pso-geografia3

Propozycja określenia wymagań na oceny szkolne według treści nauczania
geografii w klasie III gimnazjum
Treści nauczania dotyczące geografii pozaeuropejskich regionów świata
opracowano na podstawie programu nauczania „Ziemia i ludzie” wydawnictwa SOP Oświatowiec Toruń 2009.
Obejmują one następujące działy:
I. L dy i oceany
II. Azja – kontynent kontrastów
III. Afryka – problemy przyrodnicze i spo!eczno-gospodarcze
IV. Ameryka Pó!nocna i Po!udniowa
V. Australia
VI. Obszary oko!obiegunowe. Arktyka i Antarktyka
Określenie uczeń prawidłowo stosuje terminy zawarte w Przedmiotowym
Systemie Oceniania odnosi się do terminów niezbędnych do zrealizowania celów lekcji, wprowadzanych na danej lekcji lub na lekcjach poprzednich.
Ocenę celującą otrzymuje uczeń wykazujący się wiedzą i umiejętnościami
wykraczającymi poza wymagania szczegółowe określone w Podstawie programowej geografii lub biorący udział w konkursach geograficznych o zasięgu wojewódzkim, okręgowym, ogólnopolskim albo w olimpiadzie przedmiotowej.
45
46
Propozycje wymagań szczegółowych na oceny szkolne:
Dział programu
dopuszczająca
Uczeń:
dostateczna
Uczeń:
dobra
Uczeń:
I. L dy i oceany
stosuje terminy geograficzne: wysoko!" wzgl#dna, wysoko!" bezwzgl#dna, niziny, wy$yny, góry,
morza, zatoki, cie!niny
wskazuje na mapie kontynenty i oceany
wykazuje potrzeb# znajomo!ci ukszta%towania
powierzchni l&dów i dna
oceanów
oblicza wysoko!" wzgl#dn&
przedstawia mo$liwo!ci
wykorzystania oceanów
w $yciu cz%owieka
stosuje terminy geograficzne: falowanie, pr&dy
morskie, szelf
wskazuje na mapie formy
ukszta%towania l&dów
odczytuje z mapy nazwy i
przebieg pr&dów morskich
wyja!nia
przyczyny
zró$nicowanego zasolenia i temperatury wód
morskich i oceanicznych
stosuje terminy geograficzne: izobata, stok kontynentalny
wskazuje na mapie granice kontynentów i oceanów
wskazuje na mapie formy ukszta%towania dna
morskiego
porównuje ukszta%towanie powierzchni kontynentów i dna oceanów
II. Azja –
kontynent
kontrastów
stosuje terminy geograficzne: monsun letni i zimowy, miasto, przyrost
naturalny,
hinduizm,
hindus, islam, muzu%manin, judaizm, obszar sejsmiczny, tajga, tundra,
lokalizuje na mapie wybrane regiony geograficzne Azji
odczytuje informacje z
stosuje terminy geograficzne: ruchy górotwórcze, slumsy, aglomeracja monocentryczna i policentryczna, cywilizacja
megalopolis, FAO, eksplozja demograficzna,
urbanizacja, okr#g przemys%owy, produkt krajowy brutto, konflikt religijny
stosuje terminy geograficzne: obszar bezodp%ywowy, biegun zimna,
gospodarka rolna, zbiór,
plon, „Zielona Rewolucja”, saldo bilansu handlowego, Indus, zespó%
miejski,
technopolia,
przemys% wysokich technologii (h-t), OPEC, konflikt narodowo!ciowy
bardzo dobra
Uczeń:
stosuje terminy geograficzne: basen oceaniczny, rów oceaniczny, p%ywy
morskie
przedstawia kryteria wyró$niania wielkich form
ukszta%towania powierzchni l&dów i dna oceanów
wyja!nia zwi&zek mi#dzy
rozmieszczeniem l&dów a
uk%adem pr&dów morskich
wykazuje zwi&zek pomi#dzy ruchem p%yt litosfery
a rozmieszczeniem form
ukszta%towania l&dów i
dna oceanów
stosuje terminy geograficzne: p%askowy$, jedwabny szlak, pola tarasowe, tempo gospodarki,
przemys% petrochemiczny, wska'nik rozwoju
