etap wojewódzki

Kod ucznia
Data urodzenia ucznia
Dzień
miesiąc
rok
Wojewódzki Konkurs Chemiczny
dla uczniów gimnazjów
województwa wielkopolskiego
ETAP WOJEWÓDZKI
Rok szkolny 2013/2014
Instrukcja dla ucznia
1. Sprawdź, czy test zawiera 11 stron. Ewentualny brak stron lub inne usterki zgłoś
Komisji.
2. Czytaj uważnie wszystkie teksty i zadania.
3. Pisz czytelnie i używaj tylko długopisu lub pióra z czarnym lub niebieskim
tuszem/atramentem. Nie używaj korektora.
4. Test, do którego przystępujesz, zawiera 27 zadań. Wśród nich są zadania zamknięte
i zadania otwarte wymagające krótkiej oraz dłuższej odpowiedzi.
5. Do każdego zadania zamkniętego zaproponowano cztery odpowiedzi, oznaczone
literami: A, B, C, D. Wybierz tylko jedną odpowiedź i zamaluj długopisem
odpowiednią kratkę (do kodowania odpowiedzi nie można używać ołówka)
z odpowiadającą jej literą na karcie odpowiedzi, np. gdy wybrałeś odpowiedź „A”:
Staraj się nie popełniać błędów przy zaznaczaniu odpowiedzi, ale jeśli się pomylisz,
błędne zaznaczenie otocz kółkiem i zaznacz inną odpowiedź:
Za każdą poprawnie udzieloną odpowiedź otrzymasz jeden punkt, a za odpowiedzi
błędne lub brak odpowiedzi – zero punktów.
6. W zadaniach otwartych, zapisz pełne rozwiązania starannie i czytelnie w miejscach
wyznaczonych przy poszczególnych zadaniach. Pamiętaj, że pominięcie argumentacji
lub istotnych obliczeń w rozwiązaniu zadania otwartego może spowodować, że za to
rozwiązanie nie będziesz mógł dostać pełnej liczby punktów. Pomyłki przekreślaj (nie
stosuj korektora).
7. Redagując odpowiedzi do zadań, możesz wykorzystać miejsca opatrzone napisem
Brudnopis. Zapisy w brudnopisie nie będą sprawdzane i oceniane.
8. Możesz korzystać z układu okresowego, tabeli rozpuszczalności soli i wodorotlenków
w wodzie oraz kalkulatora prostego.
9. Podczas trwania konkursu nie możesz korzystać ani z pomocy naukowych ani
podpowiedzi kolegów – narażasz ich i siebie na dyskwalifikację. Nie wolno Ci również
zwracać się z jakimikolwiek wątpliwościami do członków Komisji.
10. Do etapu wojewódzkiego zakwalifikują się uczniowie, którzy zdobędą co najmniej
84% punktów, czyli 42 punkty.
11. Na udzielenie odpowiedzi masz 120 minut.
Życzymy Ci powodzenia!
Wypełnia Komisja (po rozkodowaniu prac)
…………………………………………………
Imię i nazwisko ucznia
Uczeń uzyskał: ……….. /50 pkt.
ETAP WOJEWÓDZKI
Wojewódzki Konkurs Chemiczny dla uczniów gimnazjów
województwa wielkopolskiego
KARTA ODPOWIEDZI (do zadań zamkniętych)
Numer
zadania
Kod ucznia
Data urodzenia ucznia
dzień
miesiąc
Liczba
punktów
Odpowiedzi
(wypełnia
komisja)
1
A
B
C
D
2
A
B
C
D
3
A
B
C
D
4
A
B
C
D
5
A
B
C
D
6
A
B
C
D
7
A
B
C
D
8
A
B
C
D
9
A
B
C
D
10
A
B
C
D
rok
(wypełnia komisja)
Suma punktów
za zadania zamknięte
Suma punktów
za zadania otwarte
Suma punktów
za cały arkusz
Zestawienie punktów za zadania z części II
Numer
1
zadania
Max pkt. (2)
Uzyskane
punkty
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
(1)
(1)
(2)
(3)
(3)
(2)
(4)
(3)
(2)
(2)
(2)
(2)
(1)
(3)
(3)
(4)
Strona 2 z 12
ETAP WOJEWÓDZKI
Wojewódzki Konkurs Chemiczny dla uczniów gimnazjów
województwa wielkopolskiego
Część I - ZADANIA ZAMKNIĘTE
1.
