Formułowanie strategii jednostki samorządu terytorialnego na

FORMUŁOWANIE STRATEGII
JEDNOSTKI SAMORZĄDU
TERYTORIALNEGO
NA PRZYKŁADZIE
GMINY MIĘKINIA
dr inŜ. Piotr KUBIŃSKI dr inŜ..Jan SKONIECZNY mgr inŜ. Marta
ZALEWSKA
Przedsiębiorstwo uczące się
Transformacja gospodarcza w latach i 90-tych
wymusiła głębokie zmiany w sposobie zarządzania
przedsiębiorstwami.
Przedsiębiorstwa musiały nauczyć się zarządzania
finansami, profesjonalnej działalności marketingowej,
nowoczesnego zarządzania zasobami ludzkimi itd.
Przedsiębiorstwa musiały nauczyć się budowania
długofalowej przewagi strategicznej, a więc formułowania
strategii rozwoju.
Przedsiębiorstwa musiały wykształcić w sobie
umiejętność uczenia się (przedsiębiorstwa uczące się)
Strategia przedsiębiorstwa uczącego się
strategia przedsiębiorstwa - jest to wyprowadzony z
przyjętej koncepcji biznesu (misji) sposób postępowania,
umoŜliwiający przedsiębiorstwu zachowanie korzystnej,
przy danych kryteriach stabilności przedsiębiorstwa
względem otoczenia”
strategia jest zatem swego rodzaju pomysłem na
budowanie przewagi strategicznej, która w długofalowym
horyzoncie czasu zapewni firmie przetrwanie.
przetrwanie nie oznacza wegetacji, ale stworzenie
solidnych fundamentów dla systematycznego rozwoju
przedsiębiorstwa w warunkach gwałtownych i szybkich
zmian w otoczeniu, zmian, które często stanowią
zagroŜenie bytu firmy
Przesłanki rozwoju JST
(województwa, powiatu, gminy)
Lata 90 - wdroŜenie reformy administracyjnej,
decentralizacja władzy publicznej, przyznanie
samorządowi istotnej części zadań publicznych
Konstytucja RP (1997), Rozdział VII Samorząd
Terytorialny, Art.164. Podstawową JST jest gmina.
2004 - wejście Polski do Unii Europejskiej, Art. 158
Traktatu o utworzeniu Wspólnoty Europejskiej,
zmniejszenie róŜnic ekonomicznych między regionami,
jak i zmniejszenie stopnia zacofania gospodarczego
najsłabiej rozwiniętych regionów
JST jako przedsiębiorstwo uczące się
Uczące się regiony charakteryzują się tymi samymi cechami co
uczące się przedsiębiorstwa, a więc stałym dąŜeniem do ulepszeń i
jakości działania, nowatorskimi pomysłami, rozwijaniem wiedzy i
nowoczesnym zarządzaniem (Florida, 1997)
Uczące się regiony dąŜą do osiągnięcia takiego stylu zarządzania,
który odzwierciedla sposób prowadzenia nowoczesnych
przedsiębiorstw: współzaleŜnych relacji, organizacji sieciowej,
zdecentralizowanego procesu decyzyjnego, elastyczności i
priorytetowego traktowania i potrzeb i Ŝądań klienta (Hassink, 1997)
O ile zmiany w zarządzaniu przedsiębiorstwami w gospodarce
rynkowej były dość oczywiste, o tyle wprowadzenie podobnych metod
i koncepcji w tzw. sektorze publicznym było juŜ zupełnym novum.
Gmina jako przedsiębiorstwo uczące się
klient (obecny i potencjalny) – to obywatel, przedsiębiorca,
organizacja pozarządowa, turysta;
produkt – to usługa (lub ich kompleks) świadczona mieszkańcom
przez władze samorządowe, administrację samorządową i
samorządowe jednostki organizacyjne, a takŜe przez inne podmioty
działające na zlecenie władz samorządowych;
kadra kierownicza – to urzędnicy, którzy nie koncentrują się na
administrowaniu sprawami bieŜącymi i doraźnymi, ale na tworzeniu
długoterminowych planów i kreowaniu rozwiązań przydatnych
mieszkańcom gminy;
konkurencja – to inne jednostki samorządu terytorialnego, które
rywalizują między sobą o pozyskanie nowych mieszkańców i
inwestorów oraz przyciąganie turystów.
