Uzdolniony przedszkolak - Przedszkole Niezapominajka w Gliwicach

Uzdolniony przedszkolak – jak rozpoznać talent u dziecka, jak go rozwijać
Uzdolnionych dzieci rodzi się około 10-15 % rocznie, wybitnie uzdolnionych ok. 3%. Tyle
samo talentów mamy wśród chłopców, co wśród dziewcząt, ale te u chłopców są częściej
rozwijane. Około 1/3 dzieci nigdy nie ujawnia swojego talentu, gdyż ich zdolności nie są w
porę dostrzeżone i rozwijane. Czy zdolności i talenty są dziedziczne czy nabyte ? Zdaniem
psychologów 10% uzdolnień dziedziczymy w genach, 40% zależy od warunków w jakich
talent ma szansę się rozwijać i aż 50 % od pracy, którą włożyć trzeba, by talent rozbłysnął.
Na ogół talenty artystyczne ujawniają się wcześniej niż nieprzeciętne zdolności intelektualne;
gdy dwulatek płynnie czyta, a trzylatek wykonuje w pamięci działania matematyczne, z
dużym prawdopodobieństwem możemy przypuszczać, że są dziećmi utalentowanymi. Nie
zawsze jednak talent dziecka w tak oczywisty sposób daje się rozpoznać, bywa, że mamy
tylko pewne sygnały świadczące o wyjątkowości dziecka. Warto zwracać uwagę na nie, by
ukryty w dziecku talent odkryć, a potem pomóc mu go rozwinąć.
Czym wyróżniają się poszczególne talenty i jak je rozwijać
Talent artystyczny
Dziecko wcześnie zaczyna interesować się kredkami, plasteliną, farbami. Dużo rysuje,
wycina, lepi, nakleja. Gdy jest małe, tworzy głównie przedmioty z otaczającego świata, gdy
jest starsze - z wyobraźni; nie powiela tego, co tworzą inni, ale tworzy swoje własne dzieła
według oryginalnych pomysłów, technik, z wykorzystaniem różnych materiałów. Częściej niż
inne dzieci zauważa szczegóły, kolory i ich odcienie ,potrafi długo im się przyglądać i o nich
opowiadać. W rysunkach i pracach plastycznych wyraża swoje uczucia i potrafi o nich mówić
np. „ To jest złość, jest wielka i czarna jak chmura przed deszczem, za chwilę spadnie z niej
wielka ulewa a z mojej złości popłyną wielkie łzy”. Wykazuje zainteresowanie dla sztuki;
lubi oglądać bogato ilustrowane książki o malarstwie i sztuce, chętnie odwiedza galerie i
muzea gdy jest nieco starsze. Odważnie krytykuje to, co mu się nie podoba w pracach innych
dzieci, z krytyki wyciąga wnioski dla siebie.
Jak go rozwijać ?
Jak najwcześniej stwórz dla dziecka „warsztat do pracy artystycznej” czyli wygospodaruj w
pokoju odpowiednie miejsce ( im więcej przestrzeni, tym lepiej ), kup różnego rodzaju kredki
i farby, plastelinę, nożyczki, kolorowy papier, bibuły, kleje, różnokolorowe i o różnej
wielkości pudełka, ścinki materiałów, kartony i pozwól dziecku „ tworzyć”. Nie narzucaj
określonych, czy choćby przyjętych sposobów używania kredek, plasteliny…, zostaw mu
pełną dowolność, pozwól na kreatywność. Zachęcaj, by jak najczęściej rysowało, malowało,
lepiło i wycinało. Chwal jego twórczość, słuchaj wypowiedzi dziecka na temat jego dzieł,
załóż albumy z jego rysunkami , zorganizuj dla rodziny małe wystawy jego prac. Nie
porównuj prac dziecka z pracami innych ; praca każdego dziecka jest niepowtarzalna i dla
jego rodzica wyjątkowa. Starszego przedszkolaka warto zapisać na dodatkowe zajęcia
plastyczne do placówki edukacyjnej.
- 2Talent aktorski
Dziecko chętnie uczestniczy w zabawach wymagających wchodzenia w role, zarówno w te
narzucane jak i w te wymyślone przez siebie; ulubioną formą jego zabawy jest „ Zabawa w
teatr”. Lubi zabawy mimiczne i pantomimiczne; w wyrazisty, ekspresyjny sposób potrafi
pokazywać radość, smutek, zmartwienie i żal. Gdy opowiada zabawną historię, śmieje się
śnie tylko ustami, ale i oczami, podnosi brwi, ściąga policzki, radość pokazuje gestem i
ruchem; całym ciałem. Chętnie naśladuje innych, czasem z nich żartuje; po powrocie z
przedszkola opowiada ,jak pani denerwowała się na kolegę ( robi miny, gestykuluje, powtarza
słowa nauczycielki ).Uwielbia się przebierać; wykorzystuje przedmioty codziennego użytku
do stworzenia wymyślonych postaci i sytuacji, jest „ kopalnią pomysłów” . Wersalka może
być pirackim okrętem, stół tratwą na morzu a mama piratem z przepaską na oku – i zabawa
gotowa. Z radością wymyśla scenariusze zabaw, ustawia innych uczestników zabawy
w określonych rolach, zachęca ich do grania i tłumaczy na czym ta gra ma polegać.
