Narzędzia biurowe

COVER STORY
Pakiet GNOME Office
Programy GNOME dla biura
Narzędzia biurowe
Kiedy użytkownicy GNOME chcą
napisać list lub wystawić kilka faktur, nie są skazani na pakiety oprogramowania biurowego, takiego jak
OpenOffice czy też KOffice. GNOME Office to zestaw aplikacji biurowych dostosowanych specjalnie do
potrzeb środowiska GNOME.
FRANK WIEDUWILT
D
obre wiadomości dla użytkowników korzystających podczas codziennej pracy ze środowiska
GNOME. Specjalnie dla GNOME opracowano zestaw programów biurowych przydatnych podczas codziennej pracy. Jeżeli
jednak szukasz ujednoliconego i zintegrowanego pakietu aplikacji, czeka Cię rozczarowanie.
W przeciwieństwie do pakietów KOffice
i OpenOffice, oprogramowanie składające się
na GNOME Office nie zostało opracowane
przez jeden zespół programistów, ani nawet
przez kilka zespołów zaangażowanych w prace nad projektem – pakiet ten został stworzo-
ny przez różne grupy programistów, które nie
współpracowały ze sobą. W rezultacie część
programów ma wiele braków, jest niedopracowana, a co najgorsze, programy pakietu
różnią się bardzo między sobą i nie tworzą
spójnej całości.
Wszyscy za jednego
Biblioteka GTK jest dość często wykorzystywana przez programistów w celu ujednolicenia interfejsu graficznego użytkownika.
Różnice stają się widoczne natychmiast
przy pierwszej próbie zintegrowania programów ze środowiskiem GNOME. Arkusz
kalkulacyjny Gnumeric jest z pewnością
najbardziej zaawansowaną aplikacją w pakiecie. Edytor tekstu, AbiWord, jest dość użytecznym narzędziem, nie może się jednak
równać z aplikacją Writer, wchodzącą w skład pakietu OpenOffice.
Z pozostałych programów nie ma
zbyt wiele pożytku. Na przykład
aplikacja graficzna Sodipodi bardzo często się zawiesza.
Te pozostałe programy, o których
wspominałem, to zgodnie ze stroną
projektu GNOME Office [1], nie
mniej niż 15 aplikacji. Część z nich
jest bardzo prosta i nieskomplikowana, na przykład program do wysyłania faksów Gfax lub przeglądarka obrazów Eye Of GNOME
Rysunek 1: Solidny i kompaktowy, ale oferuje tylko
[2]. Na stronie głównej GNOME
podstawowe funkcje – edytor tekstu AbiWord.
28
Kwiecień 2004
www.linux-magazine.pl
Office można znaleźć informację, że w przypadku grafiki wektorowej do wyboru mamy
aż dwie aplikacje. Jest to kolejny dowód na
słabe dopracowanie pakietu w porównaniu
z innymi zintegrowanymi pakietami aplikacji biurowych. Ma to jednak swoje dobre
strony – użytkownik może zadecydować, które narzędzie wybrać do wykonania określonego zadania.
Projekt jest otwarty na wszelkie rozwiązania i pomysły, niestety również w negatywnym sensie. GNOME Office rości sobie prawa do programu graficznego Sodipodi oraz
do aplikacji Sketch, mimo iż używany przez
nią interfejs graficzny XForms źle integruje
się z pakietem GNOME. Co więcej, ludzie
tworzący projekt dopisują do listy swoich zasług również Impress, program do pracy
z prezentacjami z rodziny OpenOffice, mimo
iż raczej słabo działa w środowisku GNOME.
GNOME Office pozwala także zarządzać informacjami osobistymi (PIM). Użytkownik
ma do dyspozycji funkcje do zarządzania kontaktami i pocztą elektroniczną w programie
Evolution. Jeżeli wolisz korzystać z łatwego
w obsłudze programu pocztowego, wypróbuj
aplikację Balsa [3]. MrProject [4] jest narzędziem do zarządzania prostymi projektami,
a Galeon to pełna przeglądarka internetowa.
