku pierwszego ko¶cio³a w Doruchowie, gdzie Piotr
zosta³ pochowany.
W 1480 roku po raz pierwszy wymieniany jest w³a¶ciciel Bobrownik – jest to Jan Wierzbiêta
“Mruk” Bobrownicki. Zapewne jest to potomek Miko³aja “Mruka”, który ten przydomek
zawdziêcza swojej ma³omówno¶ci.Ta cecha by³a wynikiem ran na twarzy odniesionych podczas zdobywania
Smoleñska. Jan Wierzbiêta kupi³ od Piotra Zarêby Biskupskiego za 200 grzywien wies Biskupice w parafii Blizanów.
Po roku 1563 (Sobór Trydencki) potomkowie Jana przyjêli nazwisko Biskupscy. W roku 1523 Jan by³ burgrabi± kaliskim.
Zmar³ oko³o 1526roku.By³ ¿onaty z Ma³gorzat± Chwalibogowsk±, a jego spadkobiercami zostali Andrzej i Wojciech.
Andrzej Wierzbiêta “Mruk” Bobrownicki, ¿onaty z Jadwig± Zad±browsk±, zmar³ przed 1544 rokiem. Po
¶mierci Andrzeja jego brat Wojciech dokona³ z synem Andrzeja Stanis³awem podzia³u maj±tku.W wyniku podzia³u
Bobrowniki i czê¶ci Godziêtów przypad³y Wojciechowi Wierzbiêcie. Po 1558 roku zmar³ nie¿onaty i bezdzietny
Wojciech, a Bobrowniki i czê¶ci Godziêtów sta³y siê w³asno¶ci± syna Andrzeja – Stanis³awa
“Mruka” Bobrownickiego, którego ¿on± w 1557 roku zosta³a Ma³gorzata Pi±tkowska. W 1582 roku
dziedzicem Bobrownik zosta³ brat Stanis³awa, Bart³omiej Wierzbiêta Biskupski “Mruk”. By³ wojskim
wieluñskim.W 1576 roku kupi³ czê¶æ wsi Galewice. W 1578 roku o¿eni³ siê z Katarzyn± Burzeñsk±, z któr± mia³
trzech synów: Wojciecha, Piotra i Maksymiliana. Zmar³ w 1601 roku. Po ¶mierci ojca, 20 czerwca 1604 roku, synowie
przeprowadzili miêdzy sob± dzia³y Bobrownik i nowych wsi osadzonych na gruncie Bobrownik. Dotyczy to Woli
Bobrowskiej, na której znajdowa³a siê ku¼nica (pierwsza wzmianka o hucie – 1435 r). Nazwa Wola okre¶la³a
typ wsi, zak³adanej na prawie niemieckim na zalesionych obszarach. Mieszkañcy Wól, w zamian za karczunek,
korzystali z wolnizny (zwolnienia z podatku) przez okres 20 lat i st±d wziê³a siê nazwa. Zagrody w takiej wsi
znajdowa³y siê po obu stronach drogi, a ka¿da zagroda budowana by³a na w³asnym ³anie wykarczowanego pola, który
dochodzi³ do g³ównej drogi. Tak± formê zabudowy nazywano ³añcuchówk±, a rozpowszechni³a siê ona na sta³e w
Polsce od XV wieku. Gwarowo takie ¶ródle¶ne osady nazywano Huby lub K±ty.
W 1609 roku nast±pi³ upadek ku¼nicy (huty), a nale¿±ce do niej pola zamieniono z czasem na
folwark. W³a¶cicielem Ku¼nicy Bobrowskiej – czê¶ci Woli – na podstawie podzia³u z 1604 roku
zosta³ Maksymilian. W 1614 roku wzi±³ ¶lub z Ann± Gawroñsk±, a po jej ¶mierci w 1618 r z Ann±
Bojanowsk±. W 1630 roku sprzeda³ Ku¼nicê Bobrowsk± i czê¶ci w Bobrownikach Piotrowi Rossowskiemu. Zmar³ w
http://www.bobrownikinadprosna.pl
Kreator PDF
Utworzono 7 March, 2017, 11:00
Bobrowniki nad Prosn±
1632 roku. Jego syn Aleksander by³ dziedzicem Marsza³ek, Marsza³kowic i Siekierzyna. Naby³ te wsie od braci
Rossowskich w 1639 roku. W 1635 roku wzi±³ ¶lub z Ann± Wysock±. W tym samym roku, byæ mo¿e w prezencie
¶lubnym, otrzyma³ od kuzynów Piotra i Maksymiliana pewnych poddanych z Bobrownik.'