Spośród pierwiastków: sód, siarka, chlor, selen, bar wybierz te, które w związkach
mogą być VI – wartościowe. Są to:
A.
B.
2.
Kleik skrobiowy
Galaretka owocowa
Olej napędowy jest palny, a roślinny nie.
Olej napędowy jest cięższy od wody, a olej roślinny lżejszy.
Olej napędowy jest mieszaniną węglowodorów, a roślinny mieszaniną estrów.
Olej napędowy jest mieszaniną węglowodorów, a roślinny mieszaniną kwasów
tłuszczowych.
Pomarańczowy osad.
Czarny osad.
C.
D.
Niebieski osad.
Roztwór pozostał klarowny.
kwas propanowy
metanian etylu
C.
D.
etanian metylu
propan-1,2-diol
Największa liczba atomów wodoru występuje w:
A.
B.
7.
C.
D.
Związek o wzorze sumarycznym C3H6O2 nie może posiadać nazwy:
A.
B.
6.
Wodny roztwór etanolu
Wodny roztwór białka
Zmieszano roztwory CuSO4, NaOH i sacharozy. Co zaobserwowano po ogrzaniu
mieszaniny?
A.
B.
5.
Selen, chlor i sód
Sód i bar
Olej napędowy różni się od oleju roślinnego tym, że:
A.
B.
C.
D.
4.
C.
D.
Która substancja nie jest roztworem koloidalnym?
A.
B.
3.
Siarka, chlor i bar
Siarka i selen
trzech molach etanolu,
dwóch molach etanianu metylu,
C.
D.
jednym molu sacharozy,
dwóch molach glukozy.
Przedstawiony niżej zestaw
Może być wykorzystywany do otrzymywania:
A.
B.
tlenu lub amoniaku
tlenku siarki(IV) lub wodoru
C.
D.
tlenu lub wodoru
chlorowodoru lub wodoru
Strona 3 z 12
ETAP WOJEWÓDZKI
Wojewódzki Konkurs Chemiczny dla uczniów gimnazjów
województwa wielkopolskiego
8.
Wykonano doświadczenie przedstawione na rysunku:
Gaz wydzielający się w wyniku reakcji chemicznej zachodzącej w tym
doświadczeniu najłatwiej zidentyfikować:
A.
B.
C.
D.
9.
sprawdzając czy jest palny.
używając zwilżonego papierka uniwersalnego.
na podstawie zapachu.
Kwas organiczny o ogólnym wzorze CnH2n -5 COOH posiada w cząsteczce:
A.
B.
10.
przepuszczając go przez wodę wapienną.
jedno wiązanie podwójne,
dwa wiązania podwójne,
C.
D.
trzy wiązania podwójne
pięć wiązań podwójnych.
Propanian metylu nie jest izomerem związku o nazwie:
C.
kwas butanowy,
etanian metylu,
A.
B.
etanian etylu
D.
metanian propylu.
Strona 4 z 12
ETAP WOJEWÓDZKI
Wojewódzki Konkurs Chemiczny dla uczniów gimnazjów
województwa wielkopolskiego
Część II
ZADANIE 1 (2 pkt.)
Podane niżej równania reakcji dotyczą przemysłowego otrzymywania tlenku węgla(II).
I.
2CH4 + O2 2CO + 4H2
II.
C + H2O CO + H2
Ustal stosunek produktów reakcji:
a)
objętościowy w reakcji I
V CO : V H2 = ………
:
…….…
b)
masowy w reakcji II
m CO : m H2 = …….… : ……..…
ZADANIE 2 (1 pkt.)
Z podanych niżej wzorów wybierz tłuszcz, który można poddać procesowi utwardzania.
I
II
H2C –OCOC15H31
H2C –OCOC17H33
HC –OCOC17H35
HC –OCOC17H31
H2C –OCOC3H7
H2C –OCOC17H33
Zapisz równanie reakcji utwardzania wybranego tłuszczu.
………………………………………………………………………………………………..
ZADANIE 3 (1 pkt.)
Poniżej podano wzory szeregu związków chemicznych:
KOH, H2SO4, CH3COOH, C2H5NH2,
CH2(NH2)COOH
Ułóż powyższe związki według rosnącego pH ich wodnych roztworów.
wzrost pH roztworu
………………, ……………..…, ……………..……, ……………….., ……………..….
Strona 5 z 12
ETAP WOJEWÓDZKI
Wojewódzki Konkurs Chemiczny dla uczniów gimnazjów
województwa wielkopolskiego
ZADANIE 4 (2 pkt.)