Wszystkie te programy są nieustannie udoskonalane, a ich nowe wersje pojawiają się dość
często. W tym artykule skupimy się aplikacjach biurowych, które są powszechnie
uznawane za niezbędne: edytorze tekstu
Pakiet GNOME Office
i arkuszu kalkulacyjnym.
Niestety nie istnieje jeszcze
jedno miejsce w sieci, z którego
użytkownicy mogą pobierać pliki z kodem źródłowym lub pliki
binarne. Oznacza to, że w celu
otrzymania całego pakietu trzeba zebrać wszystkie jego elementy z wielu różnych serwerów.
Zajrzyj najpierw na stronę [1].
Znajdziesz na niej łącza do poszczególnych witryn projektu.
COVER STORY
w zwykły sposób i wybrać polecenie Insert / Mail merge field
w celu wstawienia pól bazy danych w żądanych miejscach. Po
wykonaniu wszystkich czynności zamknij edytor tekstu i uruchom ponownie program, ustawiając flagę -p i podając nazwę
pliku w miejscu, w którym AbiWord ma wstawić dokument korespondencji seryjnej:
Abiword-2.0 -m adresy.txt U
-p output.ps list.abw
Edytor tekstu
Brak współpracy programistów
jest szczególnie widoczny
AbiWord utworzy dla każdego
w przypadku edytora tekstu
rekordu, znajdującego się w pliRysunek 2: Gnumeric to arkusz kalkulacyjny z wieloma funkcjami,
AbiWord, który jest dostępny
ku z adresami, plik PostScript
przeznaczony dla użytkowników programu MS Excel.
w wersjach dla kilku systemów
z numerem seryjnym w katalogu
operacyjnych: Linuksa, QNX, Windowsa
lokalnym. Ostatnia czynność to wydrukoSzybkość pracy programu ma niestety
i MacOS X. Dzięki temu użytkownicy mogą
wanie plików. Programiści pracują obecswoją cenę. W porównaniu z bardziej zaprzenosić bezproblemowo dokumenty mięnie nad uproszczeniem sposobu korzystaawansowanymi edytorami, AbiWord udostępdzy poszczególnymi systemami. Niestety
nia z tej funkcji.
nia tylko podstawowe funkcje. Aplikacja
użytkownicy systemów innych niż Linux nie
umożliwia pracę z tabelami i oferuje dla nich
AbiWord czyta i zapisuje pliki w wielu formają co liczyć na pełny zestaw aplikacji biuszereg opcji formatowania. Błąd w bieżącej
matach, co ułatwia pracę z dokumentami inrowych typu GNOME Office.
wersji 2.0 uniemożliwia jednak przechodzenych programów. Szczegółowe informacje na
nie między komórkami przez naciśnięcie klaten temat znajdują się w Tabeli 1. Dostępne
Kod źródłowy bieżącej wersji AbiWord
wisza [Tab]. W rezultacie do poruszania się
filtry robią wrażenie. Aplikacja czyta pliki
(2.0.3) i pliki binarne dla różnych dystrybumiędzy komórkami trzeba korzystać z myszy.
z zaawansowanym formatowaniem, takie jak
cji są dostępne pod adresem [5]. Jeżeli zaProgram pozwala także stosować przypisy
pliki RTF oraz dokumenty programu MS
mierzasz skompilować kod źródłowy,
dolne i końcowe, więc można go użyć do naWord, i wyświetla je poprawnie na ekranie.
sprawdź, czy masz bibliotekę FriBidi [6].
pisania stosunkowo prostego tekstu, na przyTylko kilka z wielu filtrów importu dostępStruktura i wygląd menu oraz okien dialokład szkolnego zadania domowego. W Abinych w wersji 1.x jest nadal dostępnych, jako
gowych nie pozostawia wątpliwości, że edytor
Word brakuje jednak bardzo ważnych funkże sam format pliku programu AbiWord
AbiWord wzoruje się na programie MS
cji, takich jak automatyczne tworzenie spisu
uległ w międzyczasie zmianom.
