Dokument nr 60

60
Nr 60 – 14 września 1914 r.
nieniem: nazwisk, szarż, wieku, przynależności gminy i państwa oraz ewentualnej służby
wojskowej wszystkich tych legionistów, którzy przysięgę mają złożyć. Te same wykazy
przedłożą mi komendanci I i III baonu dnia 16 [bm.] do godziny 9.00 rano, a to ze względu na odległość.
Komunikowanie rozkazów leg[ionowych]
C. i k. Komenda Polskiego Legionu zauważyła, że wydawane rozkazy ludziom nie są
znane, a więc prawdopodobnie nie dochodzą do nich.
Zaznaczam, że gdyby się podobna nieznajomość powtórzyła, a co za tym idzie, nieprzestrzeganie rozkazów objawiło [się], będę zmuszony pociągnąć p[anów] komendantów do odpowiedzialności.
Wydzielenie rekrutów z pułku
Komenda IV baonu ma ludzi przybyłych z Tarnowa przedstawić jutro o godzinie
8.00 rano w Oleandrach dr. szefowi Staszewskiemu do superrewizji, dalej wszystkich rekrutów IV baonu wydzielić i ze spisami odsyłać do Komendy Placu przy ul. Siemiradzkiego.
Spowiedź
W środę o 3.00 godzinie po południu odbędzie się spowiedź dla ludzi II i IV baonu
w kościele oo. Dominikanów, zaś w czwartek rano komunia św[ięta].
Ludzi chcących się spowiadać należy zwolnić od zwykłych zajęć.
Odkomenderowanie Semetkowskiego i Bialończuka
Batalion II odkomenderuje sierżanta Aleks[andra] Semetkowskiego oraz legionistę
Józefa Bialończyka do adiutantury pułkowej i wyznaczy codziennie 8 ordynansów i 4 kolarzy również do kancelarii pułkowej, jako też dwóch inteligentnych legionistów piszących biegle na maszynie.
(–) Zieliński m.p.
ck pułkownik
Źródło: CAW, 2 pułk piechoty Legionów Polskich i Polskiego Korpusu Posiłkowego 1914–1918,
sygn. I.120.28.1, s. 98–101, kopia, mps
Nr 60
14 września 1914 r., Jasło – Rozkaz organizacyjny Komendy Polskiego Legionu Wschodniego
1. Inspekcja garnizonu
Oficer inspekcyjny: d[ru]h Mikołaj Walentiuk.
Lekarz dyżurny: dr Edward Loth.
2. Obwieszczenie Wydziału Wojskowego NKN (Sekcja Wschodnia)
Komenda Legionu podaje do wiadomości druhów obwieszczenie Wydziału Wojskowego Naczelnego Komitetu Narodowego (Sekcja Wschodnia):
Nr 60 – 14 września 1914 r.
61
„Uchwałą Koła Polskiego z dnia 15 VIII 1914 postanowiono utworzenie 2 Legionów
Polskich. Warunki co do formacji tych Legionów, stosunku ich do c. i k. Armii, wreszcie
co do formy przysięgi miał ułożyć z ck rządem austriackim wybrany przez Koło Polskie
Naczelny Komitet Narodowy.
Uzyskane przez prezesa NKN J[ego] E[kscelencji] dr. Lea warunki tworzenia Legionów podaje się z następującym dosłownym tłumaczeniem:
»Naczelna Komenda Armii zgadza się w zasadzie na utworzenie na czas trwania wojny 2 Polskich Legionów, a to jednego w Krakowie, jednego w Lwowie, pod następującymi
warunkami:
1) Organizacją ma kierować i przeprowadzić w Krakowie gen. Baczyński z p. kapitanem Zagórskim, we Lwowie gen. Pietraszkiewicz z p. kapitanem Jasienickim.
Obaj generałowie fungują130 jako komendanci Legionów, działają wyłącznie wedle
wskazówek Naczelnej Komendy c. i k. Armii i mają życzenia NKN w Krakowie i we Lwowie przyjmować do wiadomości celem przekazania Naczelnej Komendzie c. i k. Armii
do decyzji.
2) Utworzyć się mają w Krakowie i we Lwowie po 8 batalionów piechoty á 1000 ludzi
i 2–3 szwadronów kawalerii á 150 ludzi.