Równie¿ w Bobrownikach w latach 1581 – 1610 istnia³a huta ¿elaza. Jej po³o¿enie okre¶lono “INTER
LOCA RUDNYKY ET SILVAM KOLEBKA” (po³o¿ona miêdzy Rudnikiem a lasem Kolebka). Do tej pory
zachowa³a siê nazwa Rudnik okre¶laj±ca przysió³ek w Bobrownikach.
Zgodnie z podzia³em z 1604 roku dziedzicem czê¶ci Bobrownik, które pozostawa³y w dzier¿awie brata Wojciecha,
zosta³ w 1607 roku Piotr, który 25.11.1616 roku zosta³ kanonikiem gnie¼nieñskim, pó¼niej warmiñskim i kruszwickim.
W 1618 roku zosta³ sekretarzem królewskim. Zmar³ w 1620 roku.
Pozosta³e czê¶ci Bobrownik na podstawie wy¿ej wspomnianego podzia³u z 1604 r. obj±³ trzeci z braci –
Wojciech. Na odziedziczonych czê¶ciach oprawi³ posag (3500 z³) ¿onie El¿biecie Noskowskiej z Goliny, z któr± mia³
dwóch synów – Maksymiliana i Piotra. ¯y³ najkrócej z braci, zmar³ w 1618 r.
Wdowa, jako pani oprawna Bobrownik, wraz z opiekunami swych dzieci, szwagrami Maksymilianem i ksiêdzem
Piotrem w 1618 roku zastawi³a ca³e Bobrowniki za 8.000,00 z³ sêdziemu Ziemi Wieluñskiej Miko³ajowi
Szyszkowskiemu. Syn Maksymilian w 1635 roku swoje czê¶ci Bobrownik, Kolebek, Skrzynek, Zarzecza (za mostem),
Dêbów (Dêbicze) i Mieleszówki sprzeda³ bratu Piotrowi za 20 tysiêcy z³otych. Zmar³ w 1638 roku.
Piotr Wierzbiêta Biskupski,dziedzic Bobrownik, o¿eni³ siê z Ann± Domiechowsk±. W 1629 roku razem z okoliczn±
szlacht± na specjalnym zje¼dzie podpisa³ uchwa³ê fundacyjn± klasztoru bernardynów w Ostrzeszowie. W 1640 roku
ca³e wsie Bobrowniki, Kolebki i Mieleszówkê sprzeda³ za 26.700,00 z³otych Aleksandrowi Madaliñskiemu. Natomiast
Skrzynki, Zarzecze i czê¶æ Dêbicza prrzekaza³ synom Wojciechowi i Aleksandrowi, którzy w 1689 roku za 22 tysi±ce z³
sprzedali te wsie Bart³omiejowi Wierzbiêcie Doruchowskiemu. Po sprzeda¿y Bobrownik ii pozosta³ych wsi w 1649 r.
Piotr kupi³ wie¶ Orzeszyno w powiecie sieradzkim. Zmar³ oko³o 1665 r. Piotr Wierzbiêta Biskupski by³ ostatnim
w³a¶cicielem Bobrownik z rodu Wierzbiêtów, który zapocz±tkowa³ na naszych terenach starosta generalny Wielkopolski,
kasztelan poznañski Wierzbiêta z Paniewic ko³o Trzebnicy. Ród Madaliñskich herbu Larysza
Madaliñscy h. Laryssa zostali w³a¶cicielami Bobrownik w 1640 roku, jednak rodzina ta znana jest w tych okolicach
znacznie wcze¶niej. Ju¿ w 1497 r. Stanis³aw Madaliñski wraz z bratem Miko³ajem odziedziczyli dobra na Torzyñcu
(Torzeñcu), które im wydzielono z dóbr królewskich Wyszanów. Stanis³aw i Miko³aj byli synami Piotra, który odznaczy³ siê
w bitwie pod Grunwaldem w orszaku króla W³adys³awa Jagie³³y.
