PDFotwiera się w nowym oknie

Sygn. akt I ACa 386/11
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 9 listopada 2011 r.
Sąd Apelacyjny w Warszawie I Wydział Cywilny w składzie:
Przewodniczący – Sędzia SA
– Hanna Muras
Sędzia SA
– Maciej Dobrzyński /spr./
Sędzia SA
– Ewa Kaniok
Protokolant
– st. sekr. sąd. Katarzyna Foltak
po rozpoznaniu w dniu 9 listopada 2011 r. w Warszawie na rozprawie
sprawy z powództwa "[…]" Sp. z o.o. z siedzibą w B.
przeciwko Skarbowi Państwa - Ministrowi Finansów
o zapłatę
na skutek apelacji powoda
od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie
z dnia 26 października 2010 r. sygn. akt II C 809/09
1. oddala apelację,
2. zasądza od "[…]" Sp. z o.o. z siedzibą w B. na rzecz Skarbu Państwa
– Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa kwotę 2700 (dwa tysiące
siedemset) zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w
postępowaniu apelacyjnym.
2
I ACa 386/11
UZASADNIENIE
Pozwem z dnia […] lipca 2009 r. […] Sp. z o.o. z siedzibą w B. wniosła o
zasądzenie od Skarbu Państwa reprezentowanego przez Ministra Skarbu
Państwa kwoty 110.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 31 października
2008 r. do dnia zapłaty oraz kosztami procesu, w tym kosztami zastępstwa
procesowego według norm przepisanych. Strona powodowa wskazała, że kwoty
powyższej dochodzi tytułem częściowego odszkodowania za szkodę wyrządzoną
brakiem implementacji dyrektywy 2004/39/WE Parlamentu Europejskiego i Rady
z dnia 21 kwietnia 2004 r. w sprawie rynków instrumentów finansowych oraz
dyrektywy Komisji 2006/73/WE z dnia 10 sierpnia 2006 r. wprowadzającej środki
wykonawcze do dyrektywy 2004/39/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w
odniesieniu do wymogów organizacyjnych i warunków prowadzenia działalności
przez przedsiębiorstwa inwestycyjne oraz pojęć zdefiniowanych na potrzeby tejże
dyrektywy do prawa polskiego.
W odpowiedzi na pozew Skarb Państwa reprezentowany przez Ministra
Finansów wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda
kosztów procesu według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa
procesowego na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Skarbu
Państwa.
Wyrokiem z dnia 26 października 2010 r. Sąd Okręgowy w Warszawie
oddalił powództwo oraz zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 3.600 zł
tytułem zwrotu kosztów procesu.
Sąd pierwszej instancji oparł swoje rozstrzygnięcie na następujących
ustaleniach faktycznych oraz rozważaniach prawnych:
W dniu 10 sierpnia 2006 r., realizując dyrektywę 2004/39/WE Parlamentu
Europejskiego i Rady z dnia 21 kwietnia 2004 r. w sprawie rynków instrumentów
finansowych (dalej jako dyrektywa 2004/39/WE), Komisja przyjęła dyrektywę
2006/73/WE wprowadzającą środki wykonawcze do dyrektywy 2004/39/WE
3
Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do wymogów organizacyjnych i
warunków prowadzenia działalności przez przedsiębiorstwa inwestycyjne oraz
pojęć zdefiniowanych na potrzeby tejże dyrektywy (dalej jako dyrektywa
2006/73/WE). Opisana dyrektywa wchodziła w życie 25 dni od jej opublikowania
w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej. Zgodnie z art. 53 dyrektywy państwa
członkowskie obowiązane były przyjąć i opublikować przepisy ustawowe,
wykonawcze i administracyjne, niezbędne do wykonania dyrektyw, do dnia 31
stycznia
2007 r. Przedmiotowa dyrektywa ustanawiała ramy regulacyjne
systemu rynków finansowych we Wspólnocie Europejskiej, określając m.in.
warunki
działalności
związane
z
wykonywaniem
przez
przedsiębiorstwa
inwestycyjne usług inwestycyjnych oraz usług dodatkowych.
Wykonując
postanowienia
dotyczące
transpozycji
uregulowań
ww.
dyrektywy do systemu prawa krajowego, Polska na przełomie lat 2005-2006
przyjęła
szereg
aktów
prawnych
dokonujących
częściowej
transpozycji
postanowień ww. dyrektywy. W wymaganym terminie, tj. do dnia 31 stycznia
2007 r., nie dokonano jednak pełnej implementacji tych uregulowań. Brak pełnej
transpozycji przepisów przedmiotowej dyrektywy przez Polskę do prawa
krajowego stał się podstawą do wniesienia przez Komisję skargi przeciwko
Polsce do Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich. Wyrokiem z dnia
19 marca 2009 r. Trybunał Sprawiedliwości stwierdził, że Polska nie
wprowadzając w przepisanym terminie wszystkich przepisów ustawowych,
wykonawczych i administracyjnych koniecznych do wykonania dyrektywy Komisji
2006/73/WE, uchybiła zobowiązaniom ciążącym na niej z mocy wymienionej
dyrektywy. Ostatecznie uregulowania przedmiotowej dyrektywy zostały w pełni
implementowane do polskiego prawa krajowego w dniu 20 listopada 2009 r.
W dniu […] marca 2007 r. […] Sp. z o.o. z siedzibą w B. (dalej jako […])
zawarła z […] Bank S.A. z siedzibą w W. (dalej jako […] Bank) umowę ramową nr
[…], której przedmiotem było uregulowanie zasad zawierania, potwierdzania i
rozliczania transakcji rynku finansowego. Szczegółowy sposób zawierania,
potwierdzania i rozliczania transakcji regulowały powołane w umowie, aktualnie
obowiązujące regulaminy, do przestrzegania których zobowiązały się strony
umowy. Na mocy tej umowy […] Bank został zwolniony od odpowiedzialności za
4
szkodę jaką powód, jako klient, mógł ponieść na skutek zawieranych w oparciu o
jej postanowienia transakcji, a w szczególności wynikającą z niezrozumienia
charakteru lub struktury poszczególnych transakcji.
W dniu […] sierpnia 2008 r. powód zawarł transakcję CIRS nr […] opartą
na różnicach zmian kursu JPY do PLN, która na jego życzenie została zamknięta
i przedterminowo rozliczona w dniu […] października 2008 r. W wyniku tej
transakcji powód poniósł stratę w kwocie 1.720.000 zł, na pokrycie której
zaciągnął następnie kredyt w […] Bank na kwotę 1.700.000 zł.
Uznając, że strata powyższa wynikła z braku implementacji do krajowego
sytemu prawnego opisanej powyżej dyrektywy, w dniu […] lipca 2009 r. strona
powodowa wystąpiła z przedmiotowym powództwem, żądając zapłaty części
poniesionych strat w kwocie
110.000 zł.
Opierając się na tak ustalonym stanie faktycznym Sąd pierwszej instancji
wskazał, że roszczenie powoda nie zasługiwało na uwzględnienie.
W pierwszym rzędzie Sąd Okręgowy podkreślił, że jest związany podstawą
faktyczną żądania wskazaną przez stronę, która to podstawa wyznacza granice
rozpoznania sprawy cywilnej. Sąd nie jest natomiast uprawniony do orzekania o
przedmiocie nie objętym żądaniem, ani do orzekania ponad żądanie.
W przedmiotowej sprawie powód dochodził od pozwanego roszczenia z
tytułu częściowego naprawienia szkody, jaką poniósł na skutek zawarcia umowy
ramowej oraz zawarcia i rozliczenia transakcji CIRS nr […] z powodu braku
dokonania we właściwym terminie transpozycji wskazanych powyżej dyrektyw,
mających zapewniać mu szerszą ochronę. Bezsporne przy tym było, że Polska
nie dokonała w określonym dyrektywą 2006/73/WE terminie transpozycji jej
postanowień do prawa krajowego i że pełna implementacja nastąpiła dopiero w
dniu 20 listopada 2009 r. Bezsporne również było, że Polska jako członek
Wspólnoty Europejskiej zobowiązana była dokonać transpozycji przepisów ww.
dyrektywy do prawa krajowego, a zatem dokonać jej pełnej implementacji, do
dnia 31 stycznia 2007 r., zgodnie z art. 53 dyrektywy 2006/73/WE.
Brak
transpozycji
w
określonym
terminie
może
uzasadniać
odpowiedzialność odszkodowawczą, o której mowa jest w przepisach art. 417 § 1
k.c. w zw. z art. 4171 § 4 k.c. Stosownie do art. 417 § 1 k.c. za szkodę
5
wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy
wykonywaniu władzy publicznej ponosi odpowiedzialność Skarb Państwa lub
jednostka samorządu terytorialnego lub inna osoba prawna wykonująca tę
władzę z mocy prawa. Stosownie zaś do art. 417 1 § 4 k.c. jeżeli szkoda została
wyrządzona przez niewydanie aktu normatywnego, którego obowiązek wydania
przewiduje przepis prawa, niezgodność z prawem niewydania tego aktu
stwierdza sąd rozpoznający sprawę o naprawienie szkody. Dla przypisania
pozwanemu
odpowiedzialności
odszkodowawczej
za
niewydanie
aktu
normatywnego (brak pełnej implementacji przepisów prawa wspólnotowego,
które w oparciu o dyrektywy pozwany miał przyjąć), konieczne jest zatem
uprzednie ustalenie istnienia wszystkich, mających zachodzić łącznie, przesłanek
tej odpowiedzialności, do których należą:
- bezprawne zaniechanie polegające na niewydaniu aktu normatywnego, który to
obowiązek przewidują przepisy prawa;
- powstanie szkody;
- istnienie związku przyczynowego pomiędzy szkodą, a zaniechaniem wydania
aktu normatywnego przewidzianego przez przepisy prawa.
