wdrażanie prawa dostępu do adwokata model podręcznika

Transkrypt

WDRAŻANIE
PRAWA DOSTĘPU
DO ADWOKATA
MODEL
PODRĘCZNIKA
SZKOLENIOWEGO DO
ZASTOSOWANIA W RÓŻNYCH
JURYSDYKCJACH
WWW.ICCL.IE
WDRAŻANIE
PRAWA DOSTĘPU
DO ADWOKATA
MODEL PODRĘCZNIKA SZKOLENIOWEGO DO
ZASTOSOWANIA W RÓŻNYCH JURYSDYKCJACH
ICCL-Irish Council for Civil Liberties
SPIS TREŚCI
1.
2.
3.
WPROWADZENIEDOMODELUPODRĘCZNIKASZKOLENIOWEGO
3
1.1 Zaleceniadotycząceużytkowania
3
1.2 Wprowadzenie
3
1.3 PunktwyjściowyDyrektywy
4
1.4 Ogólnyopisszkoleniaorazjegocele
4
PRZEGLĄDZASOBÓWSZKOLENIOWYCH
5
2.1 Opis
5
2.2 Sposóbkorzystaniazniniejszychzasobów
5
2.2.1 Strukturaniniejszychzasobów
5
2.2.2 Wykorzystaniemateriałówdokształceniasięwewłasnymzakresie 6
2.2.3 Korzystaniezmateriałówdokształceniawobrębieorganizacji
6
DYREKTYWA
7
3.1 Informacjewstępne
7
3.3 Prawodostępudoadwokatawpostępowaniukarnym
10
3.3.1 Ogólneinformacje
10
3.3.2 Studiumprzypadku1:
11
3.3.3 Dyskusjawokółstudiumprzypadku
12
3.3.5 Bibliografiadodatkowa
14
3.4 Prawodostępudoadwokatawpostępowaniudotyczącym
europejskiegonakazuaresztowania
14
3.4.1 Informacjeogólne
14
3.4.2 RefleksjenatematPana/Panidoświadczenia:CoPan/Paniotymsądzi?
16
3.4.3 Dodatkoweinformacje
17
17
3.6 Informacjeogólne
18
3.6.1 Dodatkoweinformacje
18
3.6.2 Scenariuszsprawy:CoPan/Paniotymsądzi?
18
3.6.3 Scenariuszsprawy:Dyskusja
19
19
3.7 Prawodokomunikacjizosobamitrzecimiwczasiepozbawienia
wolności
19
19
3.7.2 Scenariuszsprawy:CoPan/Paniotymsądzi?
20
WdrażaniePrawaDostepuDoAdwokata-ModelPodręcznikaSzkoleniowego
1
3.7.3 Studiumprzypadku:Dyskusja
3.8 Prawodokomunikacjizorganamikonsularnymi
3.8.2 Prawow
3.9 Zrzeczeniesięprawadostępudoadwokata
3.9.2 Studiumprzypadku:CoPan/Paniotymsądzi?
3.9.3 Studiumprzypadku:Dyskusja
3.10 Odstępstwa
3.10.1Ogólneinformacjenatemattymczasowychodstępstw
3.10.2CoPan/Paniotymsądzi?
3.10.3Bibliografiadodatkowa
Odpowiedzi
20
21
21
21
22
22
22
23
23
24
25
25
26
27
30
PODZIĘKOWANIA
NiniejsząpublikacjęopracowanoprzywsparciufinansowymprogramuUnii
Europejskiej:„Wymiarsprawiedliwościwsprawachkarnych”.Zatreśćniniejszej
publikacjiwyłącznąodpowiedzialnośćponosiIrishCouncilforCivilLiberties
Limited(IrlandzkaRadaWolnościObywatelskich)–beneficjentwdrażający–i
opiniewniejwyrażoneniesątożsamezpoglądamiKomisjiEuropejskiej.Irish
CouncilforCivilLibertiesLimitedwyrażaszczególnepodziękowaniazawiedzę,jaką
podczasopracowywaniatychzasobówpodzielilisięczłonkowieGrupyWysokiej
RangiEkspertówds.dostępudoadwokata.
2
1. WPROWADZENIE DO MODELU
PODRĘCZNIKASZKOLENIOWEGO
1.1
ZALECENIA DOTYCZĄCE UŻYTKOWANIA
ModeltenjestprzeznaczonydoużytkuspecjalistówwPaństwachCzłonkowskich
UniiEuropejskiej.Niniejszypodręcznikposiadatakąsamąstrukturęitreśćco
irlandzkipodręcznikszkoleniowydotyczącyprawadostępudoadwokata,dostępny
nastronieinternetowejwww.eujusticia.net.
Abypodręczniktenbyłprzydatnywróżnychjurysdykcjach,wkażdymPaństwie
Członkowskimkoniecznejestdodanierozdziałówdotyczącychtegokraju,w
oparciuokonkretneprecedensyiprzepisytegoPaństwaCzłonkowskiego.
Rozdziaływymagającedodaniatakiejinformacjizaznaczonokoloremwszarym
poluipodanododatkowewyjaśnieniaodnośniesposobu,wjakinależyje
opracowaćwprzypadkukonkretnegoPaństwaCzłonkowskiego.Prosimypamiętać
okoniecznościdostosowaniatekstuwszarympoludokrajowegokontekstu.
Wceluzrozumieniasposobu,wjakidostosowanoorzecznictwodoDyrektywyw
Irlandii,należyzapoznaćsięzodpowiednimpodręcznikiemszkoleniowymdla
Irlandii;dostarczyonodpowiednichodniesieńpodczasprzygotowywaniazasobów
szkoleniowychdladanegokraju.
1.2 WPROWADZENIE
Celemtegomodelupodręcznikaszkoleniowegojestdostarczeniespecjalistom
praktycznych,dostosowanychidostępnychzasobów,abypomócimwinterpretacji
istosowaniupostanowieńDyrektywyUEdotyczącejprawadostępudoadwokataw
postępowaniukarnymorazwpostępowaniudotyczącymeuropejskiegonakazu
aresztowania;prawadopoinformowaniaosobytrzeciejopozbawieniuwolności,a
takżeprawadokomunikacjizosobamitrzecimiiorganamikonsularnymipodczas
pozbawieniawolności(zwanejdalejDyrektywą).
3
1.3 PUNKT WYJŚCIOWY DYREKTYWY
Dyrektywapowstałazplanudziałańdotyczącychprawprocesowychosób
podejrzanychioskarżonych,jakiprzyjętow2009r.wczasieszwedzkiej
prezydencjiUniiEuropejskiej(UE).Celemtegoszwedzkiegoplanudziałańjest
wzmocnienieprawprocesowychosóbpodejrzanychluboskarżonychwUEpoprzez
przyjęcieszereguśrodkówochronytychprawwewszystkichPaństwach
Członkowskich.Ustanawiaonwspólne,minimalnenormyochronytakichpraw.
Szwedzkiprogramustanawiaplandziałańwzakresieprawprocesowychprogramu
sztokholmskiego2010-2014,wktórymokreślonopriorytetyUEwdziedzinie
sprawiedliwości,wolnościibezpieczeństwa.
1.4 OGÓLNY OPIS SZKOLENIA ORAZ JEGO CELE
Wyznaczonoczterypodstawowezałożeniawkształceniuuczestników
korzystającychztychmateriałów:
• zaznajomienieuczestnikówztreściąDyrektywy,znaczeniemprawwniej
zawartychorazobowiązkami,jakienakładaonanaPaństwaCzłonkowskie;
• przeprowadzenietestówwśróduczestnikówodnośniezrozumieniaprzeznich
Dyrektywy,orazmożliwośćprzeprowadzeniapodczasszkolenia
ukierunkowanejanalizyibadaniapotencjalnychnaruszeńprawczłowieka;
• dostarczenieuczestnikomnarzędziwspierającychichwanaliziepolityk
krajowychorazwskazówekwzakresienorm,jakiePaństwaCzłonkowskie
powinnywdrożyć,abyspełnićwymogiprawneDyrektywy;
• umożliwienieuczestnikompodzieleniasiętąwiedzązinnymispecjalistami,a
tymsamymzwiększenieznajomościprawUEwzakresieprawdoobronyoraz
prawprocesowychszwedzkiegoplanudziałań.