Krzem występuje w przyrodzie w postaci trzech trwałych izotopów: Si – 28, Si – 29, Si – 30.
Masa atomowa krzemu wynosi 28,1u. Oblicz zawartość procentową Si 28 i Si – 29 wiedząc,
że izotopu Si - 30 jest w przyrodzie 3%.
Obliczenia:
Odpowiedź: …………………………………………………………………………………….
ZADANIE 5 (3 pkt.)
Zapisz równania reakcji trzech różnych procesów chemicznych w wyniku których
przynajmniej jeden produkt występuje w warunkach normalnych w stanie gazowym.
Substratem może być tylko substancja z zestawu:
CH3COOH, MgCO3, C6H12O6, C2H5OH
Załóż, że masz do dyspozycji niezbędne katalizatory lub enzymy.
a) ………………………………………………………………………………………….
b) ………………………………………………………………………………………….
c) ………………………………………………………………………………………….
ZADANIE 6 (3 pkt.)
W 20-procentowym roztworze związku HE na 9 cząsteczek tej substancji przypadają 73
cząsteczki wody. Wyprowadź wzór związku HE. Zapisz obliczenia.
Obliczenia:
Odpowiedź: …………………………………………………………………………………….
Strona 6 z 12
ETAP WOJEWÓDZKI
Wojewódzki Konkurs Chemiczny dla uczniów gimnazjów
województwa wielkopolskiego
ZADANIE 7 (2 pkt.)
W wyniku fermentacji glukozy otrzymano 138g alkoholu. Oblicz, jaką ilość gramów glukozy
poddano fermentacji, jeśli otrzymano 20% teoretycznej ilości alkoholu.
Obliczenia:
Odpowiedź: ……………………………………….
ZADANIE 8 (4 pkt.)
Na zobojętnienie roztworu zawierającego 2,96 g kwasu organicznego monokarboksylowego
zużyto 30,5 cm3 roztworu NaOH o stężeniu 5% i gęstości 1,05 g/cm3. Wykonaj niezbędne
obliczenia i ustal wzór chemiczny kwasu.
Obliczenia:
Odpowiedź: …………………………………………………………………………………….
ZADANIE 9 (3 pkt.)
W wyniku prażenia tlenku miedzi(II) z węglem otrzymano gaz, który wprowadzony do wody
wapiennej spowodował jej zmętnienie. Powstały osad odsączono i wysuszono. Na otrzymany
produkt podziałano kwasem metanowym. Zaobserwowano gwałtowne wydzielenie się gazu.
Zapisz równania reakcji procesów chemicznych, o których mowa w powyższym tekście.
Równania reakcji:
a) ………………………………………………………………………………………
b) ………………………………………………………………………………………
c) ………………………………………………………………………………………
Strona 7 z 12
ETAP WOJEWÓDZKI
Wojewódzki Konkurs Chemiczny dla uczniów gimnazjów
województwa wielkopolskiego
ZADANIE 10 (2 pkt.)
Ustal, jakie substancje kryją się pod literami wiedząc że:
a) substancja C jest trudno rozpuszczalną solą,
b) substancja L jest tlenkiem pierwiastka o liczbie atomowej 16, w którym wykazuje on
najwyższą wartościowość.
A
+
H2 O
Ba
B
+
+
↓
H2 O
F
+
↓
L
+
A
+
B
→
↓
→
C
↓
+
B
H2
C
+
H2 O
+
+
H2 O
Wpisz do tabeli wzory chemiczne substancji.
litery
Wzory
chemiczne
substancji
A
B
C
L
F
ZADANIE 11 (2 pkt.)
Ułóż równania reakcji zachodzących według schematu. Dobierz odpowiednie reagenty.
tłuszcz jadalny → mydło maziste → palmitynian wapnia
1. ………………………………………………………………………………………
2. ………………………………………………………………………………………
Strona 8 z 12
ETAP WOJEWÓDZKI
Wojewódzki Konkurs Chemiczny dla uczniów gimnazjów
województwa wielkopolskiego
Informacja do zadań 12, 13
W tabeli przedstawiono rozpuszczalność wybranych soli w różnych temperaturach.
substancja
CuSO4
Pb(NO3)2
10ºC
17,4
48,3
temperatura
30ºC
40ºC
25,0
28,5
66,0
75,0
20ºC
20,7
56,3
50ºC
33,3
85,0
60ºC
40,0
96,0
ZADANIE 12 (2 pkt.)