Sąd Okręgowy wskazał, że równoznaczne z zaniechaniem wydania aktu
normatywnego przewidzianego przez przepisy prawa jest wydanie takiego aktu
po przewidzianym prawem terminie, jak to miało miejsce w niniejszej sprawie.
Odnosząc
się
do
wskazanych
przesłanek
odpowiedzialności
odszkodowawczej Sąd pierwszej instancji wskazał, że bezsporne, a nadto
potwierdzone wyrokiem Trybunału Sprawiedliwości z dnia 19 marca 2009 r., było
to, że pomimo wynikającego z dyrektywy obowiązku transpozycji jej uregulowań
do prawa krajowego w terminie do dnia 31 stycznia 2007 r., państwo polskie
takiej implementacji dokonało dopiero w dniu 20 listopada 2009 r. W tej sytuacji
uznać należało, że zaistniała pierwsza z przesłanek odpowiedzialności
odszkodowawczej strony pozwanej.
W sprawie przyznany przez pozwanego był fakt poniesienia przez powoda
strat, w związku z zawarciem i rozliczeniem transakcji CIRS nr 1[…], a co za tym
idzie poniesienie szkody w kwocie 1.720.000 zł, co potwierdzał dokument
rozliczenia transakcji z dnia […] października 2008 r.
6
Nie było natomiast podstaw do przyjęcia, że pomiędzy wskazanym
bezprawnym zaniechaniem pozwanego, a wskazaną przez powoda szkodą
zachodził związek przyczynowy uzasadniający twierdzenie, że powstała szkoda
stanowi normalne następstwo zaniechania pozwanego. O normalnym związku
przyczynowym pomiędzy szkodą, a tzw. zaniechaniem legislacyjnym można
mówić jedynie wtedy, gdy obowiązek przyjęcia (ustanowienia) norm prawnych
dotyczy ustanowienia takich praw, które dotyczą praw i obowiązków majątkowych
jednostki i które na skutej zaniechania legislacyjnego nie mogą być realizowane
przez konkretny podmiot żądający z tej przyczyny odszkodowania (np. wyrok
Sądu Najwyższego z dnia 4 sierpnia 2006 r., III CSK 138/05, OSNC 2007/4/63).
Stanowisko takie prezentowane jest również przez piśmiennictwo rozwinięte na
gruncie prawa wspólnotowego oraz orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości, w
którym powszechnym i akceptowanym jest pogląd, że o odszkodowaniu za
naruszenie prawa wspólnotowego – w tym polegającym na braku implementacji
jego przepisów do prawa krajowego – można mówić jedynie w przypadku praw
przyznanych jednostkom i istnieniu związku przyczynowego pomiędzy tego
rodzaju uprawnieniami, a powstałą szkodą (np. ETS w sprawach C-222/02 Paul
and others oraz C-361/89 Patrice di Pinto).
Sąd Okręgowy wskazał, że powołane przez stronę powodową regulacje
dyrektywy 2004/39/ WE oraz 2006/73/WE nie ustanawiają dla powoda
jakichkolwiek praw i obowiązków o charakterze majątkowym, których powód nie
mógł realizować na skutek braku ich implementacji do systemu prawa krajowego.
Przedmiotowe regulacje dotyczą ustanawiania ogólnych zasad systemu rynków
finansowych we Wspólnocie Europejskiej, określają m.in. warunki działalności
związane
z
wykonywaniem
przez
przedsiębiorstwa
inwestycyjne
usług
inwestycyjnych oraz usług dodatkowych. Nakładają one określone obowiązki na
regulatora rynku i działające w jego ramach przedsiębiorstwa, nie stwarzając
uprawnień, a tym bardziej uprawnień o charakterze majątkowym, dla jednostek
na rzecz których usługi takie są świadczone. Nie sposób zatem przyjąć, aby ww.
dyrektywy stanowiły dla powoda źródło uprawnień, których, w związku z brakiem
ich transpozycji do prawa krajowego w określonym terminie, nie mógł realizować.
Tym samym nie można mówić o istnieniu związku przyczynowego pomiędzy
7
zaniechaniem pozwanego polegającym na braku transpozycji przepisów obu
dyrektyw do prawa krajowego, a wskazaną przez powoda szkodą, co wyklucza
możliwość przypisania pozwanemu odpowiedzialności odszkodowawczej.
Opierając się na powyższej argumentacji Sąd pierwszej instancji
powództwo oddalił, natomiast o kosztach procesu orzekł na podstawie art. 99
k.p.c.
Apelację od powyższego wyroku złożył powód, zaskarżając go w całości.
Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucił:
1/ naruszenie prawa materialnego, w szczególności:
a/ art. 417 § 1 k.c. w zw. z art. 417 1 § 1 i 4 k.c. w zw. z art. 77 Konstytucji
Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. w zw. z art. 10 Traktatu
ustanawiającego Wspólnotę Europejską (dalej jako TWE), zmienionym przez art.
288 akapit 3 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (dalej jako TFUE),
poprzez nieuznanie przez Sąd Okręgowy możliwości objęcia odpowiedzialnością
Skarbu Państwa szkód wyrządzonych powodowi bezprawną działalnością
prawodawczą państwa polskiego; poprzez błędne uznanie przez Sąd Okręgowy,
że nie zaszedł związek skutkowo-przyczynowy pomiędzy nie implementowaniem
dyrektyw 2004/39/WE (określanej też jako MiFID I) oraz 2006/73/WE (określanej
też jako MiFID II) przez Polskę, a poniesioną szkodą przez powoda,
uzasadniający twierdzenie, że powstała szkoda jest normalnym następstwem
zaniechania pozwanego oraz błędnym przyjęciem, że przedmiotowe dyrektywy
nie przyznawały wyraźnie praw jednostkom, co wykluczało przypisywanie
państwom członkowskim odpowiedzialności odszkodowawczej wobec jednostki
za ich naruszenie, w tym także powodowi w przedmiotowej sprawie,
b/ art. 361 k.c. w zw. z art. 249 akapit 3 i art. 10 TWE, zmieniony przez art. 288
akapit 3 TFUE w zw. z dyrektywą 2004/39/WE oraz dyrektywą 2006/73/WE
poprzez uznanie przez Sąd Okręgowy, że pomimo, iż dyrektywa wiąże każde
państwo członkowskie, do którego jest kierowana, w odniesieniu do rezultatu,
który ma być osiągnięty oraz że państwa członkowskie zobowiązane są do
podejmowania wszelkich właściwych środków ogólnych lub szczególnych w celu
zapewnienia wykonania zobowiązań wynikających z niniejszego Traktatu lub z
działań instytucji Wspólnoty oraz wobec bezspornego braku implementacji
8
dyrektyw MiFID I i MiFID II w terminie do dnia 31 stycznia 2007 r., to nie istnieje
związek pomiędzy bezprawnym zachowaniem pozwanego, a szkodą powoda,
uzasadniający twierdzenie, że powstała szkoda jest normalnym następstwem
zaniechania pozwanego oraz błędnym przyjęciem, że przedmiotowe dyrektywy
nie przyznawały wyraźnie praw jednostkom, co wykluczało przypisywanie
państwom członkowskim odpowiedzialności odszkodowawczej wobec jednostki
za jej naruszenie, w tym także powodowi w przedmiotowej sprawie,
c/ art. 226-228 TWE, zmienionych przez art. 258-260 TFUE, poprzez błędne
przyjęcie przez Sąd Okręgowy, że mimo bezspornego nieimplementowania w
zakreślonym terminie przez polskie organy legislacyjne dyrektyw MiFID I i MiFID
II do 31 stycznia 2007 r. nie zachodzi związek skutkowo-przyczynowy pomiędzy
nieimplementacją,
a
poniesioną
szkodą
przez
powoda,
uzasadniający
twierdzenie, że powstała szkoda jest normalnym następstwem zaniechania
pozwanego oraz błędnym przyjęciem, że przedmiotowe dyrektywy MiFID I i
MiFID
II
nie
przyznawały
wyraźnie
praw
jednostkom,
co
wykluczało
przypisywanie państwom członkowskim odpowiedzialności odszkodowawczej
wobec jednostki za jej naruszenie, w tym stronie powodowej w przedmiotowej
sprawie,
d/ dyrektywy 2004/39/WE, a w szczególności:
- art. 19 ust. 1 w zw. z pkt 31 preambuły, w którym państwa członkowskie
wymagają, aby przy świadczeniu na rzecz klientów usług inwestycyjnych,
przedsiębiorstwo inwestycyjne działało uczciwie, sprawiedliwie i profesjonalnie,
zgodnie
z
najlepiej
pojętymi
interesami
klientów
oraz
wypełniając,
w
szczególności, zasady wymienione w ust. 2-8 art. 19, aby zapewnić jak najlepszą
ochronę klienta;
- art. 19 ust. 2 w związku z pkt 31 preambuły, w którym państwa członkowskie
wymagają, aby wszelkie informacje, w tym publikacje handlowe, kierowane przez
przedsiębiorstwo inwestycyjne do klientów lub potencjalnych klientów były
rzetelne, niebudzące wątpliwości i niewprowadzające w błąd;
- art. 19 ust. 3 w związku z pkt 31 preambuły, w którym państwa członkowskie
wymagają,
aby
przedsiębiorstwa