4
2. PRZEGLĄD ZASOBÓW SZKOLENIOWYCH
2.1 OPIS
Niniejszyrozdział:
• przedstawiauczestnikomcelemateriałówszkoleniowychorazichopis;
• dostarczaprostychwskazówekosposobiekorzystaniaztychmateriałów,celem
wsparciakształceniaosóbindywidualnychigrup;
• opisujepodłożeorazkontekstDyrektywydotyczącejprawadostępudo
adwokata.
2.2 SPOSÓB KORZYSTANIA Z NINIEJSZYCH ZASOBÓW
2.2.1 STRUKTURA NINIEJSZYCH ZASOBÓW
Niniejszemateriałydzieląsięnadwieczęści.Pierwszaczęśćobejmuje
wprowadzenieorazopis,adrugastanowipodstawowątreśćmateriałów
zawierającąwszystkieinformacjenatematDyrektywy(którejszczegółowypodział
podanoponiżej).
DrugirozdziałdzieliDyrektywęnasześćpodstawowychzestawówlub
powiązanychpodrozdziałów.Każdypodrozdziałopracowanownastępujący
sposób:
• Ogólneinformacje:rozdziałtendostarczaszczegółowychinformacjinatemat
zastosowaniaDyrektywy;
• Studiumprzypadku:umożliwiaspecjalistomorazichwspółpracownikom
rozpatrzenie,wjakisposóbmożnazastosowaćprawowkonkretnej,
przedstawionejsprawie;
• Dyskusjawokółstudiumprzypadku:rozdziałzawierającykluczoweinformacje
dlastudiumprzypadkuorazdodatkowąbibliografiędlaspecjalistównatemat
przedstawionejsprawyorazzwiązanegoznimobszaruprawa;
• Bibliografiadodatkowa:nakońcukażdegorozdziałupodanowykaz
odpowiednichinstrukcji,artykułóworazorzecznictwa.
5
2.2.2 WYKORZYSTANIE MATERIAŁÓW DO KSZTAŁCENIA SIĘ WE WŁASNYM ZAKRESIE
Zasadniczymcelemtegopodręcznikajestułatwieniespecjalistomzapoznaniasięz
Dyrektywądotyczącąprawadostępudoadwokataznaciskiemnapraktycznejej
zastosowanie.Materiałytemająstanowićskróconąinstrukcjęnatematróżnych
aspektówDyrektywy.Każdyrozdziałpodajespecjalistominformacjepotrzebnedo
pełnegozrozumieniaDyrektywy,atakżestudiumprzypadkulubszeregpytań,
którepomogąwzastosowaniuzdobytejwiedzywpraktyce.Łączniezinstrukcjądo
Dyrektywydlaspecjalistówwymienianąwniniejszymtekścieizrealizowanąprzez
IrlandzkąRadęWolnościObywatelskichspecjaliścimogąkorzystaćztych
materiałówwceluposzerzeniapodstawowejwiedzy,sprawdzeniaczegosięjuż
nauczylilubprzeanalizowaniaspraw,zjakimimogąsięspotkaćwswojejpraktyce
zawodowej,kiedymająwrażenie,żenieprzestrzeganoprawklienta.Specjaliści
mogąsprawdzićrównież,czegosięnauczylidziękiquizowizamieszczonemuna
końcuniniejszejpublikacji.
2.2.3 KORZYSTANIE Z MATERIAŁÓW DO KSZTAŁCENIA W OBRĘBIE ORGANIZACJI
Specjalistamarównieżmożliwośćwykorzystaniatychmateriałówwgrupie
współpracownikówwcelulepszegozrozumieniatejDyrektywyorazjejwpływuna
sytuacjęklientów.Wtakimprzypadkuprzydatnamożeokazaćsięwspólnapracaw
grupienadprzedstawionymiprzykładamisytuacjipoprzezodgrywanierólwedług
zaproponowanegoscenariuszalubdokładneprzeczytanieiburzęmózgówprzy
wspólnymformułowaniuodpowiedzinakluczowepytania.Quizmożeteżokazać
sięinteresującydlagrupwspółpracowników,gdyżpozwoliimnaocenęnabytej
wiedzynatematważnychizawartychwniniejszejinstrukcjikwestiidotyczących
Dyrektywy.
6
3. DYREKTYWA
3.1 INFORMACJE WSTĘPNE
Wdniu29listopada2000r.RadaUniiEuropejskiej(UE)przyjęłaszeregśrodków
wdrażającychzasadęwzajemnegouznawaniadecyzjiwsprawachkarnychwcałej
UniiEuropejskiej.Wzajemneuznawanieorzeczeńsądowychopierasięna
założeniu,żePaństwaCzłonkowskiemająwzajemnezaufaniedoswoichsystemów
sprawiedliwościaorganysądowezróżnychkrajówsąpewne,żeosobysąrzetelnie
traktowaneprzezcałyokrespostępowaniakarnego.
WzwiązkuztymRadaUEprzyjęłarezolucjęwsprawiePlanudziałańdotyczącego
prawprocesowych1dnia30listopada2009r.Celemtejrezolucjijestutworzenie
szereguminimalnychnormwdziedzinieprawprocesowychwcałejUE.Plan
działaństałsiętymsamymczęściąprogramusztokholmskiegowdziedzinie
sprawiedliwości,wolnościibezpieczeństwaUniiEuropejskiej,2zatwierdzonymw
2010r.ŚrodekC1Planudziałańdotyczydostępudoadwokatawpostępowaniu
karnymiprawadopoinformowaniapewnychosóbozatrzymaniuipozbawieniu
wolności.Wpaździerniku2013r.przyjętowynikającąztegoDyrektywę
2013/48/UEwsprawieprawadostępudoadwokatawpostępowaniukarnymiw
postępowaniudotyczącymeuropejskiegonakazuaresztowaniaorazwsprawieprawa
dopoinformowaniaosobytrzeciejopozbawieniuwolnościiprawado
porozumiewaniasięzosobamitrzecimiiorganamikonsularnymiwczasie
pozbawieniawolności.PaństwaCzłonkowskiesązobowiązanedotranspozycji
Dyrektywydoprawakrajowegodo27listopada2016r.
ProsimydodaćtutajwszelkieinformacjedotyczącetranspozycjiDyrektywyw
państwajurysdykcji.
____________________
Rezolucjadotyczącaplanudziałańmającychnaceluwzmocnienieprawprocesowychosóbpodejrzanychlub
oskarżonychwpostępowaniukarnym,przyjętaprzezRadę30listopada2009r.(2009/C295/01)(dostępnetutaj:
http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2009:295:0001:0003:en:PDF).
2Programsztokholmski–OtwartaibezpiecznaEuropadladobraiochronyobywateli(2010/C115/01)(dostępnetutaj:
http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2010:115:0001:0038:EN:PDF).