spo%eczno-gospodarczego HDI, naród, grupa etniczna, integracja gospodarcza, konflikt graniczny, konflikt polityczny
47
map klimatycznych Azji
ocenia wp%yw klimatu
na $ycie ludno!ci Azji
odczytuje z mapy wysoko!" bezwzgl#dn& i oblicza wysoko!" wzgl#dn&
wskazuje na mapie rozmieszczenie
najstarszych azjatyckich cywilizacji
wymienia wybrane osi&gni#cia
najstarszych
azjatyckich cywilizacji
docenia osi&gni#cia najstarszych azjatyckich cywilizacji
wskazuje na mapie obszary uprawy ry$u w Azji
Po%udniowo- Wschodniej
wykazuje
ró$norodne
zastosowanie ry$u w $ywieniu cz%owieka
wskazuje na mapie regiony rolnicze Chin
wyja!nia przyczyny nierównomiernego
rozmieszczenia ludno!ci w
Chinach
wymienia produkty chi(skie wykorzystywane w
$yciu codziennym Polaka
lokalizuje na mapie kontynentu wybrane obiekty
np.: rzeki, jeziora, szczyty
wyja!nia zwi&zek mi#dzy rozk%adem ci!nie(
w Azji latem i zim& a powstawaniem i kierunkiem wiatrów monsunowych
wykazuje wp%yw warunków !rodowiskowych w
Azji na warunki $ycia
cz%owieka
odczytuje z map informacje dotycz&ce klimatu i gleb dla obszarów
najstarszych cywilizacji Azji
przedstawia znaczenie
rzek w rozwoju osadnictwa i kszta%towaniu cywilizacji
wykazuje zale$no!" pomi#dzy wyst#powaniem
monsunów a upraw& ry$u
przedstawia przyk%ady
wykorzystania stromych
stoków w gospodarce
rolnej
wyja!nia zale$no!ci w
Azji pomi#dzy elemen-
wykazuje zró$nicowanie regionów Azji pod
wzgl#dem mo$liwo!ci
rozwoju osadnictwa i
rolnictwa
odczytuje informacje z
map ro!linno!ci i gleb
kontynentu Azji
odczytuje z mapy wspó%rz#dne
geograficzne
kra(cowych miejsc kontynentu
wyja!nia wp%yw !rodowiska przyrodniczego na
rozmieszczenie najstarszych cywilizacji w Azji
uzasadnia potrzeb# regulacji rzek w przesz%o!ci oraz wspó%cze!nie
odczytuje z mapy informacje klimatyczne i glebowe sprzyjaj&ce uprawie ry$u
ocenia rol# ry$u w $ywieniu cz%owieka
wskazuje na mapie rozmieszczenie surowców
mineralnych w Chinach
wyja!nia przyczyny i
przedstawia skutki polityki demograficznej Chin
wykazuje zale$no!" pomi#dzy po%o$eniem geograficznym a strefami
klimatycznymi w Azji
wyja!nia przyczyny kontrastów klimatycznych w
Azji
wyja!nia przyczyny wyst#powania
obszarów
bezodp%ywowych
na
kontynencie
wyja!nia przyczyny wyst#powanie s%onych jezior na kontynencie
podaje przyk%ady dzia%a( zabezpieczaj&cych
cz%owieka przed skutkami zagro$e( przyrodniczych wyst#puj&cych w
Azji np. powodziami w
strefie monsunowej
wykazuje wp%yw osi&gni#" najstarszych azjatyckich cywilizacji na
$ycie
wspó%czesnych
spo%ecze(stw
oblicza wysoko!" plonów
docenia wp%yw uprawy
ry$u dla kszta%towania
kultury w Azji Po%udniowo-Wschodniej
48
Propozycje wymagań szczegółowych na oceny szkolne:
Dział programu
II. Azja –
kontynent
kontrastów
– ci g dalszy
dopuszczająca
Uczeń:
wykazuje zwi&zek pomi#dzy hinduizmem a
$yciem spo%ecze(stwa
np.: kastowo!", reinkarnacja, „!wi#te krowy”
przedstawia wp%yw religii na $ycie mieszka(ców Indii
dostrzega wk%ad Indii w
rozwój kultury masowej
np.: Bollywood
odczytuje z mapy nazwy o!rodków i okr#gów
przemys%owych Japonii
przedstawia
wp%yw
czynników spo%ecznokulturowych na rozwój
gospodarki Japonii
wymienia nazwy znanych firm Japonii i uzasadnia ich popularno!"