kompleksowych informacji dotyczących:
inwestycyjne
dostarczały
klientom
9
 przedsiębiorstwa inwestycyjnego oraz usług przez nie świadczonych
 instrumentów finansowych oraz proponowanych strategii inwestycyjnych;
powinny one obejmować stosowne wytyczne oraz ostrzeżenia o ryzyku
związanym z inwestycjami w takie instrumenty lub odnoszącym się do
poszczególnych strategii inwestycyjnych
 podmiotów realizujących zlecenia
 kosztów i odnośnych opłat
skonstruowanych w taki sposób, aby klienci mogli zrozumieć charakter oraz
ryzyko związane z usługą inwestycyjną oraz określonym rodzajem oferowanego
instrumentu finansowego, a co za tym idzie, mogli podjąć świadome decyzje
inwestycyjne;
- art. 19 ust. 4 i 5 w związku z pkt 31 preambuły poprzez zobowiązanie
przedsiębiorstw
inwestycyjnych,
aby
od
klientów
uzyskiwały
niezbędne
informacje dotyczące wiedzy i doświadczenia klientów w dziedzinie inwestycji
odpowiedniej do określonego rodzaju produktu czy usługi, jego sytuacji
finansowej oraz celów inwestycyjnych, tak aby przedsiębiorstwo mogło polecić
klientowi lub potencjalnemu klientowi odpowiednie dla niego usługi inwestycyjne i
instrumenty finansowe;
- art. 19 ust. 6 w związku z pkt 31 preambuły poprzez zobowiązanie
przedsiębiorstw inwestycyjnych, aby przestrzegały przesłanek wynikających z
przedmiotowego przepisu, celem zapewnienia jak najlepszej ochrony klienta;
- art. 19 ust. 7 w związku z pkt 31 preambuły poprzez zobowiązanie
przedsiębiorstw inwestycyjnych do ustanowienia rejestrów określających prawa i
obowiązki stron, a także pozostałe warunki, na których przedsiębiorstwo
świadczy usługi na rzecz klienta;
- art. 19 ust. 8 w związku z pkt 31 preambuły poprzez zobowiązanie
przedsiębiorstw inwestycyjnych do przedkładania klientom sprawozdań w
sprawie usług świadczonych klientowi, w tym kosztów związanych z transakcjami
i usługami wykonywanymi w imieniu klienta;
- art. 19 ust. 10 w związku z pkt 31 preambuły poprzez zobowiązanie
przedsiębiorstw inwestycyjnych do przestrzegania i stosowania wobec klientów
następujących zasad:
10
 charakteru oferowanych lub świadczonych na rzecz klienta lub potencjalnego
klienta usług(-i) z uwzględnieniem rodzaju, celu, wielkości i częstotliwości
transakcji
 charakteru oferowanych lub branych pod uwagę instrumentów finansowych
 uwzględnianie
detalicznego
lub
branżowego
charakteru
klienta
lub
potencjalnych klientów
- art. 21 ust. 1 (omyłkowo wskazano 10) w związku z pkt 31 preambuły poprzez
zobowiązanie przedsiębiorstw inwestycyjnych do podjęcia wszelkich kroków w
celu uzyskania, podczas realizacji zleceń, możliwie najlepszych dla klienta
wyników, uwzględniając cenę, koszty, bezzwłoczność, prawdopodobieństwo
realizacji oraz rozliczenie, wielkość, charakter lub wszelkiego rodzaju inne
aspekty dotyczące realizacji zlecenia; przedsiębiorstwa inwestycyjne były w
stanie udowodnić klientom, że zrealizowały zlecenia zgodnie z polityką realizacji
zleceń przyjętą przez przedsiębiorstwo, czy też zapewnienie koniecznej ochrony
inwestorów oraz uczciwego i należytego funkcjonowania rynków;
- art. 70 w zw. z art. 53 MiFID II, na podstawie których państwa członkowskie
przyjmują przepisy ustawowe, wykonawcze i administracyjne niezbędne do
wykonania niniejszej dyrektywy do dnia 31 stycznia 2007 r. i niezwłocznie
powiadamiają o tym Komisję; państwa członkowskie stosują te przepisy od dnia 1
listopada 2007 r.
poprzez błędne uznanie przez Sąd Okręgowy, że nie zaszedł związek skutkowoprzyczynowy pomiędzy nieimplementacją, a poniesioną szkodą przez powoda
uzasadniający twierdzenie, że powstała szkoda jest normalnym następstwem
zaniechania pozwanego oraz błędnym przyjęciem, że przedmiotowe dyrektywy
nie przyznawały wyraźnie praw jednostkom, co wykluczało przypisywanie
państwom członkowskim odpowiedzialności odszkodowawczej wobec jednostki
za jej naruszenie, w tym powodowi w przedmiotowej sprawie; nie wzięciu pod
uwagę przez Sąd Okręgowy powyższych zapisów dyrektywy, które miały na celu
zapewnienie ochrony klientowi, w tym powodowi, oraz możliwości korzystania z
prawa wystąpienia do sądu powszechnego w przypadku naruszenia jego
uprawnień przewidzianych w przedmiotowych dyrektywach; nie wzięciu pod
uwagę różnic w prawach przyznanych powodowi przez przedmiotowe dyrektywy i
11
rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 20 listopada 2009 r. w sprawie trybu i
warunków postępowania firm inwestycyjnych, banków, o których mowa w art. 70
ust. 2 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, oraz banków powierniczych
(Dz. U. z 2009 r. Nr 204, poz. 1577), w stosunku rozporządzenia Ministra
Finansów z dnia 28 grudnia 2005 r. w sprawie trybu i warunków postępowania
firm inwestycyjnych oraz banków powierniczych (Dz. U. z 2006 r., Nr 2, poz. 8),
e/ dyrektywy 2006/37/WE, a w szczególności:
- pkt 2 preambuły dyrektywy 2004/39/WE ustanawiającej ramy regulacyjne
systemu regulacji rynków finansowych we Wspólnocie, określając m.in. warunki
działalności związane z wykonywaniem przez przedsiębiorstwa inwestycyjne
usług inwestycyjnych, a tam, gdzie ma to zastosowanie, także usług
dodatkowych i działalności inwestycyjnej; ustanawiający wymogi organizacyjne
dla przedsiębiorstw inwestycyjnych wykonujących tego rodzaju usługi i
działalność oraz w odniesieniu do rynków regulowanych; wymogi w zakresie
sprawozdawczości z transakcji na instrumentach finansowych oraz wymogi w
zakresie przejrzystości transakcji na akcjach dopuszczonych do obrotu na rynku
regulowanym;
- art. 19 (art. 13 ust. 7 dyrektywy 2004/39/WE) w zw. z pkt 46 preambuły
stanowiący,
że
państwa
członkowskie
nie
zezwalają
przedsiębiorstwom
inwestycyjnym na zawieranie umów dotyczących transakcji finansowania
papierów
wartościowych
w
odniesieniu
do
instrumentów
finansowych
przechowywanych w imieniu klienta ani na inne wykorzystywanie takich
instrumentów na własny rachunek lub na rachunek innej osoby, chyba że
spełnione są następujące warunki:
 klient musi udzielić uprzednio wyraźnej zgody na użycie instrumentów
finansowych na określonych warunkach; w przypadku klientów detalicznych
zgoda taka musi być poświadczona podpisem lub w sposób równoważny
 użycie instrumentów finansowych klienta detalicznego musi odbywać się
jedynie na takich warunkach, na jakie ten wyraził zgodę
 przedsiębiorstwo inwestycyjne musi stosować systemy i mechanizmy
kontrolne dopuszczające możliwość korzystania jedynie z instrumentów
12
finansowych do takich klientów detalicznych, którzy wcześniej udzielili na to
wyraźnej zgody
- art. 27 (art. 19 ust. 2 dyrektywy 2004/29/WE) w zw. z pkt 46 preambuły
nakazujący przedsiębiorstwom inwestycyjnym, by informacje, które kierują do
klientów detalicznych były dokładne, a przede wszystkim nie podkreślające
potencjalnych korzyści płynących z usługi inwestycyjnej lub instrumentu
finansowego, o ile jednocześnie w sposób uczciwy i wyraźny nie wskazują
wszelkich zagrożeń, jakie się z tym wiążą; mają być przedstawione w sposób,
który jest odpowiedni i zrozumiały dla przeciętnego przedstawiciela grupy, do
której są skierowane lub do której mogą dotrzeć; nie ukrywa się w nich, nie
umniejsza ani nie przedstawia w sposób niejasny istotnych elementów,
stwierdzeń lub ostrzeżeń oraz na jasnym i zrozumiałym przedstawieniu klientowi
przesłanek z art. 27 ust. 3-8;
- art. 28 (art. 19 ust. 3 dyrektywy 2004/39/WE) w zw. z pkt 46 preambuły, który
stanowi, że państwa członkowskie wymagają, by przedsiębiorstwa inwestycyjne z
własnej inicjatywy albo na wniosek zainteresowanego klienta powiadamiały
nowych i dotychczasowych klientów o dokonaniu nowego podziału na kategorie,
wymaganego z mocy dyrektywy 2004/39/WE oraz o tym, czy zgodnie z tą
dyrektywą zostali oni zaliczeni do kategorii klientów detalicznych, klientów