1
7
Dyrektywachroniliczneprawa.Napierwszymmiejscujesttoprawodostępudo
adwokatawpostępowaniukarnymorazwpostępowaniudotyczącym
europejskiegonakazuaresztowania(ENA).ZgodniezDyrektywą,prawotakie
mazastosowaniezchwiląpowiadomieniadanejosoby,żejestpodejrzanalub
oskarżonaopopełnienieprzestępstwa.Prawotomazastosowanieniezależnieod
tegoczydanaosobazostałapozbawionawolnościczynie(zatrzymana).3W
postępowaniudotyczącymeuropejskiegonakazuaresztowaniaDyrektywama
zastosowaniezchwiląaresztowaniadanejosobyprzezorganywykonującegonakaz
PaństwaCzłonkowskiego.4Wszelkaosobaoskarżonalubpodejrzanaopopełnienie
przestępstwapowinnamiećprawodostępudoadwokatadoczasuzakończenia
wszelkiegopostępowaniaobejmującegowydaniewyrokuskazującegoi
rozpatrzeniewszelkichśrodkówodwoławczych.5
Dyrektywawyraźniewykluczaniektórepostępowaniazeswojegozakresu.Na
przykładDyrektywanieobejmujepostępowańzwiązanychzdrobnymi
przestępstwamipopełnianymiwzakładziekarnym,któresąprzedmiotem
przepisówdyscyplinarnych.6Dyrektywawyraźniewykluczarównieżpostępowania
związanezprzestępstwamipopełnianymiwzwiązkuzesłużbąwojskową,którymi
zajmujesiędowódcawojskowy.7Dyrektywauznajerównież,żebyłoby
niepraktyczneumożliwieniedostępudoadwokatawokolicznościach,wktórych
organinnyniżsądwłaściwynakładakarywodniesieniudostosunkowodrobnych
przestępstw(Np.wykroczeniakaranemandatem„namiejscu”,którymizajmujesię
policja).Jednakżewprzypadku,gdyosobabędącapodmiotemtakichkarodwołuje
siędosądu,powinnamiećtakidostępnapotrzebypostępowaniasądowego.8
____________________
Artykuł2.1Dyrektywy.
5Artykuł2.1Dyrektywy.
6Punkt13PreambułyDyrektywy.
7Tamże
8Punkt16PreambułyorazArtykuł2.4Dyrektywy.
3
4
8
Inneprawo,znajdującesiępodochronąDyrektywy,toprawodopoinformowania
osobytrzeciejopozbawieniuwolności.Prawoto,którewyjaśnionobardziej
szczegółowowdalszejczęścitychmateriałów,zapewniazatrzymanejosobie
możliwośćpoinformowaniaprzynajmniejjednejosobyofakcieswojego
zatrzymania,jeżelitegosobieżyczy.Ztym
prawemłączysięchronioneArtykułem6.1Dyrektywyprawodokomunikacjiz
osobamitrzecimi–takimijakkrewnylubznajomy–podczaspozbawienia
wolności.Aresztowaniobcokrajowcypowinnimiećrównieżprawodo
komunikacjizorganamikonsularnymiPaństwa,któregosąobywatelami,jeżeli
tegosobieżyczą.9
Przedprzejściemdobardziejszczegółowegoomówieniapowyższychpraw,należy
stwierdzić,żeDyrektywauznaje,żePaństwaCzłonkowskiemająszczególny
obowiązektroskioosobypodejrzanewymagająceszczególnegotraktowania(np.
osobyniepełnosprawnelubnieletnie).Wymagatozatemuwzględnieniaprzez
organywłaściwePaństwCzłonkowskichtakichspecjalnychpotrzebpodczas
stosowaniaDyrektywy,abytakieosobymiałymożliwośćskorzystaniaz
odpowiedniejpomocywwykonywaniuswoichprawdostępudoadwokatalub
innychpraw,jakieDyrektywaobejmuje.10
Kwestiedorozpatrzenia:
a.
CzywswojejpraktycereprezentujePan/Panipodejrzanychwymagających
szczególnegotraktowania?
b.
Jeżelitak,toczywiePan/Paniośrodkachwdrażanychprzezpolicjęoraz
sądywcelupomaganiatakimosobomwkorzystaniuzichprawadostępu
doadwokata?
c.
ProsimyjewymienićCzysąonewystarczającewedługPana/Pani
doświadczenia?
____________________
9
Artykuł7Dyrektywy.
Punkt51PreambułydoDyrektywy.
10
9
3.3 PRAWO DOSTĘPU DO ADWOKATA W POSTĘPOWANIU KARNYM
3.3.1 OGÓLNE INFORMACJE
DyrektywawymagaodPaństwCzłonkowskich,abypodejrzanyluboskarżony
miałprawodostępudoadwokatawsposóbumożliwiającymurzeczywistei
skuteczneskorzystaniezprzysługującegoprawadoobrony.11Dostęptakipowinien
byćzapewnionybezzbędnejzwłokiiprzynajmniej:
a.
przedichprzesłuchaniemprzezpolicjęlubinnyorganściganialuborgan
sądowy;
b.
kiedyorganyprowadzączynnościdochodzeniowelubdowodowe;
c.
przypozbawieniutakichosóbwolności;oraz
d.
przywezwaniutakichosóbdostawiennictwaprzedsądemwodpowiednim
czasie,zanimstawiąsięprzednim.12
Zapewnieniereprezentacjiprawnejmożebyćopóźnionezpowodugeograficznego
oddaleniapodejrzanegoluboskarżonego,alejesttodozwolonejedynienaetapie
przygotowawczym.Wtakimprzypadkuwszelkieprzesłuchanialubinneczynności
dochodzeniowe,lubdowodowepowinnybyćprzesuniętedoczasuzapewnienia
dostępudoadwokata.13
NapotrzebyniniejszejDyrektywy„przesłuchania”nieobejmująwstępnychzapytań
policjiczyinnegoorganuścigania,jeżelizamiaremtakichzapytańjestustalenielub
potwierdzenietożsamościdanejosoby;sprawdzenieczyposiadabroń;ustalenie
czyniemajakiegokolwiekinnegozagrożeniadlabezpieczeństwa;lubteżczydo
nichnależydecyzjaorozpoczęciudochodzenia.14
Abymócuzyskaćpomocadwokata,oskarżonylubpodejrzanymusiwiedzieć,że
możesięzadwokatemskontaktować.Wzwiązkuztympolicjalubinneorgany
ściganiapowinnyudostępnićtęinformację,abyułatwićtaki
____________________
13 Punkt30PreambułyorazArtykuł3.5Dyrektywy.
14 Punkt20PreambułydoDyrektywy.
11
12
10
kontaktodstronypraktycznej.15Podczasgdyorganypowinnypomóckażdejosobie
zatrzymanejwareszciewuzyskaniupraktycznychrozwiązań,16nie
majątegoobowiązkuwprzypadkugdyosobaniezostałapozbawionawolności.17
Przedprzystąpieniemdobardziejszczegółowychwyjaśnieńdotyczącychprawa
dostępudoadwokataodstronypraktycznej,prosimyzapoznaćsięzprzykładową
sprawą.
3.3.2 STUDIUM PRZYPADKU 1:
Wtymrozdzialeprosimyo:
1)wybraniesprawyzwłasnej,krajowejjurysdykcji,któraobejmowałakwestie
dostępudoadwokatawpostępowaniukarnym.Takasprawamożenaprzykład
dotyczyćosoby,
•
którejodmówionopomocyprawnej,
•
któranapotkałatrudnościpodczaskontaktowaniasięzeswoim
adwokatem,
•
któranieuzyskaładostępuwokreślonymczasie/przypadkuwsądowym
postępowaniukarnym.
2)napisaniekrótkiegoscenariuszawoparciuofaktyztakiejsprawydo
rozpatrzeniaprzezspecjalistów.Takiscenariuszpowinienobejmowaćanalizę
sprawy[patrzpoleponiżej],którapomożespecjalistomwichanaliziez
uwzględnieniemkrajowychprzepisówprawnychiwymogówDyrektywy.Prosimy
zapoznaćsięzpełnymirlandzkimpodręcznikiem,byzobaczyćprzykład
pisemnegoscenariuszasprawy.Wykorzystanietegoscenariuszasprawy.
____________________
Punkt28PreambułyorazArtykuł3.4Dyrektywy.
15
16
11
Prosimyozaproponowanietutaj5-6kluczowychpytańdotyczącychscenariusza,
którychspecjaliścimogąużyćdoukierunkowaniaswojejanalizysprawywświetle
Dyrektywy.
Abydowiedziećsięosprawie,napodstawiektórejopracowanotenscenariusz,
prosimyprzejśćdonastępnejstronyzawierającejjejanalizę.
3.3.3 DYSKUSJA WOKÓŁ STUDIUM PRZYPADKU
Rozdziałtenpowinienobejmowaćanalizęprzypadkuzuwzględnieniem
krajowychprzepisówprawnychwPana/Panijurysdykcjiorazwymogów
Dyrektywy.Analizatapowinnazawieraćnastępującedodatkoweinformacjena
tematDyrektywy.
