Autoreferat dr Macieja Kostrubca

AUTOREFERAT
Dr n.med. Maciej Kostrubiec
Klinika Chorób Wewnętrznych i Kardiologii
Warszawski Uniwersytet Medyczny
Spis treści
I. DANE OSOBISTE ....................................................................................................................... 3
II. WYKSZTAŁCENIE .................................................................................................................. 3
SPECJALIZACJE I STOPNIE NAUKOWE .............................................................................................. 3
DOKTORAT ..................................................................................................................................... 3
III. PRZEBIEG PRACY ZAWODOWEJ .................................................................................... 4
V. PRACA DYDAKTYCZNA ....................................................................................................... 5
VI. PRACA NAUKOWA (PODSUMOWANIE)......................................................................... 7
VII. WSKAZANE OSIĄGNIĘCIA WYNIKAJĄCE Z ART. 16 UST. 2 USTAWY Z DNIA
14 MARCA 2003 R. O STOPNIACH NAUKOWYCH I TYTULE NAUKOWYM (DZ. U.
NR 65, POZ. 595 ZE ZM.): ............................................................................................................ 8
A) CYKL 3 PUBLIKACJI:
.................................................................................................................. 8
„Znaczenie niewydolności nerek i zespołu sercowo-nerkowego w ocenie rokowania
pacjentów z ostrą zatorowością płucną” .................................................................................. 8
B) OMÓWIENIE CELU NAUKOWEGO WW. WYMIENIONYCH PRAC I OSIĄGNIĘTYCH WYNIKÓW WRAZ Z
OMÓWIENIEM ICH EWENTUALNEGO WYKORZYSTANIA ................................................................... 8
VIII. OMÓWIENIE POZOSTAŁYCH OSIĄGNIĘĆ NAUKOWO-BADAWCZYCH ........ 13
1. DANE BIBLIOMETRYCZNE ......................................................................................................... 13
2. TEMATYKA POZOSTAŁYCH PRAC BADAWCZYCH ....................................................................... 13
a) GŁÓWNE KIERUNKI BADAŃ NAUKOWYCH ............................................................. 13
b) OPIS KIERUNKÓW BADAŃ NAUKOWYCH. .............................................................. 14
IX. PROJEKTY BADAWCZE .................................................................................................... 19
PROJEKTY MINISTERSTWA NAUKI I SZKOLNICTWA WYŻSZEGO................................................... 19
PROJEKTY WARSZAWSKIEGO UNIWERSYTETU MEDYCZNEGO ..................................................... 19
INNE PROJEKTY BADAWCZE .......................................................................................................... 19
X. NAGRODY: .............................................................................................................................. 20
XI. REFERATY WYGŁOSZONE NA MIĘDZYNARODOWYCH LUB KRAJOWYCH
KONFERENCJACH TEMATYCZNYCH................................................................................. 21
2
I. DANE OSOBISTE
Imię i nazwisko
Maciej Kostrubiec
Data i miejsce urodzenia
6 lutego 1975r, Ełk
Obecne stanowisko
adiunkt kliniki Chorób Wewnętrznych i Kardiologii
Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
Dzieci
Inga, Lena, Jakub
Adres służbowy
Klinika Chorób Wewnętrznych i Kardiologii
ul. Lindelya 4, 02-005 Warszawa
tel. +48 22 502 11 12/ faks +48 22 502 13 63
e-mail:
[email protected]
II. WYKSZTAŁCENIE
1990-1994
V LO im. Ks. Józefa Poniatowskiego w Warszawie, ukończone z wyróżnieniem
1994-2000
studia lekarskie w Akademii Medycznej w Warszawie, I Wydział Lekarski,
2000
Dyplom Lekarza z wyróżnieniem
specjalizacje i stopnie naukowe
2007 Specjalizacja w zakresie Chorób Wewnętrznych.
2012 Specjalizacja w zakresie Kardiologii
Doktorat
2005 tytuł doktora nauk medycznych na podstawie pracy " Znaczenie prognostyczne
oznaczania stężenia N-końcowego propeptydu typu B u chorych z ostrą zatorowością
płucną" promotor: prof. dr hab.n.med. Piotr Pruszczyk, recenzenci: prof. dr hab.n.med.
Jarosław D. Kasprzak i dr hab.n.med. Marek Kuch
3
III. PRZEBIEG PRACY ZAWODOWEJ
2000-2001 staż podyplomowy w SP CSK AM w Warszawie, ul. Banacha 1A
2001-2006 Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych i Nadciśnienia Tętniczego,
Akademii Medycznej w Warszawie (praca w oddziale, pracowni
echokardiograficznej)
2001-2005 studia doktoranckie w tej Klinice
2005-2006 młodszy asystent w tej Klinice
od 2007
Klinika Chorób Wewnętrznych i Kardiologii Warszawskiego Uniwersytetu
Medycznego (praca w oddziale, sali „R”, pracowni echokardiograficznej i
pracowni hemodynamiki)
2007-2008 Przewodniczący Rady Nadzorczej Polfa Warszawa S.A.
2008 -2012 Pełnomocnik Zarządu ds. medycznych Polskiego Holdingu
Farmaceutycznego S.A.