branżowych czy też uprawnionych kontrahentów;
- art. 30 (art. 19 ust. 3 tiret pierwsze dyrektywy 2004/39/WE) w zw. z pkt 46
preambuły,
który
stanowi,
że
państwa
członkowskie
wymagają,
by
przedsiębiorstwa inwestycyjne z własnej inicjatywy przekazywały klientom
informacje o instrumentach finansowych;
- art. 31 (art. 19 ust. 3 tiret drugie dyrektywy 2004/39/WE) w zw. z pkt 46
preambuły,
który
przedsiębiorstwa
potencjalnym
stanowi,
że
inwestycyjne
klientom
ogólny
państwa
członkowskie
przedstawiały
opis
klientom
charakteru
i
wymagają,
aby
detalicznym
lub
ryzyka
instrumentów
finansowych, w których uwzględnia się w szczególności to, czy dany klient
zalicza się do kategorii klientów detalicznych czy branżowych; opis taki musi
zawierać wyjaśnienie charakteru danego instrumentu oraz ryzyka, jakie się z nim
wiąże, w sposób na tyle szczegółowy, by umożliwić klientowi podejmowanie
13
świadomych decyzji inwestycyjnych; opis ryzyka musi zawierać następujące
elementy (o ile jest to istotne, wziąwszy pod uwagę rodzaj danego instrumentu
oraz status i poziom wiedzy klienta):
 ryzyko związane z danym rodzajem instrumentu, w tym wyjaśnienie
mechanizmu dźwigni finansowej i jego wpływu na ryzyko utraty całej
inwestycji
 zmienność ceny określonych instrumentów lub ograniczenia dotyczące
dostępności rynku na takie instrumenty
 fakt, że w wyniku transakcji na takich instrumentach inwestor może przyjąć
zobowiązania finansowe i zaciągnąć inne dodatkowe zobowiązania, w tym
zobowiązania warunkowe, dodatkowe w stosunku do kosztów nabycia
instrumentów
 wszelkie wymogi związane z uzupełnianiem zabezpieczenia lub podobnymi
zobowiązaniami, obowiązującymi dla tego rodzaju instrumentów
 państwa członkowskie mogą określić dokładne warunki, jakie mają znaleźć
się w opisie ryzyka, wymaganym na mocy niniejszego ustępu lub treść
takiego opisu
- art. 33 (art. 19 ust. 3 tiret czwarte dyrektywy 2004/39/WE) w zw. z pkt 46
preambuły,
który
stanowi,
że
państwa
członkowskie
wymagają,
aby
przedsiębiorstwa inwestycyjne przekazały klientom detalicznym lub potencjalnym
klientom detalicznym informacje dotyczące kosztów i powiązanych opłat, które
obejmują te spośród poniższych elementów, które w danym przypadku są istotne:
 łączną cenę, którą klient ma zapłacić dostawcy w związku z instrumentem
finansowym, usługą finansową lub usługą dodatkową, w tym wszelkie
związane z tym opłaty, koszty i wydatki oraz wszelkie podatki płatne za
pośrednictwem przedsiębiorstwa inwestycyjnego lub, jeśli nie można określić
dokładnej ceny, podstawę obliczenia tej ceny, tak by klient mógł ją
zweryfikować
 jeśli dowolna część łącznej ceny jest płatna w walucie obcej lub stanowi kwotę
w walucie obcej – wskazanie, o jaką walutę chodzi oraz obowiązujące kursy i
koszty wymiany
14
 informacje o innych kosztach, w tym podatkach, związanych z transakcjami
zawartymi w związku z tymi instrumentami finansowymi lub usługą
inwestycyjną, którymi może być obciążony klient, a które nie są płatne za
pośrednictwem przedsiębiorstwa inwestycyjnego ani przez nie nakładane
 uzgodnienia dotyczące sposobu płatności lub innych aspektów wykonania
 prowizje pobierane przez przedsiębiorstwo każdorazowo przedstawia się w
rozbiciu na poszczególne pozycje
- art. 35 (art. 19 ust. 4 dyrektywy 2004/39/WE) w zw. z pkt 46 preambuły, który
stanowi, że państwa członkowskie dbają o to, aby przedsiębiorstwa inwestycyjne
uzyskiwały od klientów lub potencjalnych klientów takie informacje, jakie są im
konieczne do tego, aby zrozumieć podstawowe fakty dotyczące klienta oraz mieć
uzasadnione podstawy do założenia, że przy należytym uwzględnieniu
charakteru i zakresu świadczonej usługi określona transakcja, zlecana lub
zawarta w toku świadczenia usług zarządzania portfelem, spełnia następujące
kryteria:
 spełnia cele inwestycyjne danego klienta
 charakteryzuje się tym, że klient jest w stanie ponieść wszelkie związane z nią
ryzyko finansowe odpowiadające celom inwestycyjnym
 charakteryzuje się tym, że klient ma konieczne doświadczenie i wiedzę
pozwalające
na
zrozumienie
ryzyka
związanego
z
transakcją
lub
zarządzaniem jego portfelem
 informacje dotyczące sytuacji finansowej klienta lub potencjalnego klienta
muszą, stosownie do potrzeb, zawierać wskazanie źródła i wymiaru
regularnych dochodów, posiadanych aktywów, w tym aktywów płynnych,
inwestycji, nieruchomości oraz regularnych zobowiązań finansowych; długość
okresu, w którym klient chciałby prowadzić inwestycje, jego preferencji co do
poziomu ryzyka, profilu ryzyka oraz celu inwestycji
 jeżeli w trakcie świadczenia usługi inwestycyjnej w zakresie doradztwa
inwestycyjnego lub zarządzania portfelem przedsiębiorstwo inwestycyjne nie
uzyskuje informacji wymaganych na mocy art. 19 ust. 4 dyrektywy
2004/39/WE, wówczas nie może zalecać usług inwestycyjnych klientowi lub
potencjalnemu klientowi, których informacje te miałyby dotyczyć
15
- art. 36 (art. 19 ust. 5 dyrektywy 2004/39/WE) w zw. z pkt 46 preambuły, z której
wynika, że państwa członkowskie wymagają, aby przedsiębiorstwa inwestycyjne,
oceniając czy usługa inwestycyjna, o której mowa w art. 19 ust. 5 dyrektywy
2004/39/WE, jest ogólnie adekwatna dla klienta, ustaliły czy dany klient ma
doświadczenie i wiedzę konieczne do tego, aby zdawać sobie sprawę z ryzyka
związanego z oferowanym lub nabywanym produktem czy usługą inwestycyjną;
- art. 37 (art. 19 ust. 4 i 5 dyrektywy 2004/39/WE) w zw. z pkt 46 preambuły, z
której wynika, że państwa członkowskie wymagają, aby informacje dotyczące
wiedzy i doświadczenia klienta lub potencjalnego klienta w dziedzinie inwestycji
zawierały elementy wymienione poniżej w zakresie odpowiednim do charakteru
klienta, charakteru i zakresu usługi, która ma być świadczona oraz typu produktu
lub zaplanowanej transakcji, z uwzględnieniem ich złożoności i związanego z nim
ryzyka:
 rodzaje usług, transakcji i instrumentów finansowych, które są znane klientowi
 charakter, wielkość i częstotliwość transakcji na instrumentach finansowych
prowadzonych przez klienta oraz okres, w którym były prowadzone
 poziom wykształcenia, a także obecny zawód lub poprzednie, istotne w
rozpatrywanym względzie zawody klienta lub potencjalnego klienta
- art. 53, który nakazuje państwom członkowskim przyjęcie i publikację,
najpóźniej do dnia 31 stycznia 2007 r., przepisów ustawowych, wykonawczych i
administracyjnych niezbędnych do wykonania niniejszej dyrektywy, natomiast
państwa członkowskie niezwłocznie przekazują Komisji tekst tych przepisów wraz
z tabelą korelacji między tymi przepisami a niniejszą dyrektywą; państwa
członkowskie stosują te przepisy od dnia 1 listopada 2007 r.
poprzez błędne uznanie przez Sąd Okręgowy, że nie zaszedł związek skutkowoprzyczynowy pomiędzy nieimplementacją, a poniesioną szkodą przez powoda
uzasadniający twierdzenie, że powstała szkoda jest normalnym następstwem
zaniechania pozwanego oraz błędnym przyjęciem, że przedmiotowe dyrektywy
nie przyznawały wyraźnie praw jednostkom, co wykluczało przypisywanie
państwom członkowskim odpowiedzialności odszkodowawczej wobec jednostki
za jej naruszenie, w tym powodowi; nie wzięciu pod uwagę przez Sąd Okręgowy
powyższych zapisów dyrektywy, które miały na celu zapewnienie ochrony
16
klientowi, w tym powodowi, oraz zapewniały możliwości korzystania z prawa
wystąpienia do sądu powszechnego w przypadku naruszenia jego uprawnień
przewidzianych w przedmiotowej dyrektywie; nie wzięciu pod uwagę różnic w
prawach przyznanych powodowi przez przedmiotowe dyrektywy i rozporządzenie
Ministra Finansów z dnia 20 listopada 2009 r. w sprawie trybu i warunków
postępowania firm inwestycyjnych, banków, o których mowa w art. 70 ust. 2
ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, oraz banków powierniczych (Dz. U.