Ważnejestoświadczenie,żewpraktyce,zgodniezDyrektywą,prawodostępudo
adwokatapociągazasobąwielekonsekwencji:
‒
Podejrzanyluboskarżonypowinnienmiećmożliwośćspotkaniasięz
adwokatemnaosobnościorazkomunikacjiznim;
‒
Podejrzanyluboskarżonypowinnienmiećprawodoobecnościswojego
adwokataidojegorzeczywistegoudziałupodczasprzesłuchiwania
(wszelkiudziałpowinienbyćregulowanykrajowymiprzepisami
prawnymi).Adwokatpowinienmiećmożliwośćzadawaniapytań,jak
równieżdomaganiasięwyjaśnieńlubskładaniaoświadczeńwimieniu
reprezentowanejprzezniegoosoby,18ijegoudziałpowinienzostać
odpowiedniozaprotokołowany.19
Organymogąwprowadzaćrozwiązaniaprzestrzegająceczasutrwaniai
częstotliwościspotkańmiędzyadwokatemaoskarżonym,zuwzględnieniem
konkretnychokoliczności,azwłaszczazłożonościsprawy.20Wpodobnysposób
____________________
Punkt25Preambuły.
20 Punkt22Preambuły.
18
19
12
organymogąwprowadzaćrozwiązaniazapewniającepodejrzanemu
porozumiewaniesięzeswoimadwokatempomimobrakujegofizycznejobecności,
np.zwykorzystaniemłącznościwideo.21Organymogąteżwprowadzićrozwiązania
wceluzapewnieniabezpieczeństwaiochronyadwokataipodejrzanegolub
oskarżonegoj,kiedyodbywasiętakiespotkanie.Jednakżetakierozwiązania
powinnypozostawaćbezuszczerbkudlaskutecznegowykonaniaprawadostępudo
adwokata.
Nakoniecnależypodkreślić,żeDyrektywawymaga,abywszelkieformy
komunikacjimiędzypodejrzanąluboskarżonąosobąajejadwokatempozostały
poufne.22Takieformyporozumiewaniaobejmująspotkania,korespondencję,
rozmowytelefoniczneorazinneformykomunikacji,dozwolonenamocyprawa
krajowego.23Zasadapoufnościmapodstawoweznaczeniedlaprawadorzetelnego
procesuizapewnieniaskutecznegokorzystaniazprawadoobrony.Wzwiązkuz
tymorganypowinnyzawszeibezodstępstwprzestrzegaćzasadypoufności
wszelkichformporozumiewania.24Organymogąjednakprzeprowadzaćkontrolę
korespondencji,podwarunkiemjednak,żetakakontrolanieumożliwiafaktycznego
czytaniatreściwiadomości.25
OdPana/Panidecyzjizależywybórpowyższegomateriałudoanalizyorazsposób
jegoużycia,aleważnejestprzekazanietejinformacjispecjalistom.
____________________
Punkt23Preambuły.
Artykuł4Dyrektywy.
24 Zasadapoufnościmożeulecnaruszeniu,jeżeliadwokatjestpodejrzanyoudziałwprzestępstwiewrazzpodejrzaną
luboskarżonąosobą(Punkt33Preambuły)lubwsytuacjach,wktórychnaruszeniezasadypoufnościjestubocznym
skutkiemlegalnychoperacjinadzoruprowadzonychprzezwłaściweorgany(Punkt34Preambuły).
21
22
13
3.3.5 BIBLIOGRAFIA DODATKOWA
Wniniejszymrozdzialeprosimyookreślenieizałączeniewszelkichmateriałów,
któremogłybybyćprzydatneprzynabywaniuwiedzyprzezspecjalistówna
tematwymogówDyrektywyorazkrajowychprzepisówzwiązanychzdostępem
doadwokata.MogąoneobejmowaćwszelkiepublikacjedotyczącePana/Pani
jurysdykcjiiopisującetetematy(np.wszelkiewytycznelubsprawozdaniaz
badań),jakrównieżprzykładysprawkrajowychlubrozpatrzonychprzez
EuropejskiTrybunałPrawCzłowieka.
3.4 PRAWO DOSTĘPU DO ADWOKATA W POSTĘPOWANIU DOTYCZĄCYM
EUROPEJSKIEGO NAKAZU ARESZTOWANIA
3.4.1 INFORMACJE OGÓLNE
Europejskinakazaresztowania(ENA),zastępującywszystkiedwustronnei
wielostronnemechanizmyekstradycjiobowiązującemiędzyPaństwami
CzłonkowskimiUniiEuropejskiej,zostałwprowadzonyDecyzjąramowąRadyzdnia
13czerwca2002r.wsprawieeuropejskiegonakazuaresztowaniaiprocedury
przekazywaniaosóbmiędzyPaństwamiCzłonkowskimi(2002/584/WSiSW).26
ZgodniezArtykułem1(1)tejramowejdecyzjieuropejskinakazaresztowania
stanowi
„decyzjęsądowąwydanąprzezPaństwoCzłonkowskiewcelu
aresztowaniaiprzekazaniaprzezinnePaństwoCzłonkowskieosoby,
którejdotyczywniosek,wceluprzeprowadzeniapostępowaniakarnego
lubwykonaniakarypozbawieniawolnościbądźśrodka
zabezpieczającego”.
____________________
26
RamowadecyzjaRadyweszławżyciew2004r.
14
Samadecyzjaramowazawieraszereggwarancjiprocesowych.NaprzykładArtykuł
11(2),stanowi,że:
„Osoba,którejdotyczywniosek,aresztowanawcelachwykonania
europejskiegonakazuaresztowaniamaprawodokorzystaniazpomocy
prawnejizpomocytłumaczazgodniezprawemkrajowymwykonującego
nakazPaństwaCzłonkowskiego.”
Koniecznejestrównieżudostępnienieporadyprawnej,wszczególnościjeżeliosoba
rozważaswojązgodęnaprzekazanie.27Wodniesieniudoeuropejskiegonakazu
aresztowaniaDyrektywawsprawiedostępudoadwokatadajedodatkowe
wskazaniadotyczącetego,copociągazasobąprawoprzedstawicielstwawtym
kontekście.ZgodniezArtykułem10(1)ktoś,ktopodlegaeuropejskiemunakazowi
aresztowania(‘osoba,którejdotyczywniosek’),powinienmiećdostępdoadwokata
wwykonującymnakazPaństwieCzłonkowskim(tj.wPaństwie,wktórymdana
osobazostałaaresztowananapodstawietegonakazu).Podobniejakwprzypadku
zasadumożliwiającychprzedstawicielstwowkrajowympostępowaniukarnym,
osoba,którejdotyczywniosekpowinnamiećmożliwośćdostępudoadwokatabez
zbędnejzwłoki,orazprawodospotkaniaikomunikacjiznimwodpowiedni
sposób.28Należyumożliwićobecnośćadwokataorazjegoudziałwewszelkich
rozprawachsądowychzwiązanychzeuropejskimnakazemaresztowania.29Zasada
poufnościkomunikacjimiędzyadwokatemajegoklientem,zawartawArtykule4
Dyrektywyobowiązujewpostępowaniachdotyczącycheuropejskiegonakazu
aresztowania,podobniejakprawadopoinformowaniaosobytrzeciejofakcie
zatrzymania;dokomunikacjizosobątrzeciąiorganamikonsularnymiomówionymi
wnastępnychrozdziałach.30
Wprzeciwieństwiedowiększościkrajowychpostępowańkarnych,przekazanie
osobynamocyeuropejskiegonakazuaresztowaniawymagadziałańegzekucyjnych
wdwóchróżnychjurysdykcjach.Wtymkontekście,osobapodlegająca
europejskiemunakazowiaresztowaniamarównieżprawodoprzedstawicielstwaw
wydającymnakaz(składającymwniosek)Państwieipowinnabyćpoinformowanao
tymprawiebezzbędnejzwłokiprzezorganywykonującegonakazPaństwa
____________________
Art.12(2)orazArt.27(3)(f)decyzjiramowej.