Piotr kupi³ od ojca Jana D³ugosza wie¶ Niedzielsko, z której to wsi jego potomkowie pisali siê potem przez szereg
stuleci. Wielu z Madaliñskich pe³ni³o zaszczytne funkcje pañstwowe. Najbardziej znany z tego rodu jest genera³
Antoni Madaliñski, uczestnik insurekcji ko¶ciuszkowskiej. Mieszkaj±cy tutaj byli skoligaceni z wieloma rodami
szlacheckimi tych okolic.
Pierwszym w³a¶cicielem Bobrownik z tego rodu by³ Aleksander Madaliñski, syn Jana Aleksandra i Niechmierowskiej,
sekretarz królewski w 1636 r, podkomorzy wieluñski w 1652 r.
W 1640 r kupi³ za 26.700 z³ od Piotra Wierzbiêty Biskupskiego ca³e wsie Bobrowniki, Kolebki i Mie³oszewka
(Mieleszówka). Ju¿ w 1641 roku wydzier¿awi³ te wsie Andrzejowi Podlewskiemu. W 1649 roku zastawi³ Bobrowniki za
4.400 z³ swojemu szwagrowi Aleksandrowi Miniszewskiemu. Zmar³ w 1659 roku.
Jego syn Andrzej wraz z ¿on± Mariann± Grabiank± wydzier¿awili od swych siostrzeñców (synów siostry Marianny)
Marcina Borzys³awskiego i Stanis³awa Borzys³awskiego (kanonika w³oc³awskiego) w 1685 roku na trzy lata wie¶
Zarzecze cz. Dêbicza w powiecie ostrzeszowskim. Ponadto po ojcu zosta³ w³a¶cicielem Bobrownik.
Jego nastêpcami byli synowie Andrzej i Franciszek. To oni podzielili Bobrowniki miêdzy siebie. Andrzej obj±³ pó³nocn±
czê¶æ wsi, natomiast Franciszek po³udniow± (Hanobry, Kolebki). Franciszek by³ dwukrotnie ¿onaty, najpierw z
Petronel± Doruchowsk±, potem (w 1728 r.) z Juliann± Zajdlicz. Zmar³ w 1738 roku. Nastêpc± Franciszka zosta³ syn
Ignacy (1707 – 1777), zmar³ w Bobrownikach. Po nim dziedzicem tej czê¶ci Bobrownik zosta³ jego brat Jan,
który by³ jednocze¶nie opiekunem dzieci swego kuzyna Kajetana. W 1786 roku da³ im zapis na Bobrownikach w kwocie
7.500 z³. W Bobrownikach mieszka³a te¿ siostra Jana i Ignacego – Teresa. Zmar³a 04.01.1787 roku w
Kolebkach. Córka Jana, Katarzyna,11 lutego 1792 roku wysz³a w Bobrownikach za m±¿ za Ignacego Romiñskiego. Na
przestrzeni lat mo¿na zaobserwowaæ, ¿e maj±tek Madaliñskich w Bobrownikach zmniejsza³ siê. W 1792 roku nale¿a³o
do nich 12 domów i to tylko w rejonie zespo³u dworskiego Kolebki.W tym te¿ roku, jako dziedzica tej czê¶ci Bobrownik,
wymienia siê syna Jana, Kazimierza.