z 2009 r. Nr 204, poz. 1577), w stosunku rozporządzenia Ministra Finansów z
dnia 28 grudnia 2005 r. w sprawie trybu i warunków postępowania firm
inwestycyjnych oraz banków powierniczych (Dz. U. z 2006 r. Nr 2, poz. 8),
f/ art. 10 TWE oraz nie wzięciu pod uwagę orzecznictwa Trybunału
Sprawiedliwości, np. z 19 listopada 1991 r. w połączonych sprawach C-6/90 i C9/90 (Andrea Francovich i Danila Bonifaci), z 8 września 1996 r. w połączonych
sprawach C-178/94, C-179/94, C-188/94, C-190-94 (Erich Dillenkofer i in.), z 5
marca 1996 r. w połączonych sprawach C-46/93, C-48/93 (Brasserie du Pêcheur
i Factortame III); jak również orzecznictwa Sądu Najwyższego w sprawach IV CK
491/03 z 30 czerwca 2004 r., III RN 108/98 z 6 stycznia 1999 r. oraz pominięcie
doktryny w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości tzw. odpowiedzialności
odszkodowawczej państwa członkowskiego wobec podmiotów prywatnych oraz
że przedmiotowa doktryna jest gwarantem odpowiedzialności pozwanego wobec
powoda, a także poprzez błędne uznanie przez Sąd Okręgowy, że nie zaszedł
związek skutkowo-przyczynowy pomiędzy nieimplementacją a poniesioną szkodą
przez powoda uzasadniający twierdzenie, że powstała szkoda jest normalnym
następstwem
zaniechania
pozwanego
oraz
błędnym
przejęciem,
że
przedmiotowe dyrektywy nie przyznawały wyraźnie praw jednostkom, co
wykluczało
przypisywanie
państwom
członkowskim
odpowiedzialności
odszkodowawczej wobec jednostki za jej naruszenie, w tym powodowi w
przedmiotowej sprawie,
g/ nie wzięciu pod uwagę przez Sąd Okręgowy rozporządzenia Ministra
Finansów z dnia 20 listopada 2009 r. w sprawie trybu i warunków postępowania
firm inwestycyjnych, banków, o których mowa w art. 70 ust. 2 ustawy o obrocie
instrumentami finansowymi, oraz banków powierniczych (Dz. U. z 2009 r. Nr 204,
17
poz. 1577), które dokonuje w swojej regulacji wdrożenia do prawa polskiego
dyrektywy 2004/39/WE oraz dyrektywy 2006/73/WE, pomimo że dyrektywy wiążą
każde państwo członkowskie, do którego są kierowane, w odniesieniu do
rezultatu, który ma być osiągnięty oraz że państwa członkowskie zobowiązane są
do podejmowania wszelkich właściwych środków ogólnych lub szczególnych w
celu zapewnienia wykonania zobowiązań wynikających z Traktatu lub z działań
instytucji Wspólnoty oraz braku implementacji dyrektyw MiFID I i MiFID II w
terminie do 31 stycznia 2007 r., to nie istnieje związek pomiędzy bezprawnym
zachowaniem pozwanego, a szkodą powoda uzasadniający twierdzenie, że
powstała szkoda jest normalnym następstwem zaniechania pozwanego oraz
błędnym przyjęciem, że przedmiotowe dyrektywy MiFiD I i MiFID II nie
przyznawały wyraźnie praw jednostkom, co wykluczało przypisywanie państwom
członkowskim odpowiedzialności odszkodowawczej wobec jednostki za jej
naruszenie; pominięciu faktu, że powód został objęty pełną ochroną dyrektyw
MiFID I i MiFID II dopiero w dniu 20 listopada 2009 r., a nie, jak to nakazywała
dyrektywa, od 1 listopada 2007 r; nie wzięciu pod uwagę przez Sąd Okręgowy
powyższych zapisów dyrektywy, które miały na celu zapewnienie ochrony
klientowi, w tym powodowi oraz możliwości korzystania z prawa wystąpienia do
sądu powszechnego w przypadku naruszenia jego uprawnień przewidzianych w
dyrektywach MiFID I i MiFID II oraz art. 10 TWE oraz orzecznictwie Trybunału
Sprawiedliwości,
2/ naruszenie prawa procesowego, a w szczególności:
a/ art. 233 § 1 k.p.c. i art. 328 § 2 k.p.c. przez brak wszechstronnego rozważenia
przez Sąd zebranego materiału dowodowego, a także braku ustosunkowania się
w uzasadnieniu wyroku do dowodów strony powodowej, którym Sąd nie dał
wiary, a w szczególności:
- Regulaminu transakcji oraz Regulaminu „Zasady przyjmowania i realizowania
ofert kupna i sprzedaży walut” wraz z ogólną informacją o wprowadzanych
zmianach w ww. regulaminach, który wszedł w życie 18 czerwca 2010 r. i zawiera
walutowe transakcje zamiany stóp procentowych, który jest dostosowany do
dyrektyw MiFID I i MiFID II, który został przedłożony przez powoda z uwagi na
fakt, że pozwany dostarczył stary Regulamin, wobec czego zasadnym było
18
przedstawienie nowego, celem porównania praw i obowiązków oraz ryzyka stron
czynności bankowych przed i po wprowadzeniu dyrektyw MiFID I i MiFID II;
- opinii dr M. T. z dnia […] czerwca 2009 r. „Opinia nt. stosowania przepisów
dyrektyw wspólnotowych nr 2004/39/WE i 2006/73/WE oraz skutków braku ich
implementacji do krajowego porządku prawnego”, z której wynika zasadność
dochodzonego roszczenia oraz że istnieje związek pomiędzy bezprawnym
zachowaniem pozwanego, a szkodą powoda, uzasadniający twierdzenie, że
powstała szkoda jest następstwem bezprawnego zaniechania pozwanego oraz,
że przedmiotowe dyrektywy przyznawały wyraźnie prawa jednostkom, a tym
samym możliwość przypisania państwom członkowskim odpowiedzialności
odszkodowawczej wobec jednostki za ich naruszenie, w tym powodowi oraz, że
powód został objęty pełną ochroną dopiero w dniu 20 listopada 2009 r., a nie jak
to nakazywały dyrektywy MiFID I i MiFID II od 1 listopada 2007 r., a także, iż
dyrektywy MiFID I i MiFID II, które miały na celu zapewnienie ochrony klientowi,
w tym możliwości korzystania z prawa wystąpienia do sądu powszechnego w
przypadku naruszenia jego uprawnień przewidzianych w przedmiotowych
dyrektywach MiFID I i MiFID II, czego dowodem były przytoczone orzeczenia
Trybunału Sprawiedliwości.
Powyższe dowody miały na celu wykazanie niekorzystnych warunków umowy
ramowej nr […] niedostosowanych do postanowień dyrektywy 2004/39/WE oraz
dyrektywy 2006/73/WE, zasadności roszczenia, wpływu braku implementacji
przedmiotowych dyrektyw podczas współpracy powoda z […] Bankiem, nie
wzięciu pod uwagę przez Sąd Okręgowy braku poinformowania o uprawnieniach
z tytułu bycia klientem detalicznym oraz możliwościach poniesienia strat i ich
wysokości, braku uzyskania przez […] Bank od powoda informacji o rodzaju
usług, transakcji i instrumentów finansowych, które są znane klientowi,
charakteru, wielkości i częstotliwości transakcji na instrumentach finansowych
prowadzonych przez klienta oraz okresu, w którym były prowadzone, poziomu
wykształcenia,
a
także
obecnego
zawodu
lub
poprzedniego,
poinformowania powoda przez […] Bank, jako klienta detalicznego, o:
braku
19
 łącznej cenie instrumentu finansowego, usługi finansowej lub dodatkowej,
włącznie z jakimikolwiek związanymi opłatami, kosztami i wydatkami, jak
również podatkami płatnymi za pośrednictwem przedsiębiorstwa
 w przypadku płatności w walucie obcej – wskazanie o jaką walutę chodzi,
obowiązujące kursy i koszty wymiany
 innych kosztach, w tym podatkach związanych z zawartymi transakcjami
 uzgodnienia co do sposobu płatności lub innych aspektów wykonania oraz
skargi Komisji do Trybunału Sprawiedliwości przeciwko Polsce (C-142/08) za
nieimplementację przedmiotowych dyrektyw MiFID I i MiFID II do prawa
polskiego
b/ art. 227 k.p.c. w zw. z art. 234 TWE, zmienionym przez art. 267 TFUE,
poprzez oddalenie przez Sąd Okręgowy wniosku powoda o zwrócenie się z
zapytaniem
prejudycjalnym
do
Trybunału
Sprawiedliwości:
„Czy
fakt
nieimplementowania dyrektywy 2004/39/WE (…) oraz dyrektywy 2006/73/WE
(…) do krajowego porządku prawnego i skutki prawne, które ten fakt wywołał
stanowią przesłankę dochodzenia odpowiedzialności od Skarbu Państwa
roszczeń odszkodowawczych przez powoda.”
Wskazując na powyższe zarzuty powód wniósł o:
- zmianę zaskarżonego wyroku w całości i uwzględnienie powództwa,
ewentualnie uchylenie wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego
rozpoznania Sądowi pierwszej instancji;
- zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według
spisu kosztów za obie instancje.
W odpowiedzi na apelację pozwany wniósł o jej oddalenie oraz zasądzenie
kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych, w tym kosztów
zastępstwa procesowego na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej
Skarbu Państwa według norm przepisanych.
Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:
Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.
