pdf 71,7KB

Nazwa zajęć
Prowadzący
Rok studiów
semestr
Forma zajęć
Forma
zaliczenia
Punkty ECTS
Program zajęć
Literatura
Archeologia Powszechna – okres rzymski
dr Artur Błażejewski
III (studia licencjackie), IV (studia 5-letnie)
5, 7 (zimowy)
wykład
egzamin ustny (3 zasadnicze pytania, dotyczące archeologii Polski, Europy i
problemów ogólnych archeologii Barbaricum)
4
1. Zagadnienia wstępne. Zakres chronologiczny i terytorialny zajęć. Problem
identyfikacji etnicznej kultur archeologicznych. Kontakty gospodarcze Imperium
Rzymskiego z barbarzyńcami. Źródła pisane
2. Północnogermański krąg kulturowy. Skandynawia (Szwecja i Norwegia)
3. Germanie północni: Jutlandia, Wyspy Duńskie
4. Zachodniogermański krąg kulturowy. Germanie „kontynentalni” Morza
Północnego
5. Germanie znad Renu i Wezery. Wczesny okres rzymski: Batawowie, Chattowie,
Cheruskowie i in. Późny okres rzymski: Alamanowie i Frankowie.
6. Nadłabski krąg kulturowy. Dolne i środkowe Nadłabie. Longobardowie,
Semnonowie, Hermundurowie.
7. Górne Nadłabie – Markomanowie i Kwadowie. Czechy i Morawy w późnym
okresie rzymskim.
8. Relikty kultury lateńskiej na obszarze Czech, Moraw i Słowacji. Kultura
puchowska
9. Kultury kręgu dackiego: Dakowie i Dacja rzymska, kultura lipicka, kultura
kurhanów karpackich
10. Kultury zachodniobałtyjskie: bogaczewska, sudowska, Kovrovo-Dollkeim.
11. Kultury wschodniobałtyjskie.
12. Kultura diakowska, kultura zarubiniecka w okresie wpływów rzymskich
13. Kultury kręgu gockiego: czerniachowska, Sîntana de Mureş.
14. Terytorium Polski w okresie rzymskim. Kultury i grupy: wielbarska,
Przeworska, luboszycka, lubuska, gustowska, dębczyńska.
15. Plemiona sarmackie i Hunowie. Wędrówki ludów. Problem pojawienia się
Słowian Słowian Europie środkowej.
• Archeologija Ukrainskoj SSR, t. 3, Kiev.
• Bielenin K., Starożytne górnictwo i hutnictwo żelaza w Górach Świętokrzyskich,
Kielce 1992.
• Brønsted J., Nordische Vorzeit, t. 3, Neumünster 1963.
• Daicoviciu H., Dakowie, Warszawa 1969.
• Domański G., Kultura luboszycka między Łabą a Odrą w II-IV wieku, Wrocław
1979.
• Godłowski K., The Chronology of the Late Roman and Early Migrations Period in
Central Europe, Kraków 1970.
- Przemiany kulturowe i osadnicze w południowej i środkowej Polsce w młodszym
okresie przedrzymskim i okresie rzymskim, Wrocław 1985.
• Kaczanowski P., Kozłowski J. K., Wielka Historia Polski, t. 1, Najdawniejsze dzieje
ziem polskich, Kraków 1998.
• Kokowski A., Archeologia Gotów. Goci w Kotlinie Hrubieszowskiej, Lublin1999.
- Starożytna Polska, Warszawa 2006.
• Krüger B. (red.), Die Germanen. Bd. II, 1985.
- Die Germanen. Bd. I, 1988.
• Machajewski H., Z badań nad chronologią dębczyńskiej grupy kulturowej w
dorzeczu Parsęty, Poznań 1992.
• Nowakowski W., Das Samland in der römischen Kaiserzeit und seine
Verbindungen mit dem römischen Reich und der barbarischen Welt, Marburg –
Warszawa 1996.
• Pazda S., Studia nad rozwojem i zróżnicowaniem lokalnym kultury przeworskiej
na Dolnym Śląsku, Studia Archeologiczne, 10, 1980.
• Pleiner R., Rybova A. (red.), Pravěke dějiny Čech, Praha 1978.
