Rodzaje informacji - Instytut Nafty i Gazu

Nafta-Gaz, wrzesień 2015, s. 615-623
Konrad Ziemianin, Paweł Brzuszek, Tomasz Słoczyński: Oil and Gas Institute – National Research Institute
Leszek Jankowski: Polish Geological Institute – National Research Institute, Carpathian Branch in Cracow
Dispersed organic matter in shales from Menilite Beds within Polish Outer Carpathians – preliminary diagnosis
Samples of shales from Menilite Beds from different units were analyzed (Skole, Silesian, Dukla, Magura and Boryslav–Pokuttya Units). The aim of this paper was to present the diversity in organic matter type, maturity and
composition between different units and within each unit. Obtained results revealed that collected shales share similar petrographic composition of organic matter, dominated by bituminite, alginite and vitrinite (present in different
proportions). The maturity (determined on the basis of both Tmax and Ro parameters) varies from immature to late
“oil window” phase or even to early “gas window”. The content of organic matter changes in a wide range – obtained TOC values are in the range of below 1.5% up to 13%. Such a diversity in results revealed the need for more
detailed field work, focusing on collecting samples in relation to both local and regional geology.
Key words: Menilite Beds, shale, organic matter, alginite, vitrinite.
Rozproszona materia organiczna w łupkach z warstw menilitowych Karpat Zewnętrznych – wstępna charakterystyka
Przebadano próbki łupków z warstw menilitowych z różnych jednostek w obrębie Karpat Zewnętrznych (jednostka
skolska, śląska, węglowiecka, dukielska, magurska oraz borysławsko-pokucka). Celem niniejszej pracy było
przedstawienie zróżnicowania materii organicznej (pod kątem jej zawartości w skale, rodzaju i dojrzałości) pomiędzy próbkami z różnych jednostek, a także w obrębie każdej z nich. Uzyskane wyniki ujawniły, iż badane próbki
łupków menilitowych charakteryzują się zbliżonym składem petrograficznym materii organicznej, zdominowanym
przez alginit, bituminit oraz witrynit (obecnymi w różnych proporcjach). Jej dojrzałość (oszacowana na podstawie
wyników pirolizy Rock-Eval oraz pomiarów refleksyjności witrynitu) zmienia się od niedojrzałej do późnej fazy
„okna ropnego”/wczesnej fazy „okna gazowego”. Udział materii organicznej w badanych łupkach jest zmienny
w szerokim zakresie – wartości TOC mieszczą się w przedziale od 1,5% do 13%. Różnorodność uzyskanych wyników ujawniła potrzebę bardziej zaawansowanych prac terenowych, skupionych na poborze próbek z jednoczesnym uwzględnieniem sytuacji geologicznej zarówno lokalnej (w skali odsłonięcia), jak również regionalnej.
Słowa kluczowe: warstwy menilitowe, łupek, materia organiczna, alginit, witrynit.
Nafta-Gaz, wrzesień 2015, s. 624-631
Piotr S. Dziadzio: Instytut Nafty i Gazu – Państwowy Instytut Badawczy
Śródmenilitowe piaskowce magdaleńskie jako przykład płytkowodnej sedymentacji deltowej w Karpatach
W pracy przedstawiono wyniki badań śródmenilitowych piaskowców magdaleńskich, które występują w jednostce
śląskiej w obrębie tzw. fałdu Gorlic w Karpatach Zewnętrznych. Były one dotychczas interpretowane jako utwory
prądów zawiesinowych (turbidytów) powstałych w głębokowodnym, batialnym zbiorniku sedymentacyjnym. Szereg zinterpretowanych struktur sedymentacyjnych oraz rekonstrukcja systemu depozycyjnego wskazuje jednak na
ich płytkowodną, deltową, zdominowaną procesami falowymi i pływowymi genezę. Utwory te powstały w strefie
aktywnego, kontrolowanego procesami tektonicznymi szelfu. Pełna sukcesja warstw menilitowych i piaskowców
magdaleńskich jest interpretowana, jako sekwencja depozycyjna z rozwiniętymi w jej obrębie traktami: niskiego
stanu, transgresywnym i wysokiego stanu względnego poziomu morza.
Słowa kluczowe: piaskowce magdaleńskie, płytkowodny system deltowy, tidality, tempestyty, sekwencja depozycyjna.