od 2012
konsultant/ekspert Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów
Medycznych i Preparatów Biobójczych
4
V. PRACA DYDAKTYCZNA
osiągnięcia dydaktyczne:
od 2001
nauczanie chorób wewnętrznych na I Wydziale Lekarskim oraz Oddziale
Stomatologii WUM, 2001-2006 roku w ramach studiów doktoranckich, zaś
od 2007 roku jako adiunkt Kliniki
od 2007
nauczanie podstaw chorób wewnętrznych, propedeutyki medycyny,
organizacji ratownictwa medycznego oraz pierwszej pomocy studentów
Wydziału
Nauki
o
Zdrowiu
następujących
kierunków:
Higiena
Stomatologiczna, Techniki Dentystyczne, Ratownictwo Medyczne i
Audiofonologia
2007
promotor pracy magisterskiej studentki Wydziału Nauki o Zdrowiu,
Kierunek: Pielęgniarstwo WUM Karoliny Bobrowskiej pt. "Jakość życia
pacjentów leczonych przeciwzakrzepowo".
od 2011
opiekun
Studenckiego
Koła
Naukowego
przy
Klinice
Chorób
Wewnętrznych i Kardiologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
współpraca z instytucjami, organizacjami i towarzystwami naukowymi:
od 2000
członek Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego (PTK)
od 2000
członek Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego
od 2006
członek "Klubu 30" PTK
od 2006r
badacz
i
współorganizator
niesponsorowanego
badania
PEITHO
(prospektywne, randomizowane, podwójnie zaślepione, kontrolowane
placebo,
międzynarodowe,
wieloośrodkowe,
porównawcze
badanie
oceniające skuteczność i bezpieczeństwo leczenia pojedynczym dożylnym
bolusem tenekteplazy w porównaniu ze standardowym leczeniem
przeciwzakrzepowym stabilnych hemodynamicznie pacjentów z ostrą
zatorowością płucną oraz współistniejącymi echokardiograficznymi i
laboratoryjnymi cechami dysfunkcji prawej komory serca), które jest
prowadzone z
inicjatywy badaczy przy współpracy organizacji
"Assistance Publique des Hopitaux de Paris" z Francji
5
od 2007
członek Komisji Zagranicznej Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego
od 2007
członek Sekcji Kardiologii Sportowej PTK
od 2010
członek Sekcji Krążenia Płucnego PTK
od 2012
członek Sekcji Echokardiografii PTK
od 2012
członek Asocjacja Interwencji Sercowo-Naczyniowych PTK
działalność popularyzująca naukę:
2006
członek Komitetu Organizacyjnego "Europejskiego Forum Krążenia
Płucnego 2006 w Warszawie"
od 2007
wykładowca w czasie corocznych Zjazdów Polskiego Towarzystwa
Kardiologicznego
2009-2010
wykładowca w cyklu sympozjów naukowo-szkoleniowych "Codzienny
pacjent trudne decyzje w profilaktyce przeciwzakrzepowej i w leczeniu
zatorowości płucnej lub zakrzepicy: forum pacjentów"
współredaktor 1 podręcznika dla lekarzy i studentów,
autor/współautor 19 rozdziałów w monografiach naukowych i podręcznikach dla lekarzy i
studentów,
współautor 11 prac poglądowych w tym 3 w czasopismach posiadających Impact Factor
6
VI. PRACA NAUKOWA (podsumowanie)
zagraniczne
polskie
przed doktoratem/po
doktoracie/łącznie
przed doktoratem / po
doktoracie/łącznie
oryginalne
7/11/18
5/6/11
kazuistyka
0/0/0
0/0/0
poglądowe
0/1/1
5/6/11
rozdziały
0/1/1
0/18/18
listy
2/2/4
0/0/0
komentarze
0
0/1/1
łącznie
9/15/24
10/31/41
29 publikacji z Impact Factor, w tym jako pierwszy autor 13 prac
Współczynnik oddziaływania/ liczba cytowań
Łączny współczynnik oddziaływania IF 106,176 (bez abstraktów i streszczeń zjazdowych):
przed doktoratem 35,853, po doktoracie 70,323
Łączny współczynnik MSWiN/KBN 528, Indeks Copernicus 173,09
liczba cytowań do 15.11.2012 : 450 (bez autocytowań)
podsumowanie doniesień zjazdowych
przed doktoratem zagraniczne 18, krajowe 20
po doktoracie zagraniczne 27, krajowe 28
Łącznie doniesień 93 w tym zjazdowych zagranicznych 45, krajowych 48
7
VII. Wskazane osiągnięcia wynikające z art. 16 ust. 2 ustawy z dnia 14 marca 2003 r. o
stopniach naukowych i tytule naukowym (Dz. U. nr 65, poz. 595 ze zm.):
a) Cykl 3 publikacji:
„Znaczenie niewydolności nerek i zespołu sercowo-nerkowego w ocenie rokowania
pacjentów z ostrą zatorowością płucną”
1. Kostrubiec M, Labyk A, Pedowska-Włoszek J, Pacho S, Wojciechowski A, Jankowski K,
Ciurzyński M, Pruszczyk P. Assessment of renal dysfunction improves troponin-based
short-term prognosis in patients with acute symptomatic pulmonary embolism. J Thromb
Haemost. 2010;8:651-658 Published Online First: 2010 Jan 21. (IF’10= 5,439)
2. Kostrubiec M, Łabyk A, Pedowska-Włoszek J, Dzikowska-Diduch O, Wojciechowski A,
Garlińska M, Ciurzyński M, Pruszczyk P. Neutrophil gelatinase-associated lipocalin,
cystatin C and eGFR indicate acute kidney injury and predict prognosis of patients with
acute pulmonary embolism. Heart. 2012 Aug;98(16):1221-8. Epub 2012 Jun 15. (IF’11 =
4,223)
3. Kostrubiec M, Łabyk A, Pedowska-Włoszek J, Pacho S, Dzikowska-Diduch O, Dul P,
Ciurzyński M, Bienias P, Pruszczyk P. Rapid improvement of renal function in patients
with acute pulmonary embolism indicates favorable short term prognosis. Thromb Res.
2012 Sep;130(3):e37-42. Epub 2012 Jun 16. (IF’11=2,440)