W przedszkolu dostaje do odegrania jedną rolę w przedstawieniu, ale uczy się ( zapamiętuje )
role pozostałych dzieci i potrafi je odegrać; chętnie zastępuje nieobecnych, zawstydzonych i
wycofujących się w ostatniej chwili ze sceny. Potrafi modulować głosem, z ekspresją i
zaangażowaniem opowiadać to, co widziało, przeżyło i to, co sobie wyobraziło. Interesuje się
filmem, telewizją, teatrem sztuką, muzyką.
Jak go rozwijać
W miarę często odwiedzaj z dzieckiem teatry i kina, rozmawiaj na temat oglądanych
spektakli i filmów. Pozwalaj mu przebierać się, odgrywać różne role, nie patrząc na bałagan
jaki przy tej okazji powoduje. Nie odrzucaj propozycji udziału w przedstawieniach dziecka,
baw się razem z nim , nie odmawiaj, gdy poprosi o pomoc w zorganizowaniu domowego
teatru i przyjęcie roli. Zawsze chwal dzieła dziecka – scenariusze oraz role wymyślone dla
poszczególnych aktorów, nie krytykuj, gdy się pomyli, fałszywie zaśpiewa, bądź cierpliwym
i wyrozumiałym widzem i słuchaczem. Nie zmuszaj do występów, jeśli nie chce
występować, np. na forum rodziny. Dziecko w wieku szkolnym zachęć, by rozwijało swój
talent poprzez udział w kołach teatralnych w szkole bądź w innych placówkach oświatowych.
Talent twórcy
Dziecko bawi się przedmiotami codziennego użytku w niekonwencjonalny sposób
„wyczarowując” zabawy; raz garnki stają się instrumentami muzycznymi, innym razem
planetami na niebie czy domkami kretów. Zadaje mnóstwo pytań dotyczących tego, co je
otacza i tego, co będzie w odległej przyszłości. Wykorzystuje wszystkie pomysły innych
dzieci związane z zabawą, nawet te dziwne i trudne do realizacji, np. „Będziesz Planetą Mars
a ja kosmicznym statkiem”, lubi nowe ,niestandardowe wyzwania. Jest wytrwałe w pracy,
jeśli podejmuje się jakiegoś zadania , zawsze doprowadza je do końca; jeśli wymyśli sobie np.
zrobienie pajęczej sieci, przez wiele godzin potrafi cierpliwie wiązać niteczki w coś, co tę
-3sieć będzie przypominało. Jest wnikliwym obserwatorem wszystkiego, co dzieje się wokół
niego, bacznie obserwuje ludzi, zjawiska i zdarzenia, lubi o nich rozmawiać. Czasami ubiera
się i zachowuje niekonwencjonalnie; jeżeli zdecyduje się na określony styl ubioru, trudno go
namówić na zmianę. Nie przeszkadza mu brak akceptacji czy krytyka innych osób; pragnie
wygląda
tak, jak chce wyglądać, a nie tak, jak tego oczkują od niego inni.
Jak go rozwijać ?
Pozwalaj dziecku bawić się przedmiotami codziennego użytku w sposób niekonwencjonalny,
akceptuj jego pomysły i kreatywność. Jeżeli dziecko prosi Cię o współudział w zabawie, nie
odmawiaj, jeżeli zabawa z jakiegoś względu Ci nie odpowiada, powiedz to dziecku; zabawę
zawsze wspólnie można zmodyfikować. Pozwalaj dziecku nieco oryginalniej ubierać się;
jeżeli niektórych strojów nie akceptujesz, zachęcaj do zmiany, ale nie nakazuj: „ Nie lubię,
gdy nosisz te wytarte dżinsy”. Pomagaj dziecku poznawać twórczość różnych artystów;
malarzy, rzeźbiarzy, architektów. Odwiedzajcie wspólnie muzea, galerie, wystawy.