http://www.bobrownikinadprosna.pl
Kreator PDF
Utworzono 7 March, 2017, 11:00
Bobrowniki nad Prosn±
Andrzej by³ wymieniany jako dziedzic Bobrownik w 1741 roku. Jego ¿on± by³a Katarzyna Gaszyñska. Ich córka, Anna
Madaliñska, wysz³a za m±¿ za Macieja Belinê – stolnika wiskiego. Od tej pory czê¶æ Bobrownik przesz³a we
w³adanie rodziny Belinów. Ród Belinów herbu Belina
Bylinowie, Belinowie herbu Belina wywodz± siê ze wsi Byliny w powiecie rawskim (Rawa Mazowiecka), pisali siê z
Leszczyn. W nowszych czasach u¿ywali stale formy Belina. Linia (rodzina) ta na pocz±tku XVIII wieku osiedli³a siê w
Bobrownikach, gdzie przebywali do pocz±tku XX wieku, tj prawie 200 lat. Ostatni przedstawiciel tej linii zmar³ w
Bobrownikach w 1910 roku. Mo¿na stwierdziæ,¿e ród ten mocno zrós³ siê z Bobrownikami. ¦wiadczy o tym fakt, ¿e jeszcze
w latach 50-tych i 60-tych obecne Bobrowniki I nazywano Beliny. Szczególnie czêsto u¿ywano tej nazwy w og³oszeniach
ko¶cielnych, a zw³aszcza przy og³aszaniu tras kolêdowych.
Pierwszym przedstawicielem tego rodu zwi±zanym z Bobrownikami by³ Maciej Belina (1700 – 1747), syn
Hieronima i Barbary Plichcianki. Oko³o 1730 roku o¿eni³ siê z Ann± Madaliñsk±(1705 – 1766), która w posagu
wnios³a mu czê¶æ Bobrownik. Mia³ troje dzieci.
Nastêpc± Macieja Beliny zosta³ najstarszy syn Ludwik (ok. 1738 – 1800), który piastowa³ funkcjê sêdziego
ziemi ostrzeszowskiej. Jego ¿on± by³a Jadwiga Psarska (ok. 1740 – 1808), z któr± mia³ 5-cioro dzieci, w tym tylko
jednego syna – Hipolita. By³ jednym z fundatorów ko¶cio³a parafialnego (nr 4) w Doruchowie, wybudowanego w
1765 roku. Dla ko¶cio³a w Bobrownikach ufundowa³ w 1777 roku dzwon odlany przez Sebastiana Gerstnera z
Wroc³awia. “Rz±dy” Belinów i Madaliñskich we wsi doprowadzi³y do niezadowolenia miejscowych ch³opów
i wybuchu w 1777 r. zbrojnego powstania ch³opskiego. Mo¿na s±dziæ, ¿e fundacja dzwonu oraz ¶mieræ Ignacego
Madaliñskiego w tym w³a¶nie roku ma zwi±zek z tymi wydarzeniami.
W czasie powstania ko¶ciuszkowskiego w 1794 r. szczególnie aktywny w tym rejonie by³ szwagier Ludwika Beliny,
Fryderyk Jakub Psarski. 26 sierpnia 1794 r. zorganizowa³ on w³adze powstañcze w Grabowie. Dowódc± zgrupowania
by³ pu³kownik Józef Stokowski, a zastêpc± zawodowy oficer wojsk polskich – Korycki, który w tym czasie
przebywa³ w maj±tku Ludwika Beliny w Bobrownikach.
Omawiaj±c dalszych w³a¶cicieli Bobrownik nale¿y uwzglêdniæ stan ich posiadania oraz podzia³ wsi na folwarki. Pod
koniec XVIII wieku w Bobrownikach istnia³y 4 obwody dworskie (folwarki) oraz 1 obwód stanowi±cy w³asno¶æ ch³opsk±
(patrz: mapka).
1. Obwód dworski Bobrowniki I (Ko¶ció³ek).
By³ to najd³u¿ej “dzia³aj±cy” folwark na terenie wsi (do 1946 roku). Z zabudowañ gospodarczych do tej
pory zachowa³ siê (przebudowany w latach 70-tych XX wieku) budynek inwentarski. Stodo³a zosta³a rozebrana w
latach 70-tych, a tzw. wozownia w latach 60-tych XX w. Obecnie istnieje jeszcze czê¶ciowo budynek dla pracowników
(czworaki) wybudowany przez w³a¶cicielkê folwarku, Celinê Wojtowsk±, na pocz±tku XX wieku. Nie zachowa³ siê
pa³ac ani istniej±cy wokó³ niego park. Powierzchnia folwarku w 1880 roku wynosi³a 121 ha.