The Magdalena Sandstone (Menilite Beds) – an example of shoal-water deltaic sedimentation in the Carpathians
Recent sedimentological studies of the Menilite Beds in the Gorlice area suggest a shallow-marine origin of this
succession, including the Magdalena Sandstone. The occurrence of features interpreted as wave-ripple crosslamination and hummocky stratification implies deposition above the storm wave base, which means a water
depth, of perhaps less than 50 m on the account of the landlocked nature of the narrow Carpathian Paratethys seaway. The Menilite Beds with Magdalena Sandstone deposits form a 180-m thick succession comprising three
coarsening-upwards regressive parasequences. The basal shales of the succession contain sandstone bodies inter-
preted to be shelf-margin channels or gullies filled by debris flows and high-density turbidity currents, and considered to be a signal of an impending forced regression driven by tectonic uplift. Each of the overlying parasequences commences with heterolithic deposits dominated by black to grey shales and showing lenticular, wavy or
flaser bedding as well as graded beds with plane-parallel or hummocky stratification and wave-ripple crosslamination, interpreted to be outer-shelf tidalites and distal tempestites. The thicker sandstone beds in parasequence
middle part, with parallel and apparent hummocky stratification as well as wave-ripple cross-lamination, are considered to be sublittoral prodelta tempestites. The upper part of each parasequence is dominated by coarse-grained
quartz-glauconite sandstones and quartz-rich pebble conglomerates, which form broadly convex-upwards packages
stacked in an offset ‘compensational’ manner, interpreted to be shingled distal to proximal mouth bars of an advancing shoal-water deltaic system. Sedimentation is thought to have occurred on a tectonically-steepened perched
narrow shelf, where the accommodation-driven deltaic system was readily reaching the shelf margin. Marine flooding events are attributed to the shelf episodic foundering. The ultimate collapse of the shelf then brought turbiditic
sedimentation represented by the overlying succession of late Oligocene–Miocene Krosno Beds. The Menilite
Beds with Magdalena Sandstone are interpreted as a depositional sequence with lowstand (first parasequence),
transgressive (second and third parasequences) and highstand systems tracts.
Key words: Magdalena Sandstone, shoal-water deltaic system, tidalites, tempestites, depositional sequence.
Nafta-Gaz, wrzesień 2015, s. 632-646
Krzysztof Sowiżdżał, Tomasz Słoczyński, Irena Matyasik, Marek Stadtmüller: Instytut Nafty i Gazu –
Państwowy Instytut Badawczy
Analiza paleozoicznego systemu naftowego w strefie brzeżnej nasunięcia Karpat fliszowych
Praca przedstawia wyniki analizy procesów generowania węglowodorów przez utwory dolnego paleozoiku zalegające pod nasuniętym orogenem karpackim na obszarze pomiędzy Pilznem i Rzeszowem. Ocenie poddano skalę
generacji węglowodorów oraz jej czas w kontekście ewolucji strukturalnej obszaru badań. Opracowano przestrzenny model geologiczny, obejmujący budowę strukturalną obszaru badań oraz wykształcenie litologiczne poszczególnych wydzieleń. Na podstawie wyników badań geochemicznych za potencjalne skały macierzyste uznano
utwory ordowiku i syluru. Wykorzystując profilowania geofizyki otworowej, wykonano estymację zawartości
TOC [% wag.] i porównano jej rezultat z wynikami oznaczeń laboratoryjnych. Dla przewierconych profili dolnego
paleozoiku obliczono średnie zawartości TOC oraz sporządzono mapy początkowych (zrekonstruowanych) zawartości TOC0 [%] i mapy początkowego potencjału węglowodorowego HI0 [mg HC/g TOC]. Dynamicznemu modelowaniu poddano ewolucję strukturalną i termiczną obszaru badań oraz procesy generacji, ekspulsji i migracji węglowodorów. Wyniki przeprowadzonych symulacji procesów naftowych wykazały znaczną intensywność generacji
i ekspulsji węglowodorów, największą w SE części obszaru, charakteryzującej się najwyższymi wartościami TOC
i największym potencjałem genetycznym HI skał macierzystych. Jednoczesne znaczne pogrążenie tej strefy skutkowało wysokim stopniem przeobrażenia materii organicznej, prowadzącym do generowania węglowodorów.