na !wiecie
wykazuje wp%yw pracowito!ci i zaanga$owania Japo(czyków na rozwój gospodarczy swojego kraju
dostateczna
Uczeń:
tami !rodowiska przyrodniczego a obszarami
uprawy ry$u
odczytuje nazwy i wskazuje na mapie regiony
geograficzne Chin
odczytuje z danych statystycznych
pozycj#
Chin w gospodarce !wiatowej
przedstawia
znaczenie gospodarki Chin na
!wiecie
wskazuje na mapie i odczytuje nazwy obiektów
!rodowiska geograficznego Indii np.: regionów
geograficznych,
rzek,
miast
wyja!nia na przyk%adzie
struktury wieku ludno!ci Indii znaczenie terminu: m%ode spo%ecze(stwo
charakteryzuje na podstawie mapy po%o$enie
geograficzne i !rodowi-
dobra
Uczeń:
wyja!nia przyczyny dynamicznego rozwoju gospodarczego Chin
oblicza saldo obrotów
handlu zagranicznego
wymienia
wybrane
obiekty turystyczne Chin
prezentuje i docenia
pi#kno obiektów turystycznych Chin
odczytuje dane statystyczne dotycz&ce ludno!ci i gospodarki Indii
wykazuje znaczenie klimatu i rzek w $yciu
mieszka(ców Indii
wyja!nia przyczyny istnienia kontrastów spo%ecznych i gospodarczych w Indiach
odczytuje i interpretuje
dane statystyczne dotycz&ce gospodarki Japonii
wyja!nia przyczyny rozwoju nowoczesnej gospodarki w Japonii
wskazuje na mapie Bli-
bardzo dobra
Uczeń:
wyja!nia przyczyny niewielkich mo$liwo!ci zastosowania maszyn rolniczych w uprawie ry$u
wyja!nia zale$no!ci pomi#dzy !rodowiskiem
przyrodniczym Chin a
regionalnym zró$nicowaniem gospodarki
wykazuje, $e !rodowisko
przyrodnicze Chin jest
wielkim potencja%em gospodarczym kraju
wykazuje wp%yw polityki na kszta%towanie stosunków spo%eczno-rodzinnych w Chinach
wyja!nia
przyczyny
wspó%czesnych przemian
zachodz&cych w gospodarce Indii
wykazuje na przyk%adzie „Zielonej Rewolucji” znaczenie mi#dzynarodowej wspó%pracy w
rozwi&zywaniu problemu g%odu i niedo$ywie-
49
docenia osi&gni#cia technologiczne Japo(czyków
odczytuje z mapy dane
dotycz&ce klimatu w regionach geograficznych
Bliskiego Wschodu
ocenia znaczenie ropy
naftowej w gospodarce
wspó%czesnego !wiata
wskazuje na mapie miejsca konfliktów zbrojnych na Bliskim Wschodzie
wymienia oczekiwania
wobec turystów w miejscach kultu ró$nych religii na Bliskim Wschodzie
uzasadnia
zagro$enia
wyst#puj&ce w obszarach konfliktów zbrojnych
wyja!nia potrzeb# kszta%towania postaw tolerancji
wobec wyznawców ró$nych religii
wskazuje na mapie Azji
przyk%ady bogatych i
ubogich krajów
wyja!nia
znaczenie
pa(stw Azji w !wiatowej
gospodarce rop& naftow&
sko przyrodnicze Japonii
wymienia czynniki decyduj&ce o rozwoju japo(skich technopolii
oblicza g#sto!" zaludnienia
wskazuje na mapie kraje
Bliskiego Wschodu
odczytuje dane dotycz&ce wydobycia i eksportu
ropy naftowej w krajach
Bliskiego Wschodu
przedstawia wp%yw wydobycia ropy naftowej na
rozwój motoryzacji
gromadzi na podstawie
ró$nych 'róde% informacji wiadomo!ci o religiach Bliskiego Wschodu
wymienia g%ówne zasady religii oraz najwa$niejsze obiekty religijno-kulturowe wyst#puj&ce w regionie Bliskiego
Wschodu
odczytuje warto!ci statystyczne dotycz&ce gospodarki krajów Azji np.
PKB, wielko!" wydobycia ropy naftowej, plony zbó$
skiego Wschodu obszary zalegania i wydobycia
ropy naftowej
wyja!nia rol# ropy naftowej w rozwoju gospodarczym regionu
wymienia g%ówne kierunki rozwoju gospodarki krajów Bliskiego
Wschodu
wymienia powszechnie
stosowane produkty przemys%u petrochemicznego
wykazuje zwi&zek pomi#dzy wielko!ci& wydobycia ropy naftowej na Bliskim Wschodzie a cen&
benzyny
wskazuje
na
mapie
obiekty kultu religii wyst#puj&cych w regionie
wyja!nia przyczyny zró$nicowania narodowo!ciowego Bliskiego Wschodu
wyja!nia przyczyny konfliktów wyst#puj&cych
na Bliskim Wschodzie
wyszukuje w prasie i w
Internecie
informacje
dotycz&ce ludno!ci i gospodarki krajów Azji
nia ludno!ci w Indiach
uzasadnia konieczno!"