Word. Elementy interfejsu przypominają do
treści oraz indeksów. Z tego powodu nie możzłudzenia rozwiązania zastosowane w aplikana w nim napisać złożonego pod względem
cjach pod Windowsa. Przykładowo, opcje
Arkusz kalkulacyjny
formatu tekstu naukowego. Programiści poformatu strony są dostępne w menu File
Arkusz kalkulacyjny Gnumeric [7] oferuje
dejmują obecnie starania mające na celu usu(Plik), podobnie jak w MS Word.
wiele funkcji do importowania i eksportonięcie powyższych ograniczeń.
W przeciwieństwie do aplikacji pakietów
wania danych (Tabela 2) i stanowi najlepiej
Wersja 2.0 jest wyposażona w nową funkMicrosoft oraz OpenOffice i KOffice, Abidopracowany program pakietu GNOME Ofcję korespondencji seryjnej, jednak sposób
Word działa z przyzwoitą szybkością rówfice. Bardzo dobrze działa opcja importowakorzystania z niej jest bardzo skomplikowany.
nież na nieco starszym sprzęcie. Podsumonia plików w formacie MS Excel, mimo iż
Po pierwsze, należy stworzyć prosty plik tekwując: Abiword to dobrze zrobiony edytor
stowy zawierający żądane dane adresowe.
tekstu (Rysunek 1) z intuicyjnym rozkłaTabela 2: Niektóre formaty
Pierwszy wiersz pliku musi zawierać nazwy
dem funkcji.
plików obsługiwane przez
pól rozdzielone przecinkami. Kolejne wierGnumeric.
sze również muszą być rozdzielone przecinTabela 1: Formaty plików
Format
Import danych
Eksport danych
kami i zawierać odpowiednie rekordy. Aby
obsługiwane przez AbiMS Excel
x
x
program AbiWord korzystał z tego pliku podWord.
Applix
x
x
czas wykonywania zadań związanych z koreHTML
x
x
Format
Import danych
Eksport danych
spondencją seryjną, musisz ustawić flagę -m
dBase
–
x
MS Word
x
x
i podać nazwę pliku przy uruchamianiu proQuattro Pro
x
x
RTF
x
x
gramu w wierszu polecenia:
Lotus 123
x
x
XHTML
x
x
Wieloczęściowe
e-maile w HTML-u
–
x
Tekst
x
x
Abiword-2.0 -m adresy.txt
Możesz
również
stworzyć
OpenOffice/
StarOffice Calc (.sxc)
x
x
CSV/TSV
x
x
dokument
www.linux-magazine.pl
Kwiecień 2004
29
COVER STORY
Pakiet GNOME Office
importowanie plików zawierających dużo
kodu VisualBasic może spowodować kilka
problemów. Aplikacja ta jest pomysłem jednego z założycieli projektu GNOME, Miguela de Icaza, który nie ukrywa, że wzorował
się na programie MS Excel.
Graficzny interfejs użytkownika (Rysunek 2) w bieżącej wersji 1.2.5 jest dobrze
przemyślany i rozplanowany. W przypadku
problemu użytkownik ma do dyspozycji pliki pomocy dostępne online.
Dzięki wielu funkcjom, które pozwalają
wykonać praktycznie każde zadanie, Gnumeric może śmiało mierzyć się z arkuszem kalkulacyjnym pakietu OpenOffice – Calc.
Użytkownikom z pewnością przypadnie do
gustu szeroka gama funkcji, zaczynając od
prostych matematycznych funkcji, na zaawansowanych analizach statystycznych kończąc. Program udostępnia ponadto wiele rodzajów wykresów pozwalających przedstawić
wszystkie typy danych. Nie ma praktycznie
żadnych ograniczeń, jeżeli chodzi o sposób
prezentacji danych na ekranie komputera
czy też wydruku. GNOME-DB udostępnia
interfejs bazy danych. Dzięki tej bibliotece
Gnumeric umożliwia łatwe korzystanie z baz
danych zapisanych w formacie dBase.
Dostęp do baz danych
Określenie „biblioteka” użyte odnośnie
GNOME-DB [8] sugeruje, że nie jest to
aplikacja do baz danych z interfejsem użytkownika. W rzeczywistości jest to zbiór
funkcji, które umożliwiają innym programom uzyskiwanie dostępu do rekordów bazy przechowywanej zwykle na serwerze bazy danych. Oprócz Gnumeric z biblioteki
Rysunek 3: GIMP umożliwia pracę z grafiką
rastrową i stanowi już de facto standard
w świecie Linuksa.
tej korzysta także AbiWord. Niestety programiści zapomnieli dodać do pakietu programu takiego jak Portabase [9], który pozwala korzystać z mniejszych zbiorów rekordów baz danych i nie wymaga konfigurowania serwera bazy danych.