W strefie tej prognozowano występowanie akumulacji węglowodorów w utworach węglanowych dewonu i karbonu oraz w klastycznych osadach kulmu. Największe spośród prognozowanych obiektów perspektywicznych zlokalizowane są w sąsiedztwie stref dyslokacyjnych, które prawdopodobnie stanowiły główne strefy migracji węglowodorów do pułapek złożowych. Jednym z istotnych wniosków płynących z przeprowadzonych prac symulacyjnych było wykazanie, że skala procesów generacji i ekspulsji węglowodorów w utworach ordowiku i syluru
w przybliżeniu 10-krotnie przewyższa pojemność zbiornikową węglanowych utworów dewonu i karbonu oraz klastycznych osadów kulmu. Obserwowana zbieżność przebiegu stref dyslokacyjnych w utworach dolnego paleozoiku oraz w obrębie karpackiej formacji fliszowej, w połączeniu ze skalą i czasem generacji HC w utworach dolnopaleozoicznych, stanowi asumpt do rozpatrywania macierzystych formacji ordowiku i syluru jako potencjalnego
źródła węglowodorów w utworach zbiornikowych karpackiej formacji fliszowej.
Słowa kluczowe: paleozoiczny system naftowy, generacja, ekspulsja, migracja, akumulacja węglowodorów, strefa
brzeżna Karpat fliszowych.
Analysis of Paleozoic petroleum system in the marginal zone of the Carpathian flysch overlap
The paper presents results of the analysis of petroleum generation processes within Lower Paleozoic formations
underlying the thrusted and folded Carpathian orogen in the area between Pilzno and Rzeszow. The scale of hydrocarbon generation and its timing was evaluated in the context of structural evolution of the study area. A 3D geo-
logical model was developed, including structural settings and spatial distribution of lithofacies and their properties. Based on geochemical laboratory measurements Ordovician and Silurian formations were recognized as potential source rocks. Using well logs data continuous TOC profiles were estimated by calibration with lab data.
Initial TOC0 and hydrocarbon potential HI0 values were reconstructed and mapped. The dynamic modeling (4D) of
petroleum systems was carried out including structural and thermal evolution of the study area and the processes of
generation, expulsion and migration of hydrocarbons. The results of the simulation showed a significant intensity
of petroleum generation and expulsion, the largest in the SE part of the area, which correlate with the highest organic matter content (TOC) and genetic potential (HI) of source rocks as well as the largest burial depth of source
intervals resulting in a high transformation of organic matter. Devonian and Carboniferous carbonate and clastic
culm sediments are potential reservoir rocks where oil accumulations are forecasted. The largest predicted accumulations are located in the vicinity of major faults which were considered as open to flow for oil and gas in periods
of geological time scale. One of the important lessons learned from the simulation of the work was to demonstrate
that the scale of the processes of generation and expulsion of hydrocarbons in the Ordovician and Silurian works
approximately 10 times exceed the capacity of the reservoir of carbonate Devonian and Carboniferous clastic culm
sediments. The apparent convergence of major faults within Paleozoic formations and within the Carpathian flysch
formations, together with the scale and timing of HC generation in Palaeozoic zones favor the Ordovician and Silurian formations as a potential source of hydrocarbons for reservoir intervals within the overlying Carpathian flysch
formation.
Key words: Paleozoic petroleum system, generation, expulsion, migration, accumulation of hydrocarbons, marginal zone of Carpathians flysch.
Nafta-Gaz, wrzesień 2015, s. 647-654
Łukasz Kaczmarek: Politechnika Warszawska, Wydział Inżynierii Materiałowej, Uniwersytet Warszawski,
Wydział Geologii
Grzegorz Machowski: AGH Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie, Wydział
Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska
Michał Maksimczuk, Tomasz Wejrzanowski: Politechnika Warszawska, Wydział Inżynierii Materiałowej
Strukturalna analiza mioceńskich piaskowców z zapadliska przedkarpackiego za pomocą wysokorozdzielczej mikrotomografii komputerowej
Artykuł przedstawia wyniki wykorzystania wysokorozdzielczej mikrotomografii komputerowej w analizie strukturalnej oraz ilościowej przestrzeni porów i szczelin w piaskowcach mioceńskich. Dodatkowo wykonano badanie
przepuszczalności analizowanych skał. Próbki zostały pobrane z odwiertu S-3, zlokalizowanego we wschodniej
części zapadliska przedkarpackiego. W celu przeprowadzenia badania wykonano dwie serie naświetlania rentgenowskiego próbek. Pierwszy zestaw próbek został wytypowany dla uzyskania przestrzennego rozkładu ziaren, porów oraz szczelin. Długość boku woksela (tzn. najmniejszego elementu objętości) w tym etapie badań wynosiła
około 26 µm. Drugi zestaw naświetlania został wykonany dla zobrazowania elementów strukturalnych o wielkościach od około 3 µm do 26 µm oraz cech petrofizycznych. Wynikiem przeprowadzonych badań jest charakterystyka analizowanych skał, która umożliwia podział próbek na dwie grupy. Pierwsza grupa próbek posiada cechy
strukturalne oraz petrofizyczne typowe dla skał złóż konwencjonalnych, natomiast druga grupa – dla skał złóż typu
niekonwencjonalnego. Właściwe rozpoznanie parametrów petrofizycznych każdego typu złoża stanowi kluczowy
element optymalizacji procesu jego udostępniania.