wspó%pracy mi#dzynarodowej w rozwi&zywaniu
problemów spo%ecznogospodarczych pa(stw
s%abo rozwini#tych gospodarczo
przedstawia rozwi&zania
technologiczne s%u$&ce
zapobieganiu skutkom
trz#sie( ziemi w Japonii
dostrzega wp%yw rozwoju nauki na pozycj# gospodarcz& pa(stwa
porównuje !rodowisko
przyrodnicze
pa(stw
Bliskiego Wschodu
wyja!nia cele i zadania
OPEC oraz wp%yw organizacji na gospodark#
wspó%czesnego !wiata
wyja!nia ró$nic# pomi#dzy konfliktem religijnym a konfliktem narodowo!ciowym
uzasadnia
potrzeb#
wspó%pracy mi#dzynarodowej w rozwi&zywaniu konfliktów w regionie
50
Propozycje wymagań szczegółowych na oceny szkolne:
Dział programu
dopuszczająca
Uczeń:
II. Azja –
kontynent
kontrastów
– ci g dalszy
dostrzega ró$nice w rozwoju gospodarki i warunkach $ycia ludno!ci
pa(stw Azji
III. Afryka
– problemy
przyrodnicze
i spo!eczno-gospodarcze
stosuje terminy geograficzne: deszcz zenitalny,
sawanna, rzeki okresowe, Sahel, klimatogram,
g%ód, niedo$ywienie, malaria, mucha tse-tse
odczytuje i interpretuje klimatogramy wybranych stacji na kontynencie Afryki
wyja!nia przyczyny wyst#powania rzek i jezior
okresowych w Afryce
oblicza na podstawie mapy odleg%o!" w terenie
wskazuje stref# Sahelu
dostateczna
Uczeń:
wymienia wybrane osi&gni#cia przemys%u krajów Azji
przedstawia warunki $ycia ludno!ci w wielkich
miastach Azji
wykazuje wp%yw szybkiego tempa rozwoju gospodarki Chin i Indii na
zmiany w $yciu mieszka(ców tych pa(stw
stosuje terminy geograficzne: ni$ i wy$ baryczny,
Sudan, !pi&czka afryka(ska, AIDS, rasa negroidalna, maniok, jam, proso, surowiec mineralny
odczytuje z mapy wspó%rz#dne geograficzne kra(cowych miejsc kontynentu
odczytuje informacje dotyczace klimatu, gleb i
ro!linno!ci z map Afryki
wymienia
przyk%ady
zwierz&t $yj&cych w ró$nych strefach klimatycznych Afryki
dobra
Uczeń:
bardzo dobra
Uczeń:
omawia wp%yw religii
na rozwój gospodarki na
przyk%adzie wybranych
pa(stw Azji
porównuje warunki $ycia
w miastach azjatyckich
np. w Tokio i w Kalkucie
wykazuje rol# rolnictwa
i przemys%u pa(stw Azji
w gospodarce !wiatowej
podaje przyk%ady zmian
zachodz&cych w rozwoju gospodarczo-spo%ecznym pa(stw Azji
stosuje terminy geograficzne: rzeki epizodyczne, wadi (uedy), racjonalna
gospodarka
wodna, wska'nik urbanizacji, emigracja wymuszona, u$ytki rolne
wykazuje zale$no!ci pomi#dzy po%o$eniem geograficznym a strefowo!ci&
klimatyczn& w Afryce
wykazuje zwi&zek pomi#dzy strefami klimatycznymi a rozmieszczeniem !wiata organicznego na kontynencie
stosuje terminy geograficzne:
symetryczno!" klimatyczno-ro!linna, proces pustynnienia,
Polska Akcja Humanitarna, dzienne normy $ywienia, FAO, UNICEF,
wirus Ebola
uzasadnia potrzeb# kontroli i ograniczania wycinania drzew w lesie równikowym
wykazuje zwi&zek pomi#dzy zasobami wodnymi a sposobami gospodarowania w regionie
51
na mapie
uzasadnia konieczno!"
