Wytyczanie kierunków polityki młodzieżowej

SPIS TREŚCI
SZKOŁA COACHÓW – INNOWACJA NA WARMII I MAZURACH W PRACY Z ORGANIZACJAMI ... 3
CO TO JEST COACHING? ..................................................................................................................... 3
EFEKTY SZKOŁY COACHÓW ............................................................................................................... 4
MODEL GROW ....................................................................................................................................... 5
PYTANIA O CUD I SKALA ..................................................................................................................... 5
PRACA NA SKALI................................................................................................................................................... 5
PYTANIA O CUD .................................................................................................................................................... 6
OKIEM EKSPERTA ................................................................................................................................. 7
Strona
2
OKIEM ORGANIZATORA ..................................................................................................................... 10
Szkoła Coachów – innowacja na Warmii i Mazurach w pracy
z organizacjami
Co to jest coaching?
Coaching to metoda rozwoju jednostki lub grupy, w której narzędziem są trafnie postawione pytania. To grupa lub
jednostka jest ekspertem najlepiej znającym się na swoim obszarze. Prowadzący (coach), poprzez zadawanie
odpowiednich pytań, pomaga znaleźć odpowiedzi grupie lub jednostce. „To nowa metodą pracy, która wcześniej
nie była stosowana przez instytucje wsparcia w województwie Warmińsko Mazurskim” opowiada Maciek
Bielawski, przewodniczący Sieci Herold. Szkoła Coachów Sieci ATOMY była pierwszym tego rodzaju cyklem
w województwie.
„Jeśli
jedynym
wszystko
Masłowa
narzędziem,
wygląda
jak
uczestnicy szkoły
Coaching uwalnia ludzki potencjał
maksymalizowania własnej
efektywności.
narzędzia i nowe podejście do
jakiego używasz jest młotek, to
gwoździe”. Z tą przestrogą
coachów
poznawali
nowe
pracy z młodzieżą oparte na
wykorzystaniu potencjału oraz odkrywaniu i wykorzystywaniu zasobów. Początkowo wyzwaniem dla uczestników
było przyjęcie nowego punktu widzenia. Wyzbycie się problemowego spojrzenia na młodzież rodziło nawet opory:
„Przecież ważne jest by dogłębnie poznać problematykę, z jaką zmierza się młodzież by dobrze odpowiedzieć na
ich potrzeby!” wtórowali za sobą niemalże wszyscy uczestnicy pierwszego zjazdu Szkoły Coachów. Oswojenie
się z nowym patrzeniem na te same sprawy przyprawiło uczestników o pierwszy efekt WOW! Takie spojrzenie
rozszerzyło horyzonty, uwolniło myśli i zrodziło nowe rozwiązania! „Uczestnictwo w szkole coachów mogę
nazwać podróżą w głąb siebie. W co ja wierzę, jak ja podchodzę do spraw w codziennym życiu, a tym samym
w pracy z młodzieżą” – podsumowuje Ada, potwierdza Arek i zaraz po nich inni uczestnicy. „To rzeczywiście
głęboka praca na swoich postawach, proces, który trwał przez całą szkołę” – tłumaczy Kamila – „Wierzę, że na
stałe odbił piętno na sposobie podejścia do wyzwań” – dodaje.