Słowa kluczowe: piaskowce, wysokorozdzielcza mikrotomografia komputerowa, zapadlisko przedkarpackie, miocen.
The use of high-resolution X-ray computed microtomography in the structural analysis of the Miocene
sandstones of the Carpathian Foredeep
The article presents results of high-resolution computed microtomography use in the structural analysis and quantification of pores and fractures in Miocene sandstones. Furthermore, the permeability studies of rocks were performed. Miocene samples were taken from well S-3, located in the eastern part of the Carpathian Foredeep. For the
aforementioned analysis two series of X-ray irradiation were performed. The first set of samples was selected to
obtain the spatial distribution of grains, pores and fractures. At this stage of the study, the length of the voxel side
amounted to approx. 26 µm. The second set of X-ray exposure was performed to reveal structural elements and
petrophysical characteristics of sizes ranging from approx. 3 µm to 26 µm. The result of performed characteristics
is the division of samples into two groups. The first group of samples has structural and petrophysical features of
rocks typical for conventional reservoir deposits, while the second – for the unconventional type. Appropriate identification of petrophysical parameters of the formation is a key element for the optimization of the reservoir development.
Key words: sandstones, high-resolution computed microtomography, Carpathian Foredeep, Miocene.
Nafta-Gaz, wrzesień 2015, s. 655-660
Michał Kępiński: Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo S.A., Uniwersytet Warszawski, Wydział Geologii
Zastosowanie modelowania niejawnego do budowy przestrzennych modeli geologicznych na przykładzie
rejonu Jaślisk (Karpaty zewnętrzne – Beskid Niski)
Najnowsze odkrycia w naukach o Ziemi są związane głównie z technologiami pozwalającymi na wizualizację
przestrzenną. Trójwymiarowe modele przestrzenne stanowią obecnie najlepszą metodę wizualizacji budowy geologicznej w zależności od głębokości. Do tej pory przeważająca część modeli przestrzennych była i jest nadal oparta na zdjęciach sejsmicznych 2D i 3D oraz danych otworowych. Dane pochodzące z tych źródeł są stosunkowo
drogie, w przeciwieństwie do pomiarów powierzchniowych. W artykule przedstawiono metodologię tworzenia
przestrzennych modeli budowy geologicznej zbliżonych do rzeczywistości, opierającą się na zastosowaniu wyłącznie danych powierzchniowych, tj. map geologicznych, zdjęć satelitarnych, cyfrowych modeli terenu (DEM)
i innych pomiarów terenowych związanych z kartografią geologiczną z wykorzystaniem metody modelowania
niejawnego (ang. implicit modelling). Metodykę zilustrowano na przykładzie rejonu Jaślisk (Beskid Niski), gdzie
głównym elementem strukturalnym jest sigmoidalne wygięcie nasunięcia płaszczowiny cząstkowej Jasiela na
płaszczowinę cząstkową Michowa, będące efektem działania uskoku rozrywającego (ang. tear fault). Przestrzenny
model wgłębnej budowy geologicznej omawianego obszaru pozwala lepiej zrozumieć geometrię struktur tektonicznych oraz wieloetapowy rozwój tej części Karpat zewnętrznych.
Słowa kluczowe: modelowanie niejawne, Karpaty zewnętrzne, modele 3D.
The use of implicit modeling to build three-dimensional geological models based on the example within the
Jaśliska area (Outer Carpathians, Beskid Niski Mts.)
Recent discoveries in Earth sciences are mainly related to technologies which allow for spatial visualization. To
date three-dimensional spatial models are the best method of visualization of geological structure in terms of depth.