Artykuł10(2)Dyrektywy.
29 Tamże
30 Artykuł10(3)Dyrektywy.
27
28
15
Członkowskiego.31Doobowiązkówwydającegonakaz(składającegowniosek)
Państwanależydostarczenieosobie,którejdotyczywniosek,informacjimających
ułatwićustanowienietakiegoadwokata.32
3.4.2 REFLEKSJE NA TEMAT PANA/PANI DOŚWIADCZENIA: CO PAN/PANI O TYM SĄDZI?
Zamiastrozpatrywaniakonkretnegoprzykładu,prosimyoodwołaniesięwtym
rozdzialedoswojegowłasnego,doświadczeniazawodowego.Prosimywięco
rozpatrzenieponiższychkwestii:
a.
CzyjakospecjalistawdziedzinieprawareprezentujePan/Paniosoby
podlegająceeuropejskiemunakazowiaresztowania?Jeżelitak,toczy
częstomiewaPan/Panitakichklientów?
b.
CzywedługPana/Panidoświadczeniaprzedstawicielstwoprawnejestw
takichsprawachzapewniane'niezwłocznie'?CzymaPan/Pani
możliwośćkomunikacjizeswoimiklientamiwskutecznysposób,atakże
uczestniczeniawewszelkichrozprawachsądowychzwiązanychzich
przypadkami?CzyPana/Panikomunikacjazklientamijestpoufnaiczy
możliwejestspotkaniesięzniminaosobności?
c. CzywedługPana/Panidoświadczenia,Pana/Panikliencipodlegający
europejskiemunakazowiaresztowaniasąinformowaniotym,żemogą
ustanowićadwokatawwydającymnakazPaństwie?Jakczęsto
ustanawiająonitakiegoadwokata?Czymiał(a)Pan/Paniokazję
pracowaniazadwokatamiwinnychkrajachwsprawachzwiązanychz
europejskimnakazemaresztowania?Jeżelitak,toczytakawspółpraca
okazałasięskuteczna?
____________________
31
32
Artykuł10(4)Dyrektywy.
16
Wprzypadkukorzystaniaztychmateriałównaspotkaniuroboczymze
współpracownikamiprosimyoprzedyskutowanieznimitychkwestiiizapisaniu
ichodpowiedzi.
3.4.3 DODATKOWE INFORMACJE
Podobnie,jakwpoprzednimrozdziale,prosimyozałączenietutajwszelkich
materiałówdotyczącychPana/Panijurysdykcji.Mogąonenaprzykładobejmować
debatęnatematwszelkiegowdrażaniaprzepisówprawnychzwiązanychzdecyzją
ramowąRadyzdnia13czerwca2002r.wsprawieeuropejskiegonakazu
aresztowaniaiprocedurprzekazywaniaosóbmiędzyPaństwamiCzłonkowskimi
(2002/584/WSiSW)(tekstdostępnynastronie:http://eurlex.europa.eu/resource.html?uri=cellar:3b151647-772d-48b0-ad8c0e4c78804c2e.0004.02/DOC_1&format=PDF)orazwszelkiewytyczne,jakie
istniejąwPana/Panikrajuodnośniesprawzwiązanychzeuropejskimnakazem
aresztowania.
Wniniejszymrozdzialeprosimyookreślenieizałączeniewszelkichmateriałów
referencyjnych,któremogłybybyćprzydatneprzynabywaniuwiedzyprzez
specjalistównatematwymogówDyrektywyorazkrajowychprzepisów
związanychzdostępemdoadwokatawpostępowaniudotyczącymeuropejskiego
nakazuaresztowania.Mogąoneobejmowaćwszelkiepublikacjedotyczące
Pana/Panijurysdykcjiiopisującetetematy,jakrównieżprzykładyspraw
krajowych,jeżeliistnieją.
17
3.6 INFORMACJE OGÓLNE
3.6.1 DODATKOWE INFORMACJE
Jakstwierdzonowewstępnejczęścininiejszychmateriałów,Dyrektywachroni
prawapodejrzanychluboskarżonychopopełnienieprzestępstwaizatrzymanych,
dopoinformowaniaprzynajmniejjednejosobyofakcieswojegozatrzymania.33
Jeżeliosobategosobieżyczy,powinnamiećmożliwośćpodjęciadecyzjiotym,kto
mabyćpowiadomiony,iwyznaczenianaprzykładkrewnegolubpracodawcy.
Powinnotonastąpićbezzbędnejzwłoki.
3.6.2 SCENARIUSZ SPRAWY: CO PAN/PANI O TYM SĄDZI?
1)wybraniesprawyzwłasnej,krajowejjurysdykcji,któraobejmowałakwestie
dotyczącedostarczeniainformacjiosobietrzeciejofakciezatrzymania.Taka
sprawamożenaprzykładdotyczyćsytuacji,wktórejpowiedzianopodejrzanej
luboskarżonejosobie,żeniemożepowiadomićtrzeciejosobyofakcie
zatrzymania.JeżeliniemożnaznaleźćżadnejsprawywPana/Panijurysdykcji,
możliwejestnapisaniefikcyjnegoscenariusza,odzwierciedlającegostanprawny
wPana/Panikraju.
2)Prosimyonapisaniekrótkiegoscenariuszawoparciuofaktyztakiejsprawydo
rozpatrzeniaprzezspecjalistów.Takiscenariuszpowinienobejmowaćanalizę
uwzględnieniemkrajowychprzepisówprawnychiwymogówDyrektywy.
Prosimyzapoznaćsięzpełnymirlandzkimpodręcznikiem,byzobaczyćprzykład
pisemnegoscenariuszasprawy.
którychspecjaliścimogąużyćdoukierunkowaniaswojejanalizysprawyw
____________________
33
18
świetleDyrektywy.
3.6.3 SCENARIUSZ SPRAWY: DYSKUSJA
tematDyrektywy.
Wprzypadku,gdypodejrzanyluboskarżonyjestdzieckiem(tj.osobąponiżej18
rokużycia),PaństwaCzłonkowskiepowinnyzapewnićpowiadomienieosoby,
wykonującejwładzęrodzicielską,opozbawieniuwolnościorazojegopowodach,
chybażebyłobytosprzeczneznajlepszyminteresemdziecka.34
związanychzpowiadamianiemosobytrzeciejofakciezatrzymania.Mogąone
obejmowaćwszelkiepublikacjedotyczącePana/Panijurysdykcjiiopisującete
tematy,jakrównieżprzykładysprawkrajowych,jeżeliistnieją.
3.7 PRAWO DO KOMUNIKACJI Z OSOBAMI TRZECIMI W CZASIE POZBAWIENIA
WOLNOŚCI
ZgodniezArtykułem6.1Dyrektywy,podejrzanyluboskarżonyopowinnienmieć
prawo,wczasiepozbawieniawolności,dokomunikacji,bezzbędnejzwłoki,zco
najmniejjednąosobą,jaknaprzykładkrewnym.Wykorzystanietegoprawamoże
____________________
34
19
ulecopóźnieniulubograniczeniuwprzypadkunadrzędnegointeresulub
proporcjonalnychwymogówoperacyjnychwsprawie.35
3.7.2 SCENARIUSZ SPRAWY: CO PAN/PANI O TYM SĄDZI?
1)wybraniesprawywewłasnej,krajowejjurysdykcji,któraobejmowałakwestie
dotycząceprawadokomunikacjizosobątrzeciąpodczasprzebywaniaw
areszcie.Takasprawamożenaprzykładdotyczyćsytuacji,wktórejpowiedziano
podejrzanejluboskarżonejosobie,żeniemożekomunikowaćsięztrzeciąosobą
podczaszatrzymaniajejprzezpolicję.Jeżeliniemożnaznaleźćżadnejsprawyw
Pana/Panijurysdykcji,możliwejestnapisaniefikcyjnegoscenariusza,
odzwierciedlającegostanprawnywPana/Panikraju.