Dlaczego gmina potrzebuje strategii?
umoŜliwia efektywniejsze zagospodarowanie miejscowych zasobów: ludzkich, przyrodniczych,
infrastrukturalnych, kapitałowych, itd.;
wskazuje na słabe strony gminy i identyfikuje zagroŜenia rozwoju lokalnego;
zapewnia stabilny kierunek rozwoju jednostki samorządu niezaleŜny w swych fundamentalnych
załoŜeniach od opcji politycznej zmieniających się władz lokalnych;
ustala i zwiększa spójność podejmowanych przez władze lokalne decyzji, jest planem działania
władz lokalnych i wyznacznikiem bieŜących działań;
popularyzuje decyzje władz lokalnych, zmniejsza opór wobec zmian, a w konsekwencji eliminuje
bądź łagodzi część lokalnych konfliktów społecznych;
jest źródłem informacji o procesach społeczno-gospodarczych na danym terenie i stanowi swoistą
inwentaryzację zjawisk zachodzących w gminie;
jest źródłem informacji o kierunkach i charakterze moŜliwych w przyszłości zmian sytuacji, a zatem
zwiększa poczucie stabilności działania podmiotów gospodarczych, wpływa na ich decyzje
inwestycyjne;
jest istotnym elementem edukacji lokalnej społeczności, zwiększa poczucie toŜsamości lokalnej, itp.;
zwiększa szanse gminy na uzyskanie dodatkowych środków wsparcia ze źródeł zewnętrznych,
zarówno ze strony państwa, jak i Unii Europejskiej.
Proces zarządzania strategicznego gminą
(T. Domański, 1999)
Formułowanie strategii gminy
analiza uwarunkowań zewnętrznych funkcjonowania gminy, czyli
analiza otoczenia jednostki samorządowej,
diagnoza sytuacji wewnętrznej, czyli analiza zasobów i potencjału
gminy,
syntetyczne zebranie szans i zagroŜeń oraz silnych i słabych stron w
postaci analizy SWOT,
identyfikacja problemów strategicznych,
ustalenie wizji rozwoju gminy,
określenie misji gminy,
analiza i wybór alternatywnych strategii rozwoju gminy oraz
sformułowanie systemu celów strategicznych,
przygotowanie planu wdroŜenia strategii w postaci programów
wdroŜeniowych.
WdraŜanie strategii gminy
opracowania procedur dla realizacji zadań o wysokim stopniu
skomplikowania (pod względem wykonania i/lub sposobu
finansowania),
przydzielenia zadań i odpowiedzialności za wykonanie konkretnych
zadań,
określenia terminarza realizacji zadań,
określenia budŜetów na realizacje poszczególnych zadań oraz źródeł
finansowania,
koordynowania realizacji poszczególnych zadań i programów,
mierzenia postępu w realizacji zadań i celów,
ewentualnej weryfikacji zadań, programów oraz celów szczegółowych
i strategicznych.
Strategia dla Gminy Miękinia
Gmina Miękinia jest gminą wiejską i leŜy w środkowej części
województwa dolnośląskiego, w północno-wschodniej części
powiatu średzkiego, przy głównych trasach komunikacji
kolejowej i samochodowej łączących Wrocław z zachodnimi
rejonami Polski.
PołoŜenie gminy w województwie jest korzystne.
Od wschodu graniczy bowiem z Wrocławiem, a odległość od
centrum Wrocławia wynosi w linii prostej ok. 22,5 km. Gmina
zajmuje powierzchnię 17 294 ha. Sieć osadniczą tworzy
28 sołectw i 16 przysiółków.
Głównym ośrodkiem gminy jest wieś Miękinia, pełniąca
funkcję usługowo-handlową dla okolicznej ludności.
Podstawową funkcją gminy jest rolnictwo, w którym
zatrudnionych jest ok. 49 % ogółu ludności.