Mergeant, dostarczany z poprzednią wersją
biblioteki GNOME-DB, to jedyne narzędzie
do tworzenia łączy między tabelami i kwerendami baz danych oparte na graficznym interfejsie użytkownika. Niestety Mergeant znajduje się w znacznie mniej zaawansowanym
stadium rozwoju niż GNOME-DB. Różnica ta
jest na tyle duża, że GNOME-DB zainteresuje deweloperów tylko w bieżącej wersji.
Szczere chęci
To jeszcze nie koniec podobieństw z pakietem
Microsoft Office. GNOME Office obejmuje
edytor tekstu i arkusz kalkulacyjny. Brakuje
w nim aplikacji podobnej do MS Access, ale
oferuje za to odpowiednik programu Outlook
– aplikację Evolution [10]. Evolution udo-
stępnia funkcje o jednolitym interfejsie graficznym do zarządzania pocztą e-mail, kalendarzem, kontaktami i zadaniami. Otwarty
format vCard umożliwia wymienianie danych adresowych z innymi użytkownikami.
Program ten ma także funkcje ułatwiające
współpracę, które pozwalają organizować
spotkania i rozdzielać zadania.
Odpowiednikiem programu MS Project
jest w pakiecie GNOME Office aplikacja
MrProject [4]. Oferuje ona użyteczne funkcje
do zarządzania małymi i średnimi projektami
z niezbyt dużą liczbą uczestników i zadań.
Aby użyć programu, należy najpierw utworzyć listę zadań wymaganych do ukończenia
projektu, następnie przypisać je grupom lub
konkretnym osobom, określić czas rozpoczęcia i czas zakończenia prac, przybliżony czas
trwania i zdefiniować zależności między
określonymi częściami projektu. Wykresy
Gantta pozwalają śledzić na bieżąco postępy
prac i interweniować w razie problemów.
Jeżeli dostępne funkcje nie spełniają
wszystkich Twoich potrzeb, poczekaj na kolejną wersję MrProject. Program będzie oferować nowe możliwości, ale już pod inną nazwą – w celu uniknięcia niebezpieczeństwa
naruszenia prawa chroniącego znaki handlowe: Planner [11]. Program otrzymał nową nazwę w listopadzie 2003 roku, jednak zmiany
tej nie uwzględniono jak dotąd na stronie
głównej pakietu GNOME Office [1]. Jest to
kolejny dowód na to, że programiści mają
ciągle dużo do nadrobienia.
Grafika
Twórcy projektu uznają Impress, program
do prezentacji z pakietu OpenOffice, za na-
SŁOWNICZEK
CMYK: model kolorów używany na potrzeby profesjonalnych wydruków, w którym
drukowane kolory są definiowane jako
kombinacje czterech podstawowych barw:
błękitnego (Cyan), amarantowego (Magenta), żółtego (Yellow) i czarnego (blacK).
Podstawowy element graficzny (primitive): podstawowe figury geometryczne, takie jak kwadraty i okręgi, których można
użyć do tworzenia bardziej skomplikowanych rysunków.
CSV/TSV: formaty plików, w których wartości są odpowiednio rozdzielane przecinkami
lub znakiem tabulatora. Format tekstowy
dla tabel, w którym kolumny są rozdzielane
w wierszu przecinkami lub znakami tabulatora. Ten format jest używany do importo-
30
Kwiecień 2004
wania i eksportowania danych w tabelach
i bazach danych między różnymi aplikacjami i systemami operacyjnymi.
DXF: „Drawing Exchange Format” to format pliku służący do wymiany rysunków.
Został opracowany dla potrzeb programu
AutoCADa i stał się standardowym formatem programów z rodziny CAD.
GTK: czyli GIMP Toolkit. Jest to biblioteka
przydatna podczas programowania w C,
z funkcjami umożliwiającymi tworzenie graficznych interfejsów użytkownika (GUI).