Zabudowania folwarczne oko³o 1880 roku
- Pa³ac
- Czworaki
- Zabudowania gospodarcze
- Ko¶ció³
2. Obwód dworski Bobrowniki II (Beliny).
Powierzchnia maj±tku w 1880 roku wynosi³a 208 ha. By³ to najbardziej rozbudowany folwark. Zabudowania
gospodarcze wraz z pa³acem znajdowa³y sie na terenie wsi Zarzecze, któr± wymienia siê ju¿ w 1685 roku. Z tego
wzglêdu, ¿e te tereny by³y zwi±zane z Bobrownikami, granica zaborów w tym miejscu nie bieg³a jak wszêdzie rzek±
Prosn±, lecz przebiega³a pod Kopciem i schodzi³a do rzeki w okolicach dzisiejszego Ma³ego Dêbicza. Do dzi¶ nie
zachowa³y siê ¿adne zabudowania, pa³ac sp³on±³ na pocz±tku XX wieku. Jeszcze w latach 50-tych mo¿na by³o na
tym terenie znale¼æ ró¿ne “skarby”. Miejsce,w którym sta³ pa³ac i budynki gospodarcze, zosta³o ca³kowicie
zniszczone podczas regulacji Prosny.
Drugim o¶rodkiem gospodarczym maj±tku Beliny by³a tzw. Owczarnia. By³ to teren, gdzie dzi¶ znajduj± siê
zabudowania Krzysztofa Zimocha, Stanis³awa Wieczorka i Jolanty Ostrowicz (dawniej Krawczyka). Jeszcze po wojnie
tê czê¶æ wsi nazywano Owczarni±. Ostatni± czê¶æ czworaków na tym terenie rozebrano w 1937 roku, a do lat
siedemdziesi±tych zachowa³a siê drewniana stodo³a kryta s³om±.
http://www.bobrownikinadprosna.pl
Kreator PDF
Utworzono 7 March, 2017, 11:00
Bobrowniki nad Prosn±
Zabudowania folwarku Beliny:
- Pa³ac i budynki gospodarcze na Zarzeczu
- Czworaki
3.Obwód dworski Bobrowniki III (Kolebki).
Obecnie znajduje siê tam gospodarstwo Andrzeja Dytfelda – zachowa³ siê pa³ac (teraz budynek mieszkalny) i
czê¶ciowo zabudowania gospodarcze.
4.Folwark Bylinie.
Znajdowa³ siê po lewej stronie drogi Ku¼nica Bobrowska – Wygoda Plugawska, naprzeciwko zbiornika
wodnego ¯urawiniec, w okolicach dzisiejszych zabudowañ Dytfelda.
5.Obwód gminny – gospodarstwa indywidualne.
W 1865 r. we wsi by³o 49 gospodarstw indywidualnych o ogólnej powierzchni 1705 mórg. ¦rednia wielko¶æ gospodarstwa
wynosi³a prawie 35 mórg. Najwiêksze gospodarstwo posiada³ Antoni Smiatacz – 80,37 mórg, natomiast
najmniejsze Kacper Janicki – 3,25 morgi. W roku 1880 w tej czê¶ci wsi w 50 domach mieszka³o 448 osób, z tego
445 katolików i 3 ewangelików. Analfabeci stanowili 26,5 % ludno¶ci (119osób).
Ogó³em w Bobrownikach w 1880 roku w 64 domach mieszka³o 739 osób. Katolików by³o 669, ewangelików – 33 i 7
¿ydów. Analfabetów by³o 232 (31,4 %).
Do Belinów nale¿a³ obwód dworski Bobrowniki II oraz folwark Bylinie.