Umiejętności coachingowe stwarzają pracownikom młodzieżowym nowe możliwości. „Wielu z uczestników
[Szkoły Coachów] w swojej pracy występowała
w roli doradców lub animatorów” – mówi Kamila
Kulpa,
liderka
procesu
edukacji.
„Gdy
Musimy postrzegać ludzi w kontekście ich przyszłego
potencjału, a nie minionych osiągnięć.
Strona
3
rozpoczynali pracę z nową organizacją występowali jako eksperci, dzielili się swoją wiedzą, instruowali grupy jak
mają postępować. Teraz mogą wybrać rolę w zależności od tego na jakim poziomie jest grupa, czego oczekuje
i jaką ma motywacje” - kontynuuje. Wymaga to jednak wysokiej świadomości ze strony uczestników. Jednym
z elementów procesu było rozróżnienie ról, w jakich się występuje i umiejętne przechodzenie z jednej w drugą.
Umiejętność ta była ćwiczona na wszystkich zjazdach. Do końca szkoły wiele osób nie było wciąż przekonanych
czy w przyszłości będą występować w roli coacha. „W chwilach zwątpienia pomagał powrót do słów trenerów
z pierwszego zjazdu, że decyzje o tym, w jaki sposób i czy w ogóle będziemy używać narzędzi coachingowych
podejmiemy sami i najlepiej zrobić to na zakończenie szkoły, gdy będziemy mieć już pełny obraz roli coacha. To
trudna sztuka, którą trzeba długo ćwiczyć” – mówi Ania, uczestniczka procesu.
Najlepszą metodą zrozumienia nowego podejścia było postawienie się samemu w roli coachowanego.
Uczestnicy szkoły mieli okazję nie tylko przetrenować nowe umiejętności na sobie nawzajem, ale także
skorzystać z usług doświadczonego coacha w indywidualnej pracy nad własnym rozwojem.
Efekty Szkoły Coachów
Jakie efekty przyniosła szkoła? Ada podejście coachingowe wprowadziła do programu szkoleń z motywowania
dla animatorów młodzieżowych. „Metody coachingowe dały niesamowite efekty podczas szkolenia. Większe niż
metody, których używałam do tej pory” – mówi Ada. Paweł – animator Sieci w Elblągu – używa coachingu we
wsparciu grup młodzieżowych, w tworzeniu projektów przy poszukiwaniu odpowiednich działań prowadzących do
osiągnięcia założonego celu. Natomiast Arek, nauczyciel z Pisza, dzięki podejściu coachingowemu odkrył
drzemiący w uczniach potencjał: „Ja zacząłem wprowadzać wiedzę ze szkoły już po pierwszym zjeździe.
Oddałem uczniom decyzje o tym czy chcą robić coś ciekawego czy nie. I powoli były pierwsze głosy, że warto
coś zorganizować, robić coś po lekcjach… Więc co chcecie robić? Od czego zaczniecie? Co do tego
potrzebujecie? Moi uczniowie z zawodówki mają ogromny potencjał! Kiedyś myślałem, że nic im się nie chce,
a teraz ledwo nadążamy w stowarzyszeniu z organizacją imprez i akcji animacyjnych!”. Są też tacy, którzy poszli
o krok dalej: „Ja prowadzę autocoaching. Sama umiem przeanalizować sytuację i podjąć decyzję w sprawach,
które kiedyś mnie stopowały, nie znajdowałam z nich wyjścia” – twierdzi Ania.
Coaching to nie tylko metoda pracy z młodzieżą. Są szkoły, które postulują by traktować coaching jako filozofię
życia wyrażającą się we wszystkich jego płaszczyznach: prywatnej i zawodowej. W największym skrócie
Strona
4
coaching sprowadza się do pracy na potencjale. Uczestnicy Szkoły Coachów wyznaczyli także kierunki innych
działań w Sieci. Między innymi prace nad kierunkami polityki młodzieżowej odbywały się pod hasłem: „Młodzież
jako potencjał”.
Model GROW
Model GROW to zaproponowana przez Johna Whitmora kolejność pytań coachingowych:

Główny cel – wyznaczenie celów sesji

Rzeczywistość – sprawdzanie rzeczywistości w celu zbadania aktualnej sytuacji

Opcje – możliwość wyboru oraz alternatywne strategie

Wola – co ma zostać zrobione, kiedy, przez kogo.
Źródło: J. Whitmore, Coaching efektywności, Warszawa 2011, s 69.
Pytania o cud i skala
Istnieje wiele narzędzi coachingowych. W pełni można je poznać i przetrenować wyłącznie pod okiem eksperta.
Poniżej znajduje się opis narzędzi, które w pracy z podopiecznymi wykorzystała Ada: pracę na skali i pytania
o cud.
Praca na skali
Narzędzie służy do skalowania opinii. W ten sposób ułatwiamy klientowi ocenę konkretnej sytuacji. Skala może
Centymetru

Termometru

Punktów
Strona

5
mieć różną postać:
Klient ocenia swoje zasoby, umiejętności, przygotowanie do danej sytuacji nadając wartość określonemu
stwierdzeniu. Narzędzie to może być wykorzystywane także do oceny postępów pracy klienta (poprzez
porównanie ocen klienta nadawanych na kolejnych sesjach).
Pytania o cud
Pytanie o cud, to jeden z elementów, który stosuje się w terapii skoncentrowanej na rozwiązaniach (TSR).
„Proszę sobie wyobrazić, że dzisiejszy dzień minie jak zwykle i wieczorem pójdzie pani/pan
spać. W czasie jak będzie pani/pan spać, wydarzy się cud, który spowoduje, że wszystkie
pani/pana problem, które panią/pana tu sprowadziły znikną. Oczywiście pani/pan nie będzie
tego wiedzieć, bo będzie pani/pan spała. Co będzie innego w pani/pana życiu od momentu
przebudzenia, po czym pani/pan pozna, że zdarzył się ten cud?
TSR zakłada, że to klient jest „ekspertem od swojego życia”. Posiada zasoby niezbędne do znalezienia
i wdrożenia rozwiązania konkretnej sytuacji.
W TSR mówi się, że:

małe zmiany wywołują wielkie zmiany

ludzie są pełni zasobów potrzebnych do znalezienia rozwiązania

klienci zawsze współpracują. Jeżeli poznam sposób myślenia klienta, będę na to uważna/y. Współpraca
jest nieunikniona
6
klient jest ekspertem od swojego życia i jak każdy potrzebuje czasami wsparcia.
Strona