prowadzenia koczowniczego trybu $ycia ludno!ci w strefie Sahelu
wykazuje zrozumienie
dla trudnych warunków
$ycia ludno!ci w obszarach niedoboru wody
wyja!nia
przyczyny
przyrodnicze, gospodarcze i spo%eczne niedo$ywienia ludno!ci Afryki
wskazuje na mapie Afryki obszary zagro$enia
wybranymi chorobami
odczytuje
informacje
statystyczne
dotycz&ce d%ugo!ci $ycia mieszka(ców Afryki
uzasadnia
potrzeb#
szczepie( i odpowiedniego wyposa$enia w leki turysty wyje$d$aj&cego do wybranych regionów Afryki
ocenia mo$liwo!ci rozwoju rolnictwa w Afryce
dostrzega trudne warunki rozwoju gospodarki w
Afryce
wymienia i wskazuje
na mapie kraje le$&ce w
strefie Sahelu
odczytuje z mapy i klimatogramów stacji po%o$onych w strefie Sahelu
informacje klimatyczne
propaguje dzia%ania Polskiej Akcji Humanitarnej w strefie Sahelu
wskazuje kraje Afryki o
zró$nicowanym dziennym spo$yciu kalorii i
bia%ka
wymienia i uzasadnia
znaczenie ro!lin w wy$ywieniu ludno!ci Afryki
uzasadnia braki w prawid%owej diecie mieszka(ca Afryki
wyja!nia
przyczyny
i skutki chorób n#kaj&cych
spo%ecze(stwo
Afryki
wykazuje zale$no!ci pomi#dzy rozwojem spo%eczno-gospodarczym a
stanem zdrowia ludno!ci
w Afryce
wyja!nia
przyczyny
szybkiego wzrostu licz-
rozpoznaje zwierz#ta pochodz&ce z Afryki na fotografii lub w ZOO
wskazuje przyczyny pustynnienia strefy Sahelu
uzasadnia potrzeb# racjonalnej
gospodarki
wod& w strefie Sahelu
odczytuje i interpretuje dane statystyczne dotycz&ce warunków $ycia
w Afryce
wskazuje rol# edukacji w
walce z g%odem w Afryce
proponuje sposoby z%agodzenia problemu niedo$ywienia
ludno!ci
Afryki
odczytuje z map klimatycznych Afryki informacje dotycz&ce regionów wyst#powania
malarii i !pi&czki afryka(skiej
porównuje przyczyny rozwoju AIDS w Afryce i w
innych regionach !wiata
dostrzega i wykazuje
zrozumienie dla problemów zdrowotnych spo%ecze(stwa Afryki
wymienia obszary i uzasadnia
wyst#powanie
konfliktów o wod# w
strefie Sahelu
rozumie ide# organizacji
)wiatowego Dnia Wody
przedstawia rol# FAO
w walce z g%odem w
Afryce
przedstawia zasady prawid%owego od$ywiania
si# cz%owieka
ocenia dzia%ania organizacji pozarz&dowych
na rzecz rozwi&zywania problemów g%odu w
Afryce
wymienia akcje humanitarne wspieraj&ce walk#
z malari& i AIDS
propaguje zasady zdrowego $ywienia
lokalizuje na mapie rozmieszczenie surowców
mineralnych w Afryce
wskazuje miejsca wyst#powania atrakcji turystycznych w Afryce
omawia na wybranych
przyk%adach potencja%
turystyczny Afryki
52
Propozycje wymagań szczegółowych na oceny szkolne:
Dział programu
dopuszczająca
Uczeń:
dostateczna
Uczeń:
III. Afryka
– problemy
przyrodnicze
i spo!eczno-gospodarcze
– ci g dalszy
wykazuje zainteresowanie dzia%aniami w rozwi&zywaniu problemów
n#kaj&cych mieszka(ców kontynentu
by ludno!ci w Afryce
przedstawia przyczyny i
skutki wywo$enia Murzynów jako niewolników do Ameryki
IV. Ameryka
Pó!nocna
i Po!udniowa
stosuje terminy geograficzne: ruch górotwórczy, obszary sejsmiczne,
preria, pampa, las tropikalny (selwa), fawela (slamsy), preria, efekt
cieplarniany, globalne
ocieplenie Dolina Krzemowa
odczytuje informacje z
map klimatycznych, ro!linno!ci i gleb Ameryki
Pó%nocnej i Po%udniowej
wskazuje potrzeb# two-
stosuje terminy geograficzne: emigracja, Ameryka *aci(ska, mulat,
metys, urbanizacja, aglomeracja monocentryczna, aglomeracja policentryczna,
megalopolis,
okr#g przemys%owy,
odczytuje z mapy wspó%rz#dne
geograficzne
kra(cowych miejsc kontynentów
wskazuje na mapie wybrane obiekty geogra-
dobra
Uczeń:
korzystaj&c z map ocenia !rodowisko przyrodnicze wybranych regionów Afryki dla potrzeb
rozwoju rolnictwa
wymienia ograniczenia
zwi&zane z rozwojem
transportu kolejowego i
drogowego w Afryce