• Podborsky V. (red.), Pravĕke dĕjiny Moravy, Brno 1993.
• Prahistoria Ziem Polskich, t. V., Wrocław, 1981.
• Sternberger M., Vorgeschichte Schwedens, Berlin 1977.
• Strzelczyk J., Goci – rzeczywistość i legenda, Warszawa 1984
- Wandalowie i ich afrykańskie państwo, Warszawa 1992.
• Sulimirski T., Sarmaci, Warszawa 1977.
• Wielowiejski J., Kontakty Noricum i Pannonii z ludami północnymi, Wrocław
1970.
- Główny szlak bursztynowy w czasach Cesarstwa Rzymskiego, Wrocław 1980.
Tacyt
Germania
Nazwa zajęć
Prowadzący
Rok studiów
semestr
Forma zajęć
Forma
zaliczenia
Punkty ECTS
Program zajęć
Literatura
Archeologia Powszechna – okres rzymski
dr Artur Błażejewski
III (studia licencjackie), IV (studia 5-letnie)
5, 7 (zimowy)
konwersatorium
aktywność na zajęciach i przygotowanie do nich przy pomocy lektur, sprawdzian
pisemny dotyczący datowników, odpowiedzi ustne. Na wszystkich zajęciach
obecność obowiązkowa. Nieobecności zalicza się na konsultacjach (zgodnie z
regulaminem studiów).
4
1. Zagadnienia chronologii okresu rzymskiego Barbaricum. Definicja Barbaricum.
Lektury ogólne, podstawowe systemy chronologiczne, podstawy i zasady ich
tworzenia oraz problemy ustalania systemów chronologii względnej. Kategorie
źródeł archeologicznych i historycznych, wykorzystywanych w badaniach nad
archeologią Barbaricum.
2. Zapinki, typologia Almgrena, Liany, nowsze prace nad uściśleniem chronologii
zapinek. Występowanie poszczególnych typów w różnych kulturach
Barbaricum. Konstrukcje, surowce, importy rzymskie.
3. Sprzączki i inne metalowe elementy pasa jako wyznaczniki chronologiczne.
4. Szpile, pierścienie, zawieszki, bransolety, naszyjniki, paciorki jako wyznaczniki
chronologiczne.
5. Militaria i ich chronologia: groty broni drzewcowej, miecze, elementy tarczy,
ostrogi, topory, fragmenty pancerzy (2 spotkania).
6. Ceramika ręcznie lepiona na terenie Barbaricum. Zdobnictwo, specyfika
kulturowa, tradycje wytwórstwa.
7. Ceramika toczona na terenie Barbaricum. Import idei, chronologia, produkcja
warsztatowa i jej organizacja. Zagadnienie dystrybucji i handlu oraz specyfiki
kulturowej.
8. Importy rzymskie: monety i ich dystrybucja w Barbaricum, naczynia metalowe,
szkła, ceramika toczona powszechnego użytku, ceramika wykwintna (terra
sigillata, terra nigra itd.).
9. Osady i budownictwo na terenie Barbaricum. Typy konstrukcji, budulce,
zróżnicowanie kulturowe.
10. Ciałopalny obrządek pogrzebowy kultur archeologicznych Barbaricum.
Zróżnicowanie kulturowe, tradycje przedrzymskie i nowe tendencje. Groby
jamowe, popielnicowe, warstwowe i cmentarzyska warstwowe. Proces kremacji.
Konstrukcje kurhanowe.
11. Szkieletowy obrządek pogrzebowy w Barbaricum. Tradycje celtyckie i nowe
tendencje, groby okazałe, wpływy ludów koczowniczych i chrześcijaństwa.
12. Wydobycie surowców mineralnych na terenie Barbaricum. Produkcja
metalurgiczna. Rolnictwo i handel. Narodziny rzemiosł (2 spotkania).
13. Transport i komunikacja w Barbaricum.
• Almgren O., Studien über nordeuropäischen Fibelformen der ersten
nachchristlichen Jahrhunderte mit Berücksichtigung der provinzialrömischen und
südrussischen Formen, Leipzig 1926.
• Biborski M., Miecze z okresu wpływów rzymskich na obszarze kultury
przeworskiej, „Materiały Archeologiczne”, 18, 1978, 53-165.