GTK została stworzona z myślą o programie graficznym GIMP, szybko stała się popularnym narzędziem i została wykorzystana w szeroko zakrojonych projektach, takich jak GNOME.
www.linux-magazine.pl
HPGL: „Hewlett Packard Graphics Language” to język stworzony na potrzeby drukarek HP (i innych) w celu przesyłania danych
przygotowanych do wydruku.
RTF: czyli „Rich Text Format”. Format pliku dla sformatowanych dokumentów tekstowych, który umozliwia prace z dokumentami w róznych programach i systemach
operacyjnych.
SVG: „Scalable Vector Graphics”, standardowy format pliku dla grafiki wektorowej
oparty na formacie XML.
UML: „Unified Modeling Language” definiuje reguły i symbole umożliwiające wizualizację zadań w celu łatwiejszej implementacji w aplikacjach.
Pakiet GNOME Office
rzędzie należące do GNOME Office, co budzi zrozumiałe oburzenie. Postępowanie to
bardzo mnie dziwi, ponieważ pakiet GNOME Office obejmuje kilka naprawdę dobrych programów do pracy z obrazami.
Spójrzmy na przykład na GIMP [12], edytor
obrazów rastrowych (Rysunek 3). GIMPobsługuje wiele formatów graficznych i oferuje szereg funkcji do pracy z grafiką, co czyni z niego doskonałe narzędzie do retuszowania cyfrowych zdjęć i obróbki obrazów
przed publikacją w sieci.
Do niedawna GIMP nie obsługiwał separacji kolorów w standardzie CMYK z powodu
ograniczeń narzucanych przez prawo patentowe. Na szczęście na końcu tunelu pojawia
się małe światełko: bieżąca wersja jest pierwszą, w której ta funkcja jest dostępna, dzięki
czemu można korzystać z GIMP w profesjonalnych zastosowaniach. Nowa wersja 2.0
przyczynia się w ten sposób do zwiększenia
popularności GIMP. Programiści włożyli
mnóstwo pracy w poprawienie interfejsu
i zwiększenie funkcjonalności programu.
Pakiet GNOME Office obejmuje także
narzędzie Sodipodi [13], służące do pracy
z grafiką wektorową. Interfejs przypomina
nieco rozwiązanie zastosowane w GIMP. Sodipodi ma wiele funkcji i liczne okna pozwalające konfigurować właściwości narzędzia i obiektu. Pliki tworzone przez to narzędzie mają rozszerzenie SVG.
Program jest obecnie dostępny w wersji
0.33 i można go z powodzeniem używać do
pracy z obrazami, tworzenia zaproszeń lub
kart menu. Sodipodi zapewnia standardowy
zestaw narzędzi do tworzenia podstawowych
elementów graficznych, tzw. primitives. Ponadto obsługuje wypełnianie przezroczystych
obiektów, co pozwala osiągnąć ciekawe efekty.
Niestety, program pozostawia dużo do życzenia pod kątem dopracowania. Oferuje
między innymi funkcję przyciągania do
siatki, która jednak nie działa w bieżącej
wersji, oraz funkcję wyświetlania pozycji
kursora na pasku stanu, również niedziałającą w poprawny sposób.
Do stabilnych narzędzi nie można też zaliczyć Sodipodi. Niestety zawiesza się dość
często w czasie pracy. Na szczęście program
zwykle zapisuje wynik pracy zanim ostatecznie przestanie działać. Po tym krótkim
wprowadzenia trudno się dziwić, że profesjonalni graficy szerokim łukiem omijają
Sodipodi. Co gorsza, program obsługuje
tylko swój własny format i nie zanosi się na
to, aby umożliwiał korzystanie z popularnego formatu programu Adobe Illustrator.
COVER STORY
wsze znaczy dobrze, ponieważ ograniczyli się
jedynie do użycia niezbędnych elementów.
Dzięki temu program uruchamia się i wyświetla strony bardzo szybko. Bardzo dobrze rozwiązane zostało zarządzanie zakładkami. Podobnie jak Mozilla, Galeon umożliwia wyświetlanie wielu stron w jednym oknie.