przedstawia znaczenie
wybranych
regionów
Afryki dla rozwoju turystyki !wiatowej
stosuje terminy geograficzne: naród, kultura
angloameryka(saka i latynoameryka(ska, afroamerykanin, racjonalna
gospodarka le!na, urbanizacja pozorna, przemys% wysokich technologii, technopolie
wymienia g%ówne cechy
regionów
geograficznych obu Ameryk
wykazuje wspó%zale$no!ci pomi#dzy elementa-
bardzo dobra
Uczeń:
porównuje urbanizacj# w
Afryce z urbanizacj& w
Europie
okre!la wspó%czesn& i
perspektywiczn&
rol# Afryki w gospodarce
!wiatowej
stosuje terminy geograficzne: jezioro lagunowe, jezioro wysokogórskie, grupa etniczna, abolicjonizm,
zambos, aleja tornad, koncern, korporacja, NAFTA,
republiki bananowe
porównuje !rodowisko
przyrodnicze obu Ameryk
docenia pi#kno krajobrazów obu Ameryk
wskazuje na mapie obszary rozmieszczenia cywilizacji Indian
53
rzenia obszarów chronionych
wskazuje na mapie regiony geograficzne obu
Ameryk
odczytuje daty wa$nych wydarze( w historii Ameryki Pó%nocnej i
Po%udniowej z linii czasu
wyszukuje informacje w
ró$nych 'ród%ach o kulturze Indian w przesz%o!ci i wspó%cze!nie
docenia osi&gni#cia kultury rdzennych mieszka(ców Ameryki
odczytuje z mapy informacje dotycz&ce warunków klimatycznych i glebowych obszaru Amazonii
uzasadnia
potrzeb#
ochrony lasów równikowych
omawia zasady poruszania si# po obszarach
chronionych
odczytuje dane statystyczne dotycz&ce liczby
ludno!ci miast Brazylii
wskazuje na mapie wielkie miasta Brazylii
ficzne (rzeki, jeziora,
szczyty) Ameryki Pó%nocnej i Po%udniowej
oblicza !redni& roczn&
temperature powietrza
atmosferycznego i roczna
amplitud# temperatury
odczytuje dane dotycz&ce ludno!ci obu Ameryk
z rocznika statystycznego i wykresu
czyta i interpretuje map# g#sto!ci zaludnienia
Ameryki Pó%nocnej i Po%udniowej
omawia korzystaj&c z
wykresu zmiany liczby
ludno!ci Ameryki
przedstawia korzy!ci i
wady wynikaj&ce z emigracji
przedstawia zró$nicowanie rasowe i j#zykowe
obu Ameryk
reprezentuje postaw# tolerancji kulturowej i religijnej
wskazuje zmiany zalesienia Amazonii na podstawie map tematycznych
mi !rodowiska przyrodniczego obu Ameryk
wyja!nia przyczyny wyst#powania trz#sie( ziemi i czynnego wulkanizmu w Kordylierach i w
Andach
przedstawia rol# Kana%u Panamskiego w transporcie morskim
wyszukuje informacje
w prasie o wielokulturowo!ci miast, regionów,
pa(stw Ameryki
wykazuje wp%yw czynników przyrodniczych,
gospodarczych, spo%ecznych i historycznych na
rozmieszczenie ludno!ci
obu Ameryk
porównuje zró$nicowanie kulturowe Ameryki
Pó%nocnej i Ameryki Po%udniowej
wymienia pi#tra ro!linne
lasu równikowego
omawia skutki przyrodnicze i spo%eczne gospodarki le!nej w Amazonii
odczytuje
elementy
urbanistyczne
miasta
wymienia
osi&gni#cia
kultury Indian
wskazuje elementy kultury ameryka(skiej przenikaj&ce do Europy i Polski
wyszukuje informacje na
temat sk%adu gatunkowego lasów Amazonii
uzasadnia rol# lasu równikowego w procesie
globalnego ocieplenia
ocenia ekologiczn& i gospodarcz& funkcj# lasu
uzasadnia na przyk%adzie kauczukowca konieczno!" zast#powania
w gospodarce surowców
naturalnych sztucznymi
prezentuje ide# zrównowa$onego rozwoju gospodarczego na przyk%adzie Amazonii
wyja!nia wp%yw kolonizacji na rozwój przestrzenny miast Brazylii
oblicza czas podró$y
samolotem z Polski do
Ameryki z uwzgl#dnieniem po%o$enia miejsc
startu i l&dowania w ró$nych strefach czasowych
54
Propozycje wymagań szczegółowych na oceny szkolne:
Dział programu
IV. Ameryka
Pó!nocna
i Po!udniowa
– ci g dalszy
dopuszczająca
Uczeń:
charakteryzuje wybrane
miasto Brazylii
przedstawia skutki $ywio%owego
rozwoju
miast Brazylii
wykazuje
zrozumienie
dla trudnych warunków
$ycia ludno!ci w fawelach
wykazuje konieczno!"