b) Omówienie celu naukowego ww. wymienionych prac i osiągniętych wyników wraz z
omówieniem ich ewentualnego wykorzystania
Ostatnio w literaturze rozważa się coraz szerzej problem ostrego uszkodzenia nerek (AKI
- acute renal injury) spowodowanego przez pogarszającą się funkcją serca (zespół sercowonerkowy). Wiele badań wykazało, że AKI w występuje niedługo po pojawieniu się objawów
ostrej niewydolności serca (ADHF - acute decompensated heart failure) lub ostrego zespołu
wieńcowego (ACS - acute coronary syndrome). W obu tych zespołach, ADHF i ACS,
wystąpienie AKI jest związane ze wzrostem krótko- i długoterminowej śmiertelności ogólnej,
śmiertelności z powodu chorób sercowo-naczyniowych, przedłużonym pobytem w szpitalu,
większą częstością ponownych hospitalizacji, nasileniem progresji przewlekłej choroby nerek
oraz wyższymi kosztami ochrony zdrowia. Dodatkowo, dotychczasowe obserwacje sugerują,
że nasilenie ciężkości AKI jest proporcjonalne do ryzyka zgonu. Pomimo tej szerokiej dyskusji
8
niewiele było dostępnych danych dotyczących potencjalnego wpływu dysfunkcji nerek na
rokowanie pacjentów z żylną chorobą zakrzepowo-zatorową.
Ocena ryzyka ma podstawowe znaczenie u chorych z ostrą zatorowością płucną (APE acute pulmonary embolism), ponieważ determinuje wybór strategii terapeutycznej. Obecna
ocena
ryzyka
u
pacjentów
z
APE
według
zaleceń
Europejskiego
Towarzystwa
Kardiologicznego opiera się na ocenie stanu hemodynamicznego pacjenta, funkcji prawej (RV)
oraz oznaczeniach biomarkeów uszkodzenia miokardium. Warto jednak pamiętać, że
zaburzenia hemodynamiczne w APE wpływają nie tylko na krążenie płucne, ale także
pozostałe narządy. Spadek rzutu serca, hipoksemia i podwyższone ośrodkowe ciśnienie żylne
mogą prowadzić do dysfunkcji nerek. Poprzednie badania (Pruszczyk P, Kostrubiec M,
Bochowicz A, Styczynski G, Szulc M, Kurzyna M, Fijalkowska A, Kuch-Wocial A,
Chlewicka I, Torbicki A. N-terminal pro-brain natriuretic peptide in patients with acute
pulmonary embolism. Eur Respir J. 2003 Oct; 22(4): 649-53.; Kostrubiec M, Pruszczyk P,
Bochowicz A, Pacho R, Szulc M, Kaczynska A, Styczynsk G, Kuch-Wocial A, Abramczyk P,
Bartoszewicz Z, Berent H, Kuczynska K. Biomarker-based risk assessment model in acute
pulmonary embolism. Eur Heart J 2005 Oct;26(20):2166-72) sugerowały, że nieprawidłowa
funkcja nerek występuje bardzo często u chorych z APE. W związku z powyższym
zdecydowałem o zbadaniu częstości występowania dysfunkcji nerek w APE, a także jej
patogenezy i wpływu na rokowanie w APE.
W pierwszym badaniu oceniałem przy przyjęciu do oddziału współczynnik przesączania
kłębuszkowego (GFR glomerular filtration rate) w grupie 220 pacjentów z APE (Kostrubiec
M, Labyk A, Pedowska-Włoszek J, Pacho S, Wojciechowski A, Jankowski K, Ciurzyński M,
Pruszczyk P. Assessment of renal dysfunction improves troponin-based short-term prognosis in
patients with acute symptomatic pulmonary embolism. J Thromb Haemost. 2010;8:651-658).
Należy podkreślić, że GFR jest także jednym z powszechenie akceptowanych wskaźników
zwiększonej śmiertelności z powodu różnych chorób sercowo-naczyniowych. W ostrych
zespołach wieńcowych dysfunkcja nerek przy przyjęciu była związana ze zwiększoną wczesną
śmiertelnością, niezależnie od innych konwencjonalnych czynników ryzyka i została włączona
do skali oceny ryzyka GRACE. Ponadto, upośledzona funkcja nerek pozwala przewidywać
także większą śmiertleność i częstość hospitalizacji u chorych z niewydolnością serca.
Wartości GFR różniły się istotnie pomiędzy chorymi z niskim, pośrednim i wysokim
ryzykiem zgonu z powodu ostrej zatorowości płucnej. GFR był znacznie wyższy w grupie
chorych z niskim ryzykiem zgonu niż u pacjentów z pośrednimi wysokim ryzykiem zgonu z
9
przebiegu APE (odpowiednio p < 0,0001 i p = 0,001). Co ważne, przy przyjęciu GFR był
istotnie niższy u pacjentów, którzy zmarli w czasie 30-dniowej obserwacji niż u pozostałych
chorych. Spadek GFR był istotnym predyktorem zgonu w jednoczynnikowej analizie hazardu
proporcjonalnego Cox’a (HR 1,50, CI 95%: 1,22–1,85 na 10 mL/min spadku GFR, p =
0,0001). W krokowej wieloczynnikowej analizie hazardu proporcjonalnego Cox’a,
niezależnymi czynnikami prognostycznymi 30-dniowej śmiertelności ogólnej były GFR (HR
1,33, CI 95%:1,06–1,66, na 10 mL/min spadku GFR, p = 0,01), podwyższony poziom
troponiny (HR 8,9, CI 95%: 1,6–48,0; p = 0,01), częstość serca (HR 1,28, CI 95%: 1,10–1,50;
na 10 uderzeń, p = 0,002) oraz wywiad przewlekłej niewydolności serca (HR 4,5, CI 95%:
1,9–10,7; p = 0,001). Jednym z najistotniejszych wyników tej pracy było stweirdzenie, że u
chorych z równoczesnym uszkodzeniem miokardium i GFR <35 mL/min 30-dniowa
śmiertelność ogólna sięgała 48%, podczas gdy u osób bez współwystępowania oby tych
czynników ryzyka lub bez żadnego z nich rokowanie było znacznie lepsze (odpowiednio
śmiertelność 11% i 1%). Taki złożony punkt odcięcia wykazywał wysoką czułość (53%),