2)Prosimyonapisaniekrótkiegoscenariuszawoparciuofaktyztakiejsprawy
dorozpatrzeniaprzezspecjalistów.Takiscenariuszpowinienobejmowaćanalizę
uwzględnieniemkrajowychprzepisówprawnychiwymogówDyrektywy.
Prosimyzapoznaćsięzpełnymirlandzkimpodręcznikiem,byzobaczyćprzykład
pisemnegoscenariuszasprawy.
którychspecjaliścimogąużyćdoukierunkowaniaswojejanalizysprawyw
świetleDyrektywy.
3.7.3 STUDIUM PRZYPADKU: DYSKUSJA
tematDyrektywy.
____________________
35
20
Prawokomunikacjizosobamitrzecimimożebyćopóźnionelubograniczonew
pewnychokolicznościach,zuwaginanadrzędnyintereslubproporcjonalne
wymogioperacyjne.Takiewymogimogąobejmować,naprzykład,potrzebę
zapobieżeniapoważnymnegatywnymkonsekwencjomdlażycia,wolnościlub
nietykalnościcielesnejjakiejśosoby;potrzebęzapobieżeniauszczerbkowidla
postępowaniakarnego;potrzebęzapobieżeniaprzestępstwu,lubpotrzebęochrony
ofiarprzestępstwa.36Wprzypadku,gdypolicja(lubinneorganyścigania)
przewidujeodroczenielubograniczeniekontaktuzkonkretnąosobą,należyw
pierwszymrzędzierozpatrzyćczypodejrzanaluboskarżonaosobamogłaby
porozumiećsięzinnąwybranąprzezsiebieosobą.
związanychzporozumiewaniemsięzosobątrzeciąpodczaszatrzymania.Mogą
oneobejmowaćwszelkiepublikacjedotyczącePana/Panijurysdykcjiiopisujące
tetematy,jakrównieżprzykładysprawkrajowych,jeżeliistnieją.
3.8 PRAWO DO KOMUNIKACJI Z ORGANAMI KONSULARNYMI
Wprzypadku,gdypodejrzanyluboskarżony,któregopozbawionowolności
podczaspostępowaniakarnego,posiadaobywatelstwoinnegoPaństwa,organy
powinnyzapewnićjejprawodopowiadomieniabezzbędnejzwłokiorganów
konsularnychPaństwa,któregoposiadaobywatelstwo,ofakciejejzatrzymania,
jeżelisobietegożyczy.37Takapodejrzanaluboskarżonaosobapowinnamieć
____________________
36
37
Artykuł7Dyrektywy.
21
równieżprawodokomunikacjizeswoimiorganamikonsularnymi.Wsprawach,w
którychpodejrzanaluboskarżonaosobaposiadadwaobywatelstwalubwięcej,
powinnamiećmożliwośćwybrania,któreorganykonsularnemająbyć
powiadomioneopozbawieniujejwolnościizktórymichcesiękomunikować.
Podejrzaniluboskarżenimająrównieżprawodoodwiedzinzestronyorganów
konsularnych,jakrównieżprawadokorespondencjiznimiorazdotego,byorgany
tezajęłysięorganizacjąichreprezentacjiprocesowej,jeżelisobietegożyczą.38
3.8.2 PRAWO W
Ponieważdyskusjadotyczącategoprawaniezawierascenariuszasprawy,w
niniejszymrozdzialeprosimyozałączeniewszelkichodpowiednichinformacji
dotyczącychtego,jakprawotojestgwarantowanewPana/Panikraju.Obejmuje
toinformacjeowszelkichgwarancjachprawnych,atakżenaprzykładwszelkie
wytyczneproceduralnedlapolicji.
3.9 ZRZECZENIE SIĘ PRAWA DOSTĘPU DO ADWOKATA
Prawodopomocyprawnejmapodstawoweznaczeniedlaprzeprowadzenie
rzetelnegoprocesu.Jednakżepodejrzanaluboskarżonaosobamożezażądać
zrzeczeniasięswojegoprawadostępudoadwokata.Ponieważbrakprawnego
przedstawicielstwamożemiećbardzopoważneskutkidlaoskarżonejosoby,
zarównoorzecznictwoEuropejskiegoTrybunałuPrawCzłowieka,jakiDyrektywa
określiłypewneminimalnewymogiwodniesieniudojakiegokolwiekzrzeczeniasię
prawa,któremanaceluochronęinteresówoskarżonejosoby.
____________________
38
22
3.9.2 STUDIUM PRZYPADKU: CO PAN/PANI O TYM SĄDZI?
Przedprzystąpieniemdobardziejszczegółowejdyskusjinatentemat,prosimy
rozpatrzyćnastępującąsprawę:
1)wybraniesprawywewłasnej,krajowejjurysdykcji,któraobejmowała
kwestiedotyczącezrzeczeniasięprawadostępudoadwokataJeżelinie
możnaznaleźćżadnejsprawywPana/Panijurysdykcji,możliwejest
napisaniefikcyjnegoscenariusza,odzwierciedlającegostanprawnyw
Pana/Panikraju.
2)Prosimyonapisaniekrótkiegoscenariuszawoparciuofaktyztakiej
sprawydorozpatrzeniaprzezspecjalistów.Takiscenariuszpowinien
obejmowaćanalizęsprawy[patrzpoleponiżej],którapomoże
specjalistomwichanaliziezuwzględnieniemkrajowychprzepisów
prawnychiwymogówDyrektywy.Prosimyzapoznaćsięzpełnym
irlandzkimpodręcznikiem,byzobaczyćprzykładpisemnegoscenariusza
sprawy.
którychspecjaliścimogąużyćdoukierunkowaniaswojejanalizysprawywświetle
Dyrektywy.
3.9.3 STUDIUM PRZYPADKU: DYSKUSJA
tematDyrektywy.
23
ZgodniezorzecznictwemETPCz,dotyczącymtejkwestii,Dyrektywaprzedstawia
szeregwymogówodnośnieskutecznegozrzeczeniasięprawado
przedstawicielstwaprawnego.Przedewszystkimpodejrzanejluboskarżonejosobie
należyudzielić(ustnielubpisemnie)jasnychiwystarczającychinformacjiw
prostymizrozumiałymjęzykunatemattreściprawadostępudoadwokataoraz
możliwychkonsekwencjizrzeczeniasiętegoprawa.39Takichinformacjinależy
dostarczyćwsposóbuwzględniającyosobistecechypodejrzanejluboskarżonej
osoby,naprzykład:jejwiekorazstanpsychicznyifizyczny.40Zrzeczeniasiępraw
musibyćdokonanewsposóbdobrowolnyijednoznaczny.41
Jeżeliosobadecyduje,żeniechceskorzystaćzeswojegoprawadostępudo
adwokata,takiezrzeczenie(zarównonapiśmiejakiustne)powinnoulec
zaprotokołowaniuwrazzokolicznościami,wjakichgodokonano.42Osobapowinna
miećrównieżmożliwośćodwołaniazrzeczenianakażdymetapiepostępowania
karnegoipowinnaotrzymaćinformacjęotakiejmożliwości(Artykuł9.3).
Odwołaniestajesięskutecznezchwilądokonaniainormalnieniejestkonieczne
powtarzaniewszelkichprzesłuchańlubczynnościdochodzeniowych,jakie
przeprowadzonopodczaszrzeczenia.43
OdPana/Panidecyzjizależywybórpowyższegomateriałudoanalizyoraz
sposóbjegoużycia,aleważnejestprzekazanietejinformacjispecjalistom.
związanychzezrzeczeniemsięprawadostępudoadwokata.Mogąone
obejmowaćwszelkiepublikacjedotyczącePana/Panijurysdykcjiiopisującete
tematy,jakrównieżprzykładysprawkrajowych,jeżeliistnieją.
____________________
Artykuł9.1aDyrektywy.