Do Madaliñskich obwód dworski Bobrowniki I (Ko¶ció³ek) i Bobrowniki III (Kolebki). Ich w³asno¶æ jednak szybko siê
zmniejsza³a i pojawiali siê coraz to nowi w³a¶ciciele oraz dzier¿awcy (posesorzy). Ju¿ w 1808 roku ta czê¶æ
Bobrownik mia³a nowego w³a¶ciciela. By³ nim Florian Szelicki, który o¿eni³ siê z Mariann± Kosseck±, siostr± ¿ony
ostatniego Madaliñskiego na Bobrownikach – Wojciecha. W 1810 roku Bobrowniki I dzier¿awi Ignacy Boblewski,
a w latach 1817 – 1821 Wojciech Nowicki. W latach 1821 – 1830 posesorem tej czê¶ci wsi, okre¶lanej
jako zastawna, jest Stanis³aw B³eszyñski. Folwark Kolebki w tym czasie jest w³asno¶ci± dziedzica Ku¼nicy
Bobrowskiej – Kajetana Wiewiórowskiego. W latach trzydziestych posesorem tych obwodów dworskich jest Pawe³
Jaworski, natomiast w 1855 roku jako dzier¿awcê wymienia siê Boles³awa Rudnickiego. Czêsta zmiana w³a¶cicieli i
dzier¿awców doprowadzi³a do tego, ¿e ta czê¶æ wsi zosta³a wystawiona na sprzeda¿ poprzez licytacjê.Ród
Chrzanowskich herbu Poraj
4 listopada 1864 roku za 28 tysiêcy talarów Bobrowniki I i III naby³ na licytacji Julian Józef Chrzanowski h. Poraj,
poprzednio zwi±zany z dobrami wsi Olszowa/Kêpna. Nastêpc± Juliana by³ jego syn Walerian Chrzanowski (1834 1891). W 1880 roku powierzchnia jego maj±tku wynosi³a 1439 mórg (oko³o 360 ha). Tê czê¶æ wsi zamieszkiwa³y 122
osoby, w tym 91 katolików, 24 ewangelików i 7 ¿ydów. W¶ród tych osób by³o 47 analfabetów. W 1894 roku maj±tek po ojcu
przejê³y córki: Kazimiera i Celina.
Kazimiera wysz³a za m±¿ za Wac³awa Dutkowskiego z maj±tku Kaski/Galewic i objê³a w posiadanie Kolebki. Nie
cieszy³a siê d³ugo tym maj±tkiem, poniewa¿ ju¿ w 1896 roku rozpoczêto jego parcelacjê.Wiêkszo¶æ rozparcelowano
w latach 1896/97 (182 ha). Ostatni± czê¶æ, tzw. resztówkê z zabudowaniami gospodarczymi o powierzchni 27,38 ha
kupili Jan i Magdalena Kowalczyk z domu Szewczyk.
Celina (1868 – 1923) wysz³a za m±¿ (21 stycznia 1895 r.) za Mariana Wójtowskiego i zosta³a w³a¶cicielk±
Bobrownik I (Ko¶ció³ka). Mia³a syna Mariana (jego potomkowie do dzi¶ ¿yj± w Bobrownikach), lecz maj±tek zapisa³a
swoim siostrzenicom: Irenie Dutkowskiej i Anieli Dutkowskiej – Prze¼dzieckiej. Od 1926 do 1939 r. maj±tkiem
zarz±dza³a siostra mê¿a Anieli Prze¼dzieckiej – Maria Prze¼dziecka,zwana Bubci±. Po II wojnie maj±tek
przej±³ Skarb Pañstwa, poniewa¿ jego powierzchnia wynosi³a ponad 100 ha (104 ha). Na jego bazie utworzono
Pañswowe Gospodarstwo Rolne, które przetrwa³o do 1958 roku. Pod koniec lat 50-tych z czê¶ci gruntów utworzono
indywidualne gospodarstwa rolne, a pozosta³± czê¶æ przeznaczono na rekompensatê za ³±ki, zabrane podczas
regulacji Prosny w latach sze¶ædziesi±tych XX wieku.
Jak ju¿ wspomniano, Belinowie w³adali maj±tkiem Bobrowniki II i folwarkiem Bylinie. W XIX wieku byli oni okre¶lani jako
dziedzice po³owy Bobrownik.
http://www.bobrownikinadprosna.pl
Kreator PDF
Utworzono 7 March, 2017, 11:00
Bobrowniki nad Prosn±
Po Ludwiku Belinie maj±tek przej±³ jego syn Hipolit (1770 -1837), który pe³ni³ funkcjê pisarza s±du powiatu
ostrzeszowskiego. Jego ¿on± by³a Agnieszka P±gowska (1778 – 1859), z któr± mia³ jednego syna Albina. Ze
¶rodków zapisanych w testamencie z 19 marca 1831 r. Hipolit doprowadzi³ w 1932 roku do odbudowy ko¶ció³ka pw. ¶w.
