L. Dz. 2808/09 z dnia 12. 10. 2009 r. 1 5 1 5 2

RAPORT WSTĘPNY O WYPADKU (POWAŻNYM INCYDENCIE) LOTNICZYM
(Zawiera jedynie wstępną informację o zdarzeniu lotniczym, przekazywaną nie później niż jeden miesiąc po
zdarzeniu fax - 225207354)
I – OKREŚLENIE ZDARZENIA
INFORMACJA O ZDARZENIU
Nr akt sprawy
5 1 5 2 - 760 - 2 0 0 9 r
MIEJSCE ZDARZENIA
Państwo / rejon zdarzenia POLSKA – Uzarzewo, Gmina Swarzędz, Pow. Poznański
Miejscowość, X – w pobliżu / współrzędne geograficzne (w stopniach i minutach)
520 26’ 58,00”
Uzarzewo, Jezioro Uzarzewskie
_____________________________
170 07’ 51,00”
N ____________ ; E ____________ ;
CZAS ZDARZENIA
Data zdarzenia
2
0
0
9
0
Rok
Czas lokalny zdarzenia
9
Miesiąc
1 8
Godz.
1
2
Dzień
1 5
Min.
STATEK POWIETRZNY
Producent SP
ZLIN AVIATION s. r. o. Republika Czech
Typ SP
Samolot ultralekki Zlin Savage (współczesne odwzorowanie samolotu Piper Cub)
Znaki rejestracyjne SP
O
K -
N U R 04
Państwo rejestracji SP
Republika Czech (zarejestrowany w rejestrze sportowych urządzeń latających LAAČR)
Nazwa użytkownika SP
Firma CYRKONIA Tadeusz Marcinkowski
II – PRZEBIEG LOTU
LOTNICTWO KOMUNIKACYJNE
Rodzaj lotu
1.
4.
7.
pasażerski
S
lot regularny
D
lot krajowy
przebazowanie
2.
5.
cargo
pasaż./cargo
szkolny / kontrolny
3.
6.
N
lot nieregularny
Z
nieznany
lot międzynarodowy
Z
nieznany
inny
nieznany
L. Dz. 2808/09 z dnia 12. 10. 2009 r.
I
1
LOTNICTWO OGÓLNEGO PRZEZNACZENIA
Rodzaj lotu
Szkolny lub treningowy
10.
z instruktorem
1Y.
inny
11.
samodzielny
Niehandlowy
20.
w celach własnych
23.
specjalny
2Z.
nieznany
21.
24.
służbowy
22.
nad otwartym morzem 2Y.
rządowy
inny
Handlowy
30.
lot agro
33.
lot reklamowy
36.
transport drewna
31.
34.
37.
lot gaśniczy
32.
z ładunkiem podwiesz. I 35.
nad otwartym morzem 3Y
lot obserwacyjny
lot sanitarny
inny
Loty różne
40.
lot badawczy
43.
lot poszukiwawczy
4Y.
inny
41.
44.
4Z.
nielegalny
pokazowy / sportowy
nieznany
42.
45.
przebazowanie
akwizyc./ pokaz.
spółka
sprzedaż / wynajem
3.
Y.
przeds. państw.
inny
12.
kontrolny
Rodzaj użytkownika
1.
4.
Z.
aeroklub / szkoła lotn.
użytk. prywatny
nieznany
2.
5.
TRASA LOTU
Ostatni punkt odlotu:
J
E
Z I
O R A
W I
E L K I
E
Nazwa miejscowości w pisowni lokalnej – litery łacińskie
Czy:
S
taki sam jak nazwa miejscowości, w której zaistniało zdarzenie
Planowany punkt docelowy
L O T N I S K O
K O B Y L N ICA
EP PK
Nazwa miejscowości w pisowni lokalnej – litery łacińskie
Czy:
S
taki sam jak nazwa miejscowości, w której zaistniało zdarzenie
Długotrwałość lotu
0 0
4 5
DO DNIA RAPORTU WSTĘPNEGO NIE USTALONO
zdarzenie zaistniało na ziemi
III – OBRAŻENIA CIAŁA
Załoga
Śmiertelne
Poważne
Nieznaczne
Nie było
1
Pasażerowie
Osoby postronne
Uwaga: Dane wiadome w dniu pisania raportu
L. Dz. 2808/09 z dnia 12. 10. 2009 r.
2
Nieznane
IV – USZKODZENIA
Uszkodzenia statku powietrznego
D
zniszczony
S
poważnie uszkodzony
M
nieznacznie uszkodzony
N
nie było
Z
nie ustalono
V – INFORMACJA METEOROLOGICZNA
Ogólna sytuacja meteorologiczna
1
VMC
2
IMC
Z
nie ustalono
Warunki oświetlenia
1
świt
2
oświetlenie dzienne
3
zmierzch
4
noc księżycowa
5
noc ciemna
Z
nie ustalono
KOLEJNOŚĆ WYSTĘPOWANIA WYDARZEŃ
WYDARZENIA:
ETAP LOTU:
Start z terenu przygodnego.
Dolot do Jeziora Uzarzewskiego.
Wejście samolotu w lot nurkowy.
Zderzenie z powierzchnią jeziora.
Zatonięcie samolotu.
L. Dz. 2808/09 z dnia 12. 10. 2009 r.
Przelot - wejście samolotu w lot nurkowy
w rejonie jeziora.
3
CZĘŚĆ OPISOWA: Opis nie powinien zawierać więcej niż 200 słów
i przedstawiać informacje w następującej kolejności:
1)
Krótki opis zdarzenia, z uwzględnieniem sytuacji nagłych i znaczących informacji;
2)
Dodatkowe uwagi, z uwzględnieniem szczegółowiej informacji dot. przedmiotów, które zostały
zamieszczone pod nagłówkiem „inne”.