Formacje te noszą nazwę pierwszego, względnie drugiego polskiego Legionu i będą
w dwa pułki piechoty á 4 bataliony podzielone, tudzież przeznaczone wedle uznania komendanta na terenie rosyjskim w miejscu, które sam przeznaczy. Szwadrony kawalerii
tworzą dywizjon kawalerii.
3) Legiony organizuje się na razie wyłącznie w Krakowie i we Lwowie. Formalne
werbowanie w Królestwie Polskim nie może być przeprowadzone. Natomiast
wolno poddanym rosyjskim, Polakom, zgłosić swoje przystąpienie do Legionu.
Zgłoszenia mogą być dokonane w Krakowie, we Lwowie albo na ziemiach rosyjskich, o ile się tam Legion znajdować będzie.
4) Wstąpienie do Legionu jest ograniczone dla tych, którzy należą do c. i k. wojska
(dla obu Landwehr i Landsturmu)131, ci bowiem mają się postarać u odpowiedniej
władzy wojskowej o pozwolenie wstąpienia.
5) Naczelna Komenda c. i k. Armii zastrzega sobie decyzję, czy w przyszłości Legiony doznają powiększenia przez utworzenie nowych formacji na terenie obecnego
Królestwa Polskiego.
6) Przydzielenie oficerów i żołnierzy c. i k. Armii do Legionów nastąpi wedle możliwości i żądania generałów, którym komendę nad Legionami powierzono.
7) Uzbrojenie bronią repetierową132, o ile zapasy starczą, będzie w porozumieniu
z Naczelną Komendą c. i k. Armii uregulowane. Pozostali Legioniści otrzymają
karabiny Werndla.
8) Polskie Legiony będą użyte przy boku c. i k. wojsk na froncie przeciw Rosji.
130
131
132
Tu: pełnią obowiązki.
Lądowa armia Austro-Węgier składała się z armii wspólnej (Gemeinsame Armee, k. u. k. Heer),
wojsk obrony krajowej, które były oddzielne dla Przedlitawii i Zalitawii (odpowiednio k.k. Landwehr
oraz k.u. Honvéd), oraz pospolitego ruszenia (Landsturm). Wojsko wspólne podlegało Ministerstwu
Wojny (wspólnemu), natomiast wojska obron krajowych – oddzielnym ministerstwom obrony krajowej w Wiedniu (k.k. Ministerium für Landesverteidigung) oraz Budapeszcie (k.u. Honvédminiszterium).
Chodzi o karabiny powtarzalne Mannlichera; większość oddziałów legionowych otrzymała początkowo jednostrzałowe karabiny Werndla.
62
Nr 60 – 14 września 1914 r.
9) Język urzędowy i komendy polski.
10) Każdy legionista składa przy wstąpieniu do Legionu przysięgę landszturmisty,
względnie rezerwy.
11) Umundurowanie szare w kroju i formie dotychczas przez drużyny używane. Jako
odznaka czarno-żółta przepaska na ręku. Oddziały nie noszą sztandaru.
12) Oficerowie, aż do komendantów kompanii włącznie, będą wyznaczani przez Komendę. Komendanci batalionów i pułków będą na propozycję komendantów
przez Naczelną Komendę c. i k. Armii mianowani.
13) O odpowiednie zaprowiantowanie i zakwaterowanie tak w Krakowie, jak i we
Lwowie ma się postarać odnośna komenda wojskowa, zaś w polu ta komenda
korpuśna133, której Legiony przydzielone zostaną.
14) Będące w Królestwie Polskim pod komendą p. Piłsudskiego drużyny pozostają
jako pierwszy pułk pierwszego Legionu pod jego rozkazami i zostaną poddane
pod komendę c. i k. armii generała Kummera, który wyżej przytoczone przepisy
winien zastosować względem tego pułku.
15) Rangi oficerów Legionu ustanawia Ministerstwo Obrony Krajowej, zarówno jak
wszystkie inne zarządzenia co do stanowiska oficerów, względnie komendantów pułku, batalionów i kompanii. Oficerowie Legionów nie otrzymują żadnej
szarży, noszą tylko tytuły przywiązane do ich funkcji, np. komendant batalionu,
i odpowiednie odznaki«.
Wydział Wojskowy NKN uważa za swój obowiązek podać do wiadomości te warunki
w chwili, gdy z dotychczasowych organizacji wojskowych Drużyn Sokolich, Strzeleckich
i Bartoszowych ma się utworzyć Legion Polski.