Until now, the major part of spatial models were, and still are based on 2D and 3D seismic surveys and well data.
Data from these sources are relatively expensive as opposed to the surface measurements. Below is presented a
methodology for creating three-dimensional models of the geological structure close to reality, based on the use of
surface data only, ie. geological maps, satellite images, digital elevation models (DEM) and other field measurements related to geological cartography using implicit modeling. The illustrated methodology is based on the example from the Jaśliska area (Beskid Niski), where the main structural element is a sigmoidal bend of Jasiel Nappe
detachment, which is the effect of tear fault activity. Spatial model of the deep geological structure of the mentioned area allows for better understanding of the geometry of the tectonic structures and multi-step development
of this part of the Outer Carpathians.
Key words: implicit modeling, Outer Carpathians, 3D models.
Nafta-Gaz, wrzesień 2015, s. 661-664
Marta Rauch: Uniwersytet Wrocławski, Instytut Nauk Geologicznych, Instytut Nauk Geologicznych PAN,
Ośrodek Badawczy we Wrocławiu
Powstawanie utworów chaotycznych związanych z nasunięciami, w świetle wyników modelowania analogowego
Dotychczasowe badania terenowe w polskich Karpatach zewnętrznych prowadzone przez różnych badaczy dokumentują obecność utworów chaotycznych, które powstały w wyniku podmorskich ruchów masowych. Wychodnie
utworów chaotycznych często występują w rejonie stref ścięć tektonicznych i mają charakter melanży tektonicznych związanych z nasunięciami. Wykorzystując metodę modelowania analogowego, przeprowadzono eksperyment dokumentujący sposób powstawania kompleksów chaotycznych w rejonie nasunięcia.
Słowa kluczowe: utwory chaotyczne, olistostroma, strefy ścięć tektonicznych, modelowanie analogowe, Karpaty
zewnętrzne.
Formation of chaotic complexes associated with overthrusts, on the basis of analog modelling results
Previous fieldwork in the Polish Outer Carpathians conducted by various researchers document the presence of
chaotic complexes, the blocks in the matrix type, which were created as a result of underwater mass movements.
The outcrops of the chaotic complexes frequently occur in the region of tectonic shear zones and are characteristic
for tectonic mélanges connected with overthrusts. Using the analog modelling method, the experiment was performed documenting how the chaotic complexes are formed in the region of the overthrust.
Key words: chaotic complexes, olistostrome, shear zones, analog modelling, Outer Carpathians.
Nafta-Gaz, wrzesień 2015, s. 665-672
Jaromir Probulski, Andrzej Maksym: Oddział Geologii i Eksploatacji PGNiG SA
Metodyczne podstawy budowania synergicznego pola prędkości dla głębokich badań sejsmicznych w aspekcie interpretacji geologicznej w części karpackiej profilu transkarpackiego – POLCRUST
Artykuł przedstawia zarys metodyki wyznaczania pola prędkości dla głębokich badań sejsmiki refleksyjnej 2D.
Zaprezentowany został schemat postępowania dla uzyskania finalnego pola prędkości. Wykonano szereg interpretacji geologicznych, weryfikując zmiany pola prędkości w trakcie przetwarzania danych sejsmicznych. Dzięki zastosowanej metodyce opracowania pola prędkości uzyskano obraz budowy geologicznej w funkcji głębokości
z migracji głębokościowej PreSDM. Przedstawione obrazowanie wyników interpretacji sejsmicznej w funkcji głębokości dostarczyło nowych informacji geologicznych, które w istotny sposób wpłynęły na weryfikację budowy
strukturalnej skorupy ziemskiej w rejonie badań oraz budowy geologiczno-strukturalnej Karpat. Zaprezentowany
został szkic końcowej interpretacji profilu POLCRUST w części karpackiej.
Słowa kluczowe: profil transkarpacki, POLCRUST, model prędkości, PreSDM, centralna depresja karpacka, struktura kwiatowa.
Methodology of building a synergetic velocity model for deep seismic surveys in terms of geological interpretation in parts of the Carpathian Profile – POLCRUST
The purpose of this paper is to outline a methodology of the velocity model determination for deep seismic line.