• Dobrzańska H., Zagadnienie datowania ceramiki toczonej w kulturze
przeworskiej, Archeologia Polski, 24, 1980, 87-147.
• Dobrzańska H., Osada z późnego okresu wpływów rzymskich w Igołomi, woj.
krakowskie, Wrocław 1990, cz I i II.
• Ginalski J., Ostrogi kabłakowe kultury przeworskiej. Klasyfikacja typologiczna,
„Przegląd Archeologiczny”, 38, 1991, 53-84.
• Jahn M., Die Bewaffnung der Germanen in der älteren Eisenzeit etwa von 700 v.
Chr. Bis 200 n. Chr., Würzburg.
• Kaczanowski P., Klasyfikacja grotów broni drzewcowej kultury przeworskiej z
okresu wpływów rzymskich, Kraków 1995.
• Kieferling G., Bemerkungen zu Äxten der römischen Kaiserzeit und der frühen
Völkerwanderunszeit im mitteleuropäischen Barbaricum, [w:] von CarnapBornhem C. (red.) Beiträge zur römischen Bewaffnung in den ersten vier
nachchristlichen Jahrhunderten, Lublin/Marburg 1994, 335-356.
• Kunow J. (red.), 100 Jahre Fibelformen nach Oscar Almgren. Internationale
Arbeitstagung 25.-28 Mai 1997 in Kleinmachnow, Land Brandenburg, Wünsdorf
1998.
• Madyda R., Sprzączki i okucia końca pasa na ziemiach polskich w okresie
rzymskim, „Materiały Starożytne i Wczesnośredniowieczne”, 4, 1977, 351-412.
• Madyda-Legutko R., Die Gürtelschnallen der römischen Kaiserzeit und der
frühen Völkerwanderungszeit im mitteleuropäischen Barbaricum, BAR, IS 360,
Oxford 1986.
• Pazda S., Brzeski rejon starożytnej produkcji żelaza (IV-V w. n.e.), Studia
Archeologiczne, 25, 1994.
• Prahistoria Ziem Polskich, t. 5, Wrocław 1981.
• Roman E., Ostrogi krzesłowate z terenu ziem polskich, [w:] Ilkjaer J., Kokowski
A., (red.) 20 lat archeologii w Masłomęczu, t. 1, Lublin 1997, 165-188.
• Stawiarska T., Paciorki szklane z obszaru Polski północnej w okresie wpływów
rzymskich, Wrocław 1985.
• Tempelmann-Mączyńska M., Die Perlen der römischen Kaiserzeit und der frühen
Phase der Völkerwanderungszeit im mitteleuropäischen Barbaricum, RömischGermanische Forschungen, Mainz am Rhein 1985.
• Wójcik T., Pomorskie formy bransolet wężowatych z okresu rzymskiego,
„Materiały Zachodniopomorskie”, 24, 1978, 35-109.
• Zieling N., Studien zur germanischen Schilden der Spätlatene- und der römischen
Kaiserzeit im freien Germanien, BAR, IS 505, Oxford 1989.
Nazwa zajęć
Prowadzący
Rok studiów
semestr
Forma zajęć
Forma
zaliczenia
Punkty ECTS
Program zajęć
Konwersatorium specjalistyczne - archeologia prowincji rzymskich
dr Artur Błażejewski
IV-V
zimowy
konwersatorium
Przygotowanie i aktywny udział w zajęciach
4
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
Literatura
Charakterystyka powstawania prowincji rzymskich: tło historyczne i
archeologiczne przejawy ekspansji Rzymu
Fortyfikacje rzymskie i bazy wojskowe na terenie prowincji
Militaria rzymskie
Infrastruktura na terenie rzymskich prowincji
Górnictwo w prowincjach rzymskich
Produkcja rolna na terenie prowincji
Produkcja ceramiki wykwintnej w prowincjach
Ceramika codziennego użytku
Produkcja metalurgiczna w prowincjach
Produkcja szkła w prowincjach rzymskich
Organizacja handlu w prowincjach rzymskich
Religie i kulty w prowincjach
Obrządek pogrzebowy w prowincjach rzymskich.
Medycyna w prowincjach rzymskich