walki z przest#pczo!ci&
w wielkich miastach
oblicza !redni& temperatur# powietrza atmosferycznego
omawia znaczenie dost#pu do morza i ukszta%towania powierzchni kraju w rozwoju gospodarczym pa(stwa
wskazuje na mapie regiony rolnicze USA
odczytuje dane statystyczne dotycz&ce pozycji USA w gospodarce
!wiatowej
omawia rol# i osi&gni#cia przemys%u wysokich
dostateczna
Uczeń:
wymienia
przyczyny
intensywnej
wycinki
drzew w Amazonii
wyja!nia zagro$enia lokalne i globalne wynikaj&ce z faktu wylesiania
Amazonii
wykazuje zwi&zek pomi#dzy
warunkami
przyrodniczymi a lokalizacj& miast Brazylii
wskazuje na mapie regiony geograficzne Stanów Zjednoczonych
wymienia cechy wybranych regionów geograficznych USA
wykazuje wspó%zale$no!" mi#dzy !rodowiskiem
przyrodniczym
a sposobem gospodarowania w wybranych regionach geograficznych
USA
wskazuje na mapie obszary koncentracji przemys%u w USA
dobra
Uczeń:
Ameryki Po%udniowej na
podstawie schematu
uzasadnia
lokalizacj#
miast Brazylii
charakteryzuje wybrane
miasta Brazylii
wyja!nia przyczyny problemów
spo%ecznych
wyst#puj&cych w wielkich miastach Brazylii
wskazuje i docenia
atrakcje kulturowe miast
Brazylii
interpretuje mapy tematyczne dotycz&ce klimatu i gleb pod k&tem rozwoju rolnictwa w USA
wyja!nia
przyczyny
zró$nicowania !rodowiska przyrodniczego USA
uzasadnia znaczenie wybranych regionów geograficznych w gospodarce USA
wymienia
najwi#ksze
ameryka(skie koncerny
przemys%owe i wykazuje
bardzo dobra
Uczeń:
przedstawia zalety harmonijnego rozwoju miasta
wyszukuje informacje w
prasie na temat katastrof
ekologicznych i sposobie
%agodzenia ich skutków
wykazuje zwi&zek pomi#dzy elementami !rodowiska przyrodniczego USA
przedstawia
sposoby
dzia%ania USA wobec zagro$e( !rodowiskowych
charakteryzuje
sie"
transportow& USA na tle
!rodowiska przyrodniczego i osadnictwa
zna jednostki miary stosowane w USA
ocenia rol# USA w gospodarce !wiatowej
okre!la rol# nauki w
kszta%towaniu
pozycji
USA na !wiecie
wyja!nia przyczyny i
skutki zró$nicowanego
poziomu gospodarczego
pa(stw ameryka(skich
V. Australia
55
technologii w USA
docenia
osi&gni#cia
technologiczne USA
wskazuje na mapie obu
Ameryk pa(stwa i ich
stolice
dostrzega problemy gospodarcze i spo%eczne
pa(stw Ameryki
wykazuje wspó%zale$no!ci
pomi#dzy !rodowiskiem
przyrodniczym a koncentracj& przemys%u w USA
wie, $e Polacy, wyje$d$aj&c do USA, musz&
posiada" wiz#
omawia zró$nicowan& pozycj# gospodarcz& pa(stw
na kontynentach obu
Ameryk
zna nazwy i lokalizuje
na mapie stolice pa(stw
Ameryki Pó%nocnej i
Ameryki Po%udniowej
wyszukuje w ró$nych 'ród%ach informacje o obszarach chronionych w USA
ich znaczenie w gospodarce !wiata
odszukuje i porównuje informacje statystyczne dotycz&ce pa(stw obu
Ameryk
stosuje terminy geograficzne: klimat zwrotnikowy, Aborygen,
wskazuje na mapie regiony geograficzne Australii
omawia zró$nicowanie
!wiata ro!linnego Australii
wyja!nia okre!lenie „odwrócenie” pór roku w
Australii w stosunku do
Europy
stosuje terminy geograficzne: deficyt wody,
rzeki okresowe, wody artezyjskie,
wykazuje zale$no!" pomi#dzy klimatem a !wiatem organicznym kontynentu
wymienia zwierz#ta $yj&ce w Australii
wyja!nia przyczyny wyst#powania wód artezyjskich na kontynencie
stosuje terminy geograficzne: ekstensywna gospodarka rolna
odczytuje wybrane informacje z map klimatycznych, ro!linno!ci i
gleb Australii
uzasadnia wyst#powanie
stref klimatycznych i typów klimatu w Australii
ocenia warunki !rodowiska przyrodniczego Australii dla $ycia cz%owie-
stosuje termin geograficzny: endemit
wykazuje zwi&zek pomi#dzy przesz%o!ci& geologiczn& a wyst#powaniem
endemitów na kontynencie
omawia ró$norodn& rol#
eukaliptusów w kszta%towaniu !rodowiska Australii
wykazuje zwi&zek pomi#dzy osadnictwem a
rozmieszczeniem sieci
transportowej w Australii
56
Propozycje wymagań szczegółowych na oceny szkolne:
Dział programu
V. Australia
– ci g dalszy
VI. Obszary
oko!obiegunowe.