The procedure for calculating the final velocity model is presented. A series of geological interpretations to verify
velocity and structural model changes in the course of seismic processing was done. As a result of the applied
methodology of velocity model, determination of a structural geological model was obtained from the depth migration PreSDM. The presented results of the seismic interpretation provided a lot of geological information which
significantly influenced the verification of the structural construction of the earth’s crust in the study area as well as
the geological-structural construction of the Carpathians. A final interpretation of the POLCRUST profile in the
Carpathians parts was presented.
Key words: Trans Carpathias seismic profile, POLCRUST, velocity model, PreSDM, Carpathians Central Depression, flower structure.
Nafta-Gaz, wrzesień 2015, s. 673-680
Michał Stefaniuk, Adam Cygal: AGH Akademia Górniczo-Hutnicza im. St. Staszica w Krakowie
Marek Sada, Anna Kret, Grzegorz Lewiński: Przedsiębiorstwo Badań Geofizycznych Sp. z o.o.
Złoże ropy naftowej Wańkowa w interpretacji danych elektromagnetycznych
W rejonie złoża Wańkowa wykonane zostały szczegółowe badania elektromagnetyczne wzdłuż jednej z linii sejsmicznych, przebiegającej w jego najbliższym sąsiedztwie. Przeprowadzone prace geofizyczne miały na celu weryfikację założeń metodycznych dotyczących wykrywania struktur złożowych znajdujących się w piaskowcach
menilitowych. Pomiary zrealizowano za pomocą metod bazujących na polach elektromagnetycznych, generowanych w sposób naturalny i sztuczny. Konfrontacja wyników uzyskanych z niezależnych metod pozwoliła na sprecyzowanie i potwierdzenie dotychczasowych założeń. Ostatecznym rezultatem było wyznaczenie charakterystycznych wskaźników obecności struktur złożowych.
Słowa kluczowe: Karpaty zewnętrzne, złoża węglowodorów, warstwy menilitowe, struktury fliszowe, metody
elektromagnetyczne.
The “Wańkowa” oilfield in electromagnetic data interpretation
Detailed electromagnetic measurements in the Wańkowa deposit area along one of the seismic lines running
nearby were performed. Geophysical measurements were performed to verify the methodological assumptions related to the detection of reservoir structures located in the menilite sandstones. The measurements were performed
using methods based on the electromagnetic fields generated naturally and artificially. Comparison of the results
obtained from independent methods, helped to clarify and confirm existing assumptions. The final result was to
determine the characteristic indicators of the reservoir structures presence.
Key words: Outer Carpathians, hydrocarbon deposits, menillite beds, flysch structures, EM methods.
Nafta-Gaz, wrzesień 2015, s. 681-690
Michał Stefaniuk, Magdalena Krzysztofik, Adam Cygal: AGH Akademia Górniczo-Hutnicza im. St. Staszica w Krakowie
Model złoża ropy naftowej Łodyna i jego otoczenia w interpretacji danych elektromagnetycznych
Przedmiotem artykułu są wyniki badań elektromagnetycznych wykonanych w rejonie złoża ropy naftowej Łodyna,
występującego w obrębie warstw menilitowych w jednostce skolskiej. Specyficzna budowa geologiczna złoża
i jego otoczenia skutecznie utrudnia zastosowanie do jego rozpoznawania powierzchniowych metod geofizycznych, w szczególności sejsmicznej metody refleksyjnej. W tej sytuacji w obszarze złoża i w jego otoczeniu podjęta
została próba wykorzystania metod elektromagnetycznych, w szczególności metody magnetotellurycznej z kontrolowanym źródłem (CSAMT) oraz metody polaryzacji wzbudzonej (IP). Złoże Łodyna położone jest stosunkowo
płytko, a więc pozostaje w zasięgu głębokościowym ww. metod. Niestety rozmiary wysokooporowych warstw
nasyconych ropą w stosunku do niskooporowych skał otaczających powodują nieznaczny tylko i trudno zauważalny wzrost oporności strefy złożowej, co ogranicza skuteczność metody magnetotellurycznej. Obiecujące rezultaty
dają natomiast wyniki polaryzacji wzbudzonej, wskazujące zasięg konturu złoża.
Słowa kluczowe: Karpaty zewnętrzne, złoża węglowodorów, warstwy menilitowe, struktury fliszowe, metody
elektromagnetyczne.