swoistość (94%), dodatnią (48%) i ujemną wartość predykcyjną (95%) w przewidywaniu
śmiertelności.
Najważniejszymi wnioskami z tej pracy było stwierdzenie, że obecności upośledzonej
funkcji nerek u 47% chorych z ostrą zatorowością płucną oraz wykazanie jej związku ze
śmiertelnością ogólną w APE. Istotne jest także stwierdzenie, że u chorych stabilnych
hemodynamicznie przy przyjęciu GFR<35mL/min pozwala przewidywać 30-dniową
śmiertelność, a włączenie tego wskaźnika do oceny ryzyka może poprawić opartą na troponinie
stratyfikację ryzyka w APE.
Otrzymane wyniki nie pozwalały jednak na zróżnicowanie ostrej i przewlekłej
niewydolności nerek. Z tego powodu w drugim badaniu prezentowanego cyklu prac
ocenialiśmy częstość ostrego uszkodzenia nerek (AKI) i wpływ biomarkerów nerkowych (NGAL, cystatin C) na ocenę ryzka w APE (Kostrubiec M, Łabyk A, Pedowska-Włoszek J,
Dzikowska-Diduch O, Wojciechowski A, Garlińska M, Ciurzyński M, Pruszczyk P. Neutrophil
gelatinase-associated lipocalin, cystatin C and eGFR indicate acute kidney injury and predict
prognosis of patients with acute pulmonary embolism. Heart. 2012 Aug;98(16):1221-8.).
Neutrophil gelatinase-associated lipocalin (N-GAL) aktywuje tworzenie nefronu w życiu
płodowym i jest szybko uwalniany w dużych ilościach w wyniku uszkodzenia nerek, mając
protekcyjny wpływ na te narządy. N-GAL był stwierdzany w moczu we wczesnych fazach
zwierzęcych modeli AKI. N-GAL w osoczu i w moczu był jako bardzo dobry marker
10
wczesnego przewidywania AKI u chorych po operacjach z zastosowaniem krążenia
pozaustrojowego, podaniu kontrastu oraz przeszczepieniu nerki. N-GAL jest także uznanym
biomarkerem wczesnej fazy AKI także heterogennych sytuacjach klinicznych, gdy czas
uszkodzenia nerek jest nieznany, jakie występują w warunkach oddziałów intensywnej terapii i
oddziałów ratunkowych. Z kolei cystatnyna C jest endogennym markerem dysfunkcji nerek,
wykrywalnym znacznie szybciej niż osoczowe stężenie kreatyniny. Jest używana zarówno do
rozpoznania dysfunkcji nerek jak i do oceny progresji AKI. Cystatyna C jako endogenny
inhibitor proteazy cysteinowej, jest produkowana przez wszystkie komórki ciała zawierające
jądro w stałym stosunku. Z tego powodu, ocena stężenia cystatyny C może być markerem
filtracji kłębuszkowej. Osoczowe stężenie cystatnyny C może być używane do rozpoznania
dysfunkcji nerek u krytycznie chorych pacjentów z AKI nawet 24-48 godzin wcześniej niż
oznaczenia kreatyniny.
W badaniu u 56% pacjentów stwierdzono stężenia N-GAL w osoczu powyżej 50 ng/ml,
co wskazuje na wystąpnienie u nich AKI. Stężenia N-GAL były wyższe u pacjentów, którzy
zmarli niż u pozostałych chorych. Poziomy N-GAL powyżej 50 ng/ml obserwowano u 79%
chorych, którzy w ogóle zmarli w tym u 89% pacjentów, których zgon wiązano z zatorowością
płucną. Stężenie N-GAL >75 ng/ml przy przyjęciu pozwalało ze znacząca czułością i
swoistością przewidywać śmiertelność całkowitą oraz związaną z zatorowością płucną. Poziom
N-GAL >75 ng/ml był związany z istotnie wyższym ryzykiem zgonu z powodu APE jak też
jakiejkolwiek przyczyny. Wzrost stężeń N-GAL i cystatyny C oraz spadek eGFF były
predykatorami
30-dniowej
śmiertelności
w
jednoczynnikowej
analizie
hazardu
proporcjonalnego Cox’a. Z kolei analiza wieloczynnikowa wykazała, że najistotniejszym,
niezależnym nerkowym biomarkerem w przewidywaniu zgonu jest cystatyna C. Ten wynik
może być tłumaczony faktem, że N-GAL świadczy raczej o ostrym uszkodzeniu cewek
nerkowych, natomiast cystatnyna C jest wczesnym markerem upośledzonej filtracji
kłębuszkowej i odzwierciedla zarówno wcześniejszą jak i ostrą dysfunkcje nerek i jest znacznie
precyzyjniejsza niż wyliczany GFR. Nasze obserwacje sugerują, że zarówno ostra jak i
wcześniej istniejąca przewlekła dysfunkcja nerek mogą wpływać na rokowanie u pacjentów z
APE. Tezę o związku przeciążenia prawej komory z upośledzoną funkcją nerek wydaje się
potwierdzać korelacja stężenia N-GAL z ocenianym echokardiograficznie wymiarem żyły
głównej dolnej i ciśnieniem w prawej komorze.
Leczenie APE może szybko poprawić stan hemodynamiczny pacjenta, przywracając
prawidłową perfuzję narządów obwodowych, stąd w trzecim badaniu cyklu postawiliśmy
11
hipotezę, że poprawa funksji nerek może powalać przewidywać niepowikłany przebieg
kliniczny zatorowości płucnej (Kostrubiec M, Łabyk A, Pedowska-Włoszek J, Pacho S,
Dzikowska-Diduch O, Dul P, Ciurzyński M, Bienias P, Pruszczyk P. Rapid improvement of
renal function in patients with acute pulmonary embolism indicates favorable short term
prognosis. Thromb Res. 2012 Sep;130(3):e37-42.). U 232 kolejnych pacjentów z APE funkcja
nerek była oceniania przy przyjęciu i 72 godziny później. Badanie potwierdziło, że dysfunkcja
nerek zdefiniowana jako eGFR <60 ml/min występuje przy przyjęciu u około połowy
pacjentów z APE, jednak poprawia się w czasie pierwszych 72 godzin hospitalizacji (eGFR