Barbary. Jego nastêpc± zosta³ jedyny syn Albin (1803 – 1876). O¿eni³ siê z Balbin± Przeniewsk± (1809
– 1881), z któr± mia³ dwie córki: Wandê i Jadwigê oraz trzech synów: W³adys³awa, Ludwika i Micha³a. Albin
Belina bra³ czynny udzia³ w wyst±pieniach patriotycznych w czasie Wiosny Ludów w 1848 roku. Jako w³a¶ciciel
Bobrownik zosta³ powo³any w sk³ad Komitetu Narodowego w Grabowie. W tym czasie Belinowie w³adali maj±tkiem
Bobrowniki II, natomiast folwark Bylinie dzier¿awili. Ju¿ w 1808 r. jako dzier¿awcê wymienia siê Floriana Skalskiego,
natomiast od roku 1818 posesorem tego maj±tku jest Filip Skalski. W roku 1850 dzier¿awc± zostaje Zygmunt Mi³kowski
(1831 – 1859), syn ziemianina z okolic Krotoszyna (Kuklinów). W 1855 r. o¿eni³ siê z najstarsz± córk± Albina
– Wand± (1831 – 1906). Mieli dwoje dzieci: córkê Eugeniê ur.29.12.1856 r. i syna Zygmunta (Micha³a,
Albina), z wykszta³cenia doktora medycyny, ur.02.10.1859 r, który w 1896 r. po¶lubi³ córkê dziedzica Skrzynek, Mariê
Murzynowsk±. Zygmunt Mi³kowski (ojciec) zmar³ 18.01.1859 r. maj±c 28 lat. Zosta³ pochowany w grobowcu rodzinnym
Belinów w Bobrownikach. Tam te¿ zosta³a pochowana jego ¿ona Wanda, która zmar³a 21.05.1906 r. Folwark Bylinie
zosta³ rozparcelowany w latach 1896-1905. Natomiast Bobrowniki II (Beliny) po ¶mierci Albina Beliny (18.04.1876)
przejêli synowie Micha³ i W³adys³aw. W 1880 r. powierzchnia ich maj±tku wynosi³a 1360 mórg (ok. 340 ha), w tym
Bobrowniki II – 208 ha, folwark Bylinie – 132 ha. Oba te folwarki w 7 domach zamieszkiwa³o 169 osób, w
tym 163 katolików i 6 ewangelików, a spo¶ród tych mieszkañców 66 osób by³o analfabetami (39%). Micha³ Belina 24.08.1884
r. o¿eni³ siê z Józef± Wzdulsk± ze Strzelc Wielkich, wnuczk± Antoniego starosty piotrkowskiego. Zmar³ 26.10.1896 r.
maj±c 54 lata. Drugi z braci, W³adys³aw, kawaler ur.13.01.1833 r. by³ w³a¶cicielem maj±tku do chwili jego parcelacji,
która nast±pi³a na prze³omie XIX i XX w. Rozparcelowana ziemia trafi³a do 103 osób. W 1902 r. ostatni± czê¶æ
(resztówkê) o powierzchni ok. 42 ha kupi³ Ignacy Szczot wspólnie ze swoim szwagrem Ignacym Szmat±. W³adys³aw
Belina zmar³ 30.08.1910 r, zosta³ pochowany w grobowcu po zachodniej stronie Ko¶ció³ka.
Dziennik Poznañski z 1910 roku donosi³:
W Bobrownikach zmar³ W³adys³aw Belina, lat 77. Pogrzeb tam¿e
Rodzina
Zmar³y by³ powstañcem z 1863 roku, porucznikiem. Ostatni po mieczu potomek staro¿ytnego rodu hrabiów na Bilinie,
s³ynnego niegdy¶ w Czechach i dawnej Polsce.
http://www.bobrownikinadprosna.pl
Kreator PDF
Utworzono 7 March, 2017, 11:00