Do dwóch zlewek wlano po 50 cm3 wody i dodano:
a) do pierwszej 20g CuSO4
b) do drugiej jeszcze 100 cm3 wody i 99 g Pb(NO3)2.
Korzystając z tabeli, podaj temperatury, powyżej których otrzymane roztwory będą
nienasycone.
a) Zlewka I - temperatura ……………..
b) Zlewka II - temperatura ……………..
ZADANIE 13 (2 pkt.)
Do 80g wody o temperaturze 40ºC dodano 90g Pb(NO3)2. Ustal najmniejszą ilość wody, jaką
należy dolać, aby otrzymać roztwór nasycony. Załóż, że dolana woda ma temperaturę 40ºC,
a rozpuszczanie soli nie zmienia temperatury roztworu. Zamieść obliczenia.
Odp.: …………………………………………………………………………………………..
ZADANIE 14 (1 pkt.)
Z podanych niżej związków wybierz ten, który nie reaguje z wodorotlenkiem miedzi (II).
a)
b)
c)
d)
CH2(OH) – CH(OH) – CH2(OH)
CH3 – CH(CH3) – COOH
CH3 – CH(OH) – CH3
CH3 – (CH2)2 – CHO
Wybrany związek: ……………………………………………………………….
Strona 9 z 12
ETAP WOJEWÓDZKI
Wojewódzki Konkurs Chemiczny dla uczniów gimnazjów
województwa wielkopolskiego
ZADANIE 15 (3 pkt.)
Wykonano trzy doświadczenia, których częściowy opis przedstawiono poniżej. Uzupełnij
opisy doświadczeń wpisując w wykropkowane miejsca nazwy lub wzory niezbędnych
odczynników z zestawu:
sacharoza, glukoza, CuSO4 (aq), FeSO4 (aq), jodyna, NaOH (aq),
roztwór białka, krochmal
Doświadczenie I
Obserwacja: zmieszanie dwóch substancji spowodowało wytrącenie się niebieskiego osadu.
Po dodaniu trzeciego odczynnika i ogrzaniu osad zmienił stopniowo barwę na
pomarańczowoczerwoną.
Doświadczenie II
Obserwacja: zmieszanie dwóch odczynników spowodowało powstanie ciemnogranatowego
zabarwienia mieszaniny.
Doświadczenie III
Obserwacja: do substancji organicznej zawartej w probówce wlano najpierw bezbarwny
roztwór odczynnika pierwszego. Po dolaniu roztworu drugiego i wstrząśnięciu zawartość
probówki przybrała zabarwienie fioletowe.
Strona 10 z 12
ETAP WOJEWÓDZKI
Wojewódzki Konkurs Chemiczny dla uczniów gimnazjów
województwa wielkopolskiego
ZADANIE 16 (3 pkt.)
Kwas mlekowy nadaje smak m.in. jogurtowi, kiszonej kapuście. W pewnych warunkach kwas
mlekowy może ulegać odwodnieniu przekształcając się w kwas akrylowy.
CH3 – CH – COOH → CH2 = CH – COOH + H2O
OH
Biorąc pod uwagę wzory tych kwasów uzupełnij tabelę podkreślając wybraną odpowiedź.
a)
b)
c)
Kwas mlekowy
Kwas akrylowy
jedna / dwie / trzy
jedna / dwie / trzy
pomarańczowe / bez barwy
pomarańczowe / bez barwy
tak / nie
tak / nie
Liczba grup
funkcyjnych.
Zabarwienie
roztworu po dolaniu
wody bromowej.
Może reagować z
kwasem dając ester.
ZADANIE 17 (4 pkt.)
Ułóż równania reakcji zachodzących według schematu. Pod literami A, B, M, N kryją się
reagenty. Zastosuj wzory półstrukturalne (grupowe) związków organicznych. Równanie
numer 3 zapisz dodatkowo w postaci reakcji jonowej skróconej.
R1COOR2 + H2O
A
1
+
CH3 – CH(OH) – CH3
+
M
2
↓
(CH3 – COO)2Cu
+
H2O
+ Na2S
→
B
+
N
3
1. ………………………………………………………………………………………….
2. ………………………………………………………………………………………….
3. ………………………………………………………………………………………….
Reakcja jonowa-skrócona:
………………………………………………………………………………………….
Strona 11 z 12
ETAP WOJEWÓDZKI
Wojewódzki Konkurs Chemiczny dla uczniów gimnazjów
województwa wielkopolskiego
BRUDNOPIS:
Strona 12 z 12