<60ml/min u 38% chorych). Analiza Kaplana-Meiera wykazała, że chorzy z eGFR>60ml/min
lub wzrostem eGFR w czasie pierwszych 72 godzin hospitalizacji maja lepsze rokowanie (30dniowa śmiertelność ogólna – 8%) niż pacjenci z eGFR≤60 ml/min i bez żadnego wzrostu
eGFR w czasie pierwszych 72 godzin (śmiertelność 27%, p<0,003). Kryterium „przetrwała
dysfunkcja nerek” zdefiniowane jako eGFR≤60 ml/min przy przyjęciu i bez żadnego wzrostu
eGFR w czasie pierwszych 72 godzin, było istotnym predyktorem 30-dniowej śmiertelności
ogólnej i związanej z APE w analizie hazardu proporcjonalnego Cox’a (odpowiednio HR 2,53,
CI95%:0,96-6,68, p=0,06 i 3.04, CI95%:1,28-7,26 p=0,01).
Najważniejsze wnioski z cyklu prac:
1. Upośledzona funkcja nerek przy przyjęciu występuje u około połowy chorych z
ostrą zatorowością płucną.
2. Ostre uszkodzenie nerek oceniane za pomocą stężenia osoczowego N-GAL zostało
stwierdzone u około 30% pacjentów z APE i może być przyczyną upośledzenia
funkcji nerek.
3. Wzrost stężenia N-GAL i cystatyny C oraz niski eGFR są związane ze złym 30dniowym rokowaniem w APE.
4. Ocena GFR może poprawić opartą na troponinie stratyfikację ryzyka w APE.
5. Funkcja nerek poprawia się w ciągu 72 godzin od przyjęcia u chorych z dobrym
rokowaniem, natomiast „przetrwała” dysfunkcja nerek wskazuje podwyższone
ryzyko zgonu.
Przedstawiony cykl publikacji dostarczył nowych informacji na temat dysfunkcji nerek u chorych
z ostrą zatorowością płucną (APE). Potwierdził on także występowanie zespołu sercowo-
12
nerkowego w APE i jego wpływ na śmiertelność zarówno całkowitą jak i związaną z
zatorowością płucną. Kolejne badania powinny potwierdzić ważną rolę oceny nerek w
szacowaniu ryzyka u pacjentów z APE. Kolejnym ważnym pytaniem jest czy i jak, poza
leczeniem przeciwkrzepliwym, możemy poprawić funkcję nerek w APE.
VIII. Omówienie pozostałych osiągnięć naukowo-badawczych
1. Dane bibliometryczne
Autor lub współautor 29 oryginalnych publikacji naukowych, 11 prac poglądowych, 19
rozdziałów w podręcznikach.
Współredaktor 1 podręcznika
Całkowity Impact Factor: 106,173,
Całkowita liczba cytowań (wg ISI Web of Science): 450 (bez autocytowań),
indeks Hischa: 9
Autor lub współautor 45 doniesień na konferencjach międzynarodowych i 48 na zjazdach
krajowych.
(szczegółowe dane bibliometryczne w załączeniu)
2. Tematyka pozostałych prac badawczych
a) GŁÓWNE KIERUNKI BADAŃ NAUKOWYCH
1. Zaburzenia funkcji śródbłonka u chorych z żylną chorobą zakrzepowo-zatorową
2. Znaczenie aktywności płytek krwi w rokowaniu u chorych z ostrą zatorowością
płucną
3. Diagnostyka nadciśnienia płucnego u pacjentów z chorobami układowymi
4. Znaczenie rokownicze markerów biochemicznych przeciążenia i uszkodzenia
mięśnia serca w ostrej zatorowości płucnej.
13
5. Wpływ zmian w elektrokardiogramie na diagnostykę różnicową i ocenę
rokowniczą u chorych z ostrą zatorowością płucną.
6. Neuropeptyd Y w patogenezie nadciśnienia tętniczego pierwotnego ze
szczególnym uwzględnieniem jego potencjalnego znaczenia mitogennego.
7. Porównanie zmian czynności i morfologii lewej komory u chorych z różnymi
formami wtórnego nadciśnienia tętniczego.
8. Ocena zmian morfologii i czynności lewej komory u chorych z
dystrofią
mięśniowa typu Emery-Dreifusa.
b) OPIS KIERUNKÓW BADAŃ NAUKOWYCH.
1. Zaburzenia funkcji śródbłonka u chorych z żylną chorobą zakrzepowo-zatorową
Aktualnie prowadzone i przygotowywane do publikacji są badania nad znaczeniem
dysfunkcji śródbłonka w patogenezie żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej. U pacjenci z
potwierdzoną żylna chorobą zatorowo-zakrzepową przebytą od 6 do 24 miesięcy przed badaniem
wykonywane jest badanie funkcji śródbłonka poprzez badanie rozszerzalności tętnicy ramiennej
(FMD). Po 5 minutowym ucisku w wyniku przekrwienia biernego obserwowano mniejsze
procentowo rozszerzenie tętnicy ramiennej u pacjentów po ZP niż w grupie kontrolnej (8,1%
(zakres: 0,8-31,8) vs. 15,9% (3,8-31,8) , p<0,0001). Po podaniu nitrogliceryny także stwierdzono
mniejsze procentowo rozszerzenie tętnicy ramiennej u pacjentów po ZP niż w grupie kontrolnej.
Powyższe wyniki sugerują gorszą funkcję śródbłonka u pacjentów po ZP niż w grupie kontrolnej.
Z kolei w innym badaniu nie wykazano by w ostrej zatorowości płucnej były podwyższone
stężenia endoteliny (Kostrubiec M, Pedowska-Włoszek J, Ciurzyński M, Bienias P, Pacho S,
Piaskowska M, Pruszczyk P. Endothelin is not elevated in acute pulmonary embolism. Thromb
Res. 2009 Jun;124(2):157-60). Sugeruje to, że endotelina nie odgrywa w ostrym okresie tak
istotnej roli jak w przewlekłym nadciśnieniu płucnym. Podsumowując, wstępnie uzyskane wyniki
sugerują, że u pacjentów z przebytą zatorowością płucną częściej występują zaburzenia funkcji
ściany naczyń. Ostateczne wyniki dotyczące funkcji śródbłonka są właśnie w trakcie
opracowywania statystycznego i przygotowywania do publikacji.
14