Analiza uwarunkowań zewnętrznych / szanse
Dobrze rozwijającą się gospodarkę Polski, rozwijający się eksport, niska
inflacja, spadek bezrobocia, korzystne oprocentowanie kredytów, w
szczególności hipotecznych wpływające na dynamiczny przyrost inwestycji i
rozwój przedsiębiorczości, przynaleŜność Polski do wspólnoty europejskiej;
MoŜliwość wykorzystania bliskości Wrocławia, przynaleŜność gminy do
Wrocławskiego Obszaru Metropolitalnego;
Trendy migracyjne ludności w kierunkach z Wrocławia na obszary przyległe;
MoŜliwość wykorzystania środków finansowych w ramach funduszy unijnych;
Kształtowanie się nowych funkcji dla terenów wiejskich poprzez
podejmowanie przedsięwzięć związanych z tworzeniem pozarolniczych
źródeł utrzymania dla rolników w formie np. agroturystyki;
Rozwój szlaków komunikacyjnych, łączących gminę z aglomeracją
wrocławską (droga E94, obwodnica autostradowa wraz z mostem przez
Odrę);
DuŜą atrakcyjność inwestycyjna Wrocławia i Dolnego Śląska.
Analiza uwarunkowań zewnętrznych /
zagroŜenia
Niedokończoną transformację polskiej gospodarki (np. niestabilne i
niekiedy niespójne prawo, niestabilność polityczna, problemy
społeczne itd.);
Niekorzystne trendy demograficzne i cywilizacyjne (np. starzenie się
społeczeństwa, niepełnosprawność, uzaleŜnienia);
Brak stabilności i/lub uregulowań prawnych w obszarze polityki
zdrowotnej i społecznej;
Brak integracji nowo osiedlających się mieszkańców gminy
pracujących zawodowo we Wrocławiu;
Niechęć inwestorów do lokalizowania się na obszarach słabo
rozwiniętych;
Ograniczone w stosunku do potrzeb moŜliwości skorzystania ze
środków unijnych na rozwój infrastruktury technicznej;
Analiza uwarunkowań wewnętrznych/ mocne strony
PołoŜenie gminy w rejonie III Panauropejskiego Korytarza
Transportowego oraz na trasie waŜnych połączeń komunikacyjnych
regionu dolnośląskiego (połączenia drogowe, kolejowe, wodne);
Dobrze rozwiniętą sieć kolejowa;
DuŜe zainteresowanie osób związanych zawodowo z Wrocławiem
zamieszkaniem w gminie Miękinia;
Bardzo dobrze realizowaną zbiórka odpadów na terenie gminy;
Istniejące na terenie gminy obszary cenne przyrodniczo i turystycznie
(park krajobrazowy „Dolina Bystrzycy”, obszar chroniony NATURA
2000 – „Odrzańskie Łęgi”, rezerwat przyrody „Zabór” i inne);
Unikalną faunę i florę na terenie gminy;
Dobrze prowadzoną politykę przestrzenną gminy, rozdzielającą
wyraźnie strefy aktywności gospodarczej od terenów mieszkaniowych
oraz cennych przyrodniczo.
Analiza uwarunkowań wewnętrznych / słabe strony
Słabą komunikację wewnętrzną między miejscowościami
gminy (szczególnie między północą a południem, rozdzielonymi
drogą E94);
Bardzo słabo rozwiniętą infrastrukturę kanalizacyjną – jedynie
6% stopień skanalizowania miejscowości, brak odwodnień;
Bliską odległość Zakładów Chemicznych Rokita, zaburzającą
ekologiczny wizerunek gminy;
Nierównomierny rozwój gminy – budownictwa mieszkaniowego
w miejscowościach połoŜonych bliŜej Wrocławia oraz w
atrakcyjnej okolicy;
Niewystarczający poziom środków własnych gminy na
inwestycje (obowiązek skanalizowania gminy do 2015 roku).