41 Artykuł9.1bDyrektywy.
42 Artykuł9.2Dyrektywy.
39
40
24
3.10 ODSTĘPSTWA
3.10.1 OGÓLNE INFORMACJE NA TEMAT TYMCZASOWYCH ODSTĘPSTW
Wpewnychograniczonychokolicznościachiwyłącznienaetapiepostępowania
przygotowawczegowpostępowaniukarnymorganyPaństwCzłonkowskichmogą
tymczasowoograniczyćlubopóźnićdostępdoadwokata44lubpowiadomienie
osobytrzeciejofakciezatrzymania.45Takieodstępstwopowinnobyćuzasadnione
okolicznościamidanejsprawyimożemiećzastosowaniejedynie,gdy:
• życia,wolnościlubnietykalnościcielesnejinnejosoby;
• niezbędnejestnatychmiastowedziałanieorganówścigania,abyzapobiec
narażeniupostępowaniakarnegonaznaczącyuszczerbek.46
Wprzypadkutymczasowegoopóźnienia/ograniczeniadostępudoadwokatana
opisanychpowyżejpodstawach,przesłuchiwaniepodejrzanegoluboskarżonego
jestdopuszczalne,podwarunkiem,żepowiadomionojąoprawiedoodmowy
składaniawyjaśnień,atakżepodwarunkiemżetakieprzesłuchaniepozostajebez
uszczerbkudlaprawadoobrony,wtymmożliwościuniknięciasamooskarżenia.47
Nieoznaczatojednak,żepolicjalubinneorganymająmożliwośćstawianiapytań
podejrzanemunatematokolicznościdanegowykroczenia.Zasięgkażdego
przesłuchaniajestograniczony–możedotyczyćwyłącznieuzyskaniainformacji
niezbędnych,byzapobiecpoważnymnegatywnymkonsekwencjomdlażycia,
wolnościlubnietykalnościcielesnejjakiejśosoby48lubinformacji,któresą
konieczne,byzapobiecnarażeniupostępowaniakarnegonaznaczącyuszczerbek.49
Na
odstępstwamożezezwolićjedynieorgansądowylubinnywłaściwyorgan(na
przykładprokuratorlubfunkcjonariuszpolicjioodpowiedniejrandze),pod
warunkiemżedecyzjatamożepodlegaćkontrolisądowej.50
____________________
48 Tamże
49 Wstęp,wparagrafie32.
44
45
25
Wprzypadkutymczasowegoodstępstwaodzastosowaniaprawado
poinformowaniaosobytrzeciejofakciezatrzymaniapodejrzanejluboskarżonej
osoby,organypowinnyrozpatrzyćczymożebyćpoinformowanainnaosobaniż
wskazananapoczątkuprzezpodejrzanego.51WprzypadkudzieciPaństwa
Członkowskiepowinnyzapewnić,abyofakciezatrzymaniazostałniezwłocznie
poinformowanyorganodpowiadającyzaochronędziecilubdbanieoichdobro(na
przykładOpiekaspołeczna).52Naodstępstwamożezezwolićjedynieorgansądowy
lubinnywłaściwyorgan(naprzykładprokuratorlubfunkcjonariuszpolicjio
odpowiedniejrandze),podwarunkiemżedecyzjatamożepodlegaćkontroli
sądowej.53
Ogólniebiorąc,wszelkieodstępstwopowinno:
• byćproporcjonalneiniewykraczaćpozato,cojestkonieczne;
• byćściśleograniczonewczasie;
• nieopieraćsięwyłącznienarodzajulubwadzezarzucanegoprzestępstwa;
• nienaruszaćogólnejrzetelnościpostępowania.54
3.10.2 CO PAN/PANI O TYM SĄDZI?
Wtymostatnimćwiczeniuprosimyoodzwierciedlenieswojejwłasnejpraktyki
zawodowej.Prosimy,więcorozpatrzenieponiższychpytańzeswojegopunktu
widzeniaspecjalisty.
a.
Czyspotkał(a)sięPan/Panizesprawami,wktórychpolicjaopóźniła
dostępdoadwokata?
b.
Jeżelitak,towjakichokolicznościach?
c.
Jakiepodstawyprawneposłużyłydouzasadnieniaopóźnieniadostępudo
adwokata?
d.
CzyPana/Panizdaniemopóźnienienależydouzasadnionychodstępstw,
opisanychwDyrektywie?
____________________
Preambuła,wpunkcie35.
51
52
26
związanychzewentualnymiodstępstwamiodprawadostępudoadwokatai
łączącychsięzprawamiobjętymiDyrektywą.Mogąoneobejmowaćwszelkie
publikacjedotyczącePana/Panijurysdykcjiiopisującetetematy,jakrównież
przykładysprawkrajowych,jeżeliistnieją.
27
ZAŁĄCZNIKI:
ZAŁĄCZNIK 1
SPRAWDŹ SWOJĄ WIEDZĘ:
QUIZ
Prosimywykorzystaćponiższykrótkiquizdosprawdzeniaswojejwiedzywzakresie
Dyrektywy.Dlakażdegopytaniajesttylkojednawłaściwaodpowiedź.Lista
właściwychodpowiedziznajdujesięwprzypisachnanastępnejstronie.
1. Prawodostępudoadwokata(wstandardowympostępowaniu
karnym)mazastosowanie:
a. zchwilązatrzymaniaosobyprzezpolicję,
b. zchwilądoprowadzeniaosobynakomisariatpolicji,
c. zchwiląpowiadomieniaosobyotym,żejestpodejrzanalub
oskarżonaopopełnienieprzestępstwa,
d. zchwiląpierwszegoprzesłuchaniaprzezpolicję.
2. Prawodostępudoadwokata(wpostępowaniudotyczącym
europejskiegonakazuaresztowania)mazastosowanie:
a. zchwiląwydanianakazuprzezPaństwoskładającewniosek,
b. zchwiląaresztowaniadanejosobyprzezorgany
wykonującegonakazPaństwaCzłonkowskiego,
c. zchwiląpierwszegostawieniasiędanejosobyprzedsądem
orzekającymwsprawiejejprzekazania,
d. zchwiląprzybyciadanejosobydowydającegonakaz
PaństwaCzłonkowskiego.
3. Dostęposobydoadwokata(wstandardowympostępowaniu
karnym)powinienbyćzapewnionybezzbędnejzwłoki,azwłaszcza:
a. zchwilązatrzymaniajejsamochoduprzezpolicję,
b. przedjejprzesłuchaniemprzezpolicję,przezinnyorgan
ściganialuborgansądowy,
c. gdyjestprzedmiotempostępowaniadyscyplinarnegow
więzieniu,
d. zchwiląpobraniapróbkijejDNAdobadania.
28
4. Wpostępowaniudotyczącymeuropejskiegonakazuaresztowania
osobapodlegającanakazowipowinnamiećmożliwośćdostępudo
adwokata:
a. wyłączniewwydającymnakazPaństwieCzłonkowskim,
b. wyłączniewwykonującymnakazPaństwieCzłonkowskim,
c. zarównowPaństwiewydającymnakaz,jakiwPaństwiego
wykonującym,jeżelisobietegożyczy.
5. Prawopodejrzanegoluboskarżonegoosobydopoinformowania
przynajmniejjednejosobyofakciezatrzymaniaoznacza,żemoże
onapoinformować:
a. jedynieczłonkówswojejrodziny,
b. jedynieswojego/swojąmałżonka(ę),
c. jedyniewyznaczonychnajbliższychkrewnych,
d. dowolnąosobą,jakąmożewybraćwcelujej
poinformowania.
6. Korzystaniezprawakomunikacjizosobamitrzecimipodczas
przebywaniawareszciemożebyćopóźnionelubograniczone:
a. wprzypadkunadrzędnegointeresulubproporcjonalnych
wymogówoperacyjnychwsprawie,
b. nigdy.
c. jeżelipolicjauznatozasłuszne.
7. Podejrzanyluboskarżonymaprawo:
a. dopoinformowaniaorganówkonsularnychofakcieich
zatrzymania,aleniedoodwiedzinzichstrony.
b. dopoinformowaniaorganówkonsularnychofakcieich
zatrzymaniaorazdoodwiedzinzichstrony.
c. wyłączniedozorganizowaniaprzeznichzastępstwa
procesowego.