20
W związku z przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej z dniem 1 maja
2004 r. polski system prawny poszerzony został o pierwotne i pochodne prawo
unijne oraz ukształtowany – głównie w oparciu o orzecznictwo Europejskiego
Trybunału Sprawiedliwości (obecnie, tj. od 1 grudnia 2009 r., po zmianach
wprowadzonych przez Traktat z Lizbony, Trybunał Sprawiedliwości Unii
Europejskiej) – dorobek prawny, o tzw. acquis communautaire.
Jednym z elementów tego dorobu są ukształtowane w judykaturze
Trybunału Sprawiedliwości zasady odpowiedzialności odszkodowawczej państw
członkowskich za naruszenie prawa wspólnotowego (obecnie unijnego).
Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską (TWE) nie zawierał wyraźnego
przepisu,
który
statuowałby
odpowiedzialność
odszkodowawczą
państw
członkowskich, jednakże Trybunał Sprawiedliwości uznał, że wynikająca z art. 10
TWE (obecnie art. 4 ust. 3 Traktatu o Unii Europejskiej) zasada efektywności
prawa wspólnotowego byłaby ograniczona, a także osłabiona zostałaby ochrona
gwarantowanych przez nie praw, gdyby jednostki nie były w stanie otrzymać
odszkodowania, gdy ich prawa zostały naruszone w wyniku nieprzestrzegania
prawa wspólnotowego, za które można przypisać odpowiedzialność państwu
członkowskiemu.
członkowskiego
Możliwość
uzyskuje
uzyskania
szczególne
odszkodowania
znaczenie
wówczas,
od
państwa
gdy
pełna
efektywność prawa wspólnotowego zależy od podjęcia uprzedniego działania ze
strony państwa i gdy wobec braku takiego działania jednostki nie mogą przed
sądami krajowymi egzekwować przyznanych im praw.
Jedną
z
postaci
nieimplementowanie,
naruszenia
nieterminowe
prawa
wspólnotowego
implementowanie,
bądź
stanowi
niewłaściwe
implementowanie dyrektywy do prawa krajowego. Proklamowanie przez Trybunał
Sprawiedliwości
zasady
odpowiedzialności
odszkodowawczej
państwa
członkowskiego względem jednostek za naruszenie prawa wspólnotowego
nastąpiło w orzeczeniu z dnia 19 listopada 1991 r. wydanym w połączonych
sprawach C-6/90 i C-9/90 (Andrea Francovich oraz Danila Bonifaci i inni, Zb. Orz.
1991, s. I-5357), w którym szkoda związana była właśnie z brakiem
implementacji dyrektywy przez państwo członkowskie.
21
W sytuacji braku horyzontalnej, bezpośredniej skuteczności dyrektywy
jednostka jest uprawniona do wytoczenia powództwa o odszkodowanie
przeciwko państwu członkowskiemu. W takim przypadku, zgodnie z zasadami
wypracowanymi przez Trybunał Sprawiedliwości (ww. orzeczenie z dnia 19
listopada 1991 r. w połączonych sprawach C-6/90 i C-9/90 oraz orzeczenie z dnia
5 marca 1996 r. w połączonych sprawach C-46/93 i C 48/93 Basserie du Pêcheur
oraz Factortame III i inni, Zb. Orz. 1996, s. I-1029, pkt 51), jednostka musi
udowodnić, że:
1) nastąpiło naruszenie normy dyrektywy, która jest skierowana na
przyznanie praw jednostkom, a treść tych praw może być zidentyfikowana,
2) naruszenie musi być wystarczająco poważne,
3) występuje
bezpośredni
związek
przyczynowo
-
skutkowy
między
nieterminową lub nieprawidłową implementacją normy dyrektywy, a
szkodą wyrządzoną jednostce.
Trybunał Sprawiedliwości podkreśla jednocześnie, że powyższe przesłanki
odpowiedzialności odszkodowawczej mają charakter minimalny, w tym sensie, że
spełniają wymagania efektywnej ochrony praw gwarantowanych jednostkom
przez normy prawa wspólnotowego. Z jednej strony oznacza to, że wyłączają one
zastosowanie
do
odpowiedzialności
państwa
za
naruszenie
prawa
wspólnotowego niezgodnych z nimi zasad prawa krajowego, z drugiej jednak, w
przypadku, gdy prawo krajowe przewiduje korzystniejsze dla jednostki zasady
dochodzenia roszczeń odszkodowawczych, to zastosowanie znajdą rozwiązania
krajowe (ww. orzeczenie z dnia 5 marca 1996 r. w połączonych sprawach C46/93 i C 48/93, pkt 66 orzeczenia). Zasada niedyskryminacji sprzeciwia się
bowiem takiej sytuacji, aby reguły odpowiedzialności władz publicznych z tytułu
naruszenia prawa wspólnotowego były mniej korzystne niż w przypadku
naruszenia prawa krajowego (np. N. Półtorak [w:] Stosowanie prawa Unii
Europejskiej przez sądy pod red. A. Wróbla, Zakamycze 2005, str. 841 oraz J.J.
Skoczylas, Odpowiedzialność za szkody wyrządzone przez władzę publiczną,
WP LexisNexis. Warszawa 2005, str. 325-326).
Ustawą z dnia 17 czerwca 2004 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz
niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 162, poz. 1692), która weszła w życie z dniem
22
1 września 2004 r., do Kodeksu cywilnego dodano art. 417 1. Stosownie do treści
art. 4171 § 1 k.c. jeżeli szkoda została wyrządzona przez wydanie aktu
normatywnego, jej naprawienia można żądać po stwierdzeniu we właściwym
postępowaniu niezgodności tego aktu z Konstytucją, ratyfikowaną umową
międzynarodową lub ustawą. Z kolei art. 4171 § 4 k.c. stanowi, że jeżeli szkoda
została wyrządzoną przez niewydanie aktu normatywnego, którego obowiązek
wydania przewiduje przepis prawa, niezgodność z prawem niewydania tego aktu
stwierdza sąd rozpoznający sprawę o naprawienie szkody. Ostatni z ww.
przepisów statuuje odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez tzw.
zaniechanie legislacyjne.
Odpowiedzialność
odszkodowawcza
Skarbu
Państwa
za
zaniechanie
legislacyjne ma charakter deliktowy i za przesłanki jej powstania uważa się:
1) istnienie obowiązku prawnego wydania aktu normatywnego, który dotyczy
określonej pozycji prawnej jednostki, tj. takiego, który nakierowany został
na zmianę sytuacji prawnej poszkodowanego,
2) szkodę wywołaną zaniechaniem legislacyjnym ustaloną z uwzględnieniem
konkretnej
sytuacji
podmiotu
występującego
z
roszczeniem
odszkodowawczym,
3) adekwatny związek przyczynowy pomiędzy szkodą a faktem zaniechania
wydania aktu normatywnego, mimo że taki obowiązek wynikał z przepisu
prawa (np. G. Bieniek [w:] Komentarz do k.c. Księga trzecia Zobowiązania,
tom 1, WP LexisNexis. Warszawa 2006, str. 353 oraz Z. Banaszczyk [w:]
K. Pietrzykowski, KC. Komentarz, Warszawa 2011, art. 417 1 Nb 40-44,
także wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 sierpnia 2006 r., III CSK 138/05,
OSNC 2007/4/63).
Porównanie przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej obowiązujących
w prawie unijnym z przesłankami odpowiedzialności za zaniechanie legislacyjne
występującymi w polskim prawie prowadzi do wniosku, że prawo krajowe jest w
tym zakresie mniej restryktywne, na co wskazuje przede wszystkim fakt, że
ustawodawca polski nie wprowadził wymagania, aby naruszenie prawa było
wystarczająco poważne i wymaga jedynie, aby bezprawność wynikała z
zaniechania
wydania
aktu
normatywnego,
którego
obowiązek
wydania
23
przewiduje przepis prawa. Co do pozostałych przesłanek odpowiedzialności, to
uznać należy, że w istotnej części pokrywają się one ze sobą.
Strona powodowa odpowiedzialność odszkodowawczą Skarbu Państwa
wywodziła z faktu nie dotrzymania terminu implementacji dyrektyw 2004/39/WE
oraz 2006/73/WE, który upłynął z dniem 1 listopada 2007 r. Zgodnie z art. 70
dyrektywy MiFID oraz art. 53 ust. 1 dyrektywy MiFID II termin czynności
transpozycyjnych ustalony został do dnia 31 stycznia 2007 r., natomiast normy z
nich wynikające winny być stosowane przez państwa członkowskie od dnia 1
listopada 2007 r.
Nieterminowa implementacja dyrektywy uznawana jest w orzecznictwie
Trybunału Sprawiedliwości za wystarczająco poważne naruszenie prawa
wspólnotowego uzasadniające odpowiedzialność odszkodowawczą, o ile tylko
spełnione zostały pozostałe przesłanki (orzeczenie z dnia 8 października 1996 r.
w połączonych sprawach C-178/94, C-179/94, C-188/94, C-189/94, C-190/94
Erich Dillenkofer i inni, Zb. Orz. 1996, str. 4845). Niewątpliwie też, w zaistniałej
sytuacji wystąpiło zaniechanie legislacyjne o jakim mowa w art. 417 1 § 4 k.c.,
bowiem przepisy obowiązującego prawa (na mocy art. 2 Traktatu Akcesyjnego
podpisanego w dniu 16 kwietnia 2003 r. w Atenach Polska zobowiązała się do
przestrzegania Traktatów założycielskich i aktów przyjętych przez instytucje
Wspólnot także przed dniem przystąpienia) przewidywały obowiązek wydania
aktów normatywnych skutkujących implementacją dyrektywy do krajowego
porządku prawnego.