Proponowana misja gminy
Misją Gminy Miękinia jest stworzenie
dogodnych warunków do Ŝycia,
inwestowania i wypoczynku
przez umiejętne wykorzystanie
lokalizacji gminy i jej unikalnych
walorów rekreacyjnych
WIZJA Gminy Miękinia w roku 2015
Gmina o kluczowym znaczeniu dla Wrocławskiego Obszaru Metropolitalnego ze względu na: atrakcyjne
miejsce do zamieszkania, korzystną lokalizację biznesu dla inwestorów, wyjątkowe i tętniące Ŝyciem tereny
do rekreacji i wypoczynku weekendowego.
Gmina jako przykład wykorzystania szans wynikających nie tylko z lokalizacji, ale równieŜ moŜliwości
finansowania szerokiego zakresu inwestycji infrastrukturalnych z funduszy unijnych. Wizerunek gminy o
wysokiej dynamice rozwoju dzięki skutecznej absorpcji środków unijnych – gminy umiejętnie zarządzanej.
Dobrze skomunikowana wewnętrznie gmina o wydatnie poprawionej infrastrukturze technicznej
(zakończono budowę mostu przy równoczesnym zabezpieczeniu infrastruktury drogowej i komunikacyjnej,
zakończony I etap budowy kanalizacji – Miękinia, Mrozów, Brzezina Wilkszyn itd.)
„Pełnoprawny” dynamicznie rozwijający się park przemysłowy – centrum rozwoju gospodarczego gminy,
skutecznie przyciągający nowych, duŜych inwestorów i mniejszych związanych łańcuchem dostaw
będących źródłem nowych miejsc pracy
WdroŜony i konsekwentnie realizowany program przeciwdziałania bezrobociu i rozwoju zawodowego (baza
edukacyjna, punkty doradztwa gospodarczego, pomoc prawna, kształcenie ustawiczne)
Optymalna do potrzeb, dobrze wyposaŜona baza oświatowa (zespoły szkół i przedszkola) oraz doskonale
rozwinięta sieć oparcia społecznego (słuŜba zdrowia, pomoc społeczna)
Gmina znana na Dolnym Śląsku z nowoczesnego zaplecza kulturalno-rekreacyjno-sportowego dla turystyki
weekendowej – Dom Kultury w Miękini, Dom Turystyki Edukacyjnej, wykorzystana do celów turystycznych
Odra, dynamicznie rozwijające się gospodarstwa agroturystyczne oraz baza noclegowa, gastronomiczna i
sportowa
e-Gmina Miękinia: e-administracja, multimedialna biblioteka, kaŜdy mieszkaniec ma moŜliwość dostępu do
Internetu, bezpłatny Internet w samej Miękini (HOT-SPOT)
Wysoka świadomość i poczucie przynaleŜności do gminy Miękini jej mieszkańców
Cele strategiczne dla Gminy Miękinia
• Rozwój strefy przemysłowej w oparciu o Park Przemysłowy „Źródła Błonie”
• Wspieranie działań zmierzających do poprawy sytuacji w rolnictwie
• Rozwój wewnętrznego i zewnętrznego układu komunikacyjnego oraz
poprawa bezpieczeństwa drogowego
• Kompleksowa kanalizacja Gminy oraz dalszy rozwój jej infrastruktury
wodociągowej
• Gmina o ukształtowanej równowadze ekologicznej oraz przyjaznych
warunkach Ŝycia
• Zagwarantowanie bezpieczeństwa zdrowotnego mieszkańcom gminy
• Poniesienie poziomu wykształcenia dzieci, młodzieŜy i mieszkańców
gminy
• Poprawa funkcjonowania systemu opieki społecznej w gminie
Kolejny krok dla Gminy Miękinia programy wdroŜeniowe
Proces zarządzania strategicznego nie kończy się na
sformułowaniu strategii ogólnej, czyli misji, wizji i celów
strategicznych. Kluczową sprawą jest właściwa realizacja
strategii.
Właściwym narzędziem do tego celu jest opracowanie
programów wdroŜeniowych, które zawierałyby w sobie
pakiet działań na najbliŜsze lata.
Dziękujemy za uwagę
Piotr Kubiński, Jan Skonieczny, Marta Zalewska