Talent muzyczny
Już jako maluch chętnie i dużo śpiewa i interesuje się instrumentami, nie mając instrumentu,
improwizuje; zwykły patyk może być skrzypcami, fletem czy trąbką. Lubi słuchać, gdy inni
śpiewają i grają instrumentach. Przerywa zabawę, gdy słyszy ulubioną melodię, prosi o
powtórzenie muzyki, którą usłyszało. Ma wyczucie rytmu; potrafi podany mu rytm wystukać,
wyśpiewać, wyklaskać. Ma słuch muzyczny; potrafi bezbłędnie powtórzyć usłyszaną
melodię. Miewa muzyczne skojarzenia – deszcz gra, uderzając w rynnę, drzewa na wietrze
śpiewają, chmury na niebie tańczą. Lubi wszelkie muzyczne przedstawienia i koncerty,
chętnie o nich opowiada, widać, że muzyka jest dla dziecka bardzo ważna. Dziecko często
samo wymyśla własne melodie, chce uczyć się grać na jakimś instrumencie. Jeśli podejmuje
naukę, chętnie ćwiczy i dużo czasu poświęca na tę naukę, szybko opanowuje technikę gry na
instrumencie.
Jak go rozwijać ?
Śpiewaj dziecku krótkie piosenki, kiedy jest jeszcze niemowlęciem. Niech pewne wersy się
powtarzają; refreny lepiej wpadają w dziecięce uszko. Stosuj też śpiewanie na sylabach : la,
la, la, lu , lu, lu, ma, ma, ma, itp. Tańcz, trzymając malca w objęciach, kołysz się razem z nim.
Zachęcaj do śpiewania, grania, wyrażania tego, co usłyszał ( niech „narysuje ”muzykę).
Wykorzystuj w zabawach z dzieckiem instrumenty perkusyjne kupione w sklepie bądź takie,
które razem przygotujecie np. zapełniając butelki ziarnami ryżu czy grochu. Chodź
z dzieckiem na koncerty i przedstawienia muzyczne; te dla dzieci i te dla dorosłych,
rozmawiaj o muzyce, pozwalaj mu słuchać różnych jej rodzajów. Organizuj spotkania
z dziećmi przy muzyce – okazjonalnie bale i spotkania w mniejszym gronie . Jeżeli dziecko
zechce grać na instrumencie, zapisz je na zajęcia muzyczne; bądź wyrozumiały, gdy pociecha
zmieni swoje muzyczne zainteresowania i nie będzie już chciała uczyć się grać na wybranym
instrumencie i postanowi go zmienić. Posyłaj dziecko na zajęcia z rytmiki , tańca.
- 4Talent matematyczny
Dziecko bardzo wcześnie interesuje się cyframi, liczeniem, szybko uczy się nowych rzeczy
związanych z matematyką, wymyśla metody liczenia„ na skróty”. Podczas zabaw związanych
z liczeniem, np. w grach planszowych chce liczyć punkty, pilnuje kolejności gry uczestników.
Lubi gry liczbowe, szachy, szybko uczy się zasad, pamięta je i stosuje. Jest konkretne w
formułowaniu myśli, raczej bywa milczkiem niż gadułą, wyraża się krótko i precyzyjnie,
przejawia cechy perfekcjonizmu. Jest wytrwałe w rozwiązywaniu matematycznych
łamigłówek, potrafi uogólniać, wyciągać logiczne wnioski, żąda dowodów wszędzie tam,
gdzie to jest możliwe; nie wystarcza mu odpowiedź „Tak jest i już”.
Jak go rozwijać ?
Nie powstrzymuj u dziecka zainteresowań matematycznych, nawet wtedy, gdy wydaje Ci
się, że dziecko przeskakuje niektóre etapy np. jeszcze dobrze nie dodaje, a już zaczyna
mnożyć liczby. Nie trać cierpliwości , gdy ciągle drąży interesujący je temat, choć wydaje Ci
się, że wszystko zostało powiedziane. Pokazuj, że czasem jest więcej niż jedno prawidłowe
rozwiązanie ale pozwól też dziecku samodzielnie wyciągać wnioski. Nie ograniczaj dziecku
czasu spędzanego na rozwiązywaniu matematycznych łamigłówek i krzyżówek, graj z nim
w szachy i gry liczbowe, gdy Cię o to prosi. Dostarczaj książki i materiały edukacyjne, które
wykraczają poza program przedszkolny a później szkolny; niech samo decyduje o tym, czego
chce się z nich uczyć. Zapisz pociechę na dodatkowe zajęcia rozwijające myślenie logiczne,
np. szachy.