Okiem eksperta
Kamila Kulpa, liderka procesu edukacji Szkoły Coachów
Myślę że to jedna z najbardziej oczekiwanych i trafiająca idealnie w potrzeby inicjatywa edukacyjna, jaką
udało się zrealizować na Warmii i Mazurach w ostatnim czasie. Bardzo się cieszę ze jako lider procesu
edukacji mogłam zając się jej organizacją i przygotowaniem. Jako pracownicy młodzieżowi opiekujemy
się różnymi grupami młodzieży, pracujemy z wolontariuszami, harcerzami, grupami nieformalnymi,
młodzieżą z MKIS, uczestnikami projektów, lokalnymi społecznościami. Każda z tych grup jaki każdy
młody człowiek potrzebuje indywidualnego podejścia i przemyślanych metod pracy.
Coaching od kilku lat mocno się rozwija w naszym kraju i stał się popularną formą wsparcia w rozwoju.
Wraz z zespołem trenerskim, który zaprosiłam do współpracy, zdecydowaliśmy się na przygotowanie
programu Szkoły Coachów Młodzieżowych w oparciu o Terapię Skoncentrowaną na Rozwiązaniach.
Podejście to w coachingu pozwala skoncentrować się nie na problemie, ale na szukaniu rozwiązań
przybliżając nas tym samym do celu który chcemy osiągnąć. Coach nie pomaga a wspiera, nie doradza
a uważnie słucha i umiejętnie zadaje pytania, które pozwalają klientowi zrozumieć i zaplanować kroki
i działania prowadzące go do zamierzonego stanu.
Podczas pięciu sesji weekendowych uczestnicy szkoły poznawali i ćwiczyli narzędzia coachingowe. Była
to intensywna i procesowa szkoła, która zmieniła bardzo dużo w postawach i podejściu uczestników do
pracy z młodymi ludźmi. Wierząc, że to klient jest ekspertem od swojego życia i że coaching zaczyna się
gdy pojawia się pytanie, a opór jest rozwojowy - grupa uczyła się jak skalować, pytać o cud, zachęcać
do spojrzenia z różnych perspektyw, komplementować i wielu innych praktycznych narzędzi
coachingowych. Przy okazji niesamowicie się zżyła i dzieliła doświadczeniami. Dla mnie była to
niezwykła podróż i wielka przyjemność towarzyszyć uczestnikom i obserwować cały ich proces uczenia
Strona
7
się.
Maciej Bielawski, przewodniczący Sieci HEROLD
Uważam, że Szkoła Coachów Inicjatyw Młodzieżowych jest bardzo ciekawą inicjatywą, biorąc pod
uwagę potrzeby organizacji pozarządowych w naszym województwie. Wcześniej były w naszym
województwie organizowane inne szkoły - animatorów, trenerów, menedżerów. Jednak Szkoły Coachów
jeszcze nie było. Poza tym wiele osób nie wiedziało, czym różni się coach od doradcy. No i ta szkoła
znakomicie ukazała, jakie są różnice w pracy jednej i drugiej osoby. Z tego punktu widzenia szkoła
spełniła swoją funkcję bardzo dobrze.
Drugi ważny element tej szkoły to rola lidera procesu edukacji. Potwierdziło się, że taka osoba - poza
trenerami - jest w zespole potrzebna. Bardzo wiele rzeczy porządkuje, dba o dobre relacje w grupie,
o kontakt z uczestnikami, czy o dobór treści podczas szkoleń z trenerami. Zatem potwierdziło się, że
rola lidera procesu edukacji jest ważna i warto o tym pamiętać w przyszłości. Kamila Kulpa, która była
liderką w tej szkole, potraktowała ją jako swoje osobiste wyzwanie - przygotowała ją ciekawie, włożyła
dużo serca w realizację.
Warto zwrócić uwagę, że funkcja lidera procesu edukacji nie zawsze się pojawia. To jest element, który
staramy się umieszczać w podobnych szkołach od dwóch lat. Dostrzegamy jakościową różnicę
pomiędzy szkołą bez lidera a szkołą, w której lider procesu edukacji istnieje. W szkole z liderem
uczestnicy szkoleń zgłaszają na bieżąco uwagi, spostrzeżenia, pomysły - można je uwzględnić
w kolejnych ćwiczeniach, czyli nie pozostaje to bez echa. Istotne jest również, aby po zakończeniu
jednego szkolenia, na następnym, które odbywa się np. za trzy tygodnie, trenerzy dostali informację, co
wydarzyło się na poprzednich zajęciach - jak zachowywała się grupa, co mówiła, czego oczekuje. Dzięki
temu trenerzy mogą lepiej się przygotować.
Kolejnym istotnym elementem jest całkowicie nowa grupa trenerów w naszym regionie. Do tej pory
korzystaliśmy z usług różnych trenerów - regionalnych i ogólnopolskich. Wszyscy oni byli jednak