8. Abyzrzeczeniesięprawadoreprezentacjiprawnejbyłoskuteczne
Dyrektywawymaga:
a. udzieleniapodejrzanemuluboskarżonemujasnychi
wystarczającychinformacji,abywiedziałaokonsekwencjach
zrzeczenia,
b. ustnegozarejestrowaniaswojegozrzeczeniaprzyużyciu
metodzapisywaniaprzesłuchańpolicji,
29
c.
uzyskaniaprzezpodejrzanegoluboskarżonego
potwierdzeniaprzezpolicjantaważnościzrzeczenia.
9. WwyjątkowychokolicznościachPaństwaCzłonkowskiemogą
tymczasowoograniczyćlubopóźnićdostępdoadwokata:
a. jedynienaetapiepostępowaniaprzygotowawczego,
b. naetapiepostępowaniaprzygotowawczegoisądowego,
c. nigdy.
10. Odstępstwazwiązanezprawemdostępudoadwokatamogąmieć
zastosowanie,gdy:
a. niezbędnejestnatychmiastowedziałanieorganówścigania,
abyzapobiecnarażeniupostępowaniakarnegonaznaczący
uszczerbek,
b. podejrzanyluboskarżonyjestprzetrzymywanaw
oddalonymmiejscu,
c. podejrzanyluboskarżonyutrzymuje,żeniezłożywyjaśnień
iniebędziewspółpracowaćzorganamiścigania.
ODPOWIEDZI
Patrznadolestronywceluzobaczeniaodpowiedzi55
____________________
55
Odpowiedzi:1.c/2.b/3.b/4.c/5.d/6.a/7.b/8.a/9.a/10.a
30
Załącznik 2
Narzędzie do rozpatrywania spraw
Zastosowanie:
Niniejszykwestionariuszopracowano,jakonarzędziedorozpatrywania
przypadkówprzezadwokatówwceluoszacowaniazgodnościposzczególnej
sprawy/działańpolicji/organówściganiazwymogamiDyrektywy.Zestawienietych
informacjimożepomócwrozpatrywaniuposzczególnychspraw,jakrównieżw
krajowymmonitorowaniu,jeżelijesttostosowneikonieczne
31
Norm a 1: Prawo dostępu do adwokata w postępowaniu
karnym
Wskaźnik 1.1: Podejrzane lub oskarżone osoby mają dostęp do
adwokata przed przesłuchaniem ich przez policję, inne organy
ścigania lub organy sądowe.
Czy ta podejrzana lub oskarżona osoba
miała dostęp do adwokata...
Tak/Nie /
Nie
dotyczy
A. Przed przesłuchaniem przez policję
B. Przed przesłuchaniem przez inny organ ścigania
C. Przed przesłuchaniem przez sędziego
Wskaźnik 1.2: Podejrzane lub oskarżone osoby mają prawo
(przynajmniej) do obecności swojego adwokata przy następujących
czynnościach dochodzeniowych lub dowodowych podjętych przez
organy:
okazanie w celu rozpoznania
konfrontacje
odtworzenie przebiegu przestępstwa
Czy ta podejrzana lub oskarżona osoba
miała dostęp do adwokata...
Tak/Nie /
Nie
dotyczy
A. Podczas udziału w okazaniu w celu rozpoznania
B. Podczas udziału w konfrontacji
C. Podczas udziału w odtworzeniu przebiegu przestępstwa
adwokata niezwłocznie po pozbawieniu ich wolności.
Czy ta podejrzana lub oskarżona osoba miała dostęp do adwokata
w chwili pozbawienia jej wolności...
Tak/Nie /
Nie
dotyczy
A. Wcale
B. Niezwłocznie
adwokata w chwili ich wezwania do stawiennictwa przed sądem
właściwym w sprawach karnych
Czy ta podejrzana lub oskarżona osoba miała dostęp do
adwokata w chwili jej wezwania do stawiennictwa przed sądem?
Tak/Nie /
Nie dotyczy
Wskaźnik 1.5: Podejrzane lub oskarżone osoby wezwane do stawienia
się przed sądem mają wystarczająco dużo czasu na skonsultowanie
się ze swoim adwokatem przed takim stawiennictwem
Czy miał(a) Pan/Pani wystarczająco dużo czasu na
skonsultowania się ze swoim klientem przed ich stawiennictwem
przed sądem?
Tak/Nie /
Nie dotyczy
Wskaźnik 1.6: Podejrzane lub oskarżone osoby mają prawo do
spotykania się na osobności ze swoim adwokatem, w tym przed
przesłuchiwaniem ich przez policję, przez inne organy ścigania lub
przez organy sądowe
32
Czy był(a) Pan/Pani w stanie...
Tak/Nie /
Nie dotyczy
A. w ogóle spotkać się na osobności ze swoim klientem?
B. spotkać się na osobności ze swoim klientem konkretnie
przed przesłuchaniem go przez policję?
komunikacji ze swoim adwokatem, w tym przed przesłuchiwaniem ich
przez policję, przez inne organy ścigania lub przez organy sądowe
Czy mógł/mogła Pan/Pani komunik
ować się ze swoim klientem....
Tak/Nie /
Nie dotyczy
A. Wcale
B. Przed przesłuchaniem go przez policję, przez inne
organy ścigania lub przez organy sądowe
obecności i skutecznego udziału ich adwokata podczas ich
przesłuchiwania.
Czy w takim przypadku...
Tak/Nie /
Nie dotyczy
A. Był(a) Pan/Pani obecny(a) podczas przesłuchiwania
swojego klienta?
B. miał(a) Pan/Pani możliwość udziału podczas
przesłuchiwania swojego klienta?
Wskaźnik 1.9: Udział adwokata podczas przesłuchania podejrzanych
lub oskarżonych osób ulega zaprotokołowaniu.
Czy Pana/Pani udział w przesłuchaniu
uległ zaprotokołowaniu?
Tak/Nie /
Nie dotyczy
Wskaźnik 1.10: Państwo dostarcza ogólne informacje mające ułatwiać
podejrzanym lub oskarżonym osobom uzyskanie dostępu do adwokata
W tej sprawie...
Tak/Nie /
Nie dotyczy
A. Czy przekazano podejrzanej lub oskarżonej osobie
ogólną informację na temat uzyskania dostępu do
adwokata?
B. Czy dostarczono takich informacji w odpowiednim
czasie?
Wskaźnik 1.11: Państwa zapewniają, aby osoby, które pozbawiono
wolności miały możliwość skutecznego skorzystania z prawa dostępu
do adwokata
Czy osoba miała możliwość
uzyskania pomocy adwokata?
Tak/Nie /
Nie
dotyczy
Wskaźnik 1.12: Państwo przestrzega zasady poufności komunikacji
między podejrzanymi lub oskarżonymi osobami a ich adwokatem.
Obejmuje to poufność korespondencji, spotkań, rozmów
telefonicznych oraz innych form komunikacji, dozwolonych na mocy
prawa.
Czy przestrzegano zasad poufności komunikacji
Tak/Nie
33
między Panem/Panią a klientem?
/ Nie
dotyczy
34
Wydrukowano w styczniu 2016 r.
Publikacja ta powstała przy wsparciu finansowym z programu Unii
Europejskiej Wymiar sprawiedliwości w sprawach karnych.
9–13 BLACKHALL PLACE
DUBLIN 7, IRELAND
T + 353 1 799 4504
F + 353 1 799 4512
[email protected]
WWW.ICCL.IE

wdrażanie prawa dostępu do adwokata model podręcznika

Transkrypt

Podobne dokumenty

Wzór oferty. - Miejsko-Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w

Jestem za jestem przeciw

wniosek o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego z urzędu

ZAWIADOMIENIE O PRAWACH

Oferta towarowa - Fantastyczneswiaty.pl

Świecie, dnia ………………… UPOWAŻNIENIE DO OBRONY

Upoważnienie do obrony - Kancelaria Adwokacka

Szanowny Panie Prezesie

DEKLARACJA ZGODNOŚCI WE