2. Znaczenie aktywności płytek krwi w rokowaniu u chorych z ostrą zatorowością
płucną
Ponadto korzystając z uzyskanego materiału, badano znaczenie aktywacji płytek krwi w
żylnej chorobie zakrzepowo-zatorowej. Wykazano, że większa aktywność płytek u pacjentów z
ostrą zatorowością płucną może pogarszać ich rokowanie (Kostrubiec M, Labyk A, PedowskaWloszek J, Hrynkiewicz-Szymanska A, Jankowski K, Pacho S, Lichodziejewska B, Pruszczyk P.
Mean Platelet Volume Predicts Early Death in Acute Pulmonary Embolism. Heart 2010;96:460465). Co więcej, większa aktywność płytek krwi jest związana z dysfunkcją prawej komory i
częstszym uszkodzeniem mięśnia sercowego w przebiegu zatorowości płucnej.
3. Diagnostyka nadciśnienia płucnego u pacjentów z chorobami układowymi
Biorę również udział w badaniach dotyczących zmian w krążeniu płucnym u pacjentów z
chorobami układowymi, a szczególnie z twardziną. W ostatniej pracy wykazano, że
echokardiografia wysiłkowa jest bezpiecznym i użytecznym narzędziem w przesiewowej
diagnostyce nadciśnienia płucnego u chorych z twardziną układową (Ciurzyński M, Bienias P,
Irzyk K, Rymarczyk Z, Kostrubiec M, Szewczyk A, Glińska-Wielochowska M, Zyłkowska J,
Kurzyna M, Pruszczyk P. Usefulness of echocardiography in the identification of an excessive
increase in pulmonary arterial pressure in patients with systemic sclerosis. Kardiol Pol.
2011;69(1):9-15. (IF’11= 0,515)). Takie badanie pozwala zidentyfikować pacjentów z
prawidłowym ciśnieniem skurczowym w tętnicy płucnej w spoczynku, u których występuje
istotny jego wzrost w czasie wysiłku. Jednak ostateczne rozpoznanie i różnicowanie
prekapilarnego
tętniczego
i
postkapilarnego
żylnego
nadciśnienia
płucnego
wymaga
cewnikowania prawego serca.
4. Znaczenie rokownicze markerów biochemicznych przeciążenia i uszkodzenia
mięśnia serca w ostrej zatorowości płucnej.
Uczestniczyłem także w wielu badaniach dotyczących oceny biomarkerów przeciążenia
prawego serca oraz uszkodzenia miokardium w ocenie rokowania chorych z ostrą zatorowością
płucną. Wykazaliśmy między innymi, że stężenia peptydu natriuretycznego NT-proBNP,
uwalnianego w wyniku rozciągania komór, są podwyższone u większości pacjentów z ostrą
zatorowością płucną i odzwierciedlają stopień przeciążenia prawej komory (Pruszczyk P,
Kostrubiec M, Bochowicz A, Styczynski G, Szulc M, Kurzyna M, Fijalkowska A, Kuch-Wocial
15
A, Chlewicka I, Torbicki A. N-terminal pro-brain natriuretic peptide in patients with acute
pulmonary embolism. Eur Respir J. 2003 Oct; 22(4): 649-53. (IF’03 = 2,999)). Poziom NTproBNP pozwalał także przewidwyać śmiertelność wewnątrzszpitalną i korzystny przebieg
kliniczny u chorych z zatorowością. W kolejnej pracy zwróciliśmy uwagę, iż łączna ocena
biomarkerów uszkodzenia miokardium (troponiny) oraz przeciążenia mięśnia serca (NT-proBNP)
pozwala na lepszą ocenę rokowania w ostrej zatorowości płucnej (Kostrubiec M, Pruszczyk P,
Bochowicz A, Pacho R, Szulc M, Kaczynska A, Styczynsk G, Kuch-Wocial A, Abramczyk P,
Bartoszewicz Z, Berent H, Kuczynska K. Biomarker-based risk assessment model in acute
pulmonary embolism. Eur Heart J 2005 Oct;26(20):2166-72. Epub 2005 May 23 (IF’05 = 7,341)).
Ocenialiśmy także inne biomarkery, takie jak mioglobina czy białaka wiążące kwasy tłuszczowe,
w ocenie ryzyka zgonu i niepomyślnego przebiegu klinicznego u chorych z ostrą zatorowością
płucną (Pruszczyk P, Bochowicz A, Kostrubiec M, Torbicki A, Szulc M, Gurba H, Kuczynska
K, Berent H. Myoglobin stratifies short-term risk in acute major pulmonary embolism. Clin Chim
Acta. 2003 Dec; 338(1-2): 53-6. (IF’03 = 1,633); 10.
Kaczynska A, Pelsers MM, Bochowicz
A, Kostrubiec M, Glatz JF, Pruszczyk P. Plasma heart-type fatty acid binding protein is superior
to troponin and myoglobin for rapid risk stratification in acute pulmonary embolism. Clin Chim
Acta. 2006 Sep;371(1-2):117-23. (IF’06 = 2,328)). Wzmiankowane wyżej prace odnoszące się do
biomarkerów przeciążenia prawego serca oraz uszkodzenia miokardium w ocenie rokowania były
cytowane
w
zaleceniach
Europejskiego
Towarzystwa
Kardiologicznego
dotyczących
postępowania w ostrej zatorowości płucnej. Ostania praca dotyczące biomarkerów uszkodzenia
mięśnia serca i ostrej zatorowości płucnej była wynikiem współpracy międzynarodowej i
wykazywała, że łączna ocena steżenia troponiny wysokiej czułości oraz klinicznej skali sPESI
powzala na wyróżnienie pacjentów o bardzo dobrym rokowaniu, którzy są potencjalnymi
kandydatami do leczenia ambulatoryjnego zatorowości płcunej (Lankeit M, Jiménez D,
Kostrubiec M, Dellas C, Hasenfuss G, Pruszczyk P, Konstantinides S. Predictive Value of the
High-Sensitivity Troponin T Assay and the Simplified Pulmonary Embolism Severity Index in
Hemodynamically Stable Patients With Acute Pulmonary Embolism: A Prospective Validation
Study. Circulation. 2011 Dec 13;124(24):2716-24 (IF’11= 14,816)).
5. Wpływ zmian w elektrokardiogramie na diagnostykę różnicową i ocenę