Talent sportowy
Gdy jest maluchem uwielbia wszelkie zabawy i gry na świeżym powietrzu, gdy jest starsze –
zorganizowane zajęcia sportowe. Rozpiera go energia, wciąż jest w ruchu, wciąż ma nowe
pomysły na ruchowe zabawy, lubi rywalizować w zabawach i grach sportowych, nawet ze
starszymi od siebie. Ma doskonałą koordynację, jest szybkie, zwinne i bardzo dobrze
rozwinięte fizycznie. Szybciej od innych dzieci opanowuje naukę jazdy na rowerze, rolkach ,
nartach, szybko przyswaja zasady nowych gier sportowych, jest wytrwałym kibicem w
określonej dyscyplinie sportu.
Jak go rozwijać
Zadbaj o to, by dziecko jak najwięcej czasu spędzało na świeżym powietrzu i miało
wystarczająco dużo ruchu. Zapisz je na naukę pływania, grę w piłkę, w tenisa, gimnastykę.
Zachęcaj do codziennych ćwiczeń w domu, pokazuj, że systematyczność ćwiczeń daje
wyniki, a nie sam talent, który się posiada. Ćwicz, graj, pływaj razem z dzieckiem, bądź dla
niego dobrym przykładem. Pozwalaj oglądać zawody sportowe, kibicować określonym
drużynom. Jeżeli zdecyduje się na szkołę sportową, poprzyj ten wybór.
-5Oprócz wyżej wymienionych przykładów dziecięcych talentów, stosunkowo wcześnie
u dziecka można również dostrzec talent przywódczy ( dziecko jest pewne siebie, ma
tendencję do dominacji ale i cieszy się uznaniem wśród rówieśników, wykazuje silne
poczucie sprawiedliwości, lojalność, niechęć do podporządkowania się), talent pisarski
( dziecko wcześnie uczy się czytać, interesują go książki, ma dobrą pamięć do zdarzeń i
czytanych historii, ma bogate słownictwo
i wyobraźnię - chętnie wymyśla własne
opowiadania, a gdy umie pisać, zapisuje je ) oraz talent techniczny ( dziecko jest zręczne
manualnie, lubi zabawy manipulacyjne, konstrukcyjne, rysuje przedmioty techniczne z
detalami i szczegółami, interesuje sie tym jak funkcjonują różne maszyny, pojazdy,
urządzenia techniczne, domaga się wyjaśnień, chce pomagać przy naprawianiu zepsutych
urządzeń , chętnie ogląda programy i filmy o tematyce technicznej).
Uzdolnione dzieci miewają trudności z nawiązywaniem kontaktów rówieśniczych; mogą
czuć się niezrozumiałe przez innych, bo np. w przedszkolu nie zawsze zwracają uwagę na to,
co interesuje kolegów, bądź się po prostu nudzą. Ich rozwój może być nieharmonijny; 4latek może już płynnie czytać i wciąż nie radzić sobie z samodzielnym ubieraniem. Dzieci
zdolne stawiają sobie zbyt duże wymagania i najmniejsza porażka często staje się dla nich
źródłem frustracji i stresu, z którym emocjonalnie jeszcze sobie nie radzą, dlatego bywają
uparte, kłótliwe i niecierpliwe a nawet agresywne. Często również, kiedy ujawniają swoją
rozległą wiedzę czy wyjątkowe zdolności, są posądzane o przechwalanie się. Dlatego bardzo
ważną sprawą jest zadbanie o prawidłowy rozwój emocjonalny dzieci uzdolnionych.
Zaspokojenie potrzeb emocjonalnych zagwarantuje dziecku harmonijny rozwój we
wszystkich sferach. Do osiągnięcia sukcesu w życiu, jak dowodzą liczne naukowe badania,
nie wystarcza inteligencja w rozumieniu akademickim, mierząca odpowiednimi testami
zdolności językowe, matematyczne i logiczne . Nie mniej ważna jest umiejętność radzenia
sobie z emocjami własnymi i innych osób, czyli inteligencja emocjonalna.
Jeżeli więc Drogi Rodzicu, wydaje Ci się, że Twoja pociecha jest bardziej uzdolniona od
rówieśników, niektórymi dziedzinami wyjątkowo się interesuje i ma według Ciebie
szczególny talent, nie zwlekaj, skontaktuj się ze specjalistami, którzy ocenią poziom rozwoju
dziecka i jeśli rzeczywiście będzie utalentowane w jakiejś dziedzinie,, podpowiedzą, jak ten
talent rozwijać, jak wychowywać dziecko, czego od niego wymagać, jak wysoko stawiać
poprzeczki. Możesz sie zgłosić do psychologa do poradni psychologiczno- pedagogicznej
bądź do placówki specjalizującej się w opiece nad dziećmi uzdolnionymi, które znajdują się
w niektórych większych miastach.
Na podstawie K. Zielińska, B. Krysiak „ Uzdolnione dziecko w przedszkolu”- opracowała
Danuta Korolow ( w G. Szeplewicz „Problemy wychowawcze w przedszkolu” )