Arktyka
i Antarktyka
dopuszczająca
Uczeń:
czyta i interpretuje map#
rozmieszczenia ludno!ci
w Australii
wyja!nia wp%yw !rodowiska przyrodniczego na
rozmieszczenie ludno!ci
na kontynencie
dostrzega trudno!ci !rodowiskowe dla zagospodarowania
kontynentu np. w budowie sieci
transportowej
wykazuje zrozumienie
dla sytuacji Aborygenów
odczytuje z mapy wspó%rz#dne geograficzne kra(cowych miejsc kontynentu
stosuje terminy geograficzne: biegun, ko%o podbiegunowe , l&dolód, polarnik
odczytuje warto!ci z klimatogramów wybranych
stacji Arktyki i Antarktyki
wymienia cechy !rodowiska przyrodniczego obsza-
dostateczna
Uczeń:
dobra
Uczeń:
bardzo dobra
Uczeń:
wyja!nia potrzeb# racjonalnej gospodarki zasobami wody na kontynencie
odczytuje z wykresu informacje dotycz&ce PKB
i struktury zatrudnienia
w Australii
wykazuje zwi&zek pomi#dzy !rodowiskiem
przyrodniczym a gospodark& roln& Australii
wykazuje korzystaj&c z
tabeli pozycj# Australii
w handlu surowcami mineralnymi
ka i rozwoju gospodarki
odczytuje z ró$nych 'róde% (tabele, wykresy, Internet) informacje dotycz&ce ludno!ci i gospodarki Australii
wskazuje na mapie obszary wyst#powania surowców mineralnych w
Australii
omawia wybrane atrakcje turystyczne Australii
oblicza ró$nic# czasu
s%onecznego i strefowego
mi#dzy czasem w Polsce
i czasem w Australii
uzasadnia wyst#powanie
ekstensywnej gospodarki rolnej w Australii
wykazuje
tolerancj#
wzgl#dem spo%ecze(stwa
wielonarodowo!ciowego
stosuje terminy geograficzne: dzie( i noc polarna, pustynia lodowa
odczytuje wybrane informacje z map fizycznych Arktyki i Antarktyki
odczytuje z kalendarium
informacje
dotycz&ce zdobywania i zago-
stosuje terminy geograficzne: dziura ozonowa,
efekt cieplarniany
odczytuje nazwy i wskazuje na mapie regiony
geograficzne obszarów
oko%obiegunowych
porównuje warunki !rodowiska przyrodniczego
Arktyki i Antarktyki
stosuje terminy geograficzne: zorza polarna,
Traktat Antarktyczny
przedstawia
sposoby
przystosowania si# !wiata organicznego do warunków klimatycznych
panuj&cych poza ko%em
podbiegunowym
wymienia najwa$niejsze
rów oko%obiegunowych
wykazuje zainteresowanie !rodowiskiem przyrodniczym
obszarów
oko%obiegunowych
rozumie potrzeb# ochrony obszarów oko%obiegunowych
spodarowania obszarów
oko%obiegunowych
wymienia
pierwszych
zdobywców obu biegunów
wskazuje na udzia% Polaków w badaniach obszarów oko%obiegunowych
odczytuje z mapy wspó%rz#dne geograficzne obszarów oko%obiegunowych
wyja!nia zmiany zachodz&ce w !rodowisku
przyrodniczym obszarów oko%obiegunowych
oblicza wysoko!" S%o(ca nad widnokr#giem w
ró$nych porach roku
okre!la kierunki geograficzne na podstawie
Gwiazdy Polarnej
wyszukuje w ró$nych
'ród%ach informacje o
polskich
polarnikach
i badaczach obszarów
oko%obiegunowych
ocenia mo$liwo!ci wykorzystania
obszarów
oko%obiegunowych dla
potrzeb cz%owieka
przedstawia propozycje
zagospodarowania obszarów oko%obiegunowych
zajmuje stanowisko wobec globalnych skutków
efektu cieplarnianego
wydarzenia w poznawaniu obszarów oko%obiegunowych
wyja!nia rol# i znaczenie
Traktatu Antarktycznego
w ochronie Antarktyki
omawia prawdopodobne zmiany jakie zajd& w
obszarach oko%obiegunowych w wyniku ocieplenia klimatu
oblicza skal# mapy
prognozuje zmiany w
!rodowisku
obszarów
oko%obiegunowych po
stopieniu lodowców
57