Scenariusz lekcji - Filmoteka Szkolna

Temat lekcji: Postawy społeczeństwa polskiego wobec Zagłady
w filmie „Jeszcze tylko ten las”
Opracowanie: Klaudia Kowalczyk (nauczyciel z Zespołu Szkół nr 21 w Warszawie)
Etap edukacyjny : IV ( szkoła podnadgimnazjalna)
Przedmiot: historia – zakres podstawowy
Czas : 2 godziny lekcyjne
Cele zajęć:
Cel ogólny:
• po lekcji uczeń umie zaprezentować i ocenić różne postawy wobec dzieci żydowskich
w czasie Zagłady, rozumie złożoność tychże postaw i ich zależność od warunków
okupacyjnej rzeczywistości
Cele operacyjne:
• w trakcie lekcji uczeń pogłębia i doskonali umiejętność pracy z dziełem filmowym
• analizuje i interpretuje elementy świata przedstawionego w filmie
• charakteryzuje bohaterów filmowych i dokonuje krytycznej oceny ich postawy
Metody pracy: prezentacja multimedialna, analiza fragmentów filmu, praca w grupach,
elementy wykładu, praca z podręcznikiem
Materiały dydaktyczne: fragmenty filmu „Jeszcze tylko ten las” Tadeusza Łomnickiego,
podręcznik Andrzeja Brzozowskiego i Grzegorza Szczepańskiego „Ku współczesności.
Dzieje najnowsze 1918 – 2006”, kartki z ćwiczeniami, kolorowe arkusze papieru, karteczki
Pojęcia kluczowe: rasizm, antysemityzm, Zagłada/ Holocaust/Shoah, getto, obóz zagłady,
Sprawiedliwi wśród narodów świata, szmalcownicy, Żegota, kryjówka, strona aryjska
Przed zajęciami: Przed lekcją nauczyciel przygotowuje stoliki tak, aby mogły przy nich
pracować 4 grupy uczniów. Rozkłada również odpowiednią ilość kartek z ćwiczeniami i
innych materiałów pomocniczych.
Uwagi: Realizacja tematu powinna odbyć się po lekcji „Losy ludności żydowskiej w okresie
drugiej wojny światowej”. Uczniowie w ramach pracy domowej przygotowują prezentacje
„Życie codzienne w getcie” oraz „Obozy zagłady”.
Przebieg zajęć:
I. Czynności wstępne:
1.
2.
3.
4.
Przywitanie uczniów,
Sprawdzenie listy obecności
Napisanie tematu lekcji na tablicy
Podzielenie uczniów na grupy
www.filmotekaszkolna.pl
II. Rozwinięcie:
1. Zakomunikowanie uczniom, że na dzisiejszej lekcji zajmować się będziemy problemem
postawy Polaków wobec Zagłady, a zagadnienie to przybliżą nam fragmenty filmu
fabularnego.
2. Poinformowanie uczniów, że film posłuży nam nie tylko do ukazania różnych postaw
świadków wobec Zagłady, lecz także do ich oceny.
3. Wybrani przez nauczyciela uczniowie przypominają znaczenie słów Zagłada, holocaust,
shoah i wymieniają etapy eksterminacji Żydów podczas II wojny światowej.
4. Wystąpienie uczniów, którzy w ramach pracy domowej przygotowali prezentacje „Życie
codzienne w getcie” i „Obozy zagłady”( celem prezentacji jest wprowadzenie w
problematykę zajęć i uświadomienie uczniom, jakie mogły być dalsze losy jednej z
głównych bohaterek filmu, gdyby pozostała w getcie)
5. Nauczyciel informuje uczniów, że treścią filmu, którego fragmenty będą oglądać na
dzisiejszej lekcji, są losy żydowskiej dziewczynki Rutki oraz Kulgawcowej, jej opiekunki, a
także ich wzajemne relacje.