Model of the Lodyna oilfield and its vicinity interpreted on the basis of electromagnetic data
The subject of the paper are results of an electromagnetic survey made in the area of the “Lodyna” oil field located
within the Menilite Beds in the Skole Unit. The specific geological structure of the oil field and its surrounding
effectively impede the use of geophysical surface methods, particularly the seismic reflection method for its recognition. In this case, an attempt at the application of electromagnetic methods, particularly Controlled Source
Audiomagnetotelluric (CSAMT) and Induced Polarization (IP) methods was undertaken in the area of the oil field
and its surrounding. Located relatively at shallow depths the oil field remains within the range of said methods.
Unfortunately, the range of high-resistance oil saturated layers in relation to the low-resistance surrounding rocks,
cause only a slight and hardly noticeable increase in resistance of the reservoir zone, which limits the effectiveness
of magnetotelluric methods. Promising results are offered by the induced polarization method, which indicates the
extent of the field’s contour.
Key words: Outer Carpathians, hydrocarbon deposits, Menillite Beds, flysch structures, EM methods.
Nafta-Gaz, wrzesień 2015, s. 691-699
Michał Stefaniuk, Adam Cygal, Magdalena Krzysztofik: AGH Akademia Górniczo-Hutnicza im. St. Staszica w Krakowie
Marek Sada, Elżbieta Maj: Przedsiębiorstwo Badań Geofizycznych Sp. z o.o., Warszawa
Zastosowanie metod elektromagnetycznych w rozpoznawaniu pułapek naftowych w płytkich strukturach
fliszowych
W pracy przedstawiono wyniki badań dotyczących wykorzystania metod elektromagnetycznych w prospekcji złóż
węglowodorów oraz w rozpoznawaniu struktury i zróżnicowania litologicznego kompleksów fliszowych. W latach
2008–2014 wykonano serię badań elektromagnetycznych w rejonach wybranych karpackich złóż węglowodorów,
m.in. w obszarze złoża ropy naftowej i gazu ziemnego Grabownica, złoża gazu ziemnego Strachocina oraz złóż
ropnych Łodyna i Wańkowa. Zastosowane zostały metody: audiomagnetotelluryczna (AMT), audiomagnetotelluryczna z kontrolowanym źródłem (CSAMT), metoda polaryzacji wzbudzonej (IP) oraz metoda procesów przejściowych (TDEM). W niniejszej publikacji wykorzystano w charakterze przykładów wyniki badań wykonanych
w rejonie złoża ropy naftowej Grabownica za pomocą metod magnetotellurycznych (AMT, CSAMT) oraz metody
polaryzacji wzbudzonej (IP). Rezultaty badań potwierdzają przydatność metody magnetotellurycznej do wykrywania i rozpoznawania akumulacji węglowodorów. Parametry polaryzacji wzbudzonej wskazują na obecność złoża
i pozwalają na określenie jego zasięgu. Anomalie generowane przez nasycenie węglowodorami są jednak trudne
do odróżnienia od efektów związanych ze zróżnicowaniem litologii i/lub elementów struktury geologicznej.
Słowa kluczowe: Karpaty zewnętrzne, złoża węglowodorów, struktury fliszowe, metody elektromagnetyczne.
Applications of electromagnetic methods in the exploration of petroleum traps in shallow-buried flysch
structures
Results of a survey related to the application of electromagnetic methods for hydrocarbon deposits prospection and
recognizing of the structure and lithological diversity of flysch complexes in the Polish Outer Carpathians are presented in the paper. Between 2008–2014 a series of electromagnetic research in selected areas of the Carpathian’s
hydrocarbon deposits were carried out, inter alia on oil and natural gas “Grabownica”, natural gas reservoir “Strachocina” and oil fields: “Łodyna” and “Wańkowa”. The electromagnetic methods applied were the : audiofrequency magnetotelluric method (AMT), controlled source audiofrequency magnetotelluric method (CSAMT),
method of induced polarization (IP) and time-domain electromagnetic method (TDEM). In this paper, as examples,
the results of surveys carried out in the area of the “Grabownica” oil field with use of magnetotelluric methods
(AMT, CSAMT) as well as the induced polarization method (IP) were presented. The presented results confirm the
usefulness of a magnetotelluric method for discovering and recognizing hydrocarbon accumulations.The parameters of induced polarization indicates the presence of deposits and allow to specify its scope. However, anomalies
generated by the saturation of hydrocarbons are often difficult to distinguish from effects associated with the
lithology differentiation and/or geological structure.
Key words: Outer Carpathians, hydrocarbon deposits, flysch structures, EM methods.