zakorzenieni w organizacjach trenerskich jak np. Stowarzyszenie Trenerów Organizacji Pozarządowych
STOP, czy sieć SPLOT. Natomiast do tej szkoły zostali zaproszeni trenerzy Fundacji Rozwoju Systemu
Edukacji, która zajmuje się m.in. programem Młodzież w działaniu. Oni wcześniej robili już podobne
szkoły ogólnopolskie. Ważne było, że mają do tego tematu nowe podejście, własne przemyślenia - to
Strona
8
jest nowa jakość w doborze trenerów, jak i w sposobie prowadzenia zajęć. No i te osoby, które
uczestniczyły, nawet jeśli brały już udział w innych szkoleniach, zostały na nowo zainspirowane, jeśli
chodzi o prowadzenie zajęć. Mogli obserwować trenerów i od nich czegoś nowego się nauczyć.
Filozofia tej szkoły opierała się na autorefleksji - wiele przestrzeni daje się uczestnikom na przemyślenia.
Po szkoleniu nie byli badani poprzez testy czy egzaminy, ale sami musieli sobie odpowiedzieć na
pytanie, czy ta szkoła sprawiła, że są coachami, czy w ogóle zmierzają w tym kierunku, by być
coachami. Różne ćwiczenia, sesje coachingowe, które mieli okazje odbyć z trenerami, spowodowały, że
bardzo refleksyjnie musieli podejść do tego, co szkoła im dała, jakie zdobyli umiejętności, ale też co
ewentualnie musieliby poprawić. Szkoła kojarzy się z testami, egzaminami, zadaniami, które należy
wykonać. Tutaj uczestnicy mogli w ciekawy sposób odpowiedzieć na pytanie, czy nabyli już
wystarczających umiejętności, czy już są coachami.
Robiąc z nimi wywiady, zauważyłem, że w tym przypadku wszystko zadziałało. Oni bardzo świadomie
wypowiadali się o tym, jakie zmiany u siebie dostrzegli - to był dla mnie dowód, że odpowiednio podeszli
do wiedzy, którą zdobyli na zajęciach. Są również świadomi, czego jeszcze powinni się nauczyć. I to
była dla mnie informacja zwrotna, że oni tę wiedzę nabyli i faktycznie nie trzeba tego weryfikować.
Zdobyta podczas zajęć w szkole wiedza wzbogaci ich różne narzędzia pracy. Do tej pory, gdy spotykali
się z nową grupą lub organizacją, która przychodziła z problemem, zdecydowana większość z nich albo
zamieniała się w doradcę, czyli mówiła "organizacjo, powinnaś tak i tak, tu popełniasz błąd, powinnaś
zrobić to w taki i taki sposób", albo wchodziła w rolę animatora. Czyli starali się tę grupę jakoś
inspirować, mobilizować do działania. Czyli była to taka rola wspierająca. Natomiast tutaj wchodzą
w rolę coacha, której do tej pory nie znali, nie stosowali. W wielu przypadkach ta rola jest bardzo
ciekawa, ponieważ ich zadaniem będzie teraz stworzenie pewnej przestrzeni, aby osoba lub grupa,
która przychodzi do nich po pomoc, sama poszukała rozwiązania. Zadaniem coachów jest stworzenie
przestrzeni poprzez zadawanie pytań, tworzenie odpowiednich warunków. Nie jesteśmy prorokami, nie
zawsze wiemy, jak im pomóc. Czasami lepiej po prostu z tymi ludźmi porozmawiać, aby mieli okazję
sami zrobić sobie taką analizę, przy naszej pomocy, i sami poszukać rozwiązania. Trzeba im pomóc do
tego dotrzeć. Oni samo mają wiedzieć, co jest problemem i co chcą naprawić. Bazujemy na ich wiedzy
Strona
9
i mądrości, stwarzamy im tylko przestrzeń, aby mogli udzielić sobie odpowiedzi na nurtujące ich pytania.
Okiem organizatora
Zespół ATOMów zdecydował, że obie szkoły organizowane były w formie cykli. Dzięki temu uczestnicy
mieli możliwość nawiązania głębszych relacji. Wieczorami mieli czas poznać się lepiej, wymienić się
doświadczeniami i planować wspólne działania. To właśnie te więzi sprawiają, że sieciowanie przyjmuje
praktyczną formę współpracy. Jest to podstawa trwalszych, skuteczniejszych i bardziej pożądanych
partnerstw.
Organizacja szkół daje kompleksową wiedzę z zakresu podejmowanej tematyki. Poprzez stosowane
formy daje możliwość poznania teorii, przećwiczenia nowo poznanej wiedzy i poznania jej zastosowań
w praktyce. Taki sposób edukacji daje większe rezultaty niż tradycyjne wykładanie teorii. Szkolenia były
prowadzone na trzech płaszczyznach: zwiększania wiedzy, umiejętności i kształtowania postaw. To
Strona
10
ostatnie mogło mieć miejsce jedynie w cyklu.