Wnioski
Rysunek 4: Sodipodi zapełnia pulpit oknami,
zasłaniając przetwarzany obraz.
Grafika biznesowa
Na szczęście nie trzeba korzystać z Sodipodi do tworzenia typowo biznesowych grafik,
takich jak schematy blokowe, schematy
struktur przedsiębiorstwa czy też wykresy
UML. W tym celu można użyć wyspecjalizowanego narzędzia Dia [14]. Interfejs
obejmujący pasek narzędzi oraz duży obszar do rysowania jest wzorowany na programie GIMP. Dostęp do narzędzi i okien
dialogowych można uzyskać klikając prawym przyciskiem obrabiany rysunek.
Dia oferuje wiele szablonów do różnych
zadań. Jeżeli potrzebny formularz nie jest
dostępny jako szablon, możesz łatwo zdefiniować nowy formularz.
Oprócz plików we własnym formacie, program czyta również pliki z rozszerzeniami
DXF, SVG i XFig. Niestety Dia nie obsługuje
formatu programu Microsoft Visio. Dane
można zapisać także w formacie DXF, HPGL,
EPS lub PNG i otwierać pliki w innych aplikacjach graficznych i programach CAD.
Surfuj z GNOME
W przeciwieństwie do innych popularnych
pakietów biurowych dla Linuksa czy MS
Windows, GNOME Office obejmuje własną przeglądarkę internetową z interfejsem
opartym na GTK. Galeon [15] korzysta
z mechanizmów renderowania, wykorzystanych w Mozilli i Gecko do wyświetlania
stron HTML.
Program nie jest jednak pozbawiony wad.
Aktualna stabilna wersja 1.2.13 opiera się na
Mozilli 1.3a, przy czym w ramach projektu
Mozilla opracowano już wersję 1.6. Wersja
deweloperska programu Galeon 1.3.11a korzysta z bieżącej wersji Mozilli, można zatem
założyć, że w kolejnej wersji zostaną nadrobione wszelkie zaległości.
Interfejs programu Galeon jest dobrze przemyślany i atrakcyjny. Programiści najwyraźniej są zwolennikami zasady, że dużo nie za-
Mimo wielu oferowanych funkcji pakiet
GNOME Office budzi we mnie mieszane
uczucia. Z jednej strony mamy dopracowane programy, takie jak Gnumeric i GIMP,
które doskonale spełniają swoje zadania.
Z drugiej strony w pakiecie znajdują się
także niestabilne programy, jak Sodipodi,
które raczej nie przydadzą się w codziennej
pracy z komputerem.
Jednak największą wadą pakietu jest brak
ujednoliconego interfejsu, co może powodować pewne trudności związane z używaniem
programów. Tego typu problemy nie powinny
się zdarzać w przypadku pakietów oprogramowania. Tylko dwa programy zostały w pewnym stopniu ujednolicone: AbiWord i Gnumeric. Nie myśl zatem, że szybko będziesz
korzystać na co dzień z pakietu GNOME Office – na dobrze dopracowaną wersję przyjdzie nam jeszcze poczekać.
■
INFO
[1] GNOME Office:
http://www.gnome.org/gnome-office/
[2] Eye Of GNOME: http://www.gnome.org/
gnome-office/eog.shtml
[3] Balsa: http://balsa.gnome.org/
[4] MrProject:
http://mrproject.codefactory.se/
[5] AbiWord do ściągnięcia:
http://www.abisource.com/download/
[6] FriBidi: http://fribidi.sourceforge.net/
[7] Gnumeric: http://www.gnome.org/
gnome-office/gnumeric.shtml
[8] GNOME-DB: http://www.gnome-db.org/
[9] Portabase:
http://portabase.sourceforge.net/
[10] Evolution:
http://ximian.com/products/evolution/
[11] Planner: http://planner.imendio.org/
[12] GIMP: http://www.gimp.org/
[13] Sodipodi:
http://sodipodi.sourceforge.net/
[14] Dia: http://www.lysator.liu.se/~alla/dia/
[15] Galeon: http://galeon.sourceforge.net/
www.linux-magazine.pl
Kwiecień 2004
31