Strona powodowa wskazywała, że brak terminowej implementacji dyrektyw
MiFID I oraz MiFID II do prawa krajowego skutkował zawężeniem zakresu
ochrony
klientów
przedsiębiorstw
inwestycyjnych
i
spowodował
ich
niedoinformowanie o charakterze i ryzyku świadczonych usług. Wykorzystując
istniejący stan prawny banki przerzucały na klientów obowiązek dokonania oceny
adekwatności oraz ryzyka danego produktu finansowego, ograniczając się
jedynie do odebrania od swoich klientów stosownych zapewnień. Dyrektywy
przewidywały o wiele szerszy i bardziej szczegółowy zakres ochrony inwestorów,
a tym samym przyznawały klientom szerszy zakres uprawnień. Powód twierdził,
że
pozbawienie
go
możliwości
korzystania
z
praw
wynikających
z
24
przedmiotowych dyrektyw spowodowało u niego szkodę w wysokości 1,7 mln zł
wynikającą z rozliczenia transakcji CIRS nr […].
Powód wskazał, że Polska dokonała implementacji przedmiotowych dyrektyw
dopiero pod koniec 2009 r. w wyniku uchwalenia ustawy z dnia 4 września 2008
r. o zmianie ustawy o obrocie instrumentami finansowymi oraz niektórych innych
ustaw (Dz. U. z 2009 r. Nr 165, poz. 1316), która weszła w życie w dniu 21
października 2009 r., oraz wydania przez Ministra Finansów rozporządzenia z
dnia 20 listopada 2009 r. w sprawie trybu i warunków postępowania firm
inwestycyjnych, banków, o których mowa w art. 70 ust. 2 ustawy o obrocie
instrumentami finansowymi, oraz banków powierniczych (Dz. U. Nr 204, poz.
1577; dalej jako rozporządzenie), które weszło w życie w dniu 17 grudnia 2009 r.
W szczególności strona powodowa wskazywała na treść § 13 ust. 1 i 2
rozporządzenia, nakładającego na firmę inwestycyjną obowiązek przedstawienia
klientom
ogólnego
związanego
opisu
istoty
z inwestowaniem
w
instrumentów
te
finansowych
instrumenty
finansowe,
oraz
ryzyka
w sposób
umożliwiający klientowi podejmowanie świadomych decyzji inwestycyjnych,
dostosowując zakres tej informacji do rodzaju instrumentu finansowego oraz
kategorii, do której należy klient. Rozporządzenie sprecyzowało także co zawiera
opis ryzyka związanego z inwestowaniem w instrumenty finansowe.
Okoliczność, że ustawa z 4 września 2008 r. oraz rozporządzenie dokonały
wdrożenia do krajowego porządku prawnego dyrektyw 2004/39/WE i 2006/73/WE
nie budzi wątpliwości, bowiem wynika wprost z tych aktów prawnych – tj. z
odnośników do ich tytułów.
Niedotrzymanie przez Polskę terminu implementacji dyrektywy MiFID II
znalazło też potwierdzenie w wyroku Trybunału Sprawiedliwości z dnia 19 marca
2009 r. w sprawie C-143/08, w którym Trybunał stwierdził, że poprzez
nieprzyjęcie w przewidzianym terminie wszystkich przepisów ustawowych,
wykonawczych i administracyjnych koniecznych do wykonania dyrektywy
2006/73/WE Rzeczpospolita Polska uchybiła zobowiązaniom ciążącym na niej na
mocy wymienionej dyrektywy. Również z postanowienia Prezesa Szóstej Izby
Trybunału Sprawiedliwości z dnia 18 grudnia 2008 r. wydanego w sprawie C142/08 wynika, że sprawa została wykreślona z rejestru Trybunału z tej
25
przyczyny, że Komisja wniosła skargę, a następnie ją cofnęła, w wyniku
postępowania Rzeczypospolitej Polskiej, która przyjęła środki niezbędne, aby
zastosować się do ciążących na niej zobowiązań, informując Komisję o wykazie
środków krajowych mających na celu transpozycję dyrektywy dopiero po
wniesieniu skargi, tj. po dniu 7 kwietnia 2008 r.
W świetle powyżej przedstawionych okoliczności uznać należało, że Polska
uchybiła prawnemu obowiązkowi terminowej implementacji dyrektyw 2004/39/WE
i 2006/73/WE, zaistniała zatem podstawa do rozważenia odpowiedzialności
odszkodowawczej Skarbu Państwa za zaniechanie legislacyjne.
Należy zgodzić się z poglądem Sądu Okręgowego, że odpowiedzialność
odszkodowawcza Skarbu Państwa za szkodę wyrządzoną wskutek zaniechania
legislacyjnego powstaje tylko wówczas, gdy wskutek niewydania odpowiedniego
aktu normatywnego nie mogą być realizowane prawa jednostek przyznane im
przez prawodawcę w sposób oczywisty i bezwarunkowy. Stanowisko to znajduje
potwierdzenie zarówno w orzecznictwie (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4
sierpnia 2006 r., III CSK 138/05, OSNC 2007/4/63), jak i piśmiennictwie (Z.
Banaszczyk [w:] K. Pietrzykowski, KC. Komentarz, Warszawa 2011, art. 417 1 Nb
42) i podziela je również Sąd Apelacyjny w niniejszym składzie. Dodatkowo
zauważyć należy, że ten warunek odpowiedzialności odszkodowawczej państwa
członkowskiego
jest
również
eksponowany
w
orzecznictwie
Trybunał
Sprawiedliwości, który wskazuje, że naruszona przez państwo członkowskie
norma musi być nakierowana na przyznanie jednostkom praw (uprawnień),
których treść jest możliwa do zidentyfikowania.
Podstawowym założeniem reformy rynku usług finansowych realizowanej
przez dyrektywy MiFID I oraz MiFID II było wzmocnienie ochrony klienta
dokonującego inwestycji na rynku instrumentów finansowych. Wysoki poziom
ochrony inwestora miał zostać osiągnięty poprzez wprowadzenie czytelnych
standardów i wymagań na linii inwestor – firma inwestycyjna (vide pkt 5
preambuły
dyrektywy
2006/73/WE).
Obie
dyrektywy
nałożyły
na
firmy
inwestycyjne (w tym instytucje kredytowe, np. banki, które świadczą usługi
inwestycyjne lub prowadzą działalność inwestycyjną – art. 1 ust. 2 MiFID I)
szereg obowiązków względem klientów, w szczególności:
26
 nakaz zapewnienia, aby wszelkie informacje kierowane do klientów miały
charakter jasny, rzetelny i niewprowadzający w błąd (art. 19 ust. 2 dyrektywy
2004/39/WE i art. 24, art. 27 dyrektywy 2006/73/WE)
 powinność dostarczenia klientom właściwych informacji, m.in. na temat firmy
inwestycyjnej i świadczonych przez nią usług, oferowanych instrumentów
finansowych i strategii inwestycyjnych (art. 19 ust. 3 dyrektywy 2004/39/WE i
art. 28-34 dyrektywy 2006/73/WE)
 nakaz uzyskania informacji o kliencie lub zwrócenia się do klienta o takie
informacje w celu oceny, czy usługa inwestycyjna albo instrumenty finansowe
mają dla niego odpowiedni charakter (art. 19 ust. 4-6 dyrektywy 2004/39/WE i
art. 35-38 dyrektywy 2006/73/WE)
 obowiązek realizowania zleceń na warunkach najbardziej korzystnych dla
klienta (art. 21 dyrektywy 2004/39/WE i art. 44-46 dyrektywy 2006/73/WE)
Z powyższego zestawienia wynika w sposób nie budzący wątpliwości, że
przedmiotowe
dyrektywy
nałożyły
na
państwa
członkowskie
obowiązek
wprowadzenia do prawa wewnętrznego rozwiązań nakładających na firmy
inwestycyjne szereg konkretnych obowiązków względem ich klientów. Dyrektywy
nie wskazują wprost na uprawnienia klientów, jednak takie uprawnienia z nich
niewątpliwie wynikają, bowiem tylko wtedy mógłby zostać osiągnięty jeden z
podstawowych celów dyrektyw, tj. zwiększenie poziomu ochrony inwestorów.
Tytułem przykładu wskazać można, że z przedmiotowych dyrektyw wynika
uprawnienie inwestorów do uzyskania statusu odpowiedniego rodzaju klienta, tj.
detalicznego, branżowego lub uprawnionego kontrahenta, co łączy się z różnym
poziomem ochrony (art. 28 ust. 1 MiFID II), uzyskania od firmy inwestycyjnej
odpowiednio szczegółowych informacji, w tym o oferowanych usługach
inwestycyjnych i instrumentach finansowych (art. 28-34 MiFID II), uzyskania od
firmy inwestycyjnej oceny (i ewentualnie ostrzeżenia), czy dany produkt lub
usługa są odpowiednie dla danego klienta (art. 35-38 MiFID II). Są to konkretne
uprawnienia, możliwe do zidentyfikowania, skorelowane z nałożonymi na firmy
inwestycyjne obowiązkami. Naruszenie powyższych obowiązków przez firmy
inwestycyjne
może
skutkować
ich
odpowiedzialnością
(deliktową lub kontraktową) względem inwestorów.
odszkodowawczą
27
Implementacja obu dyrektyw do prawa krajowego rozszerzyła zatem ochronę
prawną inwestorów, którzy mogą od tej pory oczekiwać wywiązywania się przez
firmy inwestycyjne z nałożonych na nie obowiązków, a w przypadku ich
naruszenia, wystąpić z odpowiednimi roszczeniami odszkodowawczymi. W
konsekwencji za nietrafne należało uznać stanowisko Sądu pierwszej instancji,
że przedmiotowe dyrektywy nie były nakierowane na przyznanie praw
(uprawnień) jednostkom.
