Żyj w zgodzie z przyrodą - Podlaska Akademia Przyrody

Żyj w zgodzie z przyrodą - Podlaska Akademia Przyrody

Małgorzata Morozewicz
Konsultacja merytoryczna i pedagogiczna: dr Tomasz Sosnowski
Wydział Pedagogiki i Psychologii, Uniwersytet w Białymstoku
„BYŁ SOBIE WILK...”
Scenariusze zajęć dotyczące bioróżnorodności
przygotowane w ramach projektu:
Podlaska Akademia Przyrody
Małgorzata Morozewicz
Konsultacja merytoryczna i pedagogiczna: dr Tomasz Sosnowski
Wydział Pedagogiki i Psychologii, Uniwersytet w Białymstoku
„BYŁ SOBIE WILK...”
Scenariusze zajęć dotyczące bioróżnorodności
przygotowane w ramach projektu:
Podlaska Akademia Przyrody
HONOROWY PATRONAT nad projektem objął
Podlaski Kurator Oświaty
Projekt „Podlaska Akademia Przyrody” korzysta
z dofinansowania w kwocie 452 628,00 PLN pochodzącego
z Islandii, Liechtensteinu i Norwegii w ramach funduszy EOG.
LIDER:
Polskie Stowarzyszenie Doradcze i Konsultingowe,
ul. Rynek Kościuszki 2, 15-091 Białystok
tel./fax 85 652 61 07
e-mail: [email protected]
PARTNER:
Towarzystwo Amicus,
ul. Brukowa 28 lok. 8, 15-889 Białystok
tel./fax +48 85 653 77 53
e-mail: [email protected]
Białystok 2014
ISBN: 978-83-940838-3-0
Scenariusze zajęć przedszkolnych
dotyczące bioróżnorodności
przygotowane w ramach projektu:
Podlaska Akademia Przyrody
„Żyj w zgodzie z przyrodą”
Scenariusz zajęć przedszkolnych pod hasłem:
„Żyj w zgodzie z przyrodą”
Przewidziany czas realizacji zajęć: 2 godziny lekcyjne.
Wiek dzieci: 4–6 lat.
Miejsce zajęć: sala przedszkolna.
Problem: znaczenie lasu dla lokalnego ekosystemu z uwzględnieniem zwiększenia akceptowalności wilka
i podniesienie świadomości dzieci na temat bioróżnorodności oraz wyrobienie wśród nich praktycznych
nawyków ochrony lokalnej fauny i flory.
Cele ogólne:
– rozbudzanie ciekawości przyrodniczej,
– poznanie miejsca życia wilka,
– rozwijanie sprawności manualnej dzieci,
– rozwijanie spostrzegawczości,
– wdrażanie do pracy w grupie i zespole,
– kształtowanie umiejętności aktywnego słuchania,
– doskonalenie koncentracji uwagi,
– ukazanie niebezpieczeństw zagrażających środowisku w wyniku niewłaściwej gospodarki
człowieka,
– poszukiwanie przez dzieci możliwości zapobiegania zagrożeniom,
– rozwijanie postawy proekologicznej,
– budzenie zainteresowania otaczającym światem na przykładzie drzew i wilka,
– poszerzanie zasobu słownictwa dzieci o nowe słowo: „ekologia”,
– uwrażliwienie na piękno przyrody poprzez pogłębianie przeżyć dziecięcych,
– budzenie wrażliwości na dobro i zło w postępowaniu człowieka.
Cele operacyjne:
Dziecko:
– potrafi wskazać las jako środowisko życia wilka,
– wie, że nie należy niszczyć drzew,
– poszerza swoje wiadomości na temat zagrożeń, które negatywnie wpływają na środowisko,
– wie, do czego prowadzi niewłaściwa gospodarka człowieka,
– wie, jak ważne są drzewa w życiu człowieka,
– zna znaczenie słowa „ekologia”,
– podejmuje działania proekologiczne w najbliższym środowisku poprzez napisanie petycji do władz
miasta!
Metoda pracy:
– czynna: samodzielnych doświadczeń, zadań stawianych dzieciom,
– słowna: rozmowa, wypowiedzi dzieci,
– oglądowa: ilustracje, obserwacja przedmiotów.
Środki dydaktyczne:
• fragment książki pt. „Wilk i Czerwony Kapturek” T. Matuszkiewicz dotyczący znaczenia lasu
dla lokalnego ekosystemu, uwzględniający podniesienie poziomu akceptowalności wilka oraz
świadomości dziecięcej dotyczącej bioróżnorodności;
• „Odgłosy przyrody” – płyta CD;
• „Co to jest ekologia?” D. Klimkiewicz, W. Drabik – karta pracy nr 1;
• „Zagadki ekologiczne” – karta pracy nr 2:
–„Mrówka”,
–„Ślimak”,
–„Roślina”,
–„Drzewo”;
• „Dokończ zdania” – karta pracy nr 3;
• „Zagrożenia dla Ziemi” – karta pracy nr 4;
• „Zielone zasady” – karta pracy nr 5;
• „Apel do dorosłych” – karta pracy nr 6, petycja do władz miasta, paski z hasłami, klej, koperta,
znaczek, nożyczki;
• doniczki, konewka, nasiona, ziemia ogrodowa.
Faza wstępna zajęć:
1. „Odgłosy przyrody” – ćwiczenia słuchowe (5 minut)
Dzieci z zamkniętymi oczami słuchają różnych głosów przyrody nagranych na płytę CD: szum fal, szelest
drzew, krople deszczu, śpiew ptaków, odgłosy leśnych zwierząt, skowyt wilka.
Rozwinięcie zajęć:
2. Nauczycielka czyta dzieciom fragment książki pt. „Wilk i Czerwony Kapturek” T. Matuszkiewicz
i następnie prosi o opowiedzenie treści usłyszanego fragmentu.
Czerwony Kapturek bardzo kochał swoją babcię i przy niej zawsze był grzeczny. Zachowywał się wręcz
wzorowo. Zupełnie inaczej, niż przy rodzicach. Pilnie odrabiał lekcje, chętnie pomagał w prostych pracach
domowych, a nawet robił zakupy w miasteczku. Kiedy jednak babcia nie patrzyła, znów był tym samym
Kubą, jakim znali go tata i mama.
Gdy szedł przez las, na całe gardło wykrzykiwał najbrzydsze słowa, jakie tylko znał. Walił drągiem
w drzewa i krzewy, niszczył ich liście i łamał gałęzie. Rozdeptywał żaby i grzyby, wyrywał owadom nogi
i skrzydełka, rzucał kamieniami w ptaki i napotkane zwierzęta, a przy tym strasznie śmiecił: rozrzucał
w lesie papierki po cukierkach, torebki po chipsach i puszki po napojach.
Ptaki i zwierzęta były przerażone zachowaniem Czerwonego Kapturka w lesie. Przecież las był ich domem,
a chłopiec ten dom niszczył! Najpierw odfrunęły z lasu wszystkie ptaki, a zaraz za nimi wyprowadziły się
wszystkie zwierzęta. Co do jednego!
To jednak nie koniec nieszczęść. Gdy las opustoszał, nagle stracił wszystkie kolory i stał się całkiem szary.
Szary, pusty i ponury.
Wilki odchodziły z lasu jako ostatnie ze zwierząt. Tylko ciekawski wilczek, który już urósł, wydoroślał
i stał się przywódcą watahy, postanowił zostać. Chciał sprawdzić, dlaczego las jest teraz tak samo szary, jak
jego futro.
– Będziemy za tobą tęsknić – skomleli jego bracia i siostry. Skulili grzbiety i schowali ogony między nogi.
W ten sposób pokazywali, jak bardzo się boją.
– Nie bójcie się. Nie pozwolę, aby ktoś wypędzał nas z naszego domu – zawarczał młody wilk i ze złości zjeżył
sierść. Stanął na sztywnych nogach, wyprostował ogon i śmiało spojrzał pozostałym wilkom w oczy. Chciał
im pokazać, że niczego się nie boi.
– Wkrótce się spotkamy – szczeknął i zniknął w lesie. Ale gdy został sam, nagle obleciał go strach. Podkulił
ogon, zwinął się w kłębek pod krzakiem i zaskomlał cicho.
Czerwonego Kapturka wcale nie obchodziło to, że las stracił kolory, a wokół leżą porozrzucane przez niego
śmieci. Jakby nic się nie stało, codziennie wędrował leśną ścieżką, z głową schowaną pod czerwonym kapturem swojej bluzy. Jak dawniej krzyczał, przeklinał, niszczył i śmiecił.
3. „Co to jest ekologia?” D. Klimkiewicz, W. Drabik – karta pracy nr 1 (5 minut)
Nauczycielka czyta dzieciom wiersz. Prosi, aby uważnie go posłuchały, a następnie powiedziały na
podstawie wiersza, czym jest ekologia. Dzieci otrzymują do ułożenia puzzle, odczytują powstały wyraz
(„ekologia”). Nauczycielka wyjaśnia, że ekologia jest to nauka zajmująca się wzajemnymi zależnościami
między organizmami a środowiskiem.
4. „Zagadki ekologiczne” – karta pracy nr 2
Nauczyciel odczytuje zagadki (5–7 minut):
„Mrówka”
Jestem mała, mieszkam w lasach,
parkach i pod płytą chodnikową.
Żyję w dużych rodzinach,
bardzo lubię pracować.
Gdy spacerujesz po lesie, pamiętaj o mnie
i staraj się mnie nie rozdeptać.
Dzieci odpowiadają: mrówka.
„Ślimak”
Powoli i delikatnie sunę po ziemi,
podjadając po drodze liście.
Ludzie często moim imieniem określają
kogoś, kto wolno wszystko robi.
Ale ja się tym wcale nie przejmuję
i jestem dumny ze swego imienia,
Dzieci odpowiadają: ślimak.
„Roślina”
Do swojego życia potrzebuję
czystej ziemi, słońca i wody.
Ale nie wiem, dlaczego niektórzy ludzie
rzucają wokół mnie śmieci,
które zasłaniają mi słońce i czasem
mnie ranią.
Dzieci odpowiadają: roślina.
„Drzewo”
Czy wiesz, jak odczuwam ból, gdy łamiesz
moje gałęzie, zrywasz liście oraz ranisz
moją korę, wycinając na niej ostrym
narzędziem różne znaki?
Dzieci odpowiadają: drzewo.
5. „Zagrożenia dla Ziemi” – karta pracy nr 4 (5–7 minut)
Uświadomienie zagrożeń dla Ziemi ze strony człowieka. Dzieci obserwują, omawiają i wyciągają wnioski:
– pożary lasów,
– ścieki płynące do wód,
– dymiące kominy,
– śmieci.
6. „Dokończ zdania” – karta pracy nr 3 (5 minut)
Wiecie już, co to jest ekologia i że ekolog to przyjaciel przyrody. Myślę, że wszyscy jesteście przyjaciółmi
przyrody i bez problemu uda Wam się dokończyć zdania.
Przyjaciel przyrody nie może:
• zrywać samowolnie… (roślin),
• wycinać… (drzew),
• płoszyć w lesie i parku… (ptaków i zwierząt),
• rozrzucać w lesie i parku… (śmieci),
• rozpalać samowolnie… (ognisk),
• godzić się na… (tu dzieci podają swoje propozycje).
7. „Zielone zasady” – karta pracy nr 5 (5–7 minut)
Na sylwecie liścia dzieci naklejają z karty nr 5 zasady życia w zgodzie z przyrodą:
• segreguj odpady,
• nie łam gałązek drzew i krzewów,
• w lesie zachowuj się cicho, nie zrywaj i nie depcz roślin,
• oszczędzaj wodę,
• pamiętaj o wyłączaniu światła.
8. „Apel do dorosłych” – petycja do władz miasta, karta pracy nr 6 (5–7 minut)
MY, DZIECI, CHCEMY:
• JEŚĆ ZDROWE, SOCZYSTE OWOCE I WARZYWA!
• ODPOCZYWAĆ WŚRÓD ZIELENI!
• SŁUCHAĆ ŚPIEWU PTAKÓW!
• KĄPAĆ SIĘ W CZYSTEJ WODZIE!
• ODDYCHAĆ CZYSTYM POWIETRZEM!
Dzieci wraz z nauczycielem naklejają paski z hasłami z petycji i podpisują się pod nią.
Zakończenie zajęć.
9. „Zielony ogród” – praca w kąciku przyrody (15–20 minut)
Nauczycielka odkrywa niespodziankę: nasiona, ziemię, doniczki, konewkę, jednorazowe rękawiczki.
Dzieci próbują odgadnąć, po co to wszystko zostało przez panią przyniesione. Dzieci zapoznają się z
wyglądem nasion i roślin na opakowaniach. Nauczycielka dzieli grupę na 4–5 zespołów. Każda grupa sadzi
inny rodzaj nasionek. Podlane „ogródki” umieszczamy w kąciku przyrody. Przez następne dni i tygodnie
dzieci będą obserwować i pielęgnować swoje roślinki, a kiedy urośnie już pietruszka, szczypior i rzeżucha
– mogą spożywać je, samodzielnie przygotowując zielone kanapki. Na koniec wszyscy porządkują stoliki
po pracy i myją ręce.
Na podsumowanie dzieci kończą zdania:
1. Ekologia jest to…?
2. Wilk mieszka w…?
3. Segregacja jest to…?
4. Ścieki są to…?
Bibliografia:
1. H. Okarma: Wilk – monografia przyrodniczo– łowiecka, Białowieża 1992.
2. K. Chwedeńczuk: Pies czy wilk? Warszawa 1987.
3. B. Jędrzejewska, W. Jędrzejewski, H. Okarma: Wilk jest dziki? Wilk jest zły? Białowieża 1991.
4. K. Popko – Tomasiewicz, M. Stefanik: W słowach kilku o wydrze, bobrze i wilku, Kraków 2011.
5. A. Konieczna, E. Grodzka– Jurczyk: Wesoła Szkoła, przewodnik metodyczny, część 1, Warszawa 2001.
6. J. Dołkin: Zielony Ekran – program filmowej edukacji ekologicznej, Białystok 2000.
7. I. Wierzbowska: Wilk, Fundacja Wspierania Inicjatyw ekologicznych, Kraków 2010.
Aneks:
„Co to jest ekologia?” D. Klimkiewicz, W. Drabik – karta pracy nr 1
Nauczyciel odczytuje wiersz. Dzieci wycinają i układają puzzle.
„Zagadki ekologiczne” – karta pracy nr 2
Dzieci odgadują hasła zagadek po przeczytaniu przez nauczyciela:
„Mrówka”
Jestem mała, mieszkam w lasach,
parkach i pod płytą chodnikową.
Żyję w dużych rodzinach,
bardzo lubię pracować.
Gdy spacerujesz po lesie, pamiętaj o mnie
i staraj się mnie nie rozdeptać.
Dzieci odpowiadają: mrówka.
„Ślimak”
Powoli i delikatnie sunę po ziemi,
podjadając po drodze liście.
Ludzie często moim imieniem określają
kogoś, kto wolno wszystko robi.
Ale ja się tym wcale nie przejmuję
i jestem dumny ze swego imienia.
Dzieci odpowiadają: ślimak.
„Roślina”
Do swojego życia potrzebuję
czystej ziemi, słońca i wody.
Ale nie wiem, dlaczego niektóry ludzie
rzucają wokół mnie śmieci,
które zasłaniają mi słońce i czasem
mnie ranią.
Dzieci odpowiadają: roślina.
„Drzewo”
Czy wiesz, jak odczuwam ból, gdy łamiesz
moje gałęzie, zrywasz liście oraz ranisz
moją korę, wycinając na niej ostrym
narzędziem różne znaki?
Dzieci odpowiadają: drzewo.
„Dokończ zdania” – karta pracy nr 3 (5 minut)
Nauczyciel odczytuje zdania, które zostaną dokończone przez dzieci.
Przyjaciel przyrody nie może:
• zrywać samowolnie… (roślin),
• wycinać… (drzew),
• płoszyć w lesie i parku… (ptaków i zwierząt),
• rozrzucać w lesie i parku… (śmieci),
• rozpalać samowolnie… (ognisk),
• godzić się na… (tu dzieci podają swoje propozycje).
„Zagrożenia dla Ziemi” – karta pracy nr 4 (5–7 minut)
Uświadomienie zagrożeń dla Ziemi ze strony człowieka. Dzieci obserwują, omawiają i wyciągają wnioski:
– pożary lasów,
– ścieki płynące do wód,
– dymiące kominy,
– śmieci.
„Zielone zasady” – karta pracy nr 5
Zasady życia w zgodzie z przyrodą. Dzieci naklejają na zielony liść hasła:
• Segreguj odpady
• Nie łam gałązek drzew i krzewów
• W lesie zachowuj się cicho, nie zrywaj i nie depcz roślin
• Oszczędzaj wodę
• Pamiętaj o wyłączaniu światła
„Apel do dorosłych” – petycja do władz miasta, karta pracy nr 6
Dzieci wraz z nauczycielem wycinają, naklejają paski z hasłami z petycji i podpisują się pod nią. Mogą ją
wysłać do władz miasta.
MY, DZIECI, CHCEMY:
• JEŚĆ ZDROWE, SOCZYSTE OWOCE I WARZYWA!
• ODPOCZYWAĆ WŚRÓD ZIELENI!
• SŁUCHAĆ ŚPIEWU PTAKÓW!
• KĄPAĆ SIĘ W CZYSTEJ WODZIE!
• ODDYCHAĆ CZYSTYM POWIETRZEM!