6. Podczas pracy w grupach, na podstawie lektury fragmentu podręcznika uczniowie
wypisują rodzaje postaw, jakie Polacy reprezentowali wobec swych dawnych
współobywateli w okresie II wojny światowej. I zapisują na arkuszach kolorowego
papieru.
7. Nauczyciel wiesza arkusze z kategoriami postaw na widocznym miejscu w klasie. Ważne
jest, by wśród nich znalazły się określenia obojętni, pomagający i wrogo nastawieni (w
tym szmalcownicy)
8. Nauczyciel informuje uczniów, że obejrzą dwa fragmenty filmu, które pomogą im
zrozumieć motywacje osób, które wybierały taki, a nie inny sposób postępowania.
Następnie wyświetla im fragment przedstawiający rozmowę między Kulgawcową i matką
Rutki. Po obejrzeniu sceny uczniowie dyskutują w grupach i wspólnie wypełniają kartę
pracy (załącznik nr 1). Każda z grup określa powody, jakimi kierowała się Kulgawcowa,
gdy decydowała się na wyprowadzenie dziewczynki z getta i dowieźć do kryjówki.
Uczniowie używając odpowiedniej argumentacji zaliczają Kulgawcową do grupy osób
dobrych, złych bądź obojętnych.
9. Uczniowie prezentują efekty swojej pracy. Sekretarze grup uzasadniają, przy pomocy
argumentów sformułowanych przez zespoły, dlaczego postać Kulgawcowej
zakwalifikowali do kategorii ludzi dobrych, złych lub obojętnych.
10. Nauczyciel informuje uczniów, że obejrzą fragment filmu, dzięki któremu będą mogli
ocenić postępowanie Kulgawcowej na tle zachowania innych osób. Następnie wyświetla
fragment filmu, którego akcja rozgrywa się w przedziale pociągu. Po obejrzeniu
fragmentu filmu uczniowie dyskutują w grupach i wspólnie wypełniają kartę pracy
(załącznik nr 2), w której trzech mężczyzn z pociągu kwalifikują do kategorii złych,
dobrych bądź obojętnych w oparciu o ich zachowanie. Uczniowie określają także
motywy, którymi się kierowali.
11. Uczniowie prezentują efekty swojej pracy. Sekretarze grup odczytują informacje zapisane
na kartach pracy.
12. Kierowana przez nauczyciela dyskusja na forum całej klasy na temat postaw Polaków
wobec Holocaustu nie tylko zaprezentowanych w filmie, lecz także zasygnalizowanych w
podręczniku.
13. Nauczyciel w formie krótkiego wykładu informuje uczniów, że obok pomocy Indywidualnej
Żydzi mogli liczyć na pomoc zorganizowaną w ramach Polskiego Państwa Podziemnego
i charakteryzuje działalność Żegoty. Podkreśla także, iż w każdym przypadku od jesieni
1942r. za pomoc Żydom groziła kara śmierci.
www.filmotekaszkolna.pl
III. Podsumowanie
1. Uczniowie na podstawie argumentów zaprezentowanych na lekcji sporządzają notatkę
pt. „Postawy Polaków wobec Holocaustu”
2. Wybrany uczeń odczytuje notatkę
IV. Zlecenie pracy domowej.
Wszyscy uczniowie wykonują następujące polecenia:
a. Napisz wywiad z jednym z mężczyzn, którzy z bohaterkami jechali pociągiem.
b. Na podstawie informacji z różnych źródeł sporządź biogram jednego z członków Żegoty.
Bibliografia
Brzozowski Andrzej, Szczepański Grzegorz, Ku współczesności. Dzieje najnowsze 1918 –
2006, Warszawa 2012
Prekerowa Teresa, Konspiracyjna Rada Pomocy Żydom – Warszawa 1942- 1945,
Warszawa 1982
Szuchta Robert, Trojański Piotr, Holocaust zrozumieć dlaczego, Warszawa 2003
www.filmotekaszkolna.pl