rokowniczą u chorych z ostrą zatorowością płucną
Wśród innych badań, w których uczestniczyłem, warto wymienić te dotyczące znaczenia
EKG w diagnostyce i ocenie rokowania w ostrej zatorowości płucnej. Na podstawie analizy
16
zapisów EKG u chorych z zatorowością płucną i zawałem bez uniesienia odcinka ST, udało nam
się wskazać najczęstsze zmiany występujące u obu tych chorobach, co może istotnie pomagać w
diagnostyce różnicowej (Jankowski K, Kostrubiec M, Ozdowska P, Milanowska-Puncewicz B,
Pacho S, Pedowska-Włoszek J, Kaczyńska A, Labyk A, Hrynkiewicz A, Pruszczyk P.
Electrocardiographic differentiation between acute pulmonary embolism and non-ST elevation
acute coronary syndromes at the bedside. Ann Noninvasive Electrocardiol. 2010 Apr;15(2):14550. (IF’10= 1,487)). Natomiast w pracy oceniającej zależnośc pomiędzy elektrokardiograficznymi
cechami niedokrwienia miokardium i dysfunkcji obu komór serca w echokardiografii oraz
stężeniem troponiny (Kostrubiec M, Jankowski K, Pedowska-Włoszek J, Puncewicz B, Pacho
S, Lichodziejewska B, Łabyk A, Hrynkiewicz-Szymańska A, Pruszczyk P. Signs of myocardial
ischemia on ECG correlate with elevated plasma cardiac troponin and right ventricular systolic
dysfunction in acute pulmonary embolism. Cardiol J. 2010;17(2):157-62.), wykazaliśmy, iż
zmiany odcinka ST w EKG korelują z podwyższonym stężeniem troponiny oraz upośledzeniem
funkcji skurczowej prawej, ale nie lewej, komory.
6. Neuropeptyd Y w patogenezie nadciśnienia tętniczego pierwotnego
ze
szczególnym uwzględnieniem jego potencjalnego znaczenia mitogennego.
Układ współczulny
bierze
udział w regulacji
Postulowano jego rolę w patogenezie nadciśnienia
czynności układu sercowo-naczyniowego.
tętniczego. Neuropeptyd Y (NPY)
jest
uwalniany z pozazwojowych włókien podczas aktywacji układu współczulnego. Prace dotyczące
roli tego neuroprzekaźnika miały na celu wykazanie znaczenia NPY w patogenezie nadciśnienia
tętniczego. Stwierdzono między innymi, że w czasie dynamicznego wysiłku fizycznego stężenie
NPY we krwi wzrasta istotnie statystycznie bardziej u chorych z NT niż w grupie kontrolnej.
Ponadto chorzy z różnie zaawansowanym NT ocenianym przerostem lewej komory odmiennie
reagowali zmianami stężenia NPY na wysiłek fizyczny.
(Kuch-Wocial A, Ślubowska K,
Kostrubiec M, Pasierski T, Januszewicz W, Świtalska H, Wocial B, Pruszczyk P. Plasma
neuropeptide Y immunoreactivity influences left ventricular mass in pheochromocytoma. Clin
Chim Acta 2004 Jul;345(1-2):43-7. (IF’04 = 1,961)
17
7. Porównanie zmian czynności i morfologii lewej komory u chorych z różnymi
formami wtórnego nadciśnienia tętniczego.
Nadciśnienie tętnicze (NT) powoduje postępującą przebudowę układu sercowo-naczyniowego.
Oceniono wpływ różnych wtórnych postaci nadciśnienia (m.in guz chromochłonny, pierwotny
hiperaldosteronizm, nadciśnienie naczyniowo nerkowe) oraz wpływ leczenia przyczynowego na
morfologię i czynność lewej komory. Wykazano różnice w przebudowie lewej komory w
zależności o postaci wtórnej NT oraz postępująca normalizacje jej budowy po etiologicznym
leczeniu wtórnych postaci NT. (Wocial B. Berent H. Kuczyńska K. Kostrubiec M. Kuch-Wocial
A. Niewęgłowska N. Homocysteine, adrenergic activity and left ventricular mass in patients with
essential hypertension. Blood Press. 2002;11(4):201-5. (IF’02 = 1,344); Dutkiewicz-Raczkowska
M, Wocial B, Ignatowska-Świtalska H, Berent H, Kuch-Wocial A, Kuczyńska K, Kostrubiec M.
Czy istnieje współzależność między stężeniem leptyny, układem współczulnym i masą lewej
komory serca u chorych z nadciśnieniem tętniczym pierwotnym w zależności od płci i wskaźnika
masy ciała? Nadciśnienie Tętnicze 2002; 6(2): 91-97).
8. Ocena zmian morfologii i czynności lewej komory u chorych z dystrofią
mięśniowa typu Emery-Dreifusa.
Dystrofia typu Emery-Dreyfuss (EDMD) charakteryzuje się powolnym uszkodzeniem mięśni
szkieletowych. Ponadto chorobie tej często towarzyszą zaburzenie rytmu serca i przewodnictwa
przedsionkowo-komorowego. Jednakże niewiele jest prac opisujących morfologię i czynność
serca w tej grupie chorych. W związku z tym oceniono echokardiograficznie jedną z
najliczniejszych w Europie grupę 27 chorych z EDMD. Stwierdzono w porównaniu do grupy
kontrolnej istotne obniżenie frakcji wyrzutu lewej komory wśród chorych. U 25 % chorych
stwierdzono obniżoną frakcję wyrzutu poniżej 50%. tj zakresu normy. Wydaje się, że u chorych
z EDMD nieprawidłowości obejmują nie tylko mięśnie szkieletowe, ale również mięsień
sercowy. (Draminska A, Kuch-Wocial A, Szulc M, Zwolinska A, Styczynski G, Kostrubiec M,
Hausmanowa-Petrusewicz I, Pruszczyk P. Echocardiographic assessment of left ventricular
morphology and function in patients with Emery-Dreifuss muscular dystrophy. Int J Cardiol. 2005
Jul 10;102(2):207-10. (IF’05 = 1,765))
18
IX. Projekty badawcze
Projekty Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego

Grant KBN N N402 490140
„Prospektywna ocena wpływu funkcji nerek na rokowanie u chorych z ostrą zatorowością
płucną” termin realizacji 2011-2014; kierownik grantu

Grant KBN N N402 080934
„Ocena funkcji śródbłonka u chorych z idiopatyczną żylną chorobą zatorowo-zakrzepową.”
termin realizacji 2008-2011; Kierownik grantu

Grant KBN 2PO 5B 06927
„Ocena wpływu uszkodzenia prawej komory w ostrym okresie zatorowości płucnej na jej
czynność w obserwacji średnioterminowej” termin realizacji 2004-2007; główny wykonawca
Projekty Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
 Projekt statutowy „Ocena rokowania u pacjentów po przebytej zatorowości płucnej”;
główny wykonawca
 Projekt młodego badacza „Ocena reaktywności płytek u chorych z ostrą zatorowością
płucną” termin realizacji 2008-2009; kierownik projektu
Inne projekty badawcze

badanie PEITHO (prospektywne, randomizowane, podwójnie zaślepione, kontrolowane
placebo, międzynarodowe, wieloośrodkowe, porównawcze badanie oceniające skuteczność i
bezpieczeństwo leczenia pojedynczym dożylnym bolusem tenekteplazy w porównaniu ze
standardowym leczeniem przeciwzakrzepowym stabilnych hemodynamicznie pacjentów z
ostrą zatorowością płucną oraz współistniejącymi echokardiograficznymi i laboratoryjnymi
cechami dysfunkcji prawej komory serca), prowadzone z
współpracy organizacji "Assistance Publique des
inicjatywy badaczy przy
Hopitaux de Paris" z Francji; termin
realizacji 2008-2012; badacz i współorganizator badania
19

badanie RIHTER (prospektywne badanie pacjentów z zatorowością płucną i skrzeplinami
wewnątrzsercowymi) prowadzone z
inicjatywy badaczy, termin realizacji 2010-2015;
badacz i współorganizator badania
X. Nagrody:
Ministra Zdrowia:
2009 r.
nagroda zespołowa naukowa Ministra Zdrowia za cykl 4 publikacji dotyczących
oceny przydatności biomarkerów i echokardiografii w określeniu rokowania u chorych z
zatorowością płucną
Rektora Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego

2011 r.
zespołowa nagroda naukowa II stopnia Rektora Warszawskiego Uniwersytetu
Medycznego

2011 r.
nagroda Komisji ds. Promocji Pracowników Naukowych WUM I Wydziału
Lekarskiego za wygranie rankingu niesamodzielnych pracowników naukowych

2010 r.
zespołowa
nagroda
naukowa
II
stopnia
Rektora
Warszawskiego
nagroda
naukowa
III
stopnia
Rektora
Warszawskiego
Uniwersytetu Medycznego

2008 r.
zespołowa
Uniwersytetu Medycznego

2000 r.
nagroda Rektora za ukończenie I Wydziału Lekarskiego Akademii
Medycznej w Warszawie z bardzo dobrym wynikiem

1997 r.
pochwała od Prorektora ds. Dydaktyczno Wychowawczych za godne
reprezentowanie Uczelni w Mistrzostwach Polski Akademii Medycznych w piłce koszykowej
organizowanych w Białymstoku – złoty medal
Inne
2005 r.
pierwsza nagroda w Konkursie im. Aurelii Baczko za najlepszą pracę doktorską z
dziedziny medycyny klinicznej niezabiegowej w roku 2005
20
XI. Referaty wygłoszone na międzynarodowych lub krajowych konferencjach
tematycznych

2012 r. wykład „Epizod idiopatycznej zatorowości płucnej = przewlekłe leczenie
przeciwkrzepliwe – KONTRA” na XVI Międzynarodowym Zjeździe Polskiego Towarzystwa
Kardiologicznego w Poznaniu

2012 r. wykład „Best form Munich – zatorowość płucna i nadciśnienie płucne” na XVI
Międzynarodowym Zjeździe Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego w Poznaniu

2012 r. wykład „Nowe doustne leki przeciwkrzepliwe praktycznie wyeliminują antagonistów
witaminy K- Kontra” na VIII Konferencji Czasopisma „Cardiology Journal”, 24 h z nowoczesną
kardiologią w Warszawie

2012 r. wykład „Apiksaban” w sesji „Nowe perspektywy farmakologicznego leczenia
zakrzepicy i zatorowości – co, jak i u kogo można już stosować w Polsce ?”” na VIII
Konferencji Czasopisma „Cardiology Journal”, 24 h z nowoczesną kardiologią w Warszawie

2011 r. wykład „Biomarkery w ocenie krążenia płucnego” na XV Międzynarodowym
Zjeździe Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego w Wrocławiu

2010 r wykład „Czy, kiedy i jak szukać nadciśnienia płucnego u rekonwalescentów po zatorze
płucnym?” na XIV Międzynarodowym Zjeździe Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego w
Poznaniu

2010 r wykład „Czy, kiedy i jak szukać nadciśnienia płucnego u rekonwalescentów po zatorze
płucnym?” na XIV Międzynarodowym Zjeździe Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego w
Poznaniu

2009 r. wykład „Co powinien wiedzieć każdy anestezjolog w zakresie profilaktyki i leczenia
przeciwzakrzepowego w oparciu o najnowsze zalecenia?” na Sympozjum z okazji 50-lecia
Polskiego Towarzystwa Anestezjologii i Intensywnej Terapii w Krakowie

2009 r. wykład „Biomarkery a zatorowość płucna w zaleceniach Europejskiego Towarzystwa
Kardiologicznego 2008” na II Kongresie Akademii po Dyplomie – Kardiologia w Warszawie

2009 r wykład „D-dimer w zatorowości płucnej - zalecenia Europejskiego Towarzystwa
Kardiologicznego 2008” na Konferencji Top Angiological Trends w Bydgoszczy
dr n. med. Maciej Kostrubiec
21