Wojska Legionu Polskiego przechodzą z chwilą złożenia przysięgi na żołd skarbu
wojskowego c. i k. Armii, skąd też otrzymywać będą pożywienie, uzbrojenie, rynsztunek,
jako też wszelkie inne zapotrzebowania na równi i wyłącznie na podstawie ustaw i przepisów wojsk austro-węgierskiej Armii ustalonych.
Z Naczelnym Komitetem Narodowym będą wojska Legionu Polskiego stać w związku jedynie w sprawach zaopatrywania wojska w odzież, w potrzeby materialnej natury
i treści organizacyjnej.
Sekcja Zachodnia NKN warunki te przyjęła i znaczna część legionistów w Krakowie
i w Kielcach, złożywszy przysięgę przepisaną dla posp[olitego] ruszenia, weszła w skład
I Legionu.
Wydział Wojskowy NKN (Sekcja Wschodnia) upoważnił Prezesa J[aśnie] W[ielmożnego] Pana Tadeusza Cieńskiego, aby ponownie starał się o uzyskanie tych warunków,
które na posiedzeniu Prezydiów obu sekcji134 dnia 26/27 VIII zgodnie ustalone zostały.
Gdyby wbrew oczekiwaniom usiłowania prezesa Cieńskiego okazały się bezskuteczne
i warunki tworzenia Legionu nie mogły być zmienione, Wydział Wojskowy nie omieszka
zawiadomić o tym szanownej Komendy.
3. Odprawa w Komendzie Legionu
Począwszy od dnia 15 bm., ma do odprawy w Komendzie Legionu zjawiać się
o godz. 3.00 po poł[udniu] z każdego pułku jeden oficer z jednym podoficerem.
133
134
Chodzi o dowództwa korpusów polowych.
Mowa o Sekcjach: Zachodniej (Krakowskiej) i Wschodniej (Lwowskiej) NKN.
Nr 61 – 14 września 1914 r.; Nr 62 – 14 września 1914 r.
63
4. Telegramy
Nadeszły telegramy do druhów: Eustachiewicza, Chirowskiego i Szczurkiewicza, powiatowego komisarza wojskowego w Pilźnie.
Są do odebrania w Adiutanturze Komendy Legionu.
(–) P. Fiałkowski m.p.
Kom[endant] Pol[skiego] Legionu Wschodniego
Źródło: CAW, Legion Wschodni 1914, sygn. I.120.76.1, oryginał, mps powielony
Nr 61
14 września 1914 r., Bochnia – Pismo ks. Antoniego Wilczkiewicza do komendanta Związku Strzeleckiego w Bochni w sprawie opuszczenia Domu Katolickiego
Do
Wielmożnego Komendanta
Związku Strzeleckiego
w Bochni
Ponieważ w Domu Katolickim – który jest własnością podpisanego – ma być niebawem urządzony szpital dla rannych, upraszam uprzejmie o opróżnienie tego Domu, aby
go odpowiednio przysposobić.
ks. A. Wilczkiewicz
[Pieczęć okrągła:] Sigill[um] Eccl[esiae] Paroch[alis] Bochniaensis
Źródło: CAW, 3 pułk piechoty Legionów Polskich i Polskiego Korpusu Posiłkowego 1914–1918,
sygn. I.120.29.47, s. 16, oryginał, rkps
Nr 62
14 września 1914 r., Kraków – Instrukcja komendanta Legionów Polskich gen. Rajmunda
Baczyńskiego dla Oficerskiej Szkoły Podchorążych135
1) Na mocy rozkazu z dnia 14 września br. otwiera się Szkołę Podchorążych.
Szkoła ma na celu:
a) wykształcić w możliwie najkrótszym czasie odpowiedni zastęp ludzi na oficerów
dla przyszłych oddziałów, które się obecnie formują,
135
Szkoła Podchorążych LP powstała w Krakowie 14 IX 1914. W listopadzie tr. została przeniesiona
do Jabłonkowa, w styczniu 1915 do Marmaros Sziget, a na wiosnę 1915 – do Kamieńska. Komendantami szkoły byli: ppłk Władysław Sikorski, mjr Roman Albinowski i kpt. Jan Kozicki. Została
zlikwidowana 31 VII 1915.