Pobierz streszczenie

STRESZCZENIE
Współczesna faza globalizacji ujmowana jest w perspektywie wielu paradygmatów
analitycznych. Oś ideologiczna biegnie od bieguna konserwatywnego, przez neoliberalne wizje „ładu spontanicznego” po radykalizm różnych odmian lewicy.
Wśród paradygmatów znajdujemy: koncepcję późnej nowoczesności (Beck, Giddens, Bauman), world history, teorie systemu światowego, perspektywę strukturalistyczną nawiązującą do neoewolucjonizmu, wreszcie konstruktywizm, czepiący
inspiracje z etnometodologii i symbolicznego interakcjonizmu. Autorzy analizują
współczesne problemy kierowania państwem i systemem światowym w perspektywie technokratyzmu, neoliberalizmu i teorii systemu światowego. Omawiają też
pokrewne i konkurencyjne ujęcia, ukazując ich ograniczenia i walory poznawcze
oraz uwarunkowania ideologiczne.
W pierwszej części pracy części ukazany jest proces powstawania społeczeństwa światowego: od cywilizacji lokalnych do systemu światowego. Przełomową
rolę odegrało połączenie rynku, kapitału i nowoczesnej technologii w następstwie
drugiej rewolucji przemysłowej. W tej fazie rozwoju cywilizacji ludzkiej historycznym novum jest kształtowanie się instytucjonalnych ram globalnego rządzenia. Główną rolę ogrywa w tym procesie G-20. W książce ukazano problemową
strategię analizy systemu światowego. Umożliwiła ona sformułowanie scenariuszy
ładu globalnego w XXI w.
W szczególności podjęto tu próbę określenia relacji pomiędzy państwem (elitą
polityczną), menedżerami jako wyższą klasą pracowników najemnych, właścicielami kapitału akcyjnego (inwestorami kolektywnymi jak powszechne towarzystwa
emerytalne czy ubezpieczeniowe) i salariatem - w krystalizującym się nowym ładzie społecznym. Z tego punktu widzenia ujmuje się też neoliberalizm. Nie jest on
tylko ideologią, lecz ładem społecznym, w którym panuje również „neoliberalna”
ideologia. Oddanie kierowniczej roli klasie menedżerskiej doprowadziło do utraty
kontroli nad sektorem bankowym, wzrosła też dominacja spekulacji nad produkcją
(casino capitalism). W rezultacie działalność gospodarcza została podporządkowana pogoni za maksymalizacją renty z kapitału, kosztem celów społecznych i przyśpieszonej deprecjacji kapitału przyrodniczego. W pracy postuluje się przywrócenie nowych - starych funkcji państwa jako ostatecznego regulatora systemu gospodarczego i ponadpaństwową regulację systemu światowego. To główna idea global
133
governance (globalnego rządzenia). Sprowadza się ona do tezy, że poszczególne
państwa, działając indywidualnie, muszą adoptować się do strukturalnych warunków neoliberalnej globalizacji. Natomiast współdziałając ze sobą w tworzeniu
reżimów międzynarodowych, w kreowaniu prawnych i organizacyjnych zasad
funkcjonowania globalnej gospodarki, polityki i kultury, mogą zmienić wektory
ogólnoludzkiej cywilizacji- podporządkowując je rozwojowi zrównoważonemu nie
tylko ekonomicznie, ale także społecznie, politycznie i ekologicznie.
W drugiej części pracy dokonano analizy paradygmatu interpretacyjnego zawartego w koncepcjach technokratycznych. Ta tradycja mająca źródła już w epoce
oświecenia znalazła silne stymulatory rozwoju w dziewiętnastowiecznych tendencjach pozytywistycznych i scjentystycznych, a zwłaszcza efektach rozwoju nowoczesnej nauki i techniki. Egzemplifikuje ona próby redukcji złożonych relacji technika – gospodarka – polityka do prostych i jednostronnych formuł deterministycznych. Omawiane odmiany technokratyzmu (utopijny, menedżerski, logokratyczny)
są przykładem przekształcania pewnych partykularnych form racjonalności (techniczna, organizacyjna, naukowa) w racjonalność ogólnospołeczną. Nieprzypadkowo kryzys ideologii technokratycznych wiąże się z jednej strony z rozwojem
komunitaryzmu i postmodernizmu (tendencji podkreślających partykularne zakorzenienie formuł racjonalności), z drugiej zaś z popularnością neoliberalizmu traktującego technokratyzm jako odmianę myślenia w kategoriach centralnego planowania.
134
SUMMARY
The contemporary globalization period is analyzed from several theoretical perspectives. Those theoretical perspectives are influence by different ideological systems such as conservative, neoliberal or leftist. One can distinguish several theoretical interpretations on the contemporary globalization period: the late modernity
perspective (Beck, Giddens, Bauman), the world history perspective, the world
system theory, the structuralist perspective influenced by neo-evolutionism and the
constructivism influenced by etnometodology and symbolic interactionism.
Both authors analyzed the issue of governance of a state and of the world system in their book. They are doing it by implementing three theoretical perspectives: technocratic, neoliberal and the perspective of the world system.
The first part of the book is devoted to the issue of the world society development. In this development the major process has been creation of the connection
between free market, capital and modern technology. This connection has been
made during the second industrial revolution. During this period the new factor in
humane history has been developing – institutions of the global governance. The
most important role in this process has been played by the G-20.
To understand the creation of the world system one has to analyze the relation
between the political elite, the managerial elite, owners of the stock capital and
“salariat”. Therefore neo-liberalism is analyzed in the book. It is considered not as
mere ideology but as a type of social system governed by neo-liberal ideology.
In this system the control over the bank sector has been given to the managerial
elite which in consequence created the domination of speculation over production
(casino capitalism). The economic activity has been subjected by efforts to maximized capital gains with negative impact on social and environmental systems.
This situation should be changed by introduction of the state as the final regulator
of the economic system and creation of the political regulation of the world system.
The close cooperation between states could create rules which will be governing
the global economy, politics and culture. This cooperation may create new world
society in which will be place not only for sustainable economic development but
also for social, political and environmental development.
The second part of the book is devoted to technocratic theory. This theory has
its roots in the Enlightenment but it had been fully developed in 19th century.
135
Technocratic theory was heavily influence by positivism and scientism but even
more by the nineteenth century experience of rapid scientific and technological
development. Technocratic theory could be characterized as an attempt to reduced
complex relations between technology, economy and politics to a very simple deterministic model. The different types of technocratic theory (utopian, managerial,
logocratic ) which are described in the book are examples of very narrow forms of
rationalities (technical, organizational, scientific) transformed in to a rationality of
the whole society. Those attempts of transformation are clearly evident in the contemporary crises of technocratic theory. Technocratic theory is endanger in the
same time by the rise of communitarianism or postmodernism (both are emphasizing the particularity of any rationality) and by the rise of neo-liberalism (with its
critic of any form of central planning).
136