Zawarta przez powoda z […] Bank w dniu […]sierpnia 2008 r. transakcja
CIRS nr […] (Currency Interest Rate Swap) – tj. walutowa transakcja zamiany
stóp procentowych w oparciu o jena japońskiego jako walutę bazową, została
przez stronę powodową przedterminowo zamknięta i rozliczona przez […] Bank
na dzień […] października 2008 r. Rozliczenie transakcji spowodowało
obciążenie spółki […] kwotą 1.720.000 zł. Na spłatę tej kwoty […] Bank udzielił
powodowi w dniu […] października 2008 r. kredytu w wysokości 1.700.000 zł.
Okoliczności te wynikały z niekwestionowanych przez strony dokumentów i
zasadnie oparł się na nich Sąd Okręgowy ustalając stan faktyczny.
W tej sytuacji rozważenia wymagała jeszcze kwestia czy pomiędzy
zaniechaniem
legislacyjnym
polegającym
na
nieterminowej implementacji
dyrektyw 2004/39/WE oraz 2006/73/WE a szkodą poniesioną przez powoda
zaistniał adekwatny związek przyczynowy. W ocenie Sądu Apelacyjnego takiego
związku nie ma, zatem pomimo zaistnienia innych przesłanek odpowiedzialności
odszkodowawczej
Skarbu
Państwa
powództwo
nie
zasługiwało
na
uwzględnienie.
Zgodnie z treścią art. 361 § 1 k.c. zobowiązany do odszkodowania ponosi
odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z
którego szkoda wynikła.
W przypadku odpowiedzialności za zaniechanie o istnieniu związku
przyczynowego pomiędzy zaniechaniem a szkodą można mówić w takich
sytuacjach, w których podjęcie wymaganego działania mogłoby – w normalnym
toku rzeczy – zapobiec powstaniu szkody.
W tym kontekście zauważyć należy, że szkoda powoda nie może być łączona
z samym tylko faktem zawarcia transakcji CIRS nr […]. Wynik ekonomiczny tej
28
transakcji dla strony powodowej, tj. zysk lub strata, nie był z góry przesądzony,
bowiem uzależniony był od sytuacji na rynkach finansowych. Faktycznie trudno
jest w ogóle mówić o istnieniu jakiegokolwiek związku przyczynowego pomiędzy
zaniechaniem Skarbu Państwa w procesie implementacji dyrektyw 2004/39/WE
oraz 2006/73/WE a szkodą poniesioną przez powoda. Jakkolwiek przedmiotowe
dyrektywy przyznały inwestorom szereg uprawnień i nałożyły na firmy
inwestycyjne określone obowiązki, to jednocześnie nie wprowadziły żadnych
zakazów w zakresie zawierania transakcji finansowych, w tym transakcji typu
CIRS, jak również, oczywiście, nie miały żadnego wpływu na zasady i sposób
rozliczenia zawartych transakcji finansowych. Przyjęcie odmiennego stanowiska
musiałoby
prowadzić
w
konsekwencji
do
niczym
nieograniczonej
odpowiedzialności Skarbu Państwa za wszystkie transakcje na rynkach
finansowych zakończone stratami inwestorów w okresie między wynikającym z
dyrektyw terminem ich implementacji a rzeczywistą datą im wdrożenia do prawa
krajowego. Tak szerokie zakreślenie odpowiedzialności Skarbu Państwa w
ocenie Sądu Apelacyjnego wykraczałoby poza ramy związku przyczynowego w
rozumieniu art. 361 § 1 k.c.
Niezależnie od powyższego podnieść należy, że powód nie podjął faktycznie
próby wykazania, aby zachodził normalny związek przyczynowy pomiędzy
nieterminową implementacją dyrektyw a stratą poniesioną w wyniku rozliczenia
transakcji CIRS nr […], przyjmując z góry założenie, że taki związek musi istnieć.
Strona powodowa podkreślała, że w wyniku nieimplementacji dyrektyw MiFID I
oraz MiFID II nie została poinformowana o ryzyku i charakterze zawieranej z […]
Bank transakcji. Stanowisko to należało uznać za bardzo ogólnikowe, zwłaszcza
w kontekście, iż powód zawarł z bankiem szczegółową umowę ramową w
sprawie zasad współpracy w zakresie transakcji rynku finansowego uzupełnioną
o
regulaminy
dotyczące
poszczególnych
transakcji,
w
tym
regulamin
„Walutowych transakcji zamiany stóp procentowych (CIRS)”. Nadto z § 4 ust. 1
umowy ramowej wynika, że strona powodowa została poinformowana przez bank
o ryzykach ekonomicznych łączących się z przedmiotowymi transakcjami. Powód
nie przedstawił żadnych przekonujących dowodów z których wynikałoby, że
29
gdyby dyrektywy 2004/39/WE oraz 2006/73/WE zostały implementowane w
terminie, to nie zawarłby transakcji CIRS nr […].
Nadto, powód wyłącznie na własne ryzyko zgodził się na wyłączenie
odpowiedzialności banku za szkody, które mógł ponieść w wyniku zawartych
transakcji, w tym w szczególności wynikające z niezrozumienia charakteru lub
struktury transakcji.
To
postanowienie
w
znaczący sposób
ograniczało
możliwości strony powodowej w domaganiu się odszkodowania od […] Banku, w
sytuacji, gdyby miała ona zastrzeżenia, co do sposobu zawarcia, czy też
następnie wykonania umowy.
Należy również zauważyć, że pierwotnie przedmiotowa transakcja zawarta
została na okres do dnia […] lipca 2013 r. Powód podjął decyzję o wcześniejszym
zakończeniu tej transakcji, co skutkowało jej przedterminowym rozliczeniem
przez […] Bank i obciążeniem spółki […] kwotą zamknięcia w wysokości
1.720.000 zł. Strona powodowa nie przedstawiła żadnych dowodów, które
wskazywałyby z jakim wynikiem rozliczana byłaby przedmiotowa transakcja,
gdyby nie została przedwcześnie zamknięta przez powoda i czy w związku z tym
powód rzeczywiście minimalizował straty zamykając transakcję w dniu […]
października 2008 r.
Uwzględniając powyższe stwierdzić po pierwsze należało, że brak było
podstaw do tego, aby obciążać obowiązkiem naprawienia szkody podmiot trzeci
w sytuacji, gdy powód na mocy postanowień umownych zwolnił z takiej
odpowiedzialności
swojego
bezpośredniego
kontrahenta.
Nieterminowa
implementacja dyrektyw MiFID I oraz MiFID II nie miała żadnego związku z
powyższym postanowieniem umownym, które stanowiło odzwierciedlenie woli
stron umowy i tylko te strony powinny ponosić ryzyko związane z takim
ukształtowaniem stosunku umownego. Po drugie, brak było podstaw, aby
obciążać
podmiot
trzeci
kosztami
decyzji
powoda
o
przedterminowym
rozwiązaniu transakcji CIRS nr […], w sytuacji gdy nie wykazał on jak wynikałoby
jej rozliczenie, gdyby była kontynuowana na warunkach z niej wynikających.
Oczywiście niezasadny był podniesiony przez skarżącego zarzut naruszenia
przez Sąd pierwszej instancji art. 227 k.p.c. w zw. z art. 267 TFUE (art. 234 TWE)
poprzez
oddalenie
wniosku
powoda
o
zwrócenie
się
do
Trybunału
30
Sprawiedliwości z pytaniem prejudycjalnym: czy fakt nieimplementowania
dyrektyw 2004/39/WE oraz 2006/73/WE do krajowego porządku prawnego i
skutki prawne, które ten fakt wywołuje, stanowią przesłankę dochodzenia od
Skarbu Państwa roszczeń odszkodowawczych przez powoda.
Wskazanie na naruszenie art. 227 k.p.c. było niezasadne już tylko z tego
powodu, że przepis ten odnosi się do przedmiotu dowodu, zaś pytanie
prejudycjalne związane jest z kwestiami prawnymi. Nadto, odpowiedź na pytanie
postawione
przez
stronę
powodową
jest
oczywista
i
niewątpliwie
nieimplementowanie ww. dyrektyw do prawa krajowego stanowi jedną z
przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej państwa członkowskiego. Po
trzecie, zgodnie z treścią art. 267 TFUE Trybunał Sprawiedliwości orzeka w trybie
prejudycjalnym o wykładni Traktatów oraz o ważności i wykładni aktów przyjętych
przez instytucje, organy lub jednostki organizacyjne Unii. Pytanie postawione
przez powoda nie pozostawało w związku z żadną z tych kwestii.
Mając powyższe na względzie, Sąd Apelacyjny uznał, że wyrok Sądu
Okręgowego oddalający powództwo, mimo częściowo błędnego uzasadnienia,
odpowiada prawu i w tej sytuacji na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację
powoda.
O kosztach postępowania przed Sądem drugiej instancji, mając na
względzie jego wynik, orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3, art. 99, art. 108 § 1
w związku z art. 391 § 1 k.p.c. oraz na podstawie art. 11 ust. 3 ustawy z dnia 8
lipca 2005 r. o Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa (Dz. U. Nr 169, poz. 1417
ze zm.).