3)
Zalecenia dotyczące bezpieczeństwa lub podjęte działania naprawcze lub takie, które są brane
pod uwagę.
Uwaga: Zalecane jest wypełnianie literami drukowanymi lub na komputerze
W dniu 12 września 2009 roku o godzinie 13.21 z lotniska Aeroklubu Poznańskiego w Kobylnicy wystartował
prywatny samolot ultralekki Zlin Savage o znakach rozpoznawczych OK-NUR04, którego pilotem
i właścicielem był mężczyzna lat 56, znajdujący się na przednim fotelu. Na tylnym fotelu znajdowały się
położone luzem plastykowe torby z czasopismami, żywnością i napojami oraz buty pilota. Pasy bezpieczeństwa
tylnego fotela nie były zapięte. Pilot po starcie zgłosił drogą radiową do INFO-Poznań lot w kierunku
wschodnim oraz zapytanie o zgodę na wejście w ATZ lotniska Powidz, na co otrzymał zgodę z pominięciem
lotniska. Pilot wykonywał lot w kierunku Kazimierza Biskupiego, następnie zatoczył kilka kręgów w rejonie
Pątnowa i Lichenia, po czym wylądował na rżysku w rejonie Skulska, skąd przeleciał do miejscowości Jeziora
Wielkie, lądując na łące u znajomych, gdzie już wcześniej bywał. Po upływie około 3 godzin pilot wystartował
do lotu powrotnego na lotnisko Kobylnica, lądując po ok. 15 minutach lotu w terenie przygodnym w celu
załatwienia potrzeb fizjologicznych. Po starcie z terenu przygodnego około godziny 18.00 dokonał niskiego
przelotu nad jeziorem Góra znajdującym się w miejscowości o tej samej nazwie. Wg oceny świadków przelot
był wykonany na wysokości około 20 m nad lustrem wody i zakończony wyrwaniem do góry. Dolatując do
Uzarzewa pilot stwierdził problem ze sterowaniem podłużnym samolotu, polegający na działaniu siły
odpychającej drążek do przodu. Samolot gwałtownie się zniżał, a pilot stwierdził, że oparcie tylnego fotela jest
odchylone do przodu, zaś część bagażu z bagażnika (plecak) znajduje się za oparciem pochylonego do przodu
tylnego fotela. Ograniczenie możliwości wychylania drążka sterowego do tyłu, powodujące wejście samolotu w
nurkowanie zaszło w takim punkcie trasy, że samolot zderzył się nie z ziemią, a z powierzchnią akwenu o
głębokości wystarczającej dla skutecznego wyhamowania jego prędkości przed zetknięciem z dnem. Kąt
zderzenia samolotu z powierzchnią wody (ok.40o) był optymalny dla maksymalnego pochłonięcia energii
zderzenia przez konstrukcję. Cechy konstrukcyjne samolotu, a zwłaszcza wyposażenie go w balonowe koła
podwozia głównego typu „Tundra wheels”, rodzaj i sposób zamocowania pasów bezpieczeństwa oraz ich
zapięcie przez pilota sprzyjały pochłonięciu energii zderzenia przez konstrukcję samolotu i uchronieniu pilota
przed skutkami kontaktu z elementami wnętrza kabiny. Czas, w jakim występowała u pilota utrata przytomności
wskutek wstrząsu, był wystarczająco krótki, aby mógł on po odzyskaniu przytomności podjąć racjonalne
i skuteczne działania ratunkowe zanim doszło do jego śmierci wskutek utonięcia w zatopionym samolocie.
Umiejętności pilota (płetwonurkowanie, pływanie) i jego dobra kondycja fizyczna zadecydowały o podjęciu
i przeprowadzeniu prawidłowych czynności ratowniczych po zatonięciu samolotu, wydostaniu się pod wodą
z kabiny i dopłynięciu do brzegu.
Silnik samolotu pracował w chwili zderzenia z powierzchnią wody, na co wskazuje wygląd piasty śmigła
z resztkami złamanych łopat, świadczący o ich gwałtownym zniszczeniu.
Dotychczasowe badania samolotu oraz jego dokumentacji wykazały, że samolot był obsługiwany i użytkowany
zgodnie z obowiązującymi przepisami, a jego stan techniczny nie wzbudzał zastrzeżeń; samolot
wyprodukowano w 2008 roku.
W trakcie czynności badawczych Komisja ustaliła, że w Instrukcji Użytkowania w Locie samolotu Zlin
Savage brak jednoznacznych zaleceń lub przestróg dotyczących przewożenia bagażu i przedmiotów w kabinie
oraz unieruchamiania tylnego fotela, jeśli nie jest zajęty. Może to doprowadzić do zablokowania lub
niebezpiecznego ograniczenia funkcjonowania układu sterowania płatowcem przez niezamocowany bagaż lub
przedmiot ze względu na nieosłonięcie elementów układu sterowania płatowcem wewnątrz kabiny.
WYDANE ZALECENIA BEZPIECZEŃSTWA
Proponowane zalecenia profilaktyczne dla producenta samolotu dotyczące zmian w „Instrukcji Użytkowania
w Locie” oraz umieszczenia tabliczki wewnątrz kabiny samolotu o charakterze informacji-przestrogi przesłano
do LAAČR.
PIECZĄTKA I PODPIS KIERUJĄCEGO ZESPOŁEM BADAWCZYM
mgr inż. pil. Andrzej PUSSAK
L. Dz. 2808/09 z dnia